گیاهان دارویی

نام علمی : camellia sineasis 
گیاه چای از تیره teaceae است . نوع پرورشی ان بنام camellia sineasis است. به دو شکل وحشی وپرورش یافته است . در حالت وحشی ارتفاع ان ارتفاع ان به ۱۰- ۱۵ متر می رسد که اغلب در کشورهای خاور دور می روید . انواع پرورشی ان دارای ارتفاع ۵۰ - ۷۰ متر است . که حداکثر به ۲ متر می رسد .
چای مانند قهوه در ردیف رایج ترین و مهم ترین نوشابه های مطبوع و مورد مصرف در بیشتر جهان می باشد .

چای دارای اهمیت غذایی ودارویی بسیاری است . ولی مهم ترین اثر ان تاثیر برروی سیستم اعصاب و در نتیجه رفع خستگی و ایجاد ارامش در انسان است چای دارای مقادیر قابل توجهی پروتئین . هیدراتهای کربن وانواع مختلفی از ترکیبات شیمیایی میباشد . چای دارای اثر انرژی زایی بالایی میباشد . بطوری که یک فنجان چای ۴ کیلو کالری انرژی به بدن می رساند . مصرف زیاد چای می تواند باعث طپش قلب . عصبانیت . اضطراب . بی خوابی و لاغری شود .

تاریخچه چای

تحقیقات نشان میدهد که بوته چای را در حدود۳هزار سال (ق.م) در چین می شناخته اند . کیاه چای و واریته های ان به حالت وحشی در شمال هنددرناحیه ای به نام اسام میروییده . از نظر کاشت و مصرف چین اولین محلی است که این گیاه در انجادر حدود ۲۷۰۰ سال (ق.م)کشت می شده وبه مصرف میرسیده در زمانهای گذشته کاهنهای بودایی برای کمتر خوابیدن از چای استفاده می کرده اند وافسانه ای دراین مورد هست که می گوید کاهنی بنام بودهیدهارمادر مراجعت از ژاپن به خواب می رود وپس از بیدار شدن برای تنبیه شدن مژههای خود را کند وروی زمین ریخت این مژهها در خاک ریشه داد وتبدیل به درخت چای شد . انتشار این گیاه از چین به ژاپن وهندو از قرن پانزدهم در اروپا کشت چای رایج شد
کشت چای درایران

ایران :

از اوایل قرن بیستم چایکاری در ایران اغاز شد . قبل از سال ۱۲۸۰(ه . ش )کشت چای درایران رواج نداشت و ایرانیان قدیم به جای چای قهوه می نوشیدند . به همین دلیل چایخانه های ایران همان نام قدیمی خود یعنی قهوه خانه را حفظ کرده اند .

علاقه دولت ایران به کشت چای در سال ۱۲۸۰ (ه .ش)باعث شد تا سفیر ایران در هند بنام حاج محمد میرزا کاشف السلطنه ماموریت یافت تا چگونگی کشت چای را بیاموزد . ایشان پس از مدتها کار وتلاش روی مزارع چای در هند موفق شد اصول و فنون چایکاری را بیاموزد و با موافقت دولت هند تعداد ۲۰۰۰ نهال چای به ایران بیاورد و انها را در زمینی در نزدیکی شهر لاهیجان در استان گیلان بکارد . پس از ان بودکه بتدریج کشت چای در ایران رواج یافت .

تقسیم بندی چای از لحاظ زراعی :  
۱ -گونه چینی

۲- گونه اسامی و کامبوجی

۳-نژادهای دو رگه

تقسیم بندی گیاه چای از لحاظ طرز تهیه و تولید :

۱- چای سیاه

۲- چای سبز

۳- چای اولنگ

۴- چای قالبی

انواع چای

چای سیاه

این نوع چای پس از انجام تمام مراحل چایسازی بدست میاید این نوع چای به دو طریق رسمی یا ارتدکس و غیر رسمی بدست می اید در روش ارتدکس که همان روش چایسازی ایران نیز می باشد تماممراحل تهیه چای از قبیل : پلاس ومالش و تخمیر و خشک شدن انجام می گیرد این نوع چای دارای درجه بندی هایی مثل :چای قلم . پیچیده . باروتی . و ... می باشد . در چای غیر رسمی از ماشینهایی استفاده می شود که در ان مرحله پلاس حذف می شود . این چای در ایران استفاده نمیشود .                                                                        چای سبز:

این نوع چای بیشتر در چین و ژاپن مصرف دارد . دراین نوع چای عمل تخمیر صورت نگرفته و پس از مالش بلافاصله چای را خشک می نمایند . این نوع چای کم رنگ ولی معطر می باشد و دارای خواص درمانی بسیاری می باشد.

چای اولنگ:

در این نوع چای عمل تخمیر بطور کامل انجام نشده و بصورت ناتمام می ماند .و در چین و ژاپن مصرف ان رایج است.

 چای قالبی :

نوعی از چای که برای تهیه ان از برگ و ساقه و ترکه چای استفاده می شود . این نوع چای پس از انجام مراحل تهیه چای بصورت پودر و در قالبهایی که از نوع چوب می باشد ریخته ودر اپر فشار بصورت قالبی در می اید. 

نام علمی : Humulus lupulus 
مقدمه و گیاهشناسی
رازک گیاهی است با قدمت بیش از هزار سال که از گذشته دارای کاربرد های دارویی و نوشابه ای بوده است و از قدیم الایام در اروپا در باغچه های منازل کشت می شده است. رازک گیاهی است دوپایه، علفی، چندساله (بجز گونه ی H. japonicus که یکساله می باشد)، بالا رونده (ساقه ی این گیاه در جهت عقربه های ساعت به دور قیم می پیچد)، دارای رشدی بسیار سریع (20 تا 50 سانتی متر رشد در هر هفته) که تا 10 متر می تواند ارتفاع داشته باشد.برگ های این گیاه سه تا پنج لوبه می باشند که بصورت متقابل بر روی ساقه قرار می گیرند. گل های ماده بصورت مخروطی شکل و گل های نر بصورت خوشه در کنار برگ ها آویزان می باشند. مخروط های ماده که اصطلاحا به میوه ی رازک مشهور می باشند. رازک دارای ارقام مختلف و فراوانی است که هر یک از این ارقام دارای کاربرد متفاوتی می باشند.
نیازهای اکولوژیکی و پراكنش

از لحاظ نیاز های اکولوژیکی به آب و هوایی نسبتا خنک و متوسط دمای 15 تا 18 درجه سانتی گراد نیاز دارد. رازک در مناطقی می روید که دارای حداقل 550 تا 600 میلیمتر بارندگی می باشند و توصیه می شود که در مناطق بادخیز و همچنین دارای سطح آب زیرزمینی بالا از کشت این گیاه خودداری شود. رازک به خاک های دارای بافت لومی و غنی از ترکیبات کلسیمی و دارای pH تقریبا خنثی احتیاج دارد. این گیاه در مناطق شمالی كشورمان بصورت خودرو یافت می شود.

كاشت، داشت و برداشت

رازک از نظر بیولوژیکی گیاهی بالارونده است و در صورت عدم استفاده از داربست، کاهش چشمگیر محصول مشاهده خواهد شد. در تهیه داربست، تیرک های اصلی را از جنس چوب یا سیمان با فاصله 12 متر نصب می نمایند. در فواصل 3 متری دو ردیف سیم فولادی با ضخامت شش میلیمتر جهت کشت گیاهان قرار میگیرد.

اكنون به روش های تکثیر رازک اشاره می کنیم: 1- بذر 2- قلمه ساقه 3- قلمه ریشه (در مقیاس وسیع و تجاری)

کشت قلمه ها در فصل پائیز یا بهار صورت می گیرد. در گودال هایی به عمق 30 تا 40 سانتی متر، قلمه ها طوری در گودال قرار می گیرند که ریشه ی آنها در عمق 15 سانتی متری عمق زمین قرار بگیرد.

رازک در آغاز رویش نیاز به ازت و پتاس فراوانی دارد ولی در مرحله گلدهی به فسفر زیادی نیاز دارد. وجین علف های هرز، حذف گیاهان بیمار، حذف شاخه های عقیم، مبارزه با آفات و بیماری ها از دیگر اعمال مهم در مرحله ی داشت می باشند.

برداشت گل های ماده رسیده که به رنگ زرد مایل به سبز می باشند. رنگ زرد ناشی از حضور لوپولون در مجاری ترشحی است. این رنگ 5 تا 8 روز مشاهده می گردد و بایستی به سرعت گلها برداشت گردند. زمان برداشت معمولا در اواسط مرداد یا اواخر شهریور است و برداشت این گیاه همواره با دستگاه های مخصوص صورت می پذیرد.
تركیبات شیمیایی و فرآوری

در ناحیه ی تحتانی فلس های گل های ماده حفرات حاوی مواد موثره وجود دارند. مواد موثره ی موجود در گل های ماده ترکیبات رزینی و اسانس می باشند که در این میان ترکیبات رزینی دارای اهمیت فوق العاده ای هستند. ترکیبات رزینی موجود در گلهای ماده ی رازک به دو دسته ی آلفا اسید های تلخ و بتا اسید های تلخ تقسیم بندی می شوند.
خواص درمانی و کاربردها 
عمده ترین خواص درمانی این گیاه عبارتند از: آرام بخش و خواب آور، آنتی بیوتیک ملایم (بر علیه باکتریهای گرم مثبت) و ... . از عصاره ی حاصل از گل های ماده یرازک در صنایع نوشابه سازی بصورت بسیار گسترده استفاده می گردد. رازکویژگی‌های خاصی به ماء الشعیر می‌دهد. با رسوب پروتئین ها باعث شفافیت آن می‌شود. عطر خاصی به آن می‌بخشد.

نام علمی :   abelmoschus esculentus 
تیره پنیرک 
منشاء این گیاه آمریکای جنوبی است، در مناطق با تابستان بلند بهترین رشد را دارا بوده و در اقلیم های سرد نیام کمتری ایجاد می کند. شکوفه و بذر آن خوراکی است و این گیاه برای خوردن به صورت آب پز، بخارپز، شور انداختن، سرخ کردن و ... مناسب است. 
گلهای بامیه زیبا و شبیه گل ختمی است و حدود دو ماه می تواند به باغچه های زیبایی خاصی هدیه کند. 
به اقلیم گرم و آفتاب کامل نیازمند است، در مناطق گرمسیری بهترین رشد را داراست و خاک حاصلخیزی با زهکشی مناسب و ph شش و نیم تا هفت برای آن مناسب است. 
بامیه پس از رفع خطر سرمازدگی در ماه های فروردین و اردیبهشت در خزانه کشت می شود، پوشش پلاستیکی سیاه جوانه زنی را افزایش می دهد. 
برای جلو انداختن فصل برداشت ابتدا باید بذر را دو تا چهار هفته قبل از آخرین سرما در گلدان کاشت و در گلخانه با هوای ثابت و آرام نگهداری کرد. پس از آنکه نشاها چهار برگه شدند، به فواصل سی تا سی و هشت سانتی متر به زمین اصلی منتقل می شوند. بهتر است هر ماه یکبار با استفاده از کمپوست چای یا ماهی، خاک آن تقویت شود. 
بامیه به آفت کمی حساس است. شته و عنکبوت سلامت این گیاه را تهدید می کنند. اگر شپشک در گیاه مشاهده شد نشانه خوبی برای کمبود آب مورد نیازبامیه است. 
برداشت نیام بامیه قبل از رسیدن به آن است بنابراین هنگامی که طول آنها به 2.5 تا 10 سانتی متر رسید و قبل از چوبی شدن غلاف می توان نیام را برداشت کرد. 
چنانچه زمان برداشت گذشت، جای نگرانی نیست زیرا بذرهای آن مانند لوبیا و نخود را می توان پخت و غذای دلچسبی فراهم آورد
 
