گیاهان دارویی

نام علمی :  Rubia tinctorum
خانواده: روناس Rubiaceae

خصوصیات گیاهشناسی:

گیاهی است علفی ازتیرة روناس به ارتفاع5/0تا5/1 دارای ساقه های خشن بصورت چهارگوش وپوشیده ازخار،بالا رونده،با برگهای درازبیضوی نوك تیزوگلهای كوچك به رنگ زرد به صورت چتری متعددكه درقسمت انتهای ساقه یا محورآن وجوددارد.میوة آن گوشتی وبه رنگ قرمزتیره است.این گیاه به حالت وحشی،به گونه های مختلف،درتمام منطقه مدیترانه آسیای صغیروآفریقا وبعضی ازنقاط آسیا می روید. 

روناس از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است.

* باز کننده گرفتگی‌ها در بدن است.
* ادرار آور است و حبس‌البول را درمان می‌‌کند.
* برای معالجه بیماری فلج آن را با عسل مخلوط کرده و به بیمار بدهید.
* ترشح شیر راز یاد می‌‌کند.
* درد سیاتیک را رفع می‌‌کند.
* یبوست‌های سخت را معالجه می‌‌کند.
* اشتهاآور است.
* قاعده‌آور است.
* خارش پوست را برطرف می‌‌کند بدین منظور می‌‌توان از ضماد استفاده کرد و یا اینکه جوشانده آن را در وان حمام بریزید و مدتی در آن استراحت کنید.
* اوره خون را پائین می‌‌آورد.
* جوش خوردن استخوان شکسته را تسریع می‌‌کند.
* تورم را در بدن از بین می‌‌برد.
* از کمپرس جوشانده روناس برای رفع بیماریهای پوستی استفاده کنیدطرز استفادهدم کرده: یک قاشق مرباخوری ریشه خرد شده روناس را در یک لیوان آب جوش ریخته، بگذارید به مدت 10 دقیقه دم بکشد. مقدار مصرف آن نصف فنجان سه بار در روز است. جوشانده روناس: 10 گرم ریشه روناس را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید برای مدت ده دقیقه بجوشد. این جوشیده را در وان حمام بریزید و برای رفع بیماریهای پوستی در آن استراحت کنید.
زیان‌ها: همانطور که گفته شد روناس ترشح ادرار را زیاد می‌‌کند و فشار آن را بالا می‌‌برد بنابرین ممکن است در اثر استفاده زیاد ایجاد خون در ادرار کند و در اینصورت بهتر است که روناس با کتیرا خورده شود. 

اندام دارویی : ریزوم (ساقه های زیرزمینی) وریشه گیاه. 

تركیبات شیمیایی:

گلیكوزیدی بنام اسید روبه ریتریك، آلیزارین، پورپورین، روبیادین، گلوكز،مواد چرب و ... . 

خواص درمانی دیگر:

كاهش دهنده اوره خون. درمان یبوستهای شدید ومزمن. اشتها آور. صفرا آوروكمك به هضم غذا.

مقدار مصرف و روش تهیه:
روش اول: سه نوبت درروز. درهرنوبت 1 قاشق مربا خوری سرخالی (4-1 گرم) ازگرد ریشه را در یك لیوان اب جوش ریخته، پس از مدت10 دقیقه آنرا صاف كرده و1 ساعت بعدازغذا میل میگردد.
 
روش دوم: 3-5/1 قاشق سوپخوری(30-15 گرم) از ریشه نیمكوب روناس را در5 لیوان آب
(1لیتر) به مدت 5 ثانیه می جوشانیم وپس از مدت 15 دقیقه آنرا صاف می كنیم. ازمحلول حاصله یكساعت بعد هرغذا 1 لیوان میل میگردد. 

{عوارض جانبی:  تغییررنگ ادراربه قرمز (بی ضرراست). 

{مصرف دربارداری وشیردهی: ممنوع است.

{موارد منع مصرف: كودكان زیر12 سال. افراد مبتلا به بیماریهای التهابی روده. مصرف مداوم بیش از10-8 روز.دوران بارداری و شیردهی .

