پندها و اندرزهای بزرگان
بر عیب خود بینا باش و عیب كسان مگوی.
در جواب تعجیل منما، ناپرسیده مگوی و دل را بازیچه ی دیو مساز.
تا به محاسبه ی خود نپردازی در دیگران شروع مكن.
اندك خود را بهتر از بسیار مردم دان.
دوستی خدا را در كم آزاری دان.
سعادت دنیا و آخرت را در صحبت دانا شناس.
فخر به فقرا مفروش و با ایشان محبت كن.
به حكم خدا راضی باش.
كسی را به سخن رنجه مكن، مال را عاریت دان.
بدان كه هزار دوست كم است و یك دشمن بسیار.
از مردم نوكیسه وام مخواه.
مردم را در غیبت همانگوی، كه در روی توانی گفت.
حاجت برادران مومن را كاری بزرگ دان.
نیكویی خود را به منت بر زبان باز میار.
مردم را در بدی مدد مكن.
وفا از جوانمرد طلب كه جوانمرد چون دریا است و بخیل چون جوی، دراز دریا جوی نه از جوی.
دوستی او را شاید كه در وقت خشم بر تو ببخشاید.
در رعایت دلها بكوش.
دوست را در وقت خشم آزمای و مصاحب را در نیستی تجربه نمای.
به هر كجا كه باشی خدا را حاضر دان.
هر گاه به نماز ایستادی فكر كن آخرین نماز تواست.
چشم طمع از جان و مال و ناموس مردم بردار تا همه تو را دوست بدارند.
از عیبی كه در تو است دیگران را ملامت مكن، طاعت نكرده دعوی كرامت مكن.
كار تنها نه به روزه و نماز است، كار به شكستگی و نیاز است.
نماز كردن زیاد كار پیرزنان است، روزه داشتن صرفه جویی در نان است.
حج رفتن تماشای جهان است، نان دادن كار مردان است.
با اینهمه افضل عبادات نماز است، خاصه وقتی به عجز و نیاز است.
هر كه دانست كه خالق در حق تقصیر نكرد از بد پاك شد و هر كه دانست كه قسام قسمت روزی بد نكرد از حسد پاك شد.
سخن به جز راستی مگوی و راست را پنهان مكن البته به وقتش.
صحبت با خلق دردی است كه درمانش تنهایی است.
هر چند كه نفس طالب بقا است اما بقای جاویدان در فنا است.
زبانت را به دشنام عادت مده، به غم كسان شادی مكن، در جایگاه تهمت مرو.
هر كه از ملامت نترسد از او بگریز.
دنبال سرگرمی های ناروا مثل دود و مشروب و از این دست مرو كه زندگیت را به باد میدهی.
بیمار و نادان و مست را پند مده.
شغل اگر چه خرد باشد، به ناآزموده مفرمای.
دوستان را از عیب ایشان آگاه كن.
از دوست به جور و جفا كرانه مگیر.
چون به خانه كسان درآیی چشم را صیانت كن.
مردم را به معامله بیازمای آنگاه دوستی كن.
مردمان را به چرب زبانی مفریب.
با صاحبان دولت مناكحت مكن كه كم آیی.
بدان را طعنه مزن.
رعیت بی اطاعت را رعیت مدان.
در جهانگردی سلاح و سخاوت را مدار ساز.
به عیب خود بینا باش تا به جایی برسی.
مشورت با دشمن مكن و چون كردی از گفت او حذر كن.
خود را از معتمدان گردان تا همه به تو اعتماد كنند.
به زیارت مردگان و زندگان برو.
راحت را از رنج طلب، خلق را دوست دار و مال را دشمن.
در آن كوش تا زنده شوی و دست می جنبان تا كاهل نشوی و روزی از خدای تعالی دان تا كافر نشوی.
صحبت با خردمندان دار.
پای از گلیم خود دراز مكن.
به ظاهر كسی فریفته مشو.
از نیكان برادری گیر، از معصیت بگریز.
چون پیش بزرگان و هنرمندان بنشینی، همه گوش باش و چون سخن گویند تو خاموش باش.
سرمایه ی عمر را مغتنم شمار.
نادان را زنده مدان.
نفس خود را مراد مده كه بسیار خواهد.
خودشناسی را سرمایه ای بزرگ دان و از دشمن دوست روی حذر كن.
دشمنانت اگر چه حقیر باشند از آنان حذر كن.
از دشمن خانگی بسیار بترس.
با ناشناخته سفر مكن.
امانت نگهدار تا توانگر شوی.
نمام و دروغگو را به خود راه مده.
گمان مردمان را در حق خود خطا مكن.
عهد را در حالت سخط و غضب نیكو نگهدار.
وقت را هیچ بدل مشناس.
سود هر دو جهان را خاموشی دان.
مگو حرفی را كه عذر باید خواستن.
راست گوی و عیب مجوی، راست را به دروغ مانند مگوی.
نخست اندیشه كن آنگاه بگوی.
درویشان را ناامید باز مگردان.
صبور باش.
در هر کاری یاری از حق طلب.
در نیکوکاری ها بهانه جوی مباش.
منت بردار و منت منه، ناسپاس و بی منت را به خود راه مده.
نان همه کس مخور و نان بر همه کس بده.
با مردم فرومایه منشین.
بدترین عیب پر گفتن را دان.
بیاموز و بیاموزان.
کم گوی و کم خور و کم بخواب.
در سختیها صبر پیشه گیر.
بر شکسته و ریخته افسوس مخور.
آنچه در دست داری شادمان مباش و آنچه از دستت رفت دریغ مخور.
از آسمان سخن را بزرگتر دان.
عجل را در هیچ حالی فراموش مکن.
هر هدفی را وقتی به آن برسی وسیله می شود برای هدفی دیگر.
کسی را به خصومت و جنگ وعده مکن.
از فرمانبرداری نفس حذر کن.
مال را فدای تن کن.
دوست را به تواضع بنده کن، دشمن را به احسان و گذشت دوست کن.
بر زاهد جاهل اعتماد مکن.
در سخن جواب اندیش باش.
کسی را به افراط مگوی و مستای، اگر چه زیان افتد.
بنده ی حرص مباش، خفته ی غفلت مشو.
از گناه لاف مزن.
از داده ی خدا بخور تا کم نشود.
نفس را از برای مال پایمال مکن.
اگر صلح بر مراد برود جنگ مکن.
در سفر خوی از آن خوشتردار که در حضر داشتی.
خود را اسیر شهوت مساز.
از آن سودی که آخرش زیان باشد گرداگرد او مگرد.
برای اندک چیزی خود را بی قدر مکن.
با هیچ بدی همداستان مباش.
بلا را به صدقه و دعا دفع كن.
پیران كار دیده را حرمت دار.
از آموختن علم و پیشه عار مدار.
جرم و بهتان بر كسی منه تا انفعال به تو باز نگردد.
با كسی چیزی را كه جواب آنرا نتوانی شنید مگوی.
