درس نهم
( نسبت نامه ها و تاریخ)
- بازیگران اصلی رویدادها (انسان ها) هستند چون انسان ها نقش عمده ای در تحولات تاریخی یک کشور داشته و دارند.
- اگر در یک خانواده نام پدران و فرزندان را به ترتیب پشت سر هم قرار دهیم ،فهرست منظمی بدست می آید که نسبت آن افراد با یکدیگر را اعم از پدر یا فرزندی نشان می دهد این فهرست را ( نسبت نامه ) می نامند.
- دورۀ زندگی هر فرد را تا وقتی که جای خود را به دیگری ( فرزندش ) بدهد ، نسل می نامند . معمولا هر نسل را یک دورۀ سی ساله می دانند.
- معمولا افرادی را که در یک زمان نشو و نما یافته اند را یک نسل می نامند.
- از آنجا که از یک فرد فرزندانی به وجود می آید و از آن فرزندان نیز فرزندان دیگر ، نسبت نامه را می توان به صورت درختی نمایش داد که دارای یک تنه است و سپس شاخ و برگ پیدا می کند به همین جهت به نسبت نامه (شجره نامه ) می گويند.
- ( نسب نامه ) گویای نسبت افراد با دیکدیگر هستند و ساده ترین وسیله نشان دادن روابط افراد خویشاوند اعم از خویشاوندان نسبی و خویشاوندان سببی است .
- واژۀ سلسله که برای حکومت خاندان ها به کاربرده می شود بر اساس نسب نامه است. سلسله در لغت به معنای زنجیر است و مقصود آن است که افراد یک خاندان به ترتیب یکی پس از دیگری به حکومت رسیده اند.
- کاربرد نسب نامه ها در تاریخ نویسی عبارتست از:1- نسب نامه ها چهار چوبه مناسبی برای ارائه و شناخت رویدادهای تاریخی هستند 2- دومین استفاده نسب نامه ها در تاریخ نویسی، باز شناختن افراد همنام از یکدیگر بوده است.
- به طور کلی چون در جوامع گذشته، روابط اجتماعی و سیاسی بر اساس خویشاوندی و روابط قبیله ای بوده است همگان توجهی ویژه در به خاطر سپردن نسبت افراد و قبایل داشته اند.
- در روم باستان افرادی به نام (سانسور) بوده که نسب نامه افراد را مورد بررسی قرار می دادند.
- در میان عرب ها، بر اساس روابط ( نسبی و سببی ) اتحاد میان قبایل بوجود می آمد به همین جهت در میان عربها موسوم به (نسابه) وجود داشته اند که نسب افراد و قبایل را می شناختند و به دیگران می آ موختند.
- در تمدن اسلامی، مقامی به نام (نقیب) وجود داشت که وظیفه اش شناختن نسب افراد خاندان های مهم بود و نقیب در اصل رابط حکومت با افراد این خاندانها بود.
- کتاب های ( الانساب ) نوشته کَلبی (الفصول الفخریه) نوشته ابن عنبه در مورد شناخت نسب ها نوشته شده است.
- نسب نامه ها به دو دلیل ممکن است درست نباشند 1- گذشت زمان و مرور ایام موجب فراموش شدن اسامی افراد یک خاندان یا اشتباه در ترتیب و تاریخ زندگی آنها می شود. 2- اشفتگی سیاسی جوامع که موجب به قدرت رسیدن چند فرمانروا در یک کشور به طور هم زمان یا جدال قدرت که باعث بی ثباتی حکومت ها می شود معمولاً فهرست نسب نامه ها را دچار بی نظمی می سازد. جعل و تحریف نسب نامه ها، به دلایل زیر بوده است:
- بسیاری از سلسله ها، پس از به قدرت رسیدن، چون مطابق فرهنگ عصر خویش باید خود را دارای نسب عالی نشان می دادند اقدام به ساختن نسب نامه اعم از راست یا دروغ می نمودند.
- در بعضی از دوران ها، فرهنگ سیاسی رایج در جامعه، حکومت را فقط حق خاندانی خاص می دانسته است لذا که به قدرت می رسیدند، می کوشیدند نسب خود را به همان خاندان برسانند تا حکومتشان مشروعیت پیدا کند.
- چون داشتن نسب مشترک میان دو شخص یا دو قبیله، موجب اتحاد آنان می شده است، لذا بنابر مصالح اجتماعی و سیاسی، گاهی دو قبیله بدون آنکه در واقع دارای یک نیا باشند چنین ادعایی مطرح می نمودند.
- امروزه با تحولاتی که در جوامع بشری به خصوص جوامع صنعتی روی داده از درجه اهمیت نسب تا حدود زیادی کم شده است.
- تنها در جوامعی که تمایلات نژاد پرستانه داشته اند یا هنوز به سنن اشرافی پایبند هستند ممکن است به نسب نامه ها اهمیت فراوان داده شود.
- فقط در موارد محدودی از مسائل حقوقی و کشف هویت، ممکن است در حال حاضر نیز،شناخت نسب ضرورت پیدا کند.
- مورخان برای تحقیقات تاریخی و محققان علوم دینی برای بررسی روایات به انساب توجه دارند.
