زیباترین آبشار ایران کجاست؟

آبشار شوی یا تله زنگ Shevi (Taleh zang) را شاید بتوان زیباترین آبشار ایران لقب داد. این آبشار از نظر موقعیت جغرافیایی از توابع شهرستان دزفول و استان خوزستان است. هرچند مردم لرستان این آبشار را متعلق به خودشان می‌دانند و با توجه به مسیری که برای رسیدن به آبشار طی می‌شود تاحدودی هم حق دارند.

گزارش دقیقی از ابعاد آبشار منتشر نشده است اما به نظر می‌رسد ارتفاع آبشار از سرچشمه تا رودخانه حدود 80 متر و عرض آبشار حدود 70 متر باشد. حجم آب خروجی آبشار در فصول مختلف سال متفاوت است و در فصل بهار به حداکثر خود می‌رسد.

در دامنه کوه و خروجی آبشار غاری وجود دارد که طول آن نامشخص است. افراد محلی می‌گویند که این غار کیلومترها طول دارد. هرچند اکیداً توصیه می‌شود بدون ابزار و ادوات غارنوردی و آشنایی به اصول آن وارد غار نشوید. مبداء خروجی آب از کوه، سراشیبیِ مرطوب و خطرناکی دارد. چندین مورد سقوط منجر به فوت در این قسمت گزارش شده است. در بدنه آبشار نیز خروجی‌های متعددی وجود دارد که آب با فشار از آنها خارج می‌شود.

در پایین بخش عمودی آبشار، آب بصورت پله پله تا کف رودخانه جریان دارد. این بخش پوشیده از خزه است. برای رسیدن به زیر آبشار لازم است دو بار از عرض رودخانه عبور کنید. اگر وقت کافی دارید، برای دقایقی هم شده به زیر آبشار بروید. لذتِ رسیدن به زیر آبشار، صدای مهیب آبی که از بالای سر روی شما می‌ریزد، وزش باد و مناظر زیبای روبرو دریچه جدیدی از لذت طبیعت گردی را به روی شما باز خواهد کرد. برای اینکار حتماً با افراد باتجربه همراه شوید.

حدود 40 دقیقه بالاتر از آبشار اول، آبشار دیگری قرار دارد که به آبشار دوم شوی معروف است. میزان آب این آبشار نیز بسیار متغیر است. نزدیک آین آبشار حوضچه‌های متعددی برای آبتنی وجود دارد. در کنار آبشار دوم (در مواقع کم آبی ) جا برای اطراق وجود دارد.

آبشار شوی فوق العاده زیباست اما آنچه این سفر را برای شما دلپذیرتر و به یادماندنی‌تر می‌کند سختی و مشکلات راه است. اگر قصد سفر به آبشار را دارید پیشاپیش خود را برای یک سفر چندروزه با مسائل شیرین و تلخ پیش بینی نشده آمده کنید.

نحوه دسترسی

تنها راه منطقی دسترسی به آبشار شوی فعلاً فقط مسیر ریلی است. برای رسیدن به آبشار لازم است ابتدا به ایستگاه تله زنگ در مسیر دورود – اندیمشک بروید. این مسیر همان خط آهنی است که خرمشهر و اهواز را به تهران متصل می‌کند و در دهه 1310 ساخته شده است. به خاطر داشته باشید که ایستگاه تله زنگ یک ایستگاه فرعی است و فقط قطار محلی و قطار عادی در این ایستگاه توقف می‌کنند.

اگر از تهران قصد سفر به آبشار را دارید می‌توانید قطار عادی تهران – اهواز را سوار شوید و حدود سه ساعت پس از عبور از دورود به ایستگاه تله زنگ خواهید رسید. یک امکان دیگر این است که از شهرستان دورود ( واقع در استان لرستان ) قطار محلی سوار شده و به تله زنگ بروید. این قطار در نوع خودش دیدنی است. در طول مسیر هرجا که مسافر در کنار خط آهن ایستاده باشد توقف می‌کند. چرا که تنها راه ارتباطی یا بهتر است بگویم بهترین راه ارتباطی مردم در بسیاری از این مناطق خط آهنی است که عبور می‌کند. قطار محلی که ساعت دو بعد از ظهر از دورود به سمت اندیمشک حرکت می‌کند پس از طی حدود چهار ساعت به ایستگاه تله زنگ می‌رسد.

قبل از رسیدن به تله زنگ در ایستگاه‌های متعددی توقف می‌کند که مهمترین آنها ایستگاه‌های بیشه، سپید دشت، چم سنگر، کشور، تنگ هفت و تنگ پنج است. این مسیر خصوصاً در فصل بهار فوق العاده زیباست. وقتی به سمت جنوب می‌روید ارتفاعات معروف اشترانکوه را در سمت چپ خود خواهید دید. تونل‌های طویل و متعدد از خصوصیت دیگر این مسیر است. توصیه می‌شود مقدار زیادی از وقت خود را در کنار پنجره قطار بگذرانید. برای آنهایی که این مسیر را در روز طی نکرده اند، طبیعت زیبا و پرصلابت زاگرس به یاد ماندنی است.

قطار در کنار رودخانه خروشان سزار به جنوب می‌رود و سزار هر چه بیشتر می‌رود پرآب‌تر و سهمگین‌تر می‌شود. چرا که از هر دره، چشمه، رودخانه یا آبشاری به سزار افزوده می‌شود. به خاطر دارم که دو ماجراجوی اروپایی طول رودخانه سزار را تا دریاچه سد دز قایقرانی کردند. پل‌های متعدد از دیگر خصوصیات این مسیر است.

ایستگاه تله زنگ امکانات قابل توجهی ندارد. اگر دیرهنگام به ایستگاه رسیدید، توصیه می‌شود شب را در مسجد ایستگاه اطراق کنید. (مراقب اثاثیه خود باشید.) اگر زمان برای حرکت مناسب است، می‌توانید به سمت آبشار حرکت کنید. برای رسیدن به آبشار لازم است از رودخانه سزار عبور کنید. برای اینکار مجبور هستید حدود یک کیلومتر از مسیر راه آهن را برگردید. اکیداً توصیه می‌شود از داخل تونل عبور نکنید، چرا که هز لحظه ممکن است قطار سر برسد.

برای عبور از روی پل معروف تله زنگ نیز مراقب عبور قطار باشید. بخش معلق پل خطر سقوط دارد. اگر مسیر پاخورده را در پیش گیرید، حدود سه ساعت طول خواهد کشید تا به روستای سرسبز شوی برسید. از اینجا دو روش برای رسیدن به آبشار وجود دارد:

1- قبل از رسیدن به روستا لازم است از عرض رودخانه عبور کنید. در مواقع کم آبی به راحتی می‌شود از رودخانه عبور کرد. در هنگام پر آبی لازم است به آب بزنید. به خاطر داشته باشید هرچه به تنگه نزدیکتر شوید امکان عبور از رودخانه کمتر و خطرات آن بیشتر خواهد شد. اگر هوا رو به تاریکی می‌رود، می‌توانید شب را در منزل یکی از روستائیان سپری کنید. از روستای شوی امتداد جوی آب را در پیش گیرید تا به تنگه برسید. بخش خطرناک سفر در این منطقه است که جهت تسهیل در عبور و مرور بخشی از کوه را سیم بکسل بسته اند تا جهت حمایت از آن استفاده کنید. هرچند تاکنون سقوط در این ناحیه گزارش نشده است. از این مکان حدود یک ساعت و نیم تا آبشار فاصله است.

2- هنگامی که به روستای شوی رسیدید، نیازی به عبور از رودخانه و نهایتاً سیم بکسل نیست. می‌توانید مسیر خود را ادامه داده و از کوه سربه فلک کشیده مقابلتان صعود کنید. این سربالایی راه شما را از نظر مسافت دور خواهد کرد اما مسیری است که عشایر برای جابجایی احشام خود از آن استفاده می‌کنند. بنابراین خطر آن بسیار کمتر است.

یک حسن دیگر هم دارد. در مواقع پرآبی، در حالت اول شما لازم است دو بار از رودخانه عبور کنید تا به مقابل آبشار برسید. در روش دوم نیازی به عبور از رودخانه نیست. این مسیر برای آنهایی که اکیپ ناهمگون با توانایی‌های مختلف دارند و یا افرادی که ترس از ارتفاع آزارشان می‌دهد مناسب‌تر است.

امکانات رفاهی

* جاذبه‌های طبیعی ایران معمولاً فاقد امکانات رفاهی مناسب هستند. آبشار شوی فاقد هرگونه امکانات رفاهی است.

* رستوران و فروشگاه وجود ندارد.

* آبشار بلافاصله بعد از خروج از دل کوه ایجاد می‌شود و آب آن فاقد آلودگی میکروبی یا شیمیایی است. امکان اینکه برای چند روز با خودتان آب بیاورید ( به دلیل سنگینی بار ) وجود ندارد. اگر به شرب آب کاملاً بهداشتی اعتقاد دارید می‌توانید آب را بجوشانید یا از قرص‌های کلر استفاده کنید.