برخی خواص درمانی بامیه:
• موسیلاژ و فیبر موجود در بامیه، میزان قند خون را تنظیم می‌کند.[نکته بهداشتی روز: اندازه‌گیری قند خون]
• به خاطر اینکه درصد بیشتری از آن را آب تشکیل می‌دهد، از ایجاد گاز و یبوست و نفخ در شکم پیشگیری می‌کند.
• برای کاهش وزن مفید است و برای حفظ تمام خواص مفید آن، باید با حرارت کم پخته شود.[خورش بامیه]
• به انتشار باکتری خوب به نام پروبیوتیک در بدن، کمک می‌کند.
• برای تقویت و شادابی مو مفید است. 
برای این‌کار، ‌بامیه را به صورت افقی برش داده و تا وقتی به حداکثر لزجی برسد آن را بجوشانید سپس بگذارید خنک شود و چند قطره آب لیمو به جوشانده اضافه کنید و و آن را به هنگام آبکشی آخر روی موهایتان بریزید.
• با داشتن خاصیت ملین، روده‌های حساس را تسکین می‌دهد و زخم‌های دستگاه گوارش را ترمیم می‌کند.
• پروتئین و روغن موجود در دانه‌های بامیه از نوع درجه یک پروتئین گیاهی محسوب می‌شود.
• بامیه سرشار از اسیدهای آمینه نیز می‌باشد و به خاطر داشتن مقادیر فراوان اسید فولیک مصرف آن به خانم‌های باردار توصیه می‌شود 

نام علمی : Heracleum persicum 
گلپر و خواص آن
گلپر گیاهی است معطر که می‌ توان از تمام بخش های آن در صنعت غذا و دارو استفاده کرد.
گلپر گیاهی گلدار، ‌علفی و چند ساله از تیره چتریان است.
نام علمی این گیاه  است.
این گیاه بومی ایران بوده و در نواحی نمناک کوهستانی ایران و حاشیه ‌های آن می ‌روید.
همه ی گونه ‌های این گیاه معطر هستند و برخی گونه‌ ها در آشپزی ایرانی به عنوان ادویه و برخی دیگر در صنعت داروسازی کاربرد دارند.
 
دانه‌ های گلپر بسیار نازک بوده و دارای طعم تند و معطر است. 
پودر دانه‌ های این گیاه بیشترین کاربرد را برای مواد غذایی دارد،‌ به عنوان مثال پودرگلپر را می ‌توان روی باقلای پخته،‌ عدس و دیگر حبوبات، سیب ‌زمینی پخته و انواع سوپ ها و خورش ‌ها و همچنین روی انار دانه شده پاشید.
 
ترکیبات گلپر
گلپر دارای مس بوده و از نظر ترکیبات شیمیایی به خصوص در دانه های آن، اسانس روغنی فراری وجود دارد که از گرد آن برای معطر ساختن بعضی غذاها استفاده می شود. مهم ترین روغن فرار موجود در گلپر، آنتول(anethole) نام دارد.
موارد استفاده از آنتول به شرح زیر است:
1- به عنوان طعم دهنده در صنایع غذایی و دارویی؛ از جمله در صنایع قنادی و شیرینی پزی، در محلول های دهان شویه، در خمیر دندان و یا گرده های مورد استفاده در دندانپزشکی، در آشامیدنی های غیرالکلی و فرآورده های دارویی دیگر.
2- به عنوان معطر کننده در صابون و خمیر دندان 
3- به عنوان عامل حساس کننده در بی رنگ کردن فیلم های عکاسی
4- به عنوان عامل جذب کننده مواد در مشاهدات میکروسکوپی
5- به عنوان عامل ضد نفخ در مصارف دارویی 
6- استفاده از آنتول در سنتز آلدئید 
7- تهیه دی هیدرو آنتول به طریقه نیمه سنتزی
8- تهیه پارامتوکسی هیدرو تروپیک آلدئید 
 
خواص دارویی این گیاه:
* اسانس گلپر به عنوان آنتی اکسیدان در کاهش خطرات قلبی عروقی و کاهش مقادیر لیپوپروتیئن های سرم نقش دارد.
* مقوی معده و سایر اندام‌ های گوارش است.
* ضد نفخ است.
* ترشحات معده را زیاد کرده و سموم بدن را دفع می ‌کند.
* ضد عفونی ‌کننده و میکروب کش قوی است.
* باعث ازدیاد شیر مادر است.
* خوردن کم آن باعث شادی و نشاط می ‌شود.
* برای هضم غذا موثر است.
* برای کمردردهای ناشی از رطوبت مفید است و می توان آن را همراه با غذا میل کرد.
* قطع کننده ی بلغم و دفع کننده ی باد و نفخ شکم است.
* بهترین دارو برای معالجه ی هیستری است.
* دم کرده ی ریشه ی آن برای رفع ناراحتی‌ های عصبی مفید است.
* برای تقویت حافظه کاربرد دارد.
* ضماد گلپر با موم و روغن جهت تسکین سیاتیک مفید است.
* ضماد گلپر با روغن زیتون برای از بین بردن سیاهى زیر چشم و مالیدن پخته ی آن با سرکه و پوست انار جهت بواسیر نافع است. 
* پاشیدن گرد گلپر روى زخم ‌هاى خوره ‏اى و جذام سودمند می ‏باشد. 
 
توجه:
* مصرف زیاد گلپر سبب سقط جنین می ‌شود، از این رو خانم‌ های باردار در خوردن زیاد آن مجاز نیستند.
* با وجود تمام خواص مثبت گلپر نباید از گرد گلپر به مقادیر زیاد استفاده کرد چون ایجاد تپش قلب می کند.
مقدار مجاز مصرف پودر دانه گلپر، 4 گرم در روز است 

نام علمی : Alhagi maurorum 
ماده ای است شیرین كه به صورت شبنم روی گیاه حاج یا خارشتر یا خاربز می نشیند. در یک بررسی که توسط مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی خراسان انجام شد، مشاهده شد که این شیرابه‌های قندی در نتیجه عمل حشره ای به طور طبیعی و با ایجاد شكاف به خارج تراوش می شود. 
گیاه خارشتر درختچه یا بوته خاری است که در بیابان ها و دشت های كم ارتفاع ایران مانند خراسان، یزد، تبریز، زرند، اطراف قم و بوشهر به طور خودرو فراوان دیده می شود.
سابقا از ترنجبین در كارخانجات ساده قندگیری به طور سنتی قند می گرفتند، ولی بعدها چون فروش ترنجبین از نظر دارویی بازار بهتری پیدا كرد، آن را فقط به عنوان دارو می فروشند.
ترنجبین حاوى تركیبات قندى مختلفى چون گلوكز و فروكتوز، ساكاروز و ترى ساكارید است كه به راحتى در آب حل مى شود.
خواص ترنجبین
*ترنجبین طبق نظر حكمای طب سنتی گرم، ولی در عین حال تر است. 
*ملین و مسهل است. دوز مصرفى ترنجبین به عنوان ملین بر حسب سن بیمار بین 10 تا 70 گرم است كه با كمى آب مصرف مى شود.  این گیاه اگر در مقدار کم خورده شود، ملین و اگر به مقدار زیاد مصرف شود، مسهل است.
*در تسکین سرفه و درد سینه موثر است.
*برای تسكین عطش و تب مفید است.
*خاصیت ضدعفونی کنندگی خوبی دارد و میکروب ها را از بین می برد، به همین دلیل برای درمان بیماری های عفونی مفید است.
*خوردن ترنجبین با آب پنیر برای اخراج اخلاط سوخته، با ماءالشعیر برای دفع اخلاط گرم، با كره برای باز كردن ادرار (در مواردی كه ترشح ادرار بند می آید) مفید است. 
* اگر ترنجبین با آب زیره خورده شود، برای دفع صدای شكم كه با تب خفیفی توام باشد، نافع است. 
*جوشانده آن معرق است. 
*مالیدن روغن برگ های آن برای روماتیسم خیلی نافع است.
*گل های آن برای بواسیر مفید است. 
*عرق گیاه ترنجبین اگر مدتی کم کم خورده شود، برای دفع سنگ كلیه و مثانه تا حدودی مؤثر است.
احتیاط کنید
*بسیاری از خانواده‌ها برای بهبود زردی کودک خود از مخلوط ترنجبین و آب قند استفاده می‌کنند که این مواد، نه تنها تاثیری در بهبود زردی کودک ندارند، بلکه باعث اسهال و استفراغ نوزاد نیز می‌شوند.
در یک مطالعه تحقیقاتی که توسط اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی لرستان با هدف بررسی اثر ترنجبین خوراكی در كاهش زردی نوزادان انجام گردید، نشان داده شد که علیرغم باورهای بومی مبنی بر تاثیر ترنجبین در كاهش زردی نوزادی، تجویز این ماده اثر قابل توجهی در درمان زردی ندارد.
*بیماران مبتلا به حصبه، اسهال خونی، بواسیر، خون ادراری و آبله از خوردنترنجبین خودداری کنند. 
*ترنجبین برای طحال و اشخاص گرم مزاج مضر است. 
 
تهیه آب ترنجبین
برای تهیه آب ترنجبین، مقداری ترنجبین را در آب جوش حل می کنند. سپس مایع صاف روی آن را بر می دارند و می گذارند قدری بماند تا مواد خارجی آن ته نشین شود. حالا مایع صاف شده روی آن، آماده خوردن است. 
آب ترنجبین اگر صبح ناشتا خورده شود، موثرتر است. مقدار خوراكی معمول آن 12 تا 35 گرم است.
زنجبیل با سرطان تخمدان مبارزه مى كند
 
اخیراً كارشناسان دریافتند كه زنجبیل مى تواند سلول هاى سرطانى را از بین ببرد. این مطالعات نشان داد ادویه جات خواصى دارند كه مانع از مقاومت سلول ها در برابر درمان ها مى شود و جلوى مقاومت سلول هاى سرطانى را مى گیرد.
علاوه بر این، زنجبیل باعث كنترل تورم و التهاب ها و بهتر شدن حالت استفراغ و تهوع مى شود. 
اما زنجبیل بیش از همه باعث مرگ سلول هاى سرطانى تخمدان مى شود. 
سلول ها به دو صورت مى میرند: 
1)اپاپتوسیس «apoptosis» كه در حقیقت خودكشى سلول هاست. 
۲) «اتوپگى» autophagy كه در حقیقت یك نوع خودهضمى سلول هاست.
در اغلب بیماران مبتلا به سرطان تخمدان كه بیمارى مجدداً عود مى كند، بدن در مقابل شیمى درمانى هاى معمول مقاومت نشان مى دهد كه در این نوع شیمى درمانى مرگ سلول ها از نوع «اپاپتوسیس» است، اما زنجبیل مى تواند باعث مرگ سلول ها ازنوع «اتوپگى» شود كه در كنار نوع اول باعث از بین رفتن مقاومت در برابر شیمى درمانى مى شود.
بنابراین پزشكان به این افراد خوردن زنجبیل را توصیه مى كنند 

نام علمی : Cordia myxa 
گیاهی است از تیره گاوزبانان.
درخت سپستان در نواحی جنوبی ایران، به‌ویژه کرانه‌های خلیج فارس پراکندگی دارد.
گیاهی است درختی که اندام‌های هوایی آن پوشیده از کرک وپرزهای خشن می‌باشد. برگ‌های آن متناوب و بدون گوشوارک بوده بی‌کرک، بیضوی منتهی به دمبرگ بلند، گل‌ها دوجنسی پنج‌پر متشکل از ۲ برچه پیوسته با گلی قیفی مجتمع بصورت گرزن فاصله‌دار است

میوه آن شفت است و میانبر چسبنده دارد. میوه شفت آن به بزرگی یک گیلاس است.
میوه این گیاه به اندازه آلوی کوچکی است و در درون آن شیره‌ای لزج و بیمزه‌است که کاربرد دارویی دارد و علیه سرفه سودمند است.