گیاه زردچوبه :  
نام علمی : Curcuma longa

تیره: زنجفیل Zingiberaceae

زردچوبه گیاهی است از خانواده زنجبیل بارتفاع حدود یك متر و نیم كه دارای ساقه متورمی است . گلهای زردچوبه بصورت سنبله و برنگ سبز مایل به زرد می باشد .
زردچوبه در هندوستان و چین و نقاط حاره زمین می روید . از كنار بگهای غلاف در قاعده ساقه ،شاخه های كوچك و ساتوانه ای شكل ضخیمی خاج می شود كه بصورت مورب در زمین فرو رفته و هر یك ایجاد ریشه می كنند و مرتبا پایه های جدیدی بوجود می آروند .

قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه زیرزمینی آن است كه پس از خارج كردن از زمین تمیز كرده و رشه های آنرا جدا می كنند و در آب جوش قرار یم دهند و پس از تیمز كردن بمدت چند روز آنرا خشك می كنند .

زردچوبه رنگ زرد یا خاكستری مایل به قهوه ای درد بوی آن معطر و طعم آن تلخ است.

تاریخچه زردچوبه: 
زردچوبه چون زنجبیل از قدیم الایام مصرف مى شده است . پزشكان چینى و هندى در هزاران سال پیش آن را براى درمان چشم درد و زخمهاى جلدى به كار مى برند.
این پزشكان زردچوبه را با شیر مى جوشانیدند و آن را دواى ممتازى براى درمان زكام مى دانستند.
((دیوسكورید)) طبیب یونان قدیم آن را به نام زعفران هندى نامیده و عقیده داشته كه زردچوبه داراى همان خواصى است كه زعفران دارد. در قرون وسطى اعرابزردچوبه را در اروپاى غربى معرفى كرده و شناسانیدند.
در دفتر دارایى یكى از دارو فروشان شهر فرانكفورت به سال 1450 میلادى جزو كالاهایى كه نوشته از زعفران هندى نام برده است . در این زمان زردچوبه یا زعفران هندى را براى معالجه یرقان و امراض كبدى به كار مى برند و همه جا معالجه آن عمومیت داشت .
پزشكان قرن نوزدهم زردچوبه را اشتهاآور مى دانستند كه اسنداد كبد و طحال را برطرف كرده و براى یرقان و سنگ كلیه مفید است .
به طور كلى قرون هجدهم و نوزدهم اگر چه زردچوبه در طب كم مصرف مى شد ولى در صنایع دستى براى پارچه بافى و رنگ كردن چوب به كار مى رفت .
خواص زردچوبه این است كه اعمال دستگاه هاضمه را مرتب مى كند و كبد را تقویت كرده و خروج ادرار را آسان مى سازد.
خواص طبى زردچوبه در اثر روغن مایع و ماده رنگى آن است كه به نام ((كوركومین )) معروف است .
زردچوبه مثل همه گیاهان دارویى نباید كهنه باشد و بیش از یكسال بر آن گذشته باشد و الا خواص اصلى خود را از دست مى دهد.
در گذشته زردچوبه جزو ادویه لازم براى طباخى در آشپزخانه هاى ایران بود كه امروز كم و بیش آن رسم باقى است در شهرستانها مخصوصا شهرهاى مركزى بیشتر آن را در طبخ اغذیه مصرف مى كنند.
زردچوبه به غذا طعم مخصوص و رنگ دلپذیرى مى دهد كه چون خواص ‍ طبى آن در قرن بیستم با آزمایشهاى علمى هم ثابت گردیده است هر خانم خانه دارى كه به طعم دست پخت خود علاقه دارد باید به حد اعتدال زردچوبه را جزو طباخى مصرف كند.
زردچوبه از تركیبات ادویه كارى است كه در طباخى مصرف زیاد دارد.

تركیبات شیمیایی:

زردچوبه دارای اسانسی مركب از اسیدهای والرینیك ، كاپرلیك و فلاندون می باشد و همچنین دارای سابی نین ، سینئول ، بورنئول و الكل تورمرول و ماده كوركومین می باشد كه رنگ زرد زردچوبه بعلت خمین ماده كوركومین می باشد.

خواص داروئی:

زردچوبه از نظر طب قدیم ایرانی گرم و خشك است و برای استفاده درمانی می توان آنرا مانند چائی دم نمود و استفاده كرد البته جدیدا در بازار كانادا و آمریكا كپسول آن هم به بازار آمده است :

زردچوبه دارای خواص درمانی زیر است :

1)گرفتگی و انسداد صدا را باز می كند و برای تمیز كردن كبد بكار می رود .