* سرویس بهداشتی وجود ندارد.

* آنتن دهی تلفن همراه وجود ندارد. سیستم تلفن ماهواره ای در روستای شوی موجود است اما معمولاً کار نمی‌کند. بعد از خروج از ایستگاه تله زنگ دیگر روی ارتباط تلفنی حساب نکنید.

* نزدیکترین روستا به آبشار، روستای شوی است که از آن عبور کرده اید و حدود دو ساعت با آبشار فاصله دارد اما متأسفانه اهالی روستا نمی‌توانند امکانات قابل توجهی به شما ارائه دهند. اهالی روستا مردمانی خونگرم و بسیار مهربان هستند.

* فضای مناسب، وسیع، بدون شیب، مسطح و سایه برای اطراق کردن کم پیدا می‌شود.

* اگر قصد اقامت شبانه دارید، احتمال وجود جانوران وحشی را مد نظر داشته باشید. بقایای خون، خوراکی‌های پخته شده یا سرخ کردنی (که در اطراف چادر خود پخش کرده اید) حیوانات را بیشتر به سمت شما هدایت خواهد کرد.

* هوا در فصل بهار کاملاً غیرقابل پیش بینی است. ممکن است بارندگی تند و سیل آسا شما را غافلگیر کند. توصیه می‌شود برای محافظت خودتان و چادر پلاستیک سبک و کم حجم همراه داشته باشد.

* احتمال دارد که اسباب و وسایل شما را دزد بزند. خصوصاً شب هنگام که شما در خواب عمیق هستید. اشیاء با ارزش خود را در کیسه خواب یا زیر سرتان قرار دهید. به خاطر داشته باشید که در این محل دورافتاده، کفش‌های شما یکی از مهمترین وسایلی است که دارید.

* اگر وزن و حجم بار اجازه می‌دهد، حداقل هر دو نفر یک دمپایی سبک در کوله پشتی خود داشته باشید. دمپایی برای عبور از رودخانه، رفتن به زیر آبشار و جابجایی‌های کوتاه بسیار مفید است.

* اقامت طولانی در کوهستان (بیش از چند ساعت) باعث آفتاب سوختگی خواهد شد. از کلاه یا کرم ضد آفتاب استفاده کنید.

* محلی برای دفع زباله وجود ندارد. زباله‌های خود را دفن کنید. به حقوق آنهایی که پس از شما به طبیعت می‌آیند احترام بگذارید. همیشه کسانی هستند که به طبیعت احترام نمی‌گذارند. به عنوان یک کوهنورد، اگر زباله ای در اطراف شما مشاهده می‌شود، آنها را نیز با زباله‌های خود دفن کنید.

* از شکستن شاخه درختان برای روشن کردن آتش شدیداً بپرهیزید. اگر حوصله کنید می‌توانید تکه‌های کوچک چوب در امتداد رودخانه پیدا کنید. هرچند زغال یا کپسول‌های کوچک وزن زیادی ندارند و حرارت متمرکز و بهتری را تأمین می‌کنند.

* از هنگامی که ایستگاه تله زنگ را ترک می‌کنید، جایی برای شارژ باطری دوربین عکاسی یا فیلمبرداری وجود ندارد. قبلاً پیش بینی‌های لازم را تدارک ببینید.

* اتفاق هیچگاه خبر نمی‌کند. همراه داشتن داروهای ضروری و کمک‌های اولیه ممکن است به دردتان بخورد.

بهترین زمان بازدید

آبشار شوی در شمال خوزستان واقع شده است و آب و هوای منطقه گرم است. تابستان‌ها فصل مناسبی برای صعود به آبشار نیست. میزان آب آبشار کم خواهد شد، گزش حشرات آزاردهنده است و سبزی طبیعت کاهش می‌یابد. ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت برای صعود مناسب است. بهترین زمان بازدید از نیمه فروردین تا نیمه اردیبهشت ماه است. اگر می‌خواهید از تعطیلات پیوسته به آخر هفته استفاده کنید، خود را برای شلوغی مسیر، کمبود بلیط قطار و جای اطراق آماده کنید.

ورکانه روستایی سینمایی

اين احتمالا عباراتي است که بعد از ديدن «ورکانه»، روستاي نمونه گردشگري استان همدان، به ذهنتان مي آيد، آن چيزي که ورکانه را براي مسافران تماشايي کرده، بافت ديدني روستاست؛ کوچه پس کوچه ها و خانه هاي سنگي، روستا را تبديل به يک منطقه شگفت انگيز کرده؛ چرا که بر خلاف خانه هاي چوبي روستايي مناطق شمال و خانه هاي خشتي و گلي ساير مناطق روستايي ايران خانه هاي اينجا سنگي است و تصويري متفاوت از آنچه تا کنون از يک روستا در ذهن داريد، پيش چشمتان مي آورد. نام روستا هم احتمالا بي ارتباط با اين بافت سنگي نيست. «ورکان» در گويش محلي به معدن مي گويند. معادن سنگي اطراف روستا احتمالا در سال هاي دور و چيزي حدود 400 سال پيش فعال بوده ورکانه را به شمايل امروزي اش درآورده. شايد هم اسم روستا وجه تسميه ديگري هم داشته باشد؛ اما هر چه باشد، اين روستاي سنگي مهرماه و حتي قبل از رسيدن پاييز زرد رنگ يکي از زيباترين روستاهاي ايران مي شود .

به سوي سنگ آباد
خودروي شخصي: اول بايد به همدان برسيد و از آنجا به سمت جاده همدان – ملاير برويد . پس از خروج از شهر و تقريبا پنج کيلومتر در سمت راست جاده تابلوي به سمت «سداکباتان» خود نمايي مي کند وارد مسير اين جاده شويد و پس از عبور از سد اکباتان و روستاهاي «يلفان»، «شمس آباد» و «علي آباد» به ورکانه مي رسيد. مسافت 30 کيلومتري همدان تا ورکانه را نيم ساعته طي خواهيد کرد.
تاکسي: اگر از خودروي شخصي خبري نيست، بايد از تاکسي هاي خطي و سواري ورکانه استفاده کنيد. ابتدا از ميدان امام (ره) (ميدان مرکزي شهر همدان) به خيابان شهدا و بعد به خيابان اراک برويد. کنار گاراژ قديمي، نزديک ميدان امام حسين (ع)، تاکسي ها منتظر مسافر هستند تا آنها را با دريافت هزار تومان براي هر نفر به روستا ببرند .

گردش در سنگفرش
براي بهتر گشتن در روستا، بايد محله هاي آن را خوب بشناسيد. محله «درب مسجد»، قديمي ترين محله روستا، مسجد و حمام و مخابرات دارد. ورودي روستا از محله «کردها» در شرق روستاست. «خرمن جا» محل تجمع اهالي است و «عباس آباد» هم خانه هاي تازه ساز دارد و همسايه رودخانه است. اما غير از محله هاي پيچ در پيچ روستا ديدني زياد دارد .

کوچه گردي: چيزي که در ورکانه توجه را جلب مي کند، بافت سنگي روستاست، از کوچه سنگي گرفته تا خانه هايي با ديوار هاي سنگي، کوچه ها عرض کمي دارند و بعد از بازسازي چراغ هاي روشنايي شب هاي اينجا را زيباتر کرده .

طبيعت اطراف روستا: طبيعت روستا کوهستاني است و ارتفاعات آن معمولا به دره هاي زيبايي ختم مي شوند که رودخانه هاي دائمي و فصلي دارند. دره هاي «يورد صفرخان»، «تخته سنگ»، «جن دره» و «سوبلاغ» در جنوب و جنوب شرقي بيرون روستا محل خوبي براي گذراندن يک بعد از ظهر خنک هستند.
بقعه غيب: بقعه غيب در محله «درب مسجد» روستا دارد و اهالي ارادت خاصي به او دارند. پنج شنبه و جمعه محوطه اين آرامگاه خيلي شلوغ است.
قلعه مهري خانم: اگر از ورکانه دو کيلومتر به طرف جنوب برويد، به بقاياي يک قلعه که به قلعه «مهري خانوم» معروف است، برمي خوريد. اهالي مي گويند اينجا متعلق به مهري، دخترخان قديمي روستاست. در کنار بقاياي اين قلعه مي توانيد يک اصطبل سنگي بزرگ را هم ببينيد که در زمان پهلوي دوم به عنوان اصطبل دربار در بهار و تابستان مورد استفاده قرار مي گرفته.

اقامت بکر
اگر قصد اقامت داشتيد، مي توانيد در چادر و زمين هاي صاف منتهي به رودخانه بخوابيد. چون فعلا در اينجا از مسافرخانه خبري نيست. ورکانه مدرسه، مسجد و خانه بهداشت دارد. شايد بتوانيد بعد از هماهنگي با شوراي روستا، شب را در اين مدرسه بگذارنيد.
آخرين پمپ بنزين قبل از خروجي جاده همدان- ملاير و در باغ بهشت قرار دارد. قبل از حرکت حتما لباس گرم و کفش کوهنوردي همراه ببريد. اگر با اطراف ورکانه آشنايي نداريد، حتما با يک بلد سراغ ارتفاعات برويد. آب معدني هم همراه ببريد؛ چون در بقالي هاي ورکانه خبري از بطري هاي آب معدني نيست.
درجاده همدان - ملاير بايد به سمت خروجي سد اکباتان حرکت کنيد و چند روستا را رد کنيد تا به ورکانه برسيد.
قبل از گردش در ورکانه اول خودرو را در محوطه پارگينگ اول روستا پارک و بعد گردش را شروع کنيد.