در پزشکی سنتی از سپستان به عنوان ملین، خلط‌آور و نرم‌کننده (به ویژه در برطرف کردن گرفتگی صدا) استفاده می‌کرده‌اند.
سپستان همچنین باعث کاهش فشار خون شده و از موسیلاژ آن در صنایع قرص‌سازی استفاده می‌شود.
گونه‌های لیتوسپرموم آن، فعالیت هورمونی داشته و همچنین دارای (لیتوسپرمین) می‌باشند که برای رنگ کردن مواد غذایی از آنها استفاده می‌کنند.
از این گیاه ترشی خیلی خوش طعمی بدست می آید

نام علمی : Mentha puleguim L
پونه از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی گرم و خشك است . خواص آن بسیار لطیف كننده است برای پاك كردن اخلاط سینه و كنترل سیاه سرفه و رفع سوزش خراش سینه و برای جلوگیری از سكسكه و آشفتگی و دل به هم خوردگی نافع است

به فارسی پونه و پودنه و در كتب طب سنتی و به عربی فودنج و فوتنج و حبق و فلیحا نامبرده می شود . به فرانسوی Pouliot و Menthe pouliot و به انگلیسی European penny royal و Pudding grass گفته می شود . گیاهی است از خانواده نعنا Labiatae نام علمی ان Mentha puleguim LMentha puleguim L.و مترادفهای ان Mentha exigua و Pulegium vulgaris Mill . از طرف گیاه شنا سان مختلف نامگذاری شده است .

● مشخصات

پونه گیاهی است علفی چند ساله ساقه ان استوانه ای ، بلندی آن در حدود ۵/۰ متر برگهای آن تقریبا بدون دمبرگ ، سبز ، تیره ، بیضی شكل ، نوك تیز ، با دندانه و در اثر فشردن بوی قوی اسانس پونه از آن استشمام می شود . در پایه هایی از گیاه كه در آب می رویند این بو خیلی كم و در مواردی وجود ندارد . گلهای آن به رنگ صورتی یا بنفش به صورت گروهی از گلهای كوچك در بغل برگ و ساقه در تابستان ظاهر می شود.

پونه در نقاط و دشتهای مرطوب در كنار نهرها و یا داخل جوی ها و چشمه ها وكنار باطلاقها می روید . در اروپا ، افریقای شمالی ، حبشه و مناطق مختلفه آسیا به طور وحشی می روید . در ایران در مناطق شمالی ایران د رمازندران و گیلان در اطراف رشت و در ماسه زارهای غازیان و نقاط مرطوب لاهیجان به طور خود رو دیده می شود . در مازندران نوعی از ان كه پونه آبی است یا نام محلی سرسم خوانده می شود.

● تركیبات شیمیایی

از نظر تركیبات شیمیایی در گیاه وجود اسانس روغنی فرار یا روغن مانتول گزارش شده است كه مقدار ان در حدود ۹/۰ – ۸/۰ درصد می باشد . ( در نمنه هایی كه در كشمیر روییده است . ) اسانس روغنی فرار پونه شامل ۸۰ درصد ماده پولگون است . از اسانس روغنی پونه در اثر احیای ماده دی – پولگون و نوعی مانتول به نام راسمیك مانتول می گیرند. به علاوه در اعضای این گیاه مقداری تانن ، مواد رزینی و قند نیز وجود دارد . {S.C. I.M. P }

● خواص – كاربرد

پونه از نظر طبیعت طبق نظر حكمای طب سنتی گرم و خشك است . خواص آن بسیار لطیف كننده است برای پاك كردن اخلاط سینه و كنترل سیاه سرفه و رفع سوزش خراش سینه و برای جلوگیری از سكسكه و آشفتگی و دل به هم خوردگی نافع است.

بادشكن است و ضد نفخ و برای استسقا و یرقان و خارج كردن مشیمه و از دیاد ترشح عرق مفید است . مدر است و قاعده آور . به عنوان تریاق و ضد سم جانوران گزنده سمی بسیار نافع است .

اگر شیاف آن در مهبل استعمال شود برای تسهیل اخراج جنین و مشیمه موثر است . مالیدن دم كرده آن برای رفع خارش و دفع گازهای رحم و رفع سستی رحم مفید است .

مالیدن سوخته گیاه برای تقویت لثه های دندان نافع است . استشمام بوی آن برای رفع غشی مفید است. پیونه مضر روده ها است و از این نظر باید با كتیرا خورده شود. مقدار خوراك پونه تا ۸ گرم . نوع مصرف معمولا شاخه های گلدار و برگ ان را به صورت دم كرده و سایر انواع دارویی مانند نعنا تهیه و خورده می شود. به گیاهان دیگری از خانواده نعنا نیز پونه گفته می شود كه چند نوع معروف انها را در اینجا ذكر می كنیم :

Calamintha acinos clairv به فارسی زیبا پونه و به فرانسوی Calament Acinos و به انگلیسی Wild basil گفته می شود . گیاهی است یكساله یا دو ساله كه ر اواخر بهار كاشته میشود . برگها پوشیده از كرك ، باریكی ان كمتر از ۸ میلی متر . نیمه بالا ی برگ دندانه دار ، گلها ۴ – ۲ تایی به رنگ ارغوانی یا سفید ، بلندی گیاه ۴۰ – ۱۰ سانتی متر است . این گیاه در قزوین در كوههای الموت به طور خود رو دیده می شود .

Calamintha officinalis Moench مترادف ان Melissa calamintha L . است به فارسی زیبا پونه طبی و به عربی قلمنت معروف است . در كتب سنتی با نام قلمنت امده است ، به فرانسوی Calament officinal به انگلیسی Mountain calamint , و Cat – mint گفته می شود گیاهی است دو ساله در مناطق جنگلی می روید . در ایران در شمال ایران در اطراف رشت در بندر گز ، گرگان و مازندران انتشار دارد .

از نظر خواص كم و بیش شبیه پونه می باشد و خواص پونه كوهی تحت نام « فودنج جبلی » به طور مشروح در این كتاب امده است.

توضیح : در امریكا به گیاه دیگری از همین خانواده به نا علمی Nepeta cataria نیز Cat – mint گفته می شود 

عصاره ها ( Extract ) : به صورت مخلوط های خام غلیظ یا پودر و یا مایع از ترکیبات شیمیایی می باشند

که با استفاده از آب و حلال های کلی مانند الکل اتانول از گیاهان استخراج شده اند.
در نتیجه این عصاره ها حاوی بقایای محلول گیاه ( معمولاً حدود 20 درصد وزن کل ) و بقایای غیر قابل حد ( حدود 80 درصد وزن کل ) می باشند که این قسمت اخیر به عنوان ضایعات خارج می گردد.
روغن های فرار معمولاً بوسیله تقطیر بخار و گاهی اوقات بوسیله تقطیر حلال تهیه می شود. نسبت گیاه در عصاره های عادی ( Her ) عموماً 1:50 یا گاهی اوقات 1:100 است که می گویند گیاه حاوی 1 یا 2 درصد اسانس روغنی است.
عصاره های خاص :
عصاره هایی هستند که شرایط استحصال و استخراج پیشرفته تر و دقیق تری دارند . (بعنوان مثال با استفاده از دی اکسید کربن  مایع ) تا میزان ترکیبات شیمیایی موجود در ترکیب بیشتر گردد و میزان ترکیبات زاید به حداقل رسیده و یا بطور کلی حذف گردد.
فرآورده های تک گیاهی ( Monopreparation ) :
فرآورده هایی را شامل می شوند که فقط یک گیاه دارویی در تهیه آن ها به عنوان جزء موثره به کار گرفته شده است.
مخلوط ها :
فرآورده های دارویی را شامل می شوند که درتهیه آنها از دو یا چند نوع گیاه استفاده شده باشد. تأثیرات آنها یا بصورت متمایز و مستقل از هم است ، یا اثر همدیگر را تشدید ( سنیرژیست ) می کنند.
گیاهان دارویی در طب سنتی چین و آفریقا معمولاً بصورت مخلوط دارویی بکار گرفته می شوند و استفاده از ترکیبات تک گیاهی بسیار نادر است.
چای های گیاهی : 
در واقع دم کرده هایی هستند که از قرار دادن گیاه دارویی در آب جوش حاصل می شوند. استفاده از کلمه چای بدلیل استفاده از چای سیاه ( با نام علمی Camelllia siensis ) مرسوم شده است اما در چای های دارویی ، معمولاً گیاهان موجود در چای نیز ذکر می شوند تا با چای سیاه اشتباه نشوند.
به عنوان مثال گفته می شوند چای رازیانه . البته باز استفاده از عبارات چای نعناع یا چای زنجبیل مبهم است و مشخص نمی کند که در این چای ها آیا فقط این گیاهان بصورت تنها قرار دارند یا اینکه گیاهان همراه با چای سیاه بصورت توام با هم تهیه و مصرف می شوند.
مخلوط های چای ( Species ) :
شامل تعدادی از گیاهان دارویی ( معمولاً 4 تا 7 گیاه ) است که حاوی مواد و اجزای موثره ( یاه دارویی که اهمیت را در درمان آن بیماری خاص دارد ) ، اجزای مکمل ( تکمیل کننده اثرات دارویی جزء موثره ) و اجزاء و مواد همراه ( موادی که جهت بهبود طعم ، بو یا رنگ چای افزوده می شوند ) می باشد.
از این گروه مخلوط های چای می توان به چای صفرا ، چای تلخ ، چای آرام بخش یا چای عصبی و چای ملین اشاره نمود.
جوشانده ( Decoctum ) :
به فرآورده هایی گفته میشود که با افزودن آب سرد به گیاه دارویی و جوشاندن این مخلوط  تهیه می گردد. در این حالت پس از رسیدن دمای مخلوط به دمای جوش ، باید بمدت 5 تا 10 دقیقه این جوشیدن ادامه داشته باشد و سپس مخلوط صاف گردد.
دم کرده ( Infusum ) :
فرآورده هایی را شامل می شود که با افزودن آب جوش به گیاه و ماندن این مخلوط برای مدت 5 دقیقه تهیه می شود. پس از این مدت مخلوط صاف می شود. گاهی اوقات دم کرده ها را نیز به عنوان چای می شناسند.
خیسانده ( Merceration ) :
از افزودن آب سرد به گیاه دارویی و گذاشتن این مخلوط برای مدت 6 تا 8 ساعت در دمای اتاق تهیه میشود. پس از این مدت باید مخلوط را صاف نمود.
افشره یا شیره ( Succus ) :
با فشردن بخش های تازه برداشت شده گیاهی در آب تهیه می گردد. این فرآورده های را می توان جهت افزایش طول عمر و مدت ماندگاری پاستوریزه و یا در دمای بسیار بالا ضدعفونی کرد.
شربت ( Sirupus ) :
فرآورده های غلیظ با حدود 66 درصد ساکارز ( بیش از 50 درصد ) می باشد. محلول های اشباع شده شکر ، فاقد هرگونه میکرو ارگانیسم می باشند.
زیرا آب مورد نیاز جهت رشد میکروب ها وجود ندارد. شربت ها عمدتاً به عنوان چاشنی و برای از بین بردن بو یا طعم نامطلوب مواد دیگر بکار می روند.
شربت ها هنگامی که به عنوان داروهایی ضد سرفه بکار می روند باید بصورت جرعه جرعه توسط بیمار مصرف گردد تا بیشترین زمان ممکن را در تماس با لایه مخاطی ملتهب باشند و اثربخشی مناسبی داشته باشند.
تنتور ( Tincture ) :
شامل محلول الکلی ( با حدود 30 تا 70 درصد آب ) است که از بخش های مورد نظر گیاه دارویی تهیه می گردد.  
برای تهیه تنتور مخلوط گیاه دارویی برای مدت خاصی در داخل محلول می ماند و پس از آن با عمل صاف کردن بخش مایع از گاز جداسازی گردد.
تنتور اولیه ( تنتور مادر ) اغلب با استفاده از اتانول 70 درصد تهیه شده و سپس نسبت مشخصی از گیاه دارویی محلول با آب مقطر تقطیر می گردد. گاهی اوقات ممکن است به جای استفاده از الکلبه عنوان حلال از گلیسیرین استفاده می شود که در این حالت تنتور حاصل نیز تنتور گلیسیرینه خواهد بود.
اسانس های طبی :
بصورت ترکیبات فرار ( معمولاً اسانس های روغنی ) هستند که در الکل یا مخلوط آب و الکل حل شده اند. اسانس های طبی اغلب از مخوط گیاهان دارویی معطر و الکل تهیه میشوند و سپس بوسیله تقطیر با بخار از یکدیگر جداسازی می گردند. 
روغن های طبی در واقع اسیدهای چرب یا موم های مایع هستند که با عصاره های طبی مخلوط شده و بصورت داخلی یا خارجی مصرف می گردند.