2)مخلوط یك قاشق غذا خوری زردچوبه و یك قاشق انیسون و سركه برای درمان یرقان مفید است .

3)برای رفع دندان درد آنرا در دهان انداخته و بجوید .

4)زردچوبه بهترین داروی ضد تورم است و در اروپا و آمریكا از آن بدین منظور استفاده می كنند كه می توان از سه فنجان دم كرده زردچوبه در روز و یا مقدر 2 كپسول سه بار در روز استفاده كرد.

5)برای خشك كردن زخم ها و رفع درد آنها می توان گرد خشك زردچوبه را روی آنها ریخت.

6)زردچوبه بادشكن ، تصفیه كننده خون ، تب بر ، محرك و انرژی زا می باشد .

7)زردچوبه برای رساندن دمل نیز مفید است .

8)خانم هائیكه عادت ماهیانه آنها نامنظم است برای تنظیم آن باید از زردچوبهاستفاده كنند .

9)از زردچوبه برای درمان كمر درد ، پشت درد و سینه درد نیز استفاده می شود .

10)برای درمان اسهال و اسهال خونی حتما از دم كرده زردچوبه استفاده كنید .

11)زردچوبه در قدیم برای درمان رماتیسم و سل بكار می رفته است .

12)برای درمان التهاب لثه ، زردچوبه را دم كرده و آنرا قرقره كنید .

13)تحقیقات اخیر دانشمندان نشان دادن است كه زردچوبه از سرطان جلوگیری می كند بنابراین حتماسعی كنید كه در غذاها از زردچوبه استفاده كنید.

مضرات :

با تمام مزایای گفته شده باید اشاره كرد كه زیاده وری در زردچوبه برای قلب مضر است ولی البته اگر آنرا با لیمو ترش استفاده كنید اثرات مضرآنرا خنثی می سازد .

احتیاط
با وجودی كه تاكنون اثرات جانبی از زردچوبه گزارش نشده است ولی در مواردی مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد. از جمله مصرف آن در زمان حاملگی باید متعادل باشد.

همچنین كسانی كه مجرای كیسه صفرای آن‌ها بسته و یا دارای اشكال است و یا این كه دارای سنگ‌های صفراوی در كیسه صفرا هستند باید با احتیاط از زردچوبهاستفاده كنند. مصرف زردچوبه به همراه غذاها و داروها، بلامانع بوده و تداخلی ایجاد نمی‌كند.

مقدار مصرف عادی زردچوبه كه هر روز می‌توان بدون عارضه جانبی از آن استفاده كرد "1.5" تا"3" گرم در روز است. گرچه قسمت اعظم زردچوبه در دنیا در تغذیه و به صورت پودر مصرف می‌شود ولی اشكال مختلف دارویی آن نیز در داروخانه‌های گیاهی بسیاری از كشورها موجود است.

نحوه تاثیر:

از اثرات مهم زردچوبه اثر صفراآوری و تحریك ترشح پانكراس آن را می‌توان نام برد. تحقیقات بر روی اسانس زردچوبه نشان داده است كه دارای اثر صفراآور و حل و دفع سنگ مثانه می‌باشد.

 كوركومین "Curcomin" مهم ترین ماده مؤثر زردچوبه، دارای خواص ضد سموم كبد، ضد ورم. ضد سرطان و ضد عفونت است.

از اثرات دیگر كوركومین كه به تازگی تأیید شده است، خواص ضد موتاژن، ضد ایدز و ضد اكسیدان آن می‌باشد. ماده دیگر زردچوبه به نام "ar–Turmerone " دارای خاصیت ضد سم مار بوده و قادر به خنثی كردن بسیاری از سموم مارهاست. 

نام علمی : Ricinus communis
تیره : Euphorbiaceae

گیاه كرچك Ricinus Communis از سالیان گذشته بخاطر خواص منحصر به فرد خود مورد استفاده بوده است. 

از مرحله‌ی اول فشردن دانه‌های بدون پوسته‌ی این گیاه در سرما روغنی بدست می‌آید كه پس از تصفیه، بی‌رنگ كردن و عبور بخار آب، روغن كرچك دارویی Pharmaceutical Castor Oil نامیده می‌شود. باقیمانده