روستايي سينمايي

روستاي زيباي ورکانه با کوچه ها وخانه هاي سنگفرش لوکيشن فيلم هاي مختلفي است، علي شاه حاتمي لوکيشن فيلم جديد خود «پرواز مرغابي ها» را اينجا انتخاب کرد و ابراهيم فروزش هم فيلم «شير تو شير» را بر اساس داستان هوشنگ مرادي کرماني در روستاي ورکانه مي سازد.

از روستای هزاوه زادگاه امیر کبیر دیدن کنید:

شاید کمتر کسی استان مرکزی را به عنوان یک منطقه گردشگری بشناسد اما حقیقت این است که این استان، با جاذبه های تاریخی و روستایی خود یکی از بهترین مقاصد گردشگری در مرکز کشور محسوب می شود.

اگر گذارتان به استان مرکزی افتاد، پیشنهاد می کنیم سری به روستاى هزاوه بزنید که زادگاه امیرکبیر است. این روستا در فاصله 18کیلومترى شمال غربى شهرستان اراک قرار دارد و جزئی از دهستان فراوان، بخش فرمهین به شمار می آید.

مطالعات باستانشناسى بر روى تپه تاریخى هزش در این منطقه نشان می دهد که روستای هزاوه قدمتی طولانی دارد و عمر آن با توجه به سفال هاى پیدا شده از تپه، به قرن پنجم هجرى می رسد.

اگر گذارتان به هزاوه افتاد، می توانید مقبره شاهزاده احمد را بر روى بلند ترین قسمت روستا در محله بالا ببینید که عمر آن به دوره ایلخانان مى رسد.

بافت مسکونی روستا هم آنقدر پیچیده و جالب است که به تنهایی می تواند جذاب ترین بخش سفر شما را رقم بزند. خانه هاى سنگى و گلى که به صورت پلکانى بر دامنه شیب کوه ها قرار گرفته اند، چیزی است که شما در هزاوه به وفور می بینید. این خانه ها اکثراً از گل، سنگ و چوب ساخته شده و داراى سقف هاى مسطح هستند.

بد نیست بدانید که روستاى هزاوه در بیشتر ایام سال معتدل و نسبتا سرد است و ساکنان این منطقه براى مقابله با سرمای هوا ساختمان هایشان را رو به جنوب ساخته اند تا حداکثر استفاده را از خورشید ببرند.

دیوار خانه ها اکثرا ضخیم و از جنس خشت، چینه و گل است و در تمام این خانه ها اتاق کرسى به چشم می خورد.

بیشتر مردم هزاوه به کشاورزی و باغداری مشغول هستند و بهترین محصول آنها انگور است.

اگر به هزاوه سفر کنید می توانید سری به محله های کیور، میان ده، محله پایین، محله چاله، سرآسیابها، تره زار و ده بالا بزنید و مسجد شبستان‌ دار، درخت سرو کهنسال و حمام قدیمی این روستای وسیع را ببینید.

آلوارس، دشت، گل و چشمه و پیست اسکی آلوارس

حس كرد تابلویش چیزی كم دارد و ناگهان یادش افتاد كه رنگ‌ها سرخ، زرد، بنفش و سپیدبراق روی پالت نقاشی‌اش دست نخورده مانده است. پس قلم مخصوصش را برداشت و به رنگ‌های دست‌نخورده آغشته‌اش كرد و بعد بارها كوبید روی تابلو و این شد كه «آلوارس» متولد شد. روستایی در مجاورت دشتی سبز كه پر شده از شقایق‌ها و لاله‌های سرخ، گل‌های ختمی و گل‌های وحشی دیگر.

پیشنهاد این هفته ما روستای آلوارس است كه خیلی از ما وقتی اسمش را می‌شنویم خیال می‌كنیم باید نام یك گوشه سبز و درخشان در آن سر دنیا باشد، اما آلوارس آنقدرها هم دور نیست. این روستای ییلاقی از توابع بخش سرعین شهرستان اردبیل است كه گفته می‌شود پیش‌تر ییلاق چراگاهی عشایر شاهسون بوده است.

آلوارس قدیمی ترین روستایی است که در دامنه سبلان پا به عرصه وجود گذاشته است. مردی در زمان های قدیم در آن روستا زندگی می کرد که ادعا می کرد وارث این مکان است. بعد از درگذشت پیر مرد طایفه او بنام آل وارث معروف شد.

گروهی هم می گویند در روستای آلوارس باغهای بزرگی وجود داشت که از درختان تنومندی چون شمشاد و سر و بید تبریزی انباشته بود. نجاران از آن درخت انبوه الورا می بریدند و کسانی که از روستا همجوار خانه می ساختند از روستای آلوارس الوار می خریدند. به خاطر این درختان تنومند و الوار محکم این روستا به الوارستان معروف شد.

گروهی هم می گویند اجداد اهالی این روستا به نژاد پارس می رسد. این روستا را پارسیان در زمان های بسیار قدیم ساخته و مدت مدیدی در آن زندگی کرده اند. به همین خاطر نام آل پارس نیز بر روی آن می نهند. ولی از همه مصطلح تر برای این روستا عنوان آل پارس است.

آلوارس را كوهنوردها بهتر از گردشگران عادی می‌شناسند، چون این روستا در مسیر صعود به سبلان قرار گرفته و از آنجا كه روستایی برفگیر و نسبتا سردسیر است پیست اسكی در 12 كیلومتری آن نیز بنا شده است.

خوش‌تان آمد؟ می‌خواهید به جمع گردشگران تابلوی نقاشی آلوارس بپیوندید؟ پس اول به سرعین سفر كنید و از آنجا جاده‌ای 12 كیلومتری شما را به این روستای زیبا می‌رساند.

بزرگترین پیست اسکی کشور

مجموعه فرهنگی، توریستی و ورزشی آلوارس در یکی از زیباترین نقاط استان از لحاظ گردشگری و در دامنه های مرتفع و زیبای سبلان قرار دارد که بزرگترین پیست اسکی از لحاظ وسعت در ایران به حساب می آید. این پیست اسکی در فاصله 12 کیلو متری روستای آلوارس و 24 کیلومتری سرعین قرار گرفته و از آنجایی که در ارتفاع 3200 متری از سطح دریا قرار دارد در طول پائیز و زمستان پر از برف است و در حدود شش تا هشت ماه از سال مورد استفاده قرار گیرد.

این مکان مجهز به امکاناتی مثل بالابر و تله‌ سیژ است و با وجود گرمای 35-40 درجه ‌ای هوای تابستان در اردبیل و سرعین باز هم می ‌توانید برف را در این مکان  ببینید.

بازدید از برج اخنگان در خراسان رضوی

برج یا میل اخنگان بنایی آجری است که در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شهر مشهد مجاور روستایی به همین نام در کناره جاده توس به پاژ (زادگاه فردوسی) قرار دارد.طرح معماری میل به دوره تیموری و قرن نهم هجری منتسب است.این برج، مقبره‌ای به ارتفاع ۱۷ متر است که روی سکوی مدوری با هشت نیم ضلعی قرار گرفته‌است و نمای خارجی آن علاوه بر دارا بودن شکل مدور با ۸ نیم ستون الحاقی تزئین شده‌است.بر راس بنا گنبدی از نوع مخروطی قرار گرفته که با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای در نوارهای افقی تزئین شده‌است.علی رغم اینکه هویت مدفون در این بنا مشخص نیست برخی از منابع آن را ساخته‌ای بر فراز مدفن دختر هندی می‌دانند که در راه زیارت دار فانی را وداع گفته است.

اما سازمان میراث فرهنگی آنرا مقبره گوهر تاج آغا خواهر گوهرشاد تیموری می‌داند.برخی معتقدند میل اخنگان از جمله گورهای سردابه شکل دستجمعی که در مجاورت مکان‌های متبرک و گورستان‌های عمومی ساخته می‌شده و گور مسافران متشخص تا زمان انتقال، بوده است.

بنای میل روی سکوی کوتاه ۸ گوشی قرار گرفته و ساقه استوانه‌ای آن ۷/۱۳ متر ارتفاع دارد و کلاهکی عرقچینی به بلندی  2/4 روی آن قراردارد.ساقه میل از درون ۸ گوش و از بیرون استوانه‌ای با ۸ نیم ستون الحاقی و تزئینی است.

بنا از آجر ساخته شده و با قطعات کاشی به شکل‌های مستطیل، چند ضلعی و ستاره چلیپا با نقوش برجسته و متنوع به رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای تزئین شده است.