چای های فوری :
بصورت عصاره های دارویی خشک پودر شده هستند که معمولاض با مواد حامل مانند : ساکارز ، لاکتوز یا مالتودکسترین مخلوط میشوند تا میزان حلالیت آنها افزایش یافته ، غلظت آنها کاهش یافته و ماندگاریشان بیشتر شود. مواد حامل اغلب در طی اسپری نمودن عصاره گیاه دارویی اضافه می گردند.
چای های کیسه ای :
حاوی مقادیر استاندارد شده ای از مخلوط های گیاهان دارویی هستند. تهیه چای های کیسه ای روشی معمول و رایج است اما باید توجه داشت که عمر اینگونه فرآورده ها کم است 
زیرا بدلیل خرد شدن گیاهان دارویی در این حالت سطح تماس این مواد با اکسیژن و اکسیداسیون زیاد شده و در نتیجه ترکیبات و اجزاء فرار آنها از گیاه دارویی خارج می شوند.
گرانول ها :
از بهم پیوستن ذرات کوچک پودر ها یا عصاره های پودری بوسیله ژلاتین ، لاکتوز و یا ساکارز تیه می شوند. گرانول ها می توانند هم به همین صورت مصرف شوند و هم اینکه به اشکال قرص و کپسول تهیه شده و در اختیار بیمار قرار گیرند.
کپسول ها :
در واقع بسته های کوچکی هستند که از ژلاتین ساخته شده اند و دارای فرآورده های طبی یا عصاره های گیاهی به مقدار لازم بوده و با دلیل داشتن پوشش از نور ، هوا و رطوبت در امان می مانند.
کپسول های ژلاتین سخت دارای دو نیمه هستند که در داخل یکدیگر قرار می گیرند.
قرص ها :
قرص ها بدون پوشش با تحت فشار قرار دادن اجزاء و مواد موثره دارویی پس از افزودن مواد همراه یا مواد چسباننده تهیه میشوند اما گاهی ممکن است جهت بهبود طعم و یا رنگ و یا تسریع در حل شدن آن در آب یکسری مواد افزودنی به آنها اضافه گردد.
قرص های پوشش دار مشابه قرص های بدون پوشش هستند با این تفاوت که در قرص های پوشش دار ، یک لایه پوششی که سامل شکر ، عامل رنگ دار نمودن ، چربی ، موم و عواملی دیگر مانند سلولز استات فستالات می باشد نیز وجود دارد.
این ماده اخیر ماده پوششی است که برای تهیه قرص های FCT بکار می رود. اینگونه قرص ها بعد از رسیدن به معده هضم نشده و نسبت به شیره معدی مقاوم هستند اما به محض رسیدن به روده و قرار گرفتن تحت تأثیر آنزیم روده تجزیه شده و اجزای موثر آن تأثیر خود را می گذارند. 
قرص های پوشش دار دارای طول عمر بیشتر و راحت تر بلعیده می شوند زیرا وجود پوشش سبب می شود که طعم قرص چندان مشخص نشود و بیمار براحتی آن را مصرف نماید.
حبه ها ( Pills ) :
با تقسیم کردن و بریدن فرآورده های نیمه جامد به بخش های کوچک با اندازه و وزن های مختلف تهیه می شود و قبل از آن که فرصت داده شود  
تا این مواد خشک شوند آنها را به شکل خاصی که مد نظر است در می آورند. صنعت Pills امروزه کاملاً مکانیزه شده است اما در گذشته تهیه Pill ها به عنوان بخشی از تمرین های عملی داروساز بود.
مرهم ها ، خمیرها و ژلها :
فرآورده های نیمه جامدی بود که برای استعمال خارجی مصرف شده و حاوی مواد دارویی در یک ماده حامل مناسب ( حلال آبی یا روغنی ) می باشند.

نام علمی : Leonurus cardiaca 

نام خانواده : Lamiaceae

توصیف گیاه : دم شیر ، گیاهی چند ساله است که تا ارتفاع 1/5 متر رشد کرده و دارای برگ های خمیده و دندانه دار و گل های کوچک صورتی رنگ است که بر روی محورهای گل بروی شاخه های گل دهنده قرار گرفته اند.

دم شیر چینی ( نام علمی L.japonicus = L.heterophyllus ) ، دم شیرسیبریایی ( نام علمی  L.sibiricus ) و گونه L.quinquelobatus نیز گاهی اوقات مانند دم شیر معمولی مورد استفاده قرار می گیرد.

منشاء  : مرکز و شمال اروپا و آسیا . این گیاه در آمریکای شمالی نیز بومی سازی شده است. دم شیر عمدتاً در باغ ها بصورت زراعی کاشته شده و برداشت آن از گونه های وحشی و در مدت گل دهی در تابستان صورت می گیرد.

قسمت های مورد استفاده : قسمت های هوایی.

اثرات درمانی : تقویت کننده قلب.

موارد استفاده و خواص : استفاده عمده از دم شیر برای درمان ناراحتی های عصبی قلب است و گاهی اوقات نیز به عنوان دارویی برای درمان مکمل پرکاری تیروئید استفاده می شود.

دم شیر بصورت سنتی به عنوان داروی ضد تشنج ، ضد فشار پایین خون و مشکلات یائسگی مورد استفاده قرار می گرفته است. نام عمومی انگلیسی این گیاه ( Motherwort ) دلالت بر استفاده سنتی از این گیاه برای درمان و کاهش اضطراب در طی زایمان داشته و بعنوان قابض رحم مطرح بوده است.

شکل و مقدار مصرف : چای حاصل از 4-2 گرم گیاه خشک برای سه بار در روز توصیه شده است. مصرف روزانه 4/5 گرم از این گیاه یا مقدار معادل آن از فرآورده های دیگر دم شیر مجاز دانسته شده است.

این گیاه عمدتاً به عنوان یکی از اجزای موجود در چای های دارویی قلبی عروقی مورد استفاده قرار می گیرد. در طب سنتی مخلوطی از روغن های فرار موجود در عصاره دم شیر بصورت موضعی بروی قسمت های خاصی در اطراف قلب مورد استفاده قرار گرفته است.

مواد موثره : ترکیبات عمده موجود در دم شیر عبارت است از : آلکالوئید ها ( استاچیدرین ، لئونورین ) ، گلیکوزیدهای ایریدوئید ( مانند آجوگل ، آجوگوزید و گالیریدوزید ) ، دی ترپن های لابدان و لاکتون های دی ترپن ( مانند لئوکارلین و ماروبیاساید ) ، فلاونوئید ها ، اسیدهای فنولیک و تاننها .

اثرات درمانی : گلیکوزیدهای ایریدوئید ( یا متابولیت های حاصل از آن ها در بدن ) و واکنش شکل گیری پروستاگلندین ها وارد شده و دخالت می نماید.

آلکالوئید ها با گیرنده های عصبی وارد واکنش شده و فنولیک های مختلف با پروتئین ها واکنش می دهند. اینگونه مطرح شده است که دی ترپن ها و لاکتون های دی ترپن اثرات بیولوژیکی دارند زیرا این مواد از لحاظ ساختمانی شباهت هایی با کاردنولید ها دارند.

در مورد این گیاه اثرات فعال کنندگی قلب ، تقویت مجاری ادراری و اثرات Oxytocic به اثبات رسیده است. اما در مورد اینگونه اثرات شواهد آزمایشگاهی در دست نمی باشد.

وضعیت : دم شیر بعنوان گیاه دارویی موثر در فارماکوپه های معتبر جهان و گیاه دارویی  مورد استفاده در طب سنتی به ثبت رسیده است . طبق نظر مونوگراف  کمیسیون دارویی آلمان این گیاه دارای وضعیت درمانی مثبت است.

نام علمی :  Aloe capenis یا Aloe barbadensis یا Aloe Vera
Aloe vera یك گیاه بادوام با گلهای زرد است. برگهای سخت آبدار و نیزه ای این گیاه به طول ۲۰ اینچ رشد می كند و طول كل گیاه تا ۴ پا می رسد. تنها برگهای این گیاه ارزش دارویی دارند، اما بخشهای مختلف برگها نیز برای اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرند. ژله شفاف و سفتی از قسمتهای داخلی برگ ترشح می شود.

بین این ژله و پوست بیرونی برگ سلولهای خاصی حاوی مایع زردرنگ تلخ قرار دارد. وقتی كه این مایع خشك می شود، سبب تولید شیره Aloe می شود. آلوئه از خانواده سوسن است این گیاه با ظاهرى شبیه به كاكتوس، گیاهى دائمى، گوشتى و آبدار است  .گیاه آلوئه Aloe كه به نام شاخ بزی معروف است، در منزل و آپارتمان قابل نگهداری است. آلوئه­ورا Aloe vera گونه­ وحشی این خانواده است كه گرچه زینتی نیست اما معروف و پر بهاء است و یكی از منابع بسیار خوب مواد دارویی و بهداشتی است. 
آلوئه ساپوناریا گونه دیگری از گیاه آلوئه است كه برگ­های گوشتی، مثلثی شكل با نقش و نگارهای سبز رنگ پریده دارد. این گیاه بسیار زیبا بوسیله قلمه­های ساقه تكثیر می­شود و آن را در یك محیط پر نور پرورش می­دهند.آلوئه فِرَگرَنس یا آلوئه برگ درشت، و آلوئه درختی از دیگر انواع گیاه آلوئه بشمار می­روند.در میان آلوئه‌ها سایوناریا و آلوئه آربورسنس Aloe arboresence در منزل كشت و كار مناسب­تر و سریعتری دارند.

تكثیر گیاهان آلوئه بوسیله قلمه، ساقه و بذر امكان­پذیر است. گیاه آلوئه شاخه گل دهنده زیبا با گل­های نارنجی دارد وقتی گل­های نارنجی به بذر تبدیل می­شوند، قابل رویش و جوانه زدن هستند. آلوئه ­ورا Aloe vera بوسیله تقسیم بوته و بذر تكثیر می‌شود. در آلوئه‌های دیگر امكان بوجود آمدن پا جوش در روی ریشه­های اصلی­ كمتر از گیاه آلوئه­ ورا است.

تاریخچه :

آلوئه ورا سابقه ای بسیار طولانی و درخشان دارد. اولین گزارش مكتوب كه در آن به آلوئه ورا شده است متعلق به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح است و در غارنوشته ها و كنده كاری های روی ظروف در معابد باستانی مصر كشف شده است. در افسانه های به جای مانده از مصر باستان آمده است كه آلوئه گیاهی چنان گرامی بوده كه افراد برای حضور در مراسم پس از مرگ یك فرعون باید تحفه ای از برگ های آلوئه ورا تقدیم می كردند. داستان هایی نیز درباره استفاده كلئوپاترا و نفرتی تی از آلوئه ورا، عسل و شیر برای حفظ زیبایی افسانه ای شان گفته می شود.كلئوپاترا ملكه مصر پوست خود را هر روزه با آن ماساژ می داد كه از شر آفتاب مصر در امان باشد وحتی مصریان آنرا برای مومیائی مردگان خود بكار می بردند . در كتاب مقدس نام این گیاه به كرات آمده است . اولین گزارش مكتوب كه در آن به آلوئه ورا شده است متعلق به چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح است و در غارنوشته ها و كنده كارى هاى روى ظروف در معابد باستانى مصر كشف شده است. در افسانه هاى به جاى مانده از مصر باستان آمده است كه آلوئه گیاهى چنان گرامى بوده كه افراد براى حضور در مراسم پس از مرگ یك فرعون باید تحفه اى از برگ هاى آلوئه ورا تقدیم مى كردند.اما مصریان باستان تنها ملتى نبودند كه آلوئه ورا را مى شناختند براساس منابع قدیمى ارسطو یكى از طرفداران بسیار معتقد خواص آلوئه ورا بوده است.

