بی‌شك یكی از زیباترین و بكرترین غارهای تاریخی كه با دست انسان‌های این سرزمین ساخته شده است، غار باستانی كوگان است. این غار با شماره 2660 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این غار منحصربه‌فرد استان‌لرستان كه در نزدیكی شهرستان پلدختر قرار دارد بتازگی با احداث آزادراه خرم‌آباد ـ پل زال كه از نزدیكی آن می‌گذرد شاهد بازدیدكنندگان بیشتری است.
شما با دیدن این غار به قدرت اراده و توان بالای انسانی ایمان می‌آورید زیرا این اثر تاریخی در دل صخره‌ای سخت و یكپارچه و در ارتفاع نسبتا زیادی با نیروی دست آدمی ساخته شده است.
از نكات بسیار جالب این غار می‌توان به‌دو طبقه‌بودن آن اشاره كرد. همچنین در این غار مخازنی برای نگهداری آب وجود دارد. بسیار جالب‌تر آن كه تا چندی پیش و قبل از آن‌كه توسط میراث‌فرهنگی لرستان مجموعه راه ارتباطی آن احداث شود رسیدن به این غار بدون تجهیزات خاص و ویژه صخره‌نوردی و كوهنوردی امكان‌پذیر نبوده است.
مجموعه این غار و بخش‌های مختلفش نیازمند تحقیق بیشتر دانشمندان و كارشناسان باستانی است تا دلیل احداث اینچنین غار صعب‌العبوری در آن زمان و كاربرد آن بیشتر روشن شود زیرا كه با وجود پله‌های متعدد و راه ارتباطی جدید هنوز صعود به این قسمت كوه نفسگیر و سخت است.
با خودت می‌گویی این اقدامات ضدفرهنگی حتما با رسیدن به درون غار و اساس این اثر تاریخی خاتمه پیدا خواهد كرد. اما با ورود به محوطه درونی غار افسوس و حسرتت دوچندان می‌شود، زیرا دیوار و سطحی از غار را سالم و دست نخورده نمی‌بینی
وارد غار كه می‌شوید بلندی آن و همچنین دید و منظره خاص آن نسبت به زمین‌های اطراف شما را غافلگیر می‌كند. احساس می‌كنید كه از درون چشم كوه به منظره‌های اطراف می‌نگرید و با خود فكر می‌كنید دشمنان هیچ‌وقت در آن زمان نمی‌توانسته‌اند به چنین پناهگاه امنی دسترسی پیدا كنند.
اینها احساسی است كه دوستداران تاریخ و آثار باستانی را ترغیب به سفر و دیدن چنین مكان‌هایی می‌كند اما مطمئنا در بطن ورود به محوطه باستانی غار كوگان چنین احساسی به شما دست نخواهد داد.
احساس اولیه شما احساس تاسف از وضعیت و شرایط نگهداری این اثر تاریخی است. ابتدا شما با تابلوی معرفی غار كوگان به دو زبان انگلیسی و فارسی مواجه می‌شوید كه به هیچ‌عنوان نمی‌توانید كلماتش را تشخیص دهید.
چون به وسیله سنگ و تیشه و گلوله تفنگ بشدت زخم خورده است! در و دیوارهای بیرونی این صخره باستانی و سطح پلكان ورودی‌اش لبریز از نوشته‌های بی‌معنی و یادگاری‌های حقارت‌بار عده‌ای است كه انگار با آثار تاریخی مملكتشان دشمنی دارند. نورافكن‌هایی كه میراث فرهنگی برای زیبایی این فضا در شب نصب كرده همگی خرد شده‌اند.
با خودت می‌گویی این اقدامات ضدفرهنگی حتما با رسیدن به درون غار و اساس این اثر تاریخی خاتمه پیدا خواهد كرد. اما با ورود به محوطه درونی غار افسوس و حسرتت دوچندان می‌شود، زیرا دیوار و سطحی از غار را سالم و دست نخورده نمی‌بینی.
تمام دیوارها و سطوح غار با یادگاری‌های نامربوط و غیرمسوولانه خط‌خطی شده و آسیب دیده است. بی‌شك غار كوگان یكی از قربانیان بزرگ بدرفتاری با آثار تاریخی در كشور است.
دیدن چنین صحنه‌های بی‌شك در پایین آوردن لذت بازدیدتان موثر خواهد بود و باعث خواهد شد كه از خودتان چرایی این مساله و مشكل را بپرسید. عاملان تخریب بنا‌ها ـ چه بازدیدكنندگان و چه بومی‌ها ـ كار اشتباهی می‌كنند و لطمه‌ای جبران‌ناپذیر به هویت فرهنگی و تاریخی ما و خودشان وارد می‌كنند.
اما اگر افراد مسئول و زبده‌ای برای حراست و نگهبانی از این آثار تعیین شود آیا این افراد به خودشان اجازه می‌دهند به این راحتی آثار باستانی را تخریب كنند؟ چرا از غار كوگان و بسیاری دیگر از آثار زیبای تاریخی كشورمان نباید به طرز شایسته‌ای محافظت شود؟ به نظر می‌رسد بخش حراست و نگهداری از آثار تاریخی میراث فرهنگی نیازمند حمایتی بیشتر از گذشته است تا آثار تاریخی‌مان دیگر شاهد این قصه‌های نگران‌كننده و تاسف‌بار نباشند.
قطعا در نظر گرفتن بودجه‌های مناسب برای این بخش می‌تواند میزان تخریب آثار تاریخی را بسیار پایین بیاورد. همچنین لزوم برگزاری كلاس‌ها و آموزش‌های لازم برای بومی‌های مناطق باستانی و توجیه آنان در لزوم نگهداری از این آثار می‌تواند نقش بسیار مفیدی در نگهداری آثار و ابنیه تاریخی كشور بازی كند.