تاریخ ساخت بنا مشخص نیست اما شباهت زیادی به معماری مسجد جامع (۸۶۱ هجری) و بنای امیر چخماق یزد (۸۳۰هجری) دارد.

برج شیخ شبلی در تهران

برج شبلی در منتهی‌الیه قسمت شرقی شهر دماوند به شکل یک بنای منفرد روی تپه‌ای واقع شده و باغ‌های سبز آن را احاطه کرده‌اند.این برج از آثار قرون ۴ و ۵ قمری و از دوران سلجوقی است و در فهرست آثار ملی با شماره ۹۲۰ و در سال ۱۳۵۱ به ثبت رسیده است.برج شبلی ابتدا بصورت ۸ ضلعی ساخته شد ولی در دوران بعدی آجرکاری به سبک سلجوقیان روی آن انجام شده است.این بنای تاریخی ارزشمند که تقریباً ۱۰ متر ارتفاع دارد، یک برج آرامگاهی آجری ۸ ضلعی با پشتیبان‌های مدور در گوشه‌های آن است.

بدنه برج، گره چینی و تزیینات آجری زیبایی دارد و گنبد آن که مخروطی شکل و ۸ ترک است با زاویه تند به طرف رأس متمایل می‌شود.نمای قسمت بالای سردر، شامل ۲ طاقچه افقی با زیر طاق مقرنس‌کاری شده و یک فضای چهارگوش افقی در بالای آن است که به احتمال، محل قرارگیری کتیبه بوده است.بالای این قسمت صفحه مربع شکلی قرار دارد که با آجرچینی مرکب از ۴ ستاره پر شده است. اتاق آرامگاه مدور و سردابه‌های ۴ گوش با طاق هلالی شکل، جلوه خاصی به این اثر بخشیده است.

این برج را می توان با بناهای عصر سامانی در بخارا مقایسه کرد و قدمت آن را به بیش از قرن پنجم هجری نسبت داد.

برج طغرل در تهران

برج طغرل در شرق آرامگاه ابن بابویه در شهر ری در استان تهران قرار دارد.

این برج از آثار به جا مانده از دورهٔ سلجوقیان است و در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۴۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.برج طغرل با مساحتی بالغ بر ۴۸ متر مربع و ارتفاعی در حدود ۲۰ متر و با اسکلتی خشتی و آجری به صورت استوانه‌ای افراشته خودنمائی می‌کند که نمای داخلی آن به صورت استوانه است.این برج شبیه عقربه‌های ساعت بوده و می‌توان از روی تابش آفتاب روی کنگره‌های آن زمان را تشخیص داد.در ضلع شمالی و جنوبی برج دو سردر با معماری طرح رازی ساخته شده است و تقریباً تا ارتفاع ۴ متری برج دیوارها به صورت توپ تا قطر دیوارهای حدود ۱٫۵ متر تشکیل شده و دیوارهای بالای ارتفاع ۴ متر به صورت تو خالی طراحی شده و وسط آن پلیکانی وجود دارد که درب آن در همان ارتفاع در ضلع شمالی بنا خودنمائی می‌کندکه رابطی بین قسمت‌های تحتانی و فوقانی برج می‌باشد.

درب‌ها و قوس‌های رازی که فشار فوق‌العاده‌ای را تحمل می‌کند و تو خالی بودن دیوارهای فوقانی به استحکام بنا کمک کرده و جنس خشت به کار رفته در برج که از زاج و خاک و سفیده تخم مرغ است بر استحکام آن می‌افزاید.از ویژگی‌های جالب و منحصر به فرد این برج، کاربرد آن به عنوان یک ساعت آفتابی عظیم است.

بدین صورت که ترک-های دور تا دور برج به گونه‌ای طراحی شده که با طلوع آفتاب در سمت شرق بنا، کم‌کم یکی از کنگره‌ها روشن می‌شود و آفتاب به درون آن می‌تابد.با گذشت نیم ساعت از طلوع خورشید، نصف کنگره روشن می‌شود و با گذشت یک ساعت از طلوع خورشید، یک کنگره به طور کامل روشن می‌شود.

به همین ترتیب با گذشت دو ساعت دو کنگره و با گذشت سه ساعت سه کنگره روشن می‌شود، تا اینکه لحظه‌ای فرا می‌رسد که خورشید روی نصف النهار منطقه و در بیشترین ارتفاع خود از افق قرار می‌گیرد.در این هنگام خورشید دقیقاً بالای سر در جنوبی برج قرار می‌گیرد، زیرا درب‌های برج کاملاً شمالی جنوبی بوده و روی نصف‌النهار واقع است.

برج طغرل برای نخستین بار در سال ۱۳۰۱ شمسی مرمت و بازسازی شد و پس از آن لوحه‌ای مرمر بر سردر بنا نصب شد.اوایل دههٔ ۷۰ بار دیگر این بنا مورد بازسازی قرار گرفت و بطور جدی در نیمهٔ سال ۱۳۷۷ آغاز و در زمستان ۱۳۷۹ به پایان رسید.

تپهٔ حسن ‌لو در آذربایجان غربی 
 

تپهٔ حسن‌لو در ۷ کیلومتری شهر نقده قرار دارد و یکی از تپه‌های باستانی ایران است که قدمت آن به بیش از ۶ هزار سال قبل از میلاد می‌رسد

تپه حسن‌لو با وسعت۳۰ هکتار و ارتفاع ۲۰ متر در ۷ کیلومتری شمال شرق شهر نقده در استان آذربایجان غربی و در کنار روستای حسن لو واقع شده است. جام بزرگ طلایی حسن‌لو که مربوط به دوران مانائی می‌باشد در این تپه کشف شده است.

بنا به ارزیابی‌ها، قدمت این تپه به ۶۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد و تا دوره اسلامی نیز محل سکونت و استقرار بوده و کاوش‌ها نشان می‌دهد چندین بار به علت آتش سوزی تخریب و مجددا بنا گردیده است.با اکتشافات انجام شده و خارج شدن شهر باستانی از زیر خاک آثاری از جمله زیور آلات زنانه، مجسمه‌های تزئینی، خنجرها و دشنه‌های آهنی و برنزی و… کشف شده است.

جام زرین حسن‌لو به ابعاد ۲۱ سانتی متر بلندی و ۲۵ سانتی متر قطر و ۹۵۰ گرم وزن متعلق به هزاره اول قبل از میلاد است و از یکی از اتاق‌های سوخته در سال ۱۳۳۸ کشف شده و روی آن نقش خدایان سه گانه‌ای سوار بر ارابه دیده می‌شود.خدای آب، خدای زمین و خدای خورشید؛ همینطور کاهنی که جام بلندی به دست دارد و چندین نقش دیگر که از بارزترین نمونه‌های هنر دوران خود است .این جام هم‌اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.

دژ حسن‌لو و دیوار دفاعی آن :

دور تا دور قلعه را دیواری به قطر ۳ متر و ارتفاع ۷ متر فرا گرفته بود. در فاصله ۳۰ متری از باروی قلعه، برج‌های مربع شکلی به ابعاد ۱۰×10 متر ساخته شده بود.

در مرکز دژ حسن‌لو یک حیاط چند ضلعی نامنظم ساخته شده است. دور تا دور این حیاط را  تالارهای ستون‌دار، ایوان‌های دراز و اتاق‌های کوچک و بزرگ تشکیل می‌دهند.در انتهای جنوبی حیاط قربانگاه قرار دارد و در انتهای شمالی آن چند لوح سنگی به ارتفاع سه متر و بدون هیچ گونه علامت دیده می‌شود.

بناهای وابسته به حیاط مرکزی:

در جنوب شرقی حیاط مرکزی  یک تالار وسیع با چند انباری از زیر خاک بیرون آمده است. در این تالار خمره‌های بزرگ متعددی یافت شد.

در شمال این انبار قدیمی‌ترین و اولین تالار ستون‌دار به طول ۶ و عرض ۴ متر قرار گرفته و راه ورودی آن از انبار است. در مرکز این تالار دو ردیف چهار ستونی تعبیه شده و فاصله ستون‌ها از یکدیگر پنج متر است.

در کنار دیوارها ته ستون‌های سنگی دیده می شود. محراب یا محل اصلی معبد در جنوب تالار قرار دارد. در شمال

این تالار چند اتاق کوچک و بزرگ ساخته شده است. در میان این تالار اسکلت دو اسب پیدا شده است.