اما مصریان باستان تنها ملتی نبودند كه آلوئه ورا را می شناختند براساس منابع قدیمی ارسطو یكی از طرفداران بسیار معتقد خواص آلوئه ورا بوده است. او رایزن الكساندر كبیر نیز بوده است. قدر و ارزشی كه او برای آلوئه ورا قائل بود چنان بوده است كه در سال ۳۳۳ قبل از میلاد الكساندر را متقاعد كرد جزیره سوكوترا در اقیانوس هند را تصرف كند. این جزیره به دلیل رویش آلوئه در آن شهرت داشت و در آن زمان برای درمان زخم های سربازان در سپاه الكساندر از آلوئه ورا استفاده می شد.

گونه شناسی:

اكسید معجزه آسای آلوئه ورا گیاه «آلوئه ورا» گیاهی است كه به طور عمده در مناطق خشك رشد می كند. آلوئه ورا با اینكه به خانواده زنبق تعلق دارد اما در ظاهر شباهت بسیار زیادی به كاكتوس دارد. در بین بیش از ۲۴۰ گونه آلوئه ورا چهار نمونه آلوئه ورا تشخیص داده شده كه دارای ارزش غذایی هستند.

نام آلوئه ورا در لغت به معنای «ماده تلخ درخشان» كه از كلمه عربی «آلوئه» گرفته شده است. آلوئه از خانواده سوسن است این گیاه با ظاهری شبیه به كاكتوس، گیاهی دائمی، گوشتی و آبدار است كه حداكثر حدود دو متر ارتفاع دارد با برگ های پهن تیغ دار. اگر تیغ هایی را كه در لبه برگ ها قرار دارند جدا كنیم از جای خالی آنها ژلی ترشح می شود كه تمام خواص گیاه در آن نهفته است. از آلوئه كه امروز در تمام دنیا كاشته می شود برای درمان گستره وسیعی از بیماری ها از انواع میگرن گرفته تا سوءهاضمه، درمان جوش و سوختگی استفاده می شود.
ژل آلوئه برای درمان بسیاری از بیماری ها مفید است، از آن جمله می توان به درمان اگزما و سایر مشكلات و حتی عفونت های پوستی، سرمازدگی، سوختگی، ترمیم جای عمل سزارین، هموروئید و انواع دیابت اشاره كرد.
آلوئه ورا در طب سنتی ۵ هزار ساله هندی، آیورودا نیز به همین ترتیب ارزشمند شمرده می شود. تمدن های یونانی، رومی، آفریقایی، مایایی، سرخپوستان آمریكایی و چینی نیز آلوئه ورا را گرامی می داشتند و مسلمانان هنوز هم در بسیاری از نقاط جهان در بازگشت در سفر حج برگ های آلوئه ورا را بالای در خانه هایشان آویزان می كنند.

اگرچه آلوئه ورا هزاران سال است كه نقش مهمی را در پزشكی سنتی ایفا می كند اما از كشف خواص بی بدیل آن توسط طب مدرن امروزی زمان زیادی نمی گذرد. اغلب مردم به عنوان یكی از مواد سازنده محصولات آرایشی مثل ضدآفتاب ها، مرطوب كننده ها و كرم های سوختگی با آلوئه ورا آشنا هستند. اما امروزه حضور رو به فزونی آلوئه در محصولات متعدد و متنوعی را شاهد هستیم. تولیدكنندگان شامپو مدعی هستند كه اسیدیته معادل ۵/۴ این گیاه آن را برای ساخت انواع شامپو و نرم كننده ایده آل كرده است. در حالی كه متخصصین تغذیه نیز مصارف خوراكی آلوئه ورا را به اندازه مصارف خارجی آن مفید و متعدد می دانند و آن را به اشكال مختلف از جمله عصاره، ژل، كپسول و پودر عرضه می كنند.

تركیب این گیاه:

باید گفت در كمال شگفتی ۹۶ درصد ساختمان ژل آلوئه ورا از آب تشكیل شده است. ۴ درصد باقی مانده اما حاوی مواد فراوانی است كه ۷۵ نوع آن شناخته شده اند. تركیباتی كه در ژل آلوئه یافت شده اند از پلی ساكاریدها هستند كه قادر به كاهش و ترمیم التهاب هستند. این تركیب همچنین دارای ویژگی آنتی باكتریال و ضدمیكروب است. آنتی اكسیدان هایی در قالب ویتامین های آ، ب، ث، ای، آمینواسیدها، روی و اسیدهای چرب ضروری نیز در این تركیب یافت می شوند. كلسیم و آلوئین نیز در آلوئه ورا موجود هستند، آلوئین ملینی بسیار قوی است.

حدود ۹۶ درصد از وزن آن را آب تشكیل داده است و مابقى شامل چربى هاى ضرورى آمینواسیدها، ویتامین ها، املاح، آنزیم وگلیكوپروتئین است!

این گیاه حداقل داراى ۳ اسید چرب با خاصیت ضدالتهابى است كه براى معده ، روده كوچك و روده بزرگ مفید است.

ویتامین هاى تشكیل دهنده آن عبارتند از ویتامین C ، B۱۲ ، B۶ ، B۲ ، B۱ ، A و E. «آلوئه ورا» با خاصیت اعجاب انگیز خود مى تواند تمام اسید آمینه هاى ضرورى بدن را در اختیار شخص مصرف كننده قرار دهد.

هیچ چیز این گیاه به تنهایى شگفت انگیز و خارق العاده نیست. بلكه همراهى و یك جا جمع شدن تمام مواد مورد نیاز بدن از گروههاى مختلف غذایى است كه آن را منحصر به فرد كرده است. تجمع این مواد در درون یك گیاه واحد را مى توان به جمع شدن تعدادى نوازنده در یك گروه بزرگ موسیقى تشبیه كرد. (همان طور كه هر كدام آنها، هرگز و به تنهایى اثر و جاذبه اجراى گروهى و دسته جمعى را ندارند.)

ژل Aloe حاوی گلیكوپروتئین است كه از تورم و درد جلوگیری و روند بهبود را تسریع می كند و همچنین حاوی پلی ساكارید است كه رشد و ترمیم پوست را تحریك می كند. “آنتراكوئین” موجود در شیرة Aloe به عنوان مسهل مؤثر عمل می كند. این مواد شیمیایی در مقادیر كم، می توانند از تشكیل سنگ كلیه جلوگیری كنند.از ژل Aloe برای درمان زخمهای درونی و بیرونی نیز می تواند استفاده كرد. این ماده روند درمان بسیاری از جراحات پوستی از جمله زخمها، سوختگیها و یخ زدگی را تسریع می كند.

شیرة ‌این گیاه مسهل مفیدی است، اما چون می تواند سبب گرفتگی دردناك عضلات شود، غالباً استفاده نمیشود. با میزان مصرف كمتر، شیرة Aloe می تواند از سنگ كلیه پیشگیری یا اندازة سنگ را كوچكتر كند. این ماده به عنوان تسهیل كننده دفع مدفوع به ویژه در افرادی كه مبتلا به وبواسیر هستند ماده مفیدی است.

عصارة Aloe شكل ژل این گیاه است كه مصارف داخلی دارد و چون دارای خواص ضد میكروبی است، از آن برای درمان عفونتهای میكروبی مجاری معده ای-روده ای نیز می توان استفاه كرد. چون این ماده اسیدهای معده را كه سبب تشدید زخمها میشود كاهش می دهد برای درمان زخمهای معده نیز مؤثر است.تحقیقات اخیر نشان داده كه “مانوز استیله” به عنوان یك تركیب ضد ویروسی، دارای خواص درمانی ضد ویروس ایدز است. مانور استیله خود ویروس را مورد حمله قرار می دهد اما مهمتر اینكه، میزان تأثیر AZT را (یك داروی مؤثر در درمان عفونت ویروس HIV) تا حد زیادی بالا میربرد. اگر این تركیب دارویی با Aloe مصرف شود، میزان AZT مورد استفاده برای HIV را می توان تا ۹۰% تقلیل داد كه این امر از هزینه ها و عوارض جانبی AZT تا حد زیادی خواهد كاست.

ژل خوراكی آلوئه ورا شامل بیش از ۷۵ مواد مغذی از لحاظ غذایی و ۲۰۰ تركیب فعال، ۲۰ نوع ماده معدنی، ۱۸ آمینو اسید و ۱۲ نوع ویتامین است. این ژل بی نهایت مطبوع است.

در منابع دارویی فهرست مصارف آلوئه ورا تقریباً به اندازه فهرست مواد تشكیل دهنده آن طویل است. از بارزترین خواص آلوئه ورا جلوگیری از ضایعات پوستی و ترمیم آنها است. مصرف خوراكی آلوئه ورا نیز به گوارش غذا كمك می كند، سلامتی قلب و عملكرد كبد را بهبود می بخشد، قند و كلسترول خون را كنترل می كند، تولید انرژی را افزایش داده، درد مفاصل را تسكین می دهد، شش ها را پاك می سازد، سیستم ایمنی بدن را تقویت می كند و زخم ها و جراحات را ترمیم می نماید. اما با وجود خواص بسیار آلوئه ورا و با آنكه تاكنون هیچ عوارضی از مصرف آن گزارش نشده است پزشكان مصرف خوراكی آن در طول دوران بارداری و شیردهی را برای خانم ها منع می كنند. آلوئه ورا چنان خواص چشمگیر و متعددی دارد كه نام ها و القاب زیادی برای خود كسب كرده است از جمله: گیاه درمانگر، گیاه سوختگی، دكتر گلدانی و گرز بهشتی.

در حال حاضر محصولات مختلفی از این گیاه در صنایع مختلف غذایی، آرایشی و بهداشتی دارویی در دنیا تولید و عرضه می‌شود.

در حال حاضر این گیاه دارویی در صنایع مختلف غذایی شامل انواع نوشابه‌ها، كمپوت، دوغ و غیره و همچنین در صنایع آرایشی و بهداشتی شامل انواع كرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها، صابون‌ها، شوینده‌ها و در صنایع دارویی در كپسول ها، قرص‌های جوشان و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اندام مورد استفاده این گیاه دارویی برگهای آن است.

خواص داروئی :

صبر زرد از نظر طب قدیم ایران گرم و خشك است شیرابه آن به مصرف طبی می رسد .

۱)تقویت كننده بدن است

۲)یبوست را برطرف می كند و روده ها را تمیز می كند

۳)برای معالجه آسم مفید است

۴)سوء هاضمه را برطرف می كند

۵)در معالجه صرع مفید است

۶)اثر ضد كرم درد

۷)خون را تصفیه می كند

۸)برای برطرف كردن خارش ناشی از گزیدگی حشرات شیرابه آنرا روی پوست بمالید

۹)اگزما را درمان می كند

۱۰)برای معالجه اسهال خونی مفید است

۱۱)برای رفع ریزش مو ، شیرابه آنرا به سر مالیده و موها را با آن ماساژ دهید

۱۲)گرفتگی كبدی را برطرف می كند

۱۳)برای التیام زخم ها شیرابه آنرا روی زخم بمالید

۱۴)صبر زرد بهترین كرم مرطوب كننده است برگها را بشكنید و ژله آنرا به پوست بمالید

۱۵)مبتلایان به بیماری قند می توانند با مصرف این گیاه قند خون خود را كنترل كنند

۱۶)برای شستن چشم و زخم ها شیرابه صبر زرد را با آب مخلوط كرده و استفاده كنید

 
خواص درمانی گیاه صبر زرد :

قرنهاست كه برگ‌های گیاه صبر زرد به طور گسترده‌ای در كشورهای مختلف به عنوان دارو مصرف می‌شود اثرات درمانی مختلفی كه برای این گیاه عنوان شده غالبا بر اساس سابقه طب سنتی است اما مطالعات بالینی نیز در سالهای اخیر روی آن صورت گرفته است.

در یك مطالعه گسترده استفاده موضعی از ژل این گیاه موجب التیام زخم‌های به جا مانده از آكنه روی صورت شد.

این گیاه دارویی در درمان آرتریت، آسم، سندرم خستگی مزمن، سوء هاضمه و اختلالات روده‌ای، اختلالات پوستی، آسیب‌های ورزشی و زخم‌های داخلی و خارجی اثر بخش است.