در جنوب حیاط مرکزی یک واحد ساختمانی شامل اتاق‌ها و تالارهای متعدد ساخته شده است. معبد دوم که شامل تالاری ستون‌دار است، بخشی از این واحد ساختمانی را تشکیل می‌دهد.به فاصله ۵/۳ متری از در ورودی سمت شمالی تالار، سکویی به اضلاع ۲×3 متر قرار دارد.در وسط جبهه جنوبی تالار، محلی شبیه محراب ساخته شده است که از آن به اتاق کوچک پشت معبد راه دارد. در داخل معبد محلی برای روشن کردن آتش مقدس در نظر گرفته شده بود و در جنوب غربی معبد اجاقی مستطیل شکل دیده می‌شود.در گوشه جنوب غربی حیاط مرکزی معبد سوم یا تالار ستون‌دار سوم قرار دارد.این واحد ساختمانی از سمت شرق به حیاط مرکزی، از غرب به دیوار غربی قلعه (برج و باروی حسن‌لو)، از جنوب به راهرویی باریک و از شمال به راهی که در گذشته از معابر دژ حسن‌لو بود و به دروازه غربی حسن‌لو می‌رسید، محدود می‌شود.این دروازه تنها راه ورودی دژ حسن‌لو از غرب است. واحد ساختمانی جنوب غربی که تالار ستون دار آن جدیدترین تالار ستون دار حسنلو به شمار می‌رود، در شمال غربی معبد دوم احداث شده است.از گوشه جنوب غربی حیاط مرکزی دری به سوی تالار ستون دار این واحد باز می‌شود. دو ردیف چهار ستونی به انضمام دو پایه ستون هایی که در کنار دیوار قرار دارند، سقف را نگهداری می کردند.شیوه ساخت این تالار با حذف پایه‌های ستون‌های کنار دیوار، شبیه بناهای دوره هخامنشی مخصوصاً تالارهای ستون‌دار کاخ‌های تخت جمشید است.

آثار مکشوفه از حفاری‌های باستان شناسی تپه حسن‌لو:

اشیای قابل توجه و ارزشمندی که تاکنون در کاوش‌های نقاط مختلف تپه حسن‌لو، به ویژه از گورهای قدیمی پیرامون آن به دست آمده است، نمونه کاملی از صنایع ساکنان قدیمی این ناحیه را نشان می دهد.این اشیاء شامل اشیای استخوانی و سنگی، اشیای  نقره‌ای، اشیای سفالی، اشیای مفرغی و اشیای طلایی است. معروف‌ترین این اشیاء، جام حسن‌لو است.

سفر به روستای اورامانات تخت – کردستان

واژه اورامان یا هورامان از دو بخش اهورا و مان به معنى خانه، جایگاه و سرزمین تشکیل شده است. اورامان یعنى سرزمین اهورایى و جایگاه اهورا مزدا. هور در اوستا به معنى خورشید است. هورامان را مى‌توان جایگاه خورشید هم معنى کرد

روستای اورامانات تخت در جنوب شرقى شهر مریوان در استان کردستان قرار دارد که بوسیله جاده‌اى به طول ۷۵ کیلومتر به شهر مریوان متصل مى‌شود.

این روستا را هزار ماسوله نیز مى‌نامند. زیرا معمارى آن همانند ماسوله است. حیاط هر خانه بام خانه‌اى دیگر است، اما با وسعتى بیشتر.

معمارى اورامانات و سرسبزى این منطقه کوهستانى رویاى پله‌هایى به سمت بهشت را متصور مى‌کند. خانه‌هاى این روستا با سنگ و اغلب به صورت خشکه و به صورت پلکانى ساخته شده است. مردم منطقه معتقدند اورامانات تخت زمانى شهرى بزرگ بوده و مرکزیتى خاص داشته به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز (حکومت) ناحیه‌اى اورامان یاد مى‌کرده‌اند.

به غیر از وضعیت خاص روستا از نظر معمارى، موقعیت چشمه‌هاى پرآب، مراسم خاص و آداب و رسوم و وجود مقبره و مسجد پیر شالیار و به ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت منطقه از زمان ساسانى است.

پوشاک کردى آمیزه‌اى از رنگ و نقش است. لباس مردم اورامانات نیز کردى است. پیش از ورود پارچه و کفش‌هاى خارجى و سایر منسوجات داخلى به استان کردستان، بیشتر پارچه‌ها و پاى افزار مورد نیاز آنها توسط بافندگان و دوزندگان محلى بافته و ساخته مى‌شده است.

از تولیدات هنرهاى سنتى این روستا می‌توان به گلیم، سجاده، نمد، سبد، گیوه به عنوان سوغات اشاره کرد.

موقعیت جغرافیایی

این روستا مرکز دهستان اورامانات در جنوب شرقی شهر مریوان قرار دارد و جاده ای به طول ۷۵ کیلومتر آن را به شهر مریوان متصل می نماید. حدود ۳۰ کیلومتر این راه آسفالت و بقیه خاکی است.

جاده در دامنه کوههایی قرار گرفته که از زیبایی فوق‌العاده ای برخوردار است. این روستا در دره‌ای شرقی – غربی و در شیب تندی روبه روی یال شمال کوه (تخت) واقع شده است.

روستای اورامان تخت در کردستان، در دل کو‌ه‌های سر به فلک کشیده رشته کوه‌های زاگرس، در مسیر رودخانه سیروان هر ساله در آخرین چهارشنبه و پنج‌شنبه قبل از ۱۵ بهمن برگزار کننده آئین پیر شالیار است که بعضی از مورخان قدمت آن را هزار ساله می‌دانند.

آئین باستانی پیرشالیار نماد عینی از مشارکت فعال مردم در مناسبت‌های مختلف اجتماعی و فرهنگی است.

روستای اورامان تخت به عنوان یکی از مناطق گردشگری کشور مطرح است و در بعضی از روزهای سال علاوه بر گردشگران داخلی افرادی را از دیگر کشورها به خود جذب می‌کند.

در این روستایی بام هر خانه، حیاط خانه دیگر محسوب می‌شود و تا پشت روستا ادامه می‌یابد. نوع معماری به کار رفته در این روستا نیز چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند به نحوی که معماری سنتی این روستا مبتنی بر سنگ بوده و در ساخت خانه های مسکونی از ملات به هیچ وجه استفاده نشده است.

مراسم کلاو روچنه با حضور کودکان

کودکان وظیفه تقسیم این گردوه در بین اهالی روستا را بر عهده دارند به نحوی که کودکان روستای اورامان صبح چهارشنبه و قبل از طلوع آفتاب به گروه های سه یا چهار نفری تقسیم شده و با حضور در درب منازل افراد و با درب زدن و گفتن کلمه کلاوروچنه حضور خود در محل را اعلام می کنند و سپس صاحب خانه نیز در قبال برداشت چند عدد گروه از کیسه کودکان به آنها تنقلات هدیه می دهد.

هر ساله تعداد زیادی گوسفند که نذورات مردم برای پیر شالیار است در صبح روز چهارشنبه قربانی می‌شوند که این دام‌ها توسط اهالی و یا افرادی از روستاهای دیگر در اواخر فصل پاییز برای متولی فرستاده می‌شود و او در فصل زمستان از آن دام‌ها نگهداری کرده در روز جشن همه آنها را قربانی می‌کنند.

تعداد گوسفندان قربانی شده گاه به ۷۰ تا ۸۰ راس نیز می‌رسد و گوشت‌های قربانی را بین اهالی تقسیم کرده و با مقداری از آن نوعی آش به نام «ولوشین» تهیه می‌کنند و روز برگزاری مراسم آن آش نیز بین اهالی تقسیم می‌شود. مراسم در عصر روز پنجشنبه با شرکت اهالی روستا و افرادی از روستاها و شهرهای اطراف برگزار می‌شود این مراسم توام با برپایی سماع عرفانی به شکل دسته‌جمعی و نواختن دف است.

اورامان تخت از بخش اورامان تخت و چند روستای اطراف آن مانند: سرپیر، کاله، رودبر، بلبر، ژیوار، ناو، نوین تشکیل شده است.

صنایع دستی روستا عمدتاً بافت کلاش (گیوه)، کلاه، جاجیم، تسبیح، سجاده و غیره بوده و طبیعت زیبای بهاری منطقه نیز جاذبه ای دیگر است که به عنوان یکی از تفرجگاه های مهم منطقه به حساب می آید.

اورامان، سرزمین پیران ماندگار

اورامان، سرزمین پیران ماندگاری است که در آن زندگی کرده اند و به واسطه حضور پیر شالیار در این منطقه زیسته اند و حتی بعضی ها در آن مدفونند که تعداد آنها را ۹۹ نفر ذکر کرده اند.

پیرانی همچون پیررستم، بابابیرو، پیرزرین، پیر چال، باباحیرانی، پیر داوود، پیروتی، یاپیروتی، یا پیر عزیز، پیر خالد، پیر قلم دار یا کرک غاز، شیخ روح الله، پیر عزیز، پیر محمد کوماسی که از کوهسار کرمان آمده و ملاجان الله که هرکدام از طرف پیر شالیار مأموریت خاصی داشته‌اند.

هنرهای سنتی اورامانی‌ها

هنرهای سنتی از دیرباز در میان کردها رواج داشته و با توجه به شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار، هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه مؤثر است.

مهم‌ترین هنر های سنتی را دستباف‌ها، قالی، گلیم، سجاده بافی، (موج، جاجیم)، شالبافی و تهیه پارچه های پشمی، گیوه دوزی، نازک کاری، منبت کاری، معرق، سفال گری، نمد مالی، زیور آلات محلی، سوزن دوزی، قرقره بافی، قلاب بافی، گل دوزی، پولک و منجوق دوزی، حصیر و سبد، بافت سیاه چادر، فلزکاری، ساخت آلات موسیقی تشکیل می‌دهند.

مردم اورامان، با کرک نوعی بز به نام مه رهز یا مرغوز که دارای کرک پشم لطیفی است، شال‌هایی را به عرض ۲۵ سانتیمتر و طول تقریبی ۲۶ سانتیمتر می‌بافند که از نخ حاصل از آن پارچه‌هایی تهیه شده که با آن لباس محلی مردان کرد، چوخه و رانک، بافته می‌شود.

علاوه بر آن دوخت کلاه و دستکش و پووزه وانه (ساق بند) با استفاده از آن در پارچه‌ها رواج دارد. کار بافت شال نیز در کارگاه‌های شالبافی که شامل دستگاه‌های بافندگی ۴ ورودی است، انجام می شود.

یکی دیگر از فنون رایج در منطقه هورامان، بافت کلاش است. زیره کلاش از جنس پارچه است و رویه آن هم بیشتر توسط زنان و از نخ بافته می‌شود.

برای تهیه زیره گیوه تکه های پارچه را برش داده و سپس آن تکه های پارچه را چند لایه کرده و کشته های آهن روی آن تکه پارچه می‌کوبند.

برای کوبیدن مشته بر پارچه، آن را روی قوته (کنده درخت) قرار می‌دهند، سپس آن تکه پارچه‌ها را با استفاده از چرم گاو به یکدیگر متصل کرده و در قسمت پاشنه نری گاو را قرار می‌دهند و برای آنکه دور گیوه از هم باز نشود مقداری کتیرا را به دور آن می مالند. پس از آماده شدن زیر گیوه، رویه آن را که با استفاده از نخ پنبه ای بافته شده، به زیره متصل می‌کنند.

ساخت تنور و ظروف سفالی در این دیار به عهده زنان است. این افراد با استفاده از گل سرخ رنگی که از کوه های اطراف تهیه می‌کنند، به کار ساخت ظروف سفالی می پردازند که آن را هه‌ورگر می‌گویند.

مسافرت در میان روستاها در گذشته به دلیل عدم وجود وسایل حمل و نقل اغلب به شکل پیاده و سوار شدن بر الاغ و قاطر صورت می‌گرفت و در حال حاضر نیز رفت و آمد روستاهای نزدیک به صورت پیاده بوده ولی استفاده از ماشین برای مراجعه به شهر و یا روستاهای دور متداول است.

به دلیل کوهستانی بودن منطقه و صعب العبور بودن بسیاری از راه ها، حمل بار به وسیله حیوانات خصوصاً قاطر و اسب و الاغ بسیار رایج است.

با تشکر از مطالب مفید شما.خواهشمندم از مباحثی که موجب افزایش اطلاعات مربوط به ایرانشناسی میگردد،زیاد استفاده شود.

برای دسترسی به غار از مسیر پلدختر و از طریق جاده شوسه‌ای که در حاشیه شمالی رودخانه کشکان است، پس از طی 12 کیلومتربه دهکده قشلاقی به نام دره باغ می‌رسیم.

از این آبادی تا دهانه غار مسیری است کوهستانی که باید پیاده طی شود. کوه آهکی مّلِه که غار باستانی کلماکره در سطح روبه آفتاب آن قرار گرفته است، از غرب شهرستان پلدختر آغاز شده و با انحرافی اندک از شرق به جانب شمال شرقی کشیده شده است. رودخانه‌های کشکان و سیمره در جنوب کوه مله به هم می‌پیوندند و در امتداد کبیرکوه که در مقابل آن قد برافراشته است، جریان می‌یابند.

در خصوص اين اثر اعجاب‌انگيز يك كارشناس ارشد باستان شناسي مي‌گويد: غار کلماکره به ارتفاع 550 متر بلندتراز سطح دشت در سمت شرقی یکی از آخرین دره‌های صخره‌ای آن واقع شده است. دهانه غار به سمت غرب باز شده و در دل صخره به سوی شرق ادامه می‌یابد.

سعيد حيدري ادامه داد: دهانه‌های تقریبا دوقلوی غار در پناه پوز صخره‌ای شیب‌دار با دیدی کاملا کور قرار گرفته است، به همین دلیل تاکنون دهانه‌های آن از نظرها پنهان مانده است، بنابراین از هر نظر مأمن بسیار مطمئنی برای اختفا و شرایط اضطراری به حساب می‌آید.

وي بيان كرد: کلماکره از سه کلمه جداگانه کل، ما، و کره تشکیل یافته است. کل در گویش مردم لرستان نوعی حیوان حلال گوشت کوهی با شاخهای کمانی روبه بالا، و نرینه بز کوهی است. کلمه ما با توجه به مفهوم محلی به صورت پسوند"مان" به معنای مأوا و مکان و محل استقرار به کار برده می‌شود. ترکیب این دو کلمه به معنای مأوای بز کوهی قلمداد می‌شود.

اين كارشناس ادامه داد: گویا یک شکارچی محلی در تعقیب یک بزکوهی به این غار پرماجرا دست یافته است. کلمه کره نام درختی است مشابه درخت انجیر و ظاهرأ تفاوتی با آن ندارد، فقط میوه آن نامرغوب و غیرخوراکی است كه در بدو ورود به غار با این درخت مواجه می‌شویم.

حيدري يادآورشد: در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که کلماکره به معنای" مأوای کل و درخت انجیر" است یا به تعبیری روشن‌تر اختصاصات غار را نشان می‌دهد. از نظر مختصات جغرافیایی این غار دارای طول جغرافیایی 47:37:25 وعرض جغرافیایی 33:11:43 است و ارتفاع آن از سطح دریا 1270 متر است.

اين كارشناس با بيان اينكه دهانه غار حدود 30 متر پایین‌تر از قله کوه و تقریبا در محل تلاقی دیوارهای دره‌ای است که در ضلع شمالی کوه وجود دارد، گفت: غار در قسمت شرقی و بر روی دیواره‌ای که از بالا تا انتهای دره به شکلی کاملا مسطح کشیده شده است. پیشانی غار 1.5 متر جلوتراز پایین دهانه بوده و این خود یکی از ویژگی‌های این غار محسوب می‌شود. همین موضوع هم علت پنهان ماندن آن از دیدگاه رهگذران احتمالی یا شکارچیان و شبانان بوده است.

وي تصريح كرد: بررسی‌های انجام شده مبین این مطلب است که غار کلماکره هیچ گاه راه سهلی نداشته و از دیرباز دستیابی به آن مشکل بوده است. برای ورود به غار جز فرود از این ارتفاع و گذشتن از باریکه راهی بزرو به طول 10 متربه سمت ورودی دهانه غار، راه دیگری وجود ندارد. طول دهانه غار حدود 20 متر و ارتفاع آن بین 1 تا 7 متر است.

حيدري اظهار كرد: ورودی در جنوب دهانه قرار گرفته و کمترین ارتفاع را دارد. نور طبیعی تا عمق 10 متری دهانه در این تالار رفت وآمد را ممکن می‌كند، ولی از آن پس تاریکی محض بوده و بدون استفاده از نور مصنوعی امکان پیشروی وجود ندارد. دسترسی به فضای داخلی غار که از چهار تالار نسبتا بزرگ تشکیل شده و برخی ورودی‌های حفره‌ای آن نزدیک 80 سانتی‌متر است، بسیار دشوار است. چند آبچال کوچک و بزرگ و مملو از آب در تالارهای دوم، سوم وچهارم غار دیده می‌شود.

وي بيان كرد: به نظر می‌رسد اشکال بعضی از استالاگمیتها، نتیجه دخالت مصنوعی انسان در آن پیداست، به عنوان مثال ظرف سفالین شکسته موجود در تالار دوم روی استالاگمیتها قرارگرفته که شکل آنها دقیقا شبیه کوزه‌ای بزرگ، سالم و مصنوع بشر است که به مرور زمان روی آن را لایه‌ای از رسوبات آهکی پوشانده و قندیل آویزان شده آن شکل نامنظمی به خود گرفته است.

وي گفت: این غار به طور تصادفی توسط یک شکارچی محلی در پاییز سال 1368 خورشیدی کشف شد. از آن پس مورد تعرض قرار گرفت و غارت شد. به دنبال کشف غار گزارشهایی به دست آمد که منجر به کشف و ضبط غیرمترقبه مجموعه‌ای ارزشمند از اشیای تاریخی و فرهنگی از وابستگان شکارچی شد.

سرپرست اداره‌كل ميراث فرهنگي لرستان نيز می گوید: اولین اشیای ضبط شده توسط کمیته انقلاب اسلامی پلدختر شامل ماسک طلایی از چهره انسان، سه عدد گوش کوچک حیوان از جنس نقره، سه عدد گوش بزرگ حیوان از جنس نقره، دو عدد میله فلزی منحنی داس مانند، سه قطعه شمش نقره و... هستند.