ژل گیاه صبر زرد بصورت موضعی برای درمان سوختگی‌های خفیف، آفتاب سوختگی، بریدگی ها، آكنه و التهاب مخاط دهان كاربرد دارد.

كاربرد موضعی الوئه ورا بر روی زخم‌های جراحی مجاز نیست زیرا بهبود زخم‌ها را به تاخیر می‌اندازد.

برگ بوته‌های گیاه دارویی صبر زرد یا آلوئه ورا معمولا بعد از گذشت دو سال از زمان كاشت و هنگامی كه بوته‌ها به اندازه كافی رشد كردند برداشت می‌شود.

جزیره قشم به دلیل قرار گرفتن در منطقه گرمسیری یكی از مكانهای مناسب و دارای پتانسیل بالا برای تولید گیاه معجزه‌آسای “آلوئه‌ورا” است.

آلوئه ورا از جمله گیاهانی است كه در صفر درجه می‌میرد و محیط رشد آن معمولا باید بالاتر از دو درجه باشد و به‌همین دلیل‌مناطق جنوبی كشور كه درجه حرارت دراین مناطق به صفر درجه‌نمی‌رسد از مناطق مستعد برای تولید این گیاه محسوب می‌شوند.

این گیاه از جمله گیاهانی است كه یك سال كاشته می‌شود و تا شش سال مورد استفاده قرار می‌گیرد، بیماری این گیاه نسبت به دیگر گیاهان بسیار كم است و آب بسیار ناچیزی مصرف می‌كند.

براساس مطالبی كه توسط دانشگاه فلوریدا منتشر شده ، منشاء این گیاه كه به علت رویش آن در مناطق بیابانی به ” لاله بیابان ” مشهور است آفریقا بوده و در ایران باستان از آن استفاده می‌شد.

در كشورهای كارائیب آلوئه‌ورا فقط به‌صورت برگ فروخته می‌شود و در خانه‌ها مردم به عنوان كمكهای اولیه از آن نگهداری می‌كنند.

یكی از دلایلی كه این گیاه از آفریقا به مناطق دیگر جهان منتقل شده است موثر بودن آن در درمان برخی بیماریها بود و مسافرانی كه با لنجها به سفر دریایی می‌پرداختند این گیاه را به‌ عنوان كمكهای ‌اولیه به‌همراه خود می‌بردند.

آلوئه ورا دارای هورمونها و تركیباتی است كه بلافاصله زخم را ترمیم می كند و برای بیماریهای گوارشی از جمله زخم معده موثر است.

هم اینك ‪ ۲۰۰ماده دارویی از گیاه آلوئه‌ورا تولید شده است و از پوست آن نیز مواد آنتی كانسر جدا شده است.

به‌گفته برخی اساتید و متخصصان از این گیاه به عنوان یك داروخانه در یك گیاه نام برده می‌شود و به همین دلیل است كه این گیاه تا این اندازه اهمیت پیدا كرده است.

هم‌اینك كمپانیهای بسیاری در جهان از آلوئه‌ورا در تولید صنایع غذایی،مربا، نوشابه‌ها، كنسرو، ماست و دوغ، ژله، مارمالاد، سوپهای آلوئه‌ورا، مربا، چای، بستنی، عسل، ترشی، تافی، نان، ماكارونی، برنج و چای استفاده می‌كنند.

از محصولات آلوئه‌ورا در صنایع بهداشتی از جمله تولید دستمال كاغذی و پوشك بچه به علت حساس بودن پوست بچه‌ها و ترمیم سریع پوست آنها ، استفاده می‌شود.

برای استفاده تجاری‌از این گیاه باید مسیر درست كار كردن آن را بدانیم یعنی به عنوان یك سرمایه‌گذار باید ببینیم كه‌در چه مناطقی چه محصولاتی و چگونه باید تولید كنیم و برای كشت تجاری نیز باید كشاورزانی كه خواستار فعالیت در این زمینه هستند، آموزشهای لازم را طی كنند.

مركز پژوهشهای بیوتكنولوژی خلیج فارس در جزیره قشم ایران ، تنها عضو منطقه خاورمیانه این انجمن است كه مقر آن در تكزاس آمریكا می‌باشد.

دانشمندان اسپانیایی از گیاه آلوئه ورا ژلی ساخته‌اند كه می‌تواند عمر نگهداری میوه‌ها را طولانی‌تر كند.

‪ ، medlineplus.comبا استفاده از این ژل می‌توان میوه‌ها را پوشاند و زمان نگهداری آنها را با حفظ تازگی و بدون تغییرات شیمیایی طولانی‌تر كرد.

از ژل آلوئه ورا برای درمان سوختگی و التهابات و حساسیت‌های پوستی استفاده می‌شود.

محققان اسپانیایی می‌گویند با استفاده از این ژل خوردنی می‌توان میوه‌ها را تازه نگه داشت.

این ژل كه طعم و ظاهر غذاها را تغییر نمی‌دهد می‌تواند به صورت یك پوشش كاملا طبیعی و بی‌ضرر جایگزین مواد نگهدارنده مصنوعی شود كه بعد از برداشت میوه‌ها به آنها اضافه می‌شود.

دلایل عمده برای مصرف ژل آلوئه ورا:

۱) قالب های ساختاری بدن: آمینواسیدها، اجزا و قالب های ساختار بدن ما هستند. هشت آمینو اسید ضروری وجود دارد كه در بدن ما ساخته نمی شود. نوشیدن مداوم و منظم آلوئه ورا به شما اجازه می دهد به واسطه تأمین طبیعی آمینو اسید های ضروری بدن، سلامتی خود را حفظ كنید. آلوئه ورا تنها گیاهی است كه آمینو اسید های مشابه و ضروری بدن را می سازد.

۲) ضدالتهاب و عصبانیت: ژل آلوئه ورا دارای ۱۲ ماده اصلی است و بررسی ها نشان داده كه بدون هیچ عارضه ای از عصبانیت و التهاب جلوگیری می كند و همچنین آلوئه ورا سبب تحرك ماهیچه ها و صحت كاركرد مفاصل می شود.

۳) ویتامین های موجود در آلوئه ورا: ژل آلوئه ورا شامل ویتامین های A، B۱، B۲، B۶، B۱۲، C، E اسید فولیك و نیاسین است. بدن انسان به سادگی نمی تواند بعضی از این ویتامین ها را ذخیره كند، بنابراین نیاز داریم كه در رژیم غذایی خود همواره این ویتامین ها را به طور مكمل بگنجانیم.

۴) میزان مواد معدنی: بعضی از مواد معدنی در آلوئه ورا یافت شده است كه شامل كلسیم، سدیم، آهن، پتاسیم، كلر، منگنز، مس و روی است. نوشیدن ژل آلوئه ورا یك راه طبیعی و سالم برای تأمین نیازمندی های بدن است.

۵) بهداشت و سلامت دندان : آلوئه ورا با وجود موادی كه در خود دارد بی نهایت برای سلامت دهان و لثه مفید است. دندانپزشكان بر اثرات آلوئه ورا بر دهان و لثه و استفاده از آن بسیار توصیه می كنند.

مصرف آلوئه ورا و تغییرات تاریخى:

همان طور كه ذكر شد نخستین بار این گیاه در كشور مصر مورد استفاده قرار گرفت. حدود سال ۱۵۵۲ پیش از میلاد بود كه ملكه زیباى مصرى «كلئوپاترا» اعلام كرد زیبایى خود را مدیون استفاده از این گیاه معجزه گر است!!
شهرت این گیاه به همین جا ختم نشد! بلكه این گیاه باعث ایجاد جنگ و خونریزى هم شد!!
مى گویند وقتى اسكندر در سال ۳۳۳ پیش از میلاد مصر را فتح كرد، چیزهاى زیادى از قدرت شگفت انگیز درمانى آلوئه ورا شنید. به همین خاطر در جست وجوى آن به جزیره Socotra رسید و بدون كوچكترین معطلى ارتش را روانه آنجا كرد تا براى درمان زخم افراد سپاه خود از این گیاه استفاده كند.

موارد مصرف رایج این گیاه:

بسیارى از مردم با اثر دارویى این گیاه بر روى پوست بریده یا سوخته آشنایى دارند. گرچه مكانیسم دقیق آن مشخص نیست. اما تحقیقات نشان مى دهد كه ۵ فاكتور طبیعى ضدالتهابى در آن موجود است كه باعث رفع درد و بهبود زخم مى شود.

در مورد كسانى كه از نظر هضم غذاى مصرفى با مشكل روبرو هستند نیز مصرف و نوشیدن آن پیش از هر وعده غذایى باعث تحریك شیره گوارشى و ایجاد جریان طبیعى آن و در نتیجه كمك به شكسته شدن موادغذایى جهت جذب توسط سلولها مى شود. از طرف دیگر از آن در درمان «آكنه» یا جوش هاى صورت هم استفاده مى شود. نوشیدن مایع «آلوئه ورا» قبل از غذا و یا مصرف ژل درمانى آن بعد از شست وشوى صورت و بدن براى سلامت پوست مفید است.

همچنین اشخاص مبتلا به سرطان كه مشغول شیمى درمانى هستند، ادعا مى كنند مصرف این گیاه تهوع و سایر مشكلات مربوط به این درمان را مى كاهد.

نحوه مصرف:

بهترین نوع ژل Aloe شكلی است كه تازه از گیاه گرفته شده باشد. بسیاری از افراد این گیاه را برای درمان سوختگیها و بریدگیهای جزئی در آشپزخانه خود نگه می دارند. این گیاه برای درمان كهیر و پیچك سمی نیز می تواند مؤثر واقع شود.به منظور استفاده از ژل Aloe، برگ آنرا به صورت طولی برش دهید و ژل داخل آنرا خارج سازید. سپس آنرا به صورت آزاد روی قسمت آسیب دیده بمالید.شیره Aloe از قدیم به عنوان مسهل مورد استفاده بوده است، اما در ایالات متحده مصرف چندانی ندارد. چون این ماده سبب بروز گرفتگیهای دردناك عضلات می گردد، لذا ابتدا مصرف سایر مسهل های گیاهی نظیر “كاسكارا و فلوس” توصیه میشود.

برای درمان سنگهای كلیه و به عنوان مسهل شیرة Aloe خشك را كه در اندازه های ۰/۰۵ تا ۰/۲ گرم قابل دسترسی است، مصرف كنید.

برای درمان HIV، روزانه به میزان ۸۰۰ الی ۱۶۰۰ میلی گرم مانوز استیله مصرف كنید. این میزان از مادة مزبور، برابر با نیم تا یك لیتر آب Aloe است، هر چند میزان مانوز استیله می تواند در فرآورده های مختلف متفاوت باشد.

نكات احتیاطی:

-  ژل Aloe برای استعمال خارجی ماده بی خطری است، اما در موارد نادری سبب واكنش آلرژیك می شود. اگر پوست شما تحریك می شود مصرف آنرا ادامه ندهید.ژل Aloe برای درمان زخمهای عمیق مؤثر نیست.

- شیره آن می تواند سبب گرفتگی یا اسهال روده ای شدید گردد،

- زنان باردار یا شیرده نباید این ماده را مصرف كنند زیرا ممكن است سبب انقباضهای رحمی گردیده و سقط جنین را تحریك كند. مصرف مسهل Aloe برای درمان بیماریهای معده ای- روده ای، انسداد روده ای، آپاندیسیت یا درد معده مبهم تجویز می شود.

-  این ماده ممكن است سبب تشدید اولسرها، بواسیر، دیورتیكولوز، التهاب دیورتیكول، كولیت یا سندرم روده تحریك پذیر (IBS) گردد.

- مصرف طولانی مدت این ماده سبب وابستگی به آن می شود یا تعادل الكترولیتی را مختل می سازد. این ماده ممكن است سبب تغییر رنگ ادرار به رنگ قرمز بی ضرر گردد. كودكان زیر ۱۲ سال نباید گیاه Aloe مصرف كنند.

تركیبات شیمیایی:

صبر زرد موادی نظیر آلوئین ‌فامودین ، آنترا كیون ،‌ایزوباربالوئین و مقداری در حدود ۱۲ درصد صمغ می باشد .

تداخل های احتمالی:

 مصرف طولانی و مزمن شیره Aloe می تواند سبب كمبود پتاسیم گردد كه می تواند با پاره ای معالجات قلبی تداخل كند. احتمال كمبود پتاسیم در بدن در صورتی كه شیره Aloe را با ادرار آورهای (مدرهای) تیازید، شیرین بیان یا كورتیكو استروئید مصرف كنید، بیشتر است.

مضرات :

 صبر زرد اگر باندازه مصرف شود خطری ندارد ولی مقدر زیاد آن باعث اسهال خونی می شود ضمناً زنان شیرده نباید از آن استفاده كنند زیرا صبر زرد از طریق شیر و در بدن طفل می شود و ایجاد اسهال می كند . این گیاه نیز برای زنان حامله خوب نیست زیرا ممكن است باعث سقط جنین شود. 

نام علمی : Thuja occidentalis

نام خانواده : Cupressaceae

توصیف گیاه : سدر درختی همیشه سبز است که تا ارتفاع 20 متر رشد کرده و دارای شاخه های پهن است. شاخه های سدر حامل برگهای فلس مانند ، مخروط های نر کوچک و مخروط های دوکی ماده کوچک میباشند که در این مخروط ها فلس ها بروی هم همپوشانی دارند.

منشاء‌:‌قسمت های غربی آمریکای شمالی . این گیاه دارای چوب معطر ،‌نرم و سفیدی است و عموماً بعنوان درخت باغی کاشته می شوند.

قسمت های مورد استفاده : برگ ها در واقع شاخه های جوان و تازه یا اسانس روغنی

گروه درمانی : ادرار آور ،‌خلط آور و محرک سیستم ایمنی بدن

موارد استفاده و خواص : عصاره های سدر برای درمان تب ،‌سرماخوردگی ،‌سردرد و رماتیسم ، التهاب برونشیت و سنگ مثانه مورد استفاده قرار می گیرند . شاخه های جوان و تازه این گیاه در طب هوموئپاتی و برای تهیه داروهای مورد استفاده دردرمان زخم ، جوش های پوستی ،‌رماتیسم و سرماخوردگی عمومی کاربرد دارند. سدر یا روغن آن نیز بصورت سنتی برای سقط جنین استفاده می شده اند که البته گاهی همراه با مرگ مادر بوده است.

شکل و مقدار مصرف : دمکرده های این گیاه بندرت مورد استفاده قرار می گیرند زیرا دز موجود در آنها باید با دقت تعیین کرد که چندان کار آسانی نمی باشد. معمولاض عصاره های الکلی این گیاه مورد استفاده قرار می گیرند و در بسیاری  از فرآورد ه های تجارتی آن نیز این فرمولاسیون بکار گرفته می شود.

روغن یا عصاره های حاصل از این گیاه در صورت استعمال موضعی بروی پوست سبب کاهش تحریک شده و برای درمان رماتیسم ،‌زگیل ها ، گرفتن ماهیچه ،‌عفونت های پوستی و دردهای عصبی مورد استفاده قرار می گیرد.

مواد موثره : عمدتاً ماده موثره موجود در روغن فرار سدر توجون است که به هر دو شکل آلفا – توجون و بتا – توجون تا 65 درصد روغن فرار این گیاه را تشکیل می دهند. علاوه بر این مواد روغن سدر حاوی آلفا – پینن ٰع کامفور ،‌بورنئول ،‌فنکون ،‌سسکوئی ترپن ها ، فلاونوئید ها و پلی ساکارید ها می باشد. روغن سدر 1 – 0/4 درصد از وزن خشک گیاه را تشکیل می دهد.

اثرات درمانی : توجون یک ماده سمی برای اعصاب است و به همین دلیل مصرف خوراکی اسن گیاه توصیه نمی شود. مصرف خوراکی این ماده بمدت طولانی سبب تجمع این مواد شده و ایجاد عوارض سوء جانبی می نماید. تنتور حاصل از این گیاه در درمان زگیل ها بسیار مفید و سودمند میباشد.

پلی ساکارید های محلول در آب موجود در این گیاه دارای اثر تحریک کنندگی سیستم ایمنی هستند. ترکیب دو گیاه دارویی سرخارگل و سدر در گیاه درمانی بعنوان محرک سیستم ایمنی بکار گرفته میشود.

نکته : اسانس روغنی سدر در محصولات دارویی ضدعفونی کننده ، مواد آرایشی مو ، صابون های مایع ، حشره کش ها و مواد بوبر بکار می شود. برگ های پودر شده این گیاه سبب از بین رفتن مگس ها و کنه ها می گردند.

وضعیت : سدر سفید بعنوان گیاه دارویی مورد استفاده در طب سنتی و نیز گیاه دارویی موثر در فارماکوپه های معتبر جهان به ثبت رسیده است. 

درمان سردرد، دردهای حاصل از رانندگی و علائم سرماخوردگی با نعنا فلفلی

"نعنا فلفلی" گیاهی است با نام علمی Mentha piperita از خانواده ی نعنا (Labiatae).

اینگونه نعنا که کمتر به‌ عنوان خوراکی مصرف می ‌شود، دارای مقدار زیادی از ترکیب مهمی به نام منتول (Menthol) است. با وجودی که این گونه نعنا دارای خواص متعدد انواع نعناست، ولی به علت دارا بودن مقدار زیادی منتول (Menthol) دارای خاصیت ضد درد، ضد درد موضعی و ضداحتقاق قوی‌ تری نسبت به گونه‌های دیگر نعناست.

باید ذکر نمود که تا کنون حدود 34 گونه نعنا در جهان شناسایی شده که نزدیک به نیمی از این گونه‌ها در ایران رویش دارند. با وجودی که خوردن این گونه نعنا اثرات ضد درد خود را بر بدن اعمال می‌ کند، ولی در سال‌های اخیر اسانس اینگونه نعنا استخراج و در صنعت داروسازی به‌ صورت فرمولاسیون مایعی در می‌ آید تا بتواند مورد استفاده ی مناسب ‌تری‌ قرار گیرد.

محصول این گونه نعنا در ایران به نام"قطره ی منتول" موجود است که در کلیه داروخانه‌ها وجود دارد. قطره منتول یکی از موثرترین ضد دردهای موضعی برای سردرد، درد دست و پا و کمر، و گرفتگی بینی حاصل از سرماخوردگی یا خستگی ناشی از کار و یا درد حاصل از رانندگی و غیره است که می ‌تواند به چند طریق مورد استفاده قرار گیرد. البته این قطره موضعی بوده و به صورت تنفسی یا مالش بر روی اعضای بدن و یا به صورت ماساژ مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

یکی دیگر از موارد مصرف قطره ی منتول در محیط‌ های سربسته برای ضدعفونی کردن فضا و کاهش میکروب‌های سرماخوردگی، رفع خستگی و ایجاد خواب راحت می‌ باشد.

درمان نفخ، دل‌ درد و اسپاسم با نعنا قمی

"نعنا قمی" گونه ‌ای از نعنا می‌ باشد که نام علمی آن Mentha spicata است. این گونه نعنا دارای بو و مزه ی مطبوع بوده و بیشتر از سایر سبزی های خوراکی مورد استفاده قرار می گیرد.

اینگونه نعنا با وجود خواص متعدد، به خاطر داشتن ترکیب مهم کارون (Carvone)، دارای اثرات ضد نفخ، ضد دل ‌درد و ضد اسپاسم قوی‌ تری نسبت به گونه‌های دیگر نعناست، بنابراین خوردن این گونه نعنا می ‌تواند به خوبی اینگونه مشکلات را حل نماید.

این گیاه از طعم و مزه ی خوبی برخوردار است و می ‌توان آن را به ‌طور مدام مصرف نمود تا از نفخ و دل درد در امان بود. امروزه صنایع داروسازی، عصاره ی اینگونه نعنا را که دارای اثر بسیار قوی می‌ باشد به قطره‌های خوراکی تبدیل نموده اند تا با توجه به مایع بودن‌، به سرعت و در عرض چند دقیقه جذب شده و اثر نماید.

محصولی که در ایران از این نوع نعنا به دست می آید، به نام "قطره کارمینت"(Carmint) است که می‌ توان آن را با توجه به خوراکی بودن نعنا، در تمام سنین (از نوزادان تا افراد مسن) بدون هیچ محدودیتی مصرف نمود.

محصولات حاصله از این گونه نعنا ضمن اثرات سریع از عارضه ی جانبی برخوردار نمی ‌باشند و با داروها و غذاها تداخل نمی‌ نمایند.

نکته ی مهم درباره ی تاثیر محصولات نعنا برای درمان نفخ و دل‌ درد این است که ترکیبات موجود در اسانس (رایحه) این گیاه در عرض چند دقیقه (حدود 10 تا 15 دقیقه) جذب می شوند و مشکلات حاصله را مهار می ‌کنند، و در صورتی که هم زمان با مصرف غذا خورده شوند از ایجاد نفخ و دل‌ درد جلوگیری می‌ کنند، بنابراین دارای خاصیت درمانی بوده و مانع نفخ و دل ‌درد می ‌شوند

کرفس لاغر می‌کند؟ 
کرفس یکی از سبزی‌های خوب است که به دلیل داشتن فیبر فراوان، اثر بسیار مطلوبی روی سلامت دستگاه گوارش دارد.

اگرچه ساقه این سبزی از نظر ویتامین‌ها چندان غنی نیست ولی برگ‌هایش منبع خوبی برای ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین C هستند. چند وقتی بود که به خاطر درس و مدرسه، دیگر باشگاه نمی‌رفتم. کارم شده بود خوردن و خوابیدن و درس خواندن برای کنکور، برای همین حسابی وزنم بالا رفته بود. چون خانه خودمان شلوغ بود، 4-3 ماه آخر را به خانه مادربزرگم رفتم اما چشمتان روز بد نبیند؛ مادربزرگ برای تقویت من انواع و اقسام جوشانده‌ها، آب‌میوه‌ها و غذاهای به اصطلاح مقوی و البته بدمزه را به خوردم می‌داد و می‌گفت: «باید جون بگیری که بتونی درس بخونی!» اما از همه آن‌ها وحشتناک‌تر، آب کرفس بود...
من از آب کرفس متنفر بودم ولی مادربزرگ می‌گفت: «آب کرفس هم انرژی داره، هم برای لاغر شدنت خوبه.» خلاصه اینکه تا روز کنکور، کلی آب کرفس خوردم اما اصلاً لاغر نشدم! با دکتر مسعود کیمیاگر متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد انستیتو تحقیقات تغذیه کشور و دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره همین موضوع حرف زده‌ایم.
نظر شما درباره کرفس چیست؟
کرفس یکی از سبزی‌های خوب است که به دلیل داشتن فیبر فراوان، اثر بسیار مطلوبی روی سلامت دستگاه گوارش دارد. اگرچه ساقه این سبزی از نظر ویتامین‌ها چندان غنی نیست ولی برگ‌هایش منبع خوبی برای ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و ویتامین C هستند و از این نظر شباهت فراوانی به جعفری دارد بنابراین افرادی که به مصرف این گیاه با برگ عادت دارند، می‌توانند مقادیری از ویتامین‌های مورد نیاز بدن خود را با خوردن آن تأمین کنند.
این درست است که کرفس برای افرادی که رژیم کاهش وزن دارند، مناسب است؟
بله، کرفس و تمام سبزی‌ها به دلیل اینکه فیبر دارند و این ماده برای بدن قابل جذب نیست و به دلیل پر کردن بشقاب غذا، در کاهش وزن نقش دارند.
برخی از مردم اعتقاد دارند کرفس کالری منفی دارد، این نظر درست است؟
یعنی به چه صورت؟
یعنی مقدار کالری مورد نیاز برای هضم کرفس از میزان کالری‌ای که این ماده به بدن فرد می‌دهد بیشتر است و روند کاهش وزن را تسریع می‌کند.

نه، ما در منابع علمی کتاب‌های تغذیه چیزی به نام «کالری منفی» نداریم و این نوع باورها بیشتر در میان عوام رواج دارد و نمی‌توان به آن‌ها استناد کرد. ضمن اینکه حتی اگر ما این مسأله را در مورد کرفس قبول کنیم، باز هم از این دیدگاه تأثیر چندانی بر کاهش وزن فرد نخواهد داشت.
چرا؟
دلیل آن کاملاً ساده است، ما در روز چقدر می‌توانیم کرفس بخوریم؟ اگر یک نفر در روز 100 یا حتی 200 گرم کرفس مصرف کند و انرژی مورد نیاز بدن برای هضم این مقدار کرفس 40 کیلوکالری باشد و فرض کنیم کرفس هم فقط 20 کیلوکالری انرژی تولید می‌کند، در کل این مقدار کرفس روزانه 20 کیلوکالری به کاهش وزن ما کمک خواهد کرد. این میزان در مقایسه با حدود 1500 کیلوکالری مصرفی روزانه بسیار ناچیز است.

پس تنها ویژگی آن برای کاهش وزن، وجود فیبر و خاصیت پرکنندگی است؟ 
بله، البته دو نکته اساسی در این میان قابل ملاحظه است؛ اول اینکه کالری موجود در کرفس حتی از مواد غذایی‌ای مثل هویج هم پایین‌تر است و استفاده از آن در میان‌وعده‌ها می‌تواند به افرادی که قصد کاهش وزن دارند، کمک بیشتری بکند و نکته دوم اینکه نباید کرفس را در مقام مقایسه در کنار سبزی‌های متداول دیگر گذاشت.
چرا؟
در حقیقت یکی از عوامل بسیار مهم و تعیین‌کننده در رژیم‌های غذایی، جایگاه رژیمی مواد غذایی است. به عنوان مثال اگر کرفس را با ماده غذایی‌ای مثل کاهو مقایسه کنیم، می‌بینیم می‌توانیم کاهو را در هر فصل از سال و به میزان کافی در رژیم غذایی خود بگنجانیم، در حالی که این مسأله در مورد کرفس صدق نمی‌کند و فقط در فصول خاصی از سال می‌توان از آن استفاده کرد.
کرفس را می‌توان در میان‌وعده‌ها به جای میوه‌ها مصرف کرد؟
می‌توان این کار را انجام داد اما اصولاً متخصصان تغذیه سعی می‌کنند میان‌وعده‌های میوه را از رژیم غذایی حذف نکنند و فرد واحدهای میوه روزانه خود را به طور مرتب دریافت کند. ترجیح بر این است که از کرفس به جای سبزی‌ها استفاده شود.
کرفس را بهتر است خام مصرف کنیم یا پخته؟
در حالت کلی، همواره سفارش ما این است که حتی‌المقدور سبزی‌ها خام مصرف شوند. حالت تردی و طعم کرفس به نحوی است که مصرف آن به صورت خام می‌تواند احساس لذت‌بخش جویدن را در فرد ایجاد کند اما استفاده از آن به صورت پخته نیز خالی از لطف نیست.

پس تنها ویژگی آن برای کاهش وزن، وجود فیبر و خاصیت پرکنندگی است؟ 
بله، البته دو نکته اساسی در این میان قابل ملاحظه است؛ اول اینکه کالری موجود در کرفس حتی از مواد غذایی‌ای مثل هویج هم پایین‌تر است و استفاده از آن در میان‌وعده‌ها می‌تواند به افرادی که قصد کاهش وزن دارند، کمک بیشتری بکند و نکته دوم اینکه نباید کرفس را در مقام مقایسه در کنار سبزی‌های متداول دیگر گذاشت.
چرا؟
در حقیقت یکی از عوامل بسیار مهم و تعیین‌کننده در رژیم‌های غذایی، جایگاه رژیمی مواد غذایی است. به عنوان مثال اگر کرفس را با ماده غذایی‌ای مثل کاهو مقایسه کنیم، می‌بینیم می‌توانیم کاهو را در هر فصل از سال و به میزان کافی در رژیم غذایی خود بگنجانیم، در حالی که این مسأله در مورد کرفس صدق نمی‌کند و فقط در فصول خاصی از سال می‌توان از آن استفاده کرد.
کرفس را می‌توان در میان‌وعده‌ها به جای میوه‌ها مصرف کرد؟
می‌توان این کار را انجام داد اما اصولاً متخصصان تغذیه سعی می‌کنند میان‌وعده‌های میوه را از رژیم غذایی حذف نکنند و فرد واحدهای میوه روزانه خود را به طور مرتب دریافت کند. ترجیح بر این است که از کرفس به جای سبزی‌ها استفاده شود.
کرفس را بهتر است خام مصرف کنیم یا پخته؟
در حالت کلی، همواره سفارش ما این است که حتی‌المقدور سبزی‌ها خام مصرف شوند. حالت تردی و طعم کرفس به نحوی است که مصرف آن به صورت خام می‌تواند احساس لذت‌بخش جویدن را در فرد ایجاد کند اما استفاده از آن به صورت پخته نیز خالی از لطف نیست. 

پیاز خام دارای ویتامینC فراوان و ویتامین های A,B و املاح معدنی از قبیل گوگرد، آهن ، آهک ، فسفر، پتاسیم، سدیم ، ید، سیلیس ، کلسیم ، استات دوشو، سیترات ، اینولین، صمغ وموم است.
فسفر قدرت فکر را بالا می برد.

گوگرد موجود در پیاز جهت ضد عفونی کردن خون، ششها و برطرف کردن آسم، ورم گلو، برونشیت و گریپ (به خاطر وجود ماده آلیسین) موثر است.

پیاز دارای ید است. و در درمان گواتر، اسکوربوت و بیماریهای لنفاوی مانند ورم غده، آبسه و جوشهای زیرپوست تاثیر فراوان دارد.

سیلیس موجود در پیاز در نگهداری استخوانها و رگها ضروری است.

پیاز حاوی مقداری هورمون و دیاستاز است که موجب تقویت غده اشکی و گوارشی و غده جنسی میشود .

پیاز دارای آنتی بیوتیک است که خون و مجاری تنفسی را ضد عفونی میکند.

پیاز از بیماریهای قندی ، کلیوی ، مثانه ، ورم ساقها ، پروستات و رماتیسم مفصلی جلوگیری می کند.
خلاصه ای از اثرات درمانی پیاز

سیستم اعصاب مرکزی: آرام بخش سیستم گردش خون: پایین آورنده فشار خون ، کاهش چربی خون پیشگیری و درمان تصلب رائین

سیستم گوارشی(داخلی): پائین آورنده قند خون (دیابت) ، اشتهاآور ، ضد اسپاسم (انقباض ، تشنج انقباضی) ، رفع سنگهای مجاری صفراوی ، درمان اختلالات روده ، رفع مسمومیت 

سیسم مجاری اداری: ادرارآور (مدر) ، کاهش اوره خون ،دفع سنگهای مجاری اداری، رفع آندوم پروستات ، رفع احتباس ادارا ، درمان التهاب مجاری ادراری ، درمان عفونت مثانه
 
سیسم مجاری تنفسی : مسکن سرفه ، سرماخوردگی

سیستم محافظ بدن (پوست و مو): ترمیم سوختگی، پسوریازیس (داءالصدف) ، درمان برص (ویتیلیگو) ، جلوگیری از ریزش مو ، مسکن درد و التیام زخم ، ضد قارچ ، درمان آبسه و تاول 
  
موارد مختلف: ضد باکتری ، درمان همورویید ، تقویت قوه باء ، ضد عفونی کننده ( گندزدا) ، رفع گزیدگی ، پیشگیری و درمان بیماری سرطان ، ضدآسکوربوت 

 میزان کالری در هر ۱۰۰ گرم ۲۳ می باشدطالبی یكی از پرطرفدارترین میوه های فصل تابستان حتی در آن سوی دنیاست و به خاطر عطر و طعم دلپذیرش بسیار محبوب است. نام انگلیسی آنCantaloupe است كه از نام یك دهكده در ایتالیا به نامCantalup گرفته شده كه در این محل طالبی برای اول بار در سال 1700 میلادی كاشت شده است. طالبی متعلق به خانواده خیار و كدو است. گرمك و طالبی، شبیه خربزه هستند و از جهت غذا و پزشكی شباهت زیادی به خربزه دارند با این تفاوت كه پیش از خربزه می رسند و لطیف تر هستند و هضم آنها آسان تر است. طالبی و گرمك از میوه های پرآب فصل تابستان است. طالبی شیرین و خوشبوتر از گرمك است. قسمت های مورد استفاده طالبی و گرمك عبارتند از:میوه و تخم میوه.

فواید تغذیه ای طالبی

طالبی یكی از بهترین منابع ویتامینA است و مملو از بتا كاروتن است كه در بدن تبدیل به ویتامینA می شود. در یك فنجان آب طالبی فقط 56 كالری انرژی وجود دارد ولی 129% نیاز روزانه ما به ویتامینA را تامین می كند كه تاثیر آن در بهبود بینایی و پوست بدن بر همه واضح است.

طالبی یكی از غنی ترین میوه های حاوی ویتامینC است. طالبی علاوه بر ویتامین هایA وC حاوی مواد مغذی مفید دیگری مثل پتاسیم، فولات، فیبر، منیزیم، ید و ویتامین هایB6،B3،B5  وB1 است.

طبق نمودار بالا طالبی منبع غنی ویتامین هایA وC  ومنبع بسیار خوب ویتامینB6  و پتاسیم ومنبع خوبی از سایر مواد مغذی ذكر شده است.همانطور كه ویتامینA آنتی اكسیدان محلول در چربی است، ویتامینCآنتی اكسیدان محلول در آب است و مصرف این میوه به دلیل دارا بودن مقدار زیادی از این دو ویتامین، ابتلا به بسیاری از بیماری های مزمن مثل بیماری های قلبی، سكته و سرطان را كاهش می دهد . وجود مجموعه ای از ویتامین های گروهB در این میوه آن را به یك ماده بسیار خوب برای سوخت و ساز انرژی در بدن تبدیل كرده است. از این رو میوه ای بسیار مفید برای افزایش وزن كودكان و نوجوانان و افراد لاغر است.

انتخاب طالبی

برای خرید یك طالبی خوب و رسیده، با كف دست به آن ضربه بزنید باید یك صدای تو خالی داشته باشد. وقتی آن را در دست می گیرید باید نسبت به اندازه اش سنگین به نظر برسد و هیچ نقطه له شدگی یا نرم شدگی نداشته باشد. پوست آن باید به رنگ كرم یا زرد مایل شده باشد ( رنگ سبز پوست نشانه كال بودن آن است). محل اتصال آن به ساقه باید كمی نرم باشد و باقی مانده ساقه باید به راحتی كنده شود. یكی دیگر از نشانه های رسیده بودن طالبی بوی ملایم شیرینی است كه از پوست آن به مشام می رسد. 

خواص درمانی گرمك و طالبی

1- طالبی میوه ای اشتها آور است.

2- طالبی، ادرارآور، نرم كننده (ملیّن) و موجبطراوت و شادابی پوست بدن است.

3- خوردن طالبی، بعد از غذا برایدرمان كم خونی مفید است.

4- مصرف طالبی برای كسانی كه سل ریوی دارند و یا مبتلا به یبوست و بواسیر هستند، مفید است.

5- گرمك سرشار از ویتامین هایA وC و سلولز است.

6- گرمك ملّین است؛ مخصوصاً برای كسانی كه از یبوست می نالند مفید است.

7- گرمك و طالبی، تشنگی را در تابستان تسكین می دهد.

8- گوشت طالبی برای تسكین سوختگی های سطحی و یا درمان ورم پوست موثر است.

9- آب طالبی برای نرم نمودن پوست مفید است.

احتیاط لازم در مصرف طالبی

1- كسانی كه مرض قند دارند باید در خوردن طالبی جانب احتیاط را رعایت كنند و یا آن را مصرف نكنند.

2- كسانی كه ورم معده دارند، نباید در مصرف طالبی زیاده روی كنند