گودرزي بيان كرد: علی‌رغم درگیری‌های جدی وعملی میراث فرهنگی محل با آثار و تبعات ناشی از آن، قسمتی از این مجموعه به دست قاچاقچیان افتاده و به صورت غیرقانونی به خارج از کشور منتقل شد. وي ادامه داد: در اين راستا در پشت سر تاجران اشیای هنری گروههای مختلفی از دلالان، مال خرها، دزدها، جاعلان آثار هنری وحفاران ساده لوح وجود داشتند که مناظر و نمادهای زیبا را به ویرانه‌های مخروبه تبديل كردند.

گودرزي ادامه داد: بسیاری از اشیاء به خارج از کشور راه یافت و تعدادی از آنها در قالب یک نمایش ویژه در نیویورک، لس‌آنجلس، لندن و وین در معرض دید عموم گذاشته شدند. تعداد قابل توجهی از این اشیاء توسط یک تاجرعتیقه که سالیان دراز است با باستان شناسی ایران درگیر است، گرد آمد و آنها در کتابی تحت عنوان "گنجینه کوهها و هنر مادها" در لندن به چاپ رسیده است.

سرپرست اداره كل ميراث فرهنگي لرستان يادآور شد: برخی از اشیاء این مجموعه توسط گالری هنر عتیقه فنیکس phoenix که در ژنو و نیویورک دفتر دارد، خریداری شده است. از سوی دیگر، قسمت اعظم این گنجینه با تلاش مقامات مسوول ضبط و در مالکیت موزه‌های خرم آباد و موزه ملی ایران قرار گرفت.

گودرزي عنوان كرد: در تیر ماه 1371خورشیدی "رسول بشاش"، پژوهشگر ایرانی ماموریت یافت که تعدادی از کتیبه‌های اشیاء منسوب به غار را مورد مطالعه قرار دهد. اولین گزارش در مورد غار کلماکره را "حسین غضنفری" ارایه داد و سپس در سالهای 1371 و1372 طی دو فصل "نصرت‌الله معتمدی" در این غار دست به کاوش زد که متاسفانه هیچ نتیجه‌ای مبنی بر کشف اشیاء در بر نداشت.

وي گفت: بنابراین قبل از اینکه باستان شناسان بتوانند فهرستی از آثار موجود در غار را تهیه کنند، این غار مورد هجوم و تخریب روستاییان و چپاولگران آثار باستانی قرار گرفت و صدها اثر باستانی آن را به تاراج بردند. از سوی دیگر مناظر و نمادهای بسیار بدیع و زیبای غار می‌تواند از مواریث ارزشمند طبیعی کشور به شمار آید. هم چنین وجود آثار وبقایای گذشته، ارزش فرهنگی نیز به آن داده است. سرپرست اداره كل ميراث فرهنگي لرستان افزود: بسیاری از پدیده‌های توصیف‌ناپذیر و طبیعی این مکان شگفت‌انگیز بوده و آثار 2700 ساله آن به امید گنج‌یابی توسط شکارچیان آثارعتیقه منهدم شده است.

وي گفت: صحنه‌هایی رویایی از استالاگمیتها و استالاکتیتهای طلایی رنگ غار، حوضچه‌های پر از آب، دهلیزها و حفره‌هایی که مکان مخفی كردن اشیای درون غار بوده‌اند، از جلوه‌های منحصر به فرد این غار شگفت‌انگیز است که چشم هر بیننده‌ای را صیقل می‌دهد. مدیر قلعه فلک الافلاک خرم آباد نيز گفت: بیش از یکصد اثر از غار کلماکره در گنجینه این قلعه نگهداری می‌شود. دیانوش چراغی، افزود: بیش از یکصد اثر کشف شده از غار کلماکره پلدختر در گنجینه قلعه نگهداری می‌شود که تعدادی از آنها نیز در موزه ایران باستان (موزه ملی) نگهداری می‌شوند.

وی با بیان اینکه اکثر اشیای کشف شده که در قلعه نگهداری می‌شوند، از جنس نقره هستند، اظهار کرد: بر اساس مستندات باستان شناسی اکثر اشیایی که در گنجینه قلعه فلک‌الافلاک نگهداری می‌شوند جام و از جنس نقره‌اند که بر روی آنها خط میخی نگاشته شده و مشخص می‌کند این اشیاء کشف شده مربوط به تمدن ایلام نو قبل از هخامنشیان یعنی نیمه اول هزاره اول پیش از میلاد بوده است

5 نکته مهم درباره چادرهاي مسافرتي

1- درهنگام انتخاب چادر مسافرتي بايد به اين موضوع توجه داشته باشيد که به چه مناطقي و با چه وسيله اي سفر مي کنيد. اگر اهل سفرهاي تک يا دو نفره هستيد، بهتر است چادري سبک و کوچک انتخاب کنيد که حداکثر 400 گرم وزن داشته باشد و در داخل کوله پشتي شما جا شود اما اگر بااهل خانه به شهرهاي مختلف شمالي و جنوبي سفر مي کنيد، بهتر است چادرهاي بزرگ 8 تا 10 نفره انتخاب کنيد. توجه داشته باشيد که درچادرهاي 8 نفره 8 نفر ايستاده يا نشسته جا مي شوند و اين چادرها مناسب خواب 8 نفر نيست پس اگر4 نفر هستيد، چادر 8 نفره بخريد.

2- از پخت و پز داخل چادرو روشن کردن پيکنيکي يا شمع خود داري کنيد.چادرهاي مسافرتي اغلب از جنس پارچه هاي پلاستيکي هستند که به سرعت آتش مي گيرند.

3- به نحوه جمع شدن يک چادر توجه کنيد. برخي چادرها فنري هستند و بازو بسته کردن آنها آسان تر است. برخي ديگر ميله اي هستند و بازو جمع کردن آنها کمي وقت مي برد. پس هنگام خريد يک چادر حوصله خود را در نظر بگيريد و صرفاً به زيبايي يک چادر توجه نکنيد. برخي از چادرها دولايه هستند، يعني به غير از خود چادر، لايه اي نيز مجدداً روي آن از بالا کشيده مي شود. اين نوع چادرها به ويژه براي مناطقي با آب و هواي بد مناسب تر است.

4- پيش ازهر بار مسافرت چادر خود را ابتدا در خانه يک مرتبه باز کرده و تمامي تجهيزات آن شامل ميله ها و پارچه رويي و کف آن را چک کنيد.

5- شب هنگام خواب حتماً يکي از پنجره هاي چادر را بازکنيد يا اگر هوا خنک است و احساس سردي مي کنيد حداقل زيپ رويي پنجره ها را بکشيد تا هوا وارد چادر شود. توجه داشته باشيد که پشه بندها بسته باشند و تنها لايه رويي را جمع کنيد.

پس از عبور از داخل بوستان در سمت راست جاده تابلويي وجود دارد که مسير چشمه قير را نشان مي‌دهد و سپس از آن ديگر هيچ نشاني وجود ندارد و بايد مسير را با استفاده از حس گردشگري‌‌ات طي كني، چشمه قيرروان که ريشه در تاريخ بلند سرزمين ايلام (آلامتو) دارد، از بي‌نظيرترين عجايب طبيعي اين استان به شمار مي‌رود.

در حدود 300 متري چشمه قير، ديگر مسيري ماشين‌رو وجود ندارد و بايد پياده به سمت آن رفت و اين فرصتي است براي ديدن درختچه‌هاي زيبايي که منطقه را پوشانده‌ است. با نزديک شدن به چشمه بوي شديد قير، به مشام مي‌رسد، قطر دهانه چشمه نزديک به 9 متر است و از زير آن آبي گرم، مملو از ذرات ريز و درشت قير سيال جاري است. پيرامون چشمه را با فنسي سقف‌دار پوشانده‌اند که اين خود بهترين نشاني يافتن چشمه است.

يکي از ديدني‌هاي منحصربه فرد استان ايلام که ايرانيان از دست کم سه هزارسال پيش از آن استفاده صنعتي، به ويژه در صنعت دريانوردي و ساختماني، کرده‌اند چشمه قير روان است. اثرطبيعي چشمه‌هاي قير در منطقه حفاظت شده بوستان جنگلي آبگرم شهرستان دهلران قرار گرفته بوستان جنگلي با ويژگي‌هايي بي‌همتا ( چشمه‌هاي آب گرم، غار خفاش، ...) و همچنين زيست‌گاه منحصر به فرد گونه حمايت شده خفاش که در جهان بي‌مانند است.

شهرستان دهلران در دامنه جنوبی و جنوب‌غربی دینارکوه و در فاصله 228 کیلومتری ایلام و 100 کیلومتری شهرستان اندیمشک قرار دارد. این شهر بعد از بازسازی به صورت شهری توریستی درآمده و از نظر منابع عظیم نفت و اراضی مستعد کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان دهلران عبارتند از: تپه باستانی علی‌کَش با قدمت 9 هزار سال مربوط به دوران نوسنگی در نزدیکی شهر موسیان منطقه بیات، قلعه تاریخی شیاخ در بخش زرین‌آباد، غار حفاظت شده طبیعی خفاش در نزدیکی چشمه‌های آب گرم با داشتن صدها هزار خفاش، غار و استخر بیشه‌دراز، سنگ نوشته دوران قاجار در میمه زرین‌آباد، چشمه قیرروان، چشمه‌های آبگرم معدنی، آبشار آبتاف در مسیر میمه به پهله زرین‌آباد و سایت تفریحی بیشه‌دراز.

تپه باستانی علی‌کُش

این اثر فرهنگی در جنوب شهر دهلران و در میان اراضی کشاورزی واقع شده است، در سال 1903 میلادی، گوتیر و لامپر به منظور حفر گمانه‌های آزمایشی در تپه‌های موسیان – خزینه و تپه علی‌کُش از دهلران بازدید به عمل آوردند و در سال 1960 میلادی رابرت بریدوود – مدیر طرح پیش از تاریخ دانشگاه شیکاگو به همراه ریچارد واتسون متخصص زمین‌شناسی از منطقه دهلران و تپه علی‌کش بازدید کردند. در سال1961 میلادی آقایان فرانک هول و کنت فلانری به دهلران آمدند و اقدام به حفر گمانه‌هایی در تپه علی‌کش کردند. تپه علی کش دارای 3 دوره فرهنگی به نام علی‌کش، بزمرده و محمدجعفر است. این اثر باستانی از اولین مکان‌هایی است که انسان در آن به استقرار و یکجانشینی اقدام كرده است. دانه‌های گیاهی به خصوص گندم و جو 2 ردیفه و حبوبات در این منطقه در دوران پیش از تاریخ و هزاره‌های هشتم قبل از میلاد کشت می‌شده است، برخی حیوانات از جمله بز در حال اهلی شدن بوده است.

بررسی اسناد به دست آمده از علی‌کش و به خصوص سنگ ابسیدین بدست آمده نشان دهنده ارتباط این اثر با دیگر مکان‌ها از جمله آناتولی در ترکیه و همزمان با استقرارهای پیش از تاریخ در قسمت بین‌النهرین از جمله جارمو بوده است.

قلعه شاخ (شیاخ)

قلعه شیاخ بزرگ‌ترین و منحصر به فردترین بنای استان و غرب کشور بوده که در روستای «بردی» بخش زرین‌آباد از توابع شهرستان دهلران واقع شده است، بنای مذکور مربوط به دوران ساسانی است که در قرون اولیه اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. باروی طویل و عظیم آن به طول 750 متر و کانال انتقال آب به داخل قلعه از ویژگی‌های منحصر آن محسوب می‌شود.

غار خفاش

این غار در سه کیلومتری شمال‌شرقی شهر دهلران در دامنه کوهی مشرف به دره و چشمه‌های آبگرم دهلران واقع شده است، این غار به علت زندگی میلیون‌ها خفاش در داخل آن به غار خفاش معروف شده است. خفاش‌های آن از نوع دم‌دار و بزرگ هستند. این غار دهلیزهای وسیعی دارد که عمق بعضی از قسمت‌های آن به 400 متر می‌رسد.

شهر ايلام:

ایلام در دوران ساسانی و اسلامی جزئی از ایالت «ماسبذان» بوده است، این منطقه تا قبل از ورود حسین‌قلی‌خان والی به «ده بالا» معروف بوده که همزمان با حکومت حسین قلی خان ابوقداره، حسین‌آباد نام گرفت و در سال 1309 شمسی با توجه به سابقه تاریخی منطقه و تصویب فرهنگستان ایران «ایلام» نامیده شد. شهر ایلام با واقع شدن در حصاری از کوه‌ها و ارتباط نزدیک شهر با جنگل دارای آب وهوای معتدل کوهستانی است.

مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان ایلام عبارتند از قلعه والی، کاخ فلاحتی، سنگ نوشته قوچعلی، تنگ ارغوان در 3 کیلومتری شمال شرقی شهر ایلام، روستای زیبای میش خاص، تنگ دالاهو در فاصله 25 کیلومتری شمال شهرستان ایلام، تفرجگاه تجریان، کوه قلاقیران در فاصله 5 کیلومتری غرب شهر ایلام، مسجد جامع شهر ایلام، امامزاده حاجی بختیار در بخش چوار، تپه قلا در بخش چوار و پارک تفریحی چغاسبز.

عمارت قلعه والی

قلعه والی در ضلع‌شمالی خیابان پاسداران در شهر ایلام میان بافت شهر واقع شده است. این اثر تاریخی بر روی تپه‌ای باستانی به نام چغامیرگ ساخته شده است. بنای مذکور به سال 1326 هجری قمری در زمان حکومت محمدعلی شاه قاجار و در زمان غلامرضا خان والی به اتمام رسید.

وسعت این قلعه2500 متر مربع و مساحت زیر بنای1500 مترمربع است. بنا دارای حیاط مرکزی بوده که اماکن مسکونی آن در امتداد سه ضلع شرقی و غربی و شمالی ساخته شده و در ساخت آن از مصالح سنگ و آجر و گچ استفاده شده است.

آثار آینه‌كاری، گچبری در برخی از اتاق‌ها کاملا مشخص است و قلعه والی دارای تعداد زیادی اتاق کوچک و بزرگ، تالار، شبستان و پستو بوده که در هر ضلع آن دو زیرزمین و در مجموع شش زیرزمین تعبیه شده است. در ساخت این بنا از اشکال هندسی در پیشانی دیوارها با استفاده از آجرهای لعاب‌دار رنگی تزئیناتی صورت گرفته است و بنای مذکور در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و در حال حاضر موزه مردم‌شناسی در آن قرار دارد.

کاخ فلاحتی

عمارت کاخ فلاحتی یا کاخ کشاورزی در خیابان آیت‌الله حیدری شهر ایلام در محلی موسوم به باغ کشاورزی یا فلاحتی ساخته شده است. این بنا مربوط به اواخر دوران پهلوی است که جهت ساختمان اداری اداره کشاورزی ساخته شده است، در ساخت بنا از سنگ و آجر و گچ استفاده شده که ستون‌های منقوش آن به نقوش گیاهی و حیوانی و انسانی، زیبایی خاصی به آن داده است.عمارت کاخ فلاحتی در میان باغی بزرگ با درختان کهنسالی چون چنار ، توت و . . . محصور شده است.

سنگ نوشته تنگه قوچعلی

در ورودی شهر ایلام بر روی صخره‌های تنگه قوچعلی، دو سنگ نوشته مربوط به والیان حسین قلی خان و غلام رضا خان والی پدر و پسر وجود دارد، که یکی به دستور حسین قلی خان و در زمان سلطنت ناصرالدین شاه و دیگری به دست غلامرضا خان پسر در زمان سلطنت محمد علی شاه قاجار ساخته شده است و هر دو سنگ نوشته یک متن داشته که اهم فعالیت‌های حسین قلی خان والی را بر شمرده است. نوشته‌های این سنگ نوشته به خط نستعلیق است.

دره ییلاقی هفتاو میش خاص (هفت آب)

دره پرآب و درخت مصفای میش خاص از روستای جعفرآباد در فاصله 30 کیلومتری ایلام شروع شده و تا ارتفاعات طولاب که در آن جنگل و باغ در هم آمیخته‌اند ادامه دارد، درختان گردو، انواع میوه‌ها، چندین روستا در مسیر ییلاقی دره با مردمانی فعال و مهربان، سرچشمه‌های خروشان چشمه‌ساران متعدد، نزدیک بودن این دره ییلاقی با تفرجگاه جنگلی گاوز و مزارع متنوع آن باعث نشاط و علاقه در بازدیدکنندگان از محل می‌شود، در دو کیلومتری این دره ییلاقی و در طول مسیر جاده اصلی ایلام به دره‌شهر جنگل انبوه و زیبای «مله پنجاو» زیبایی خاصی به این مجموعه بخشیده است، دره ییلاقی هفتاومیش خاص با باغات و مزارع، یکی از مناطق سرسبز و دیدنی و پردرآمد استان ایلام که محصولات آن کیفیت مطلوبی دارند و در داخل و خارج استان به فروش می‌رسد و باعث رونق اقتصادی منطقه می‌شود.

تنگ ارغوان

در فاصله سه کیلومتری شمال‌شرقی ایلام در مسیر تنگه قوچعلی، تنگ ارغوان در مسیر رودخانه‌ای با گل‌های ارغوانی، مخصوصا در فصل بهار زیبایی وصف‌ناپذیری را به طبیعت و جنگل‌های سبز آن بخشیده است و تنوع رنگ آنها چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند، این دره مصفا چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌كند.

کوه قلاقیران

در پنج کیلومتری غرب شهر ایلام قرار گرفته و مناظر آن دارای زیبایی‌های کم‌نظیر از جمله تفرجگاه جنگلی ششدار و منجل که اطراف کوه را احاطه کرده منظره زیبایی به وجود آورده است، این کوه به عنوان نماد شهر ایلام معروف و دارای ارتفاع زیادی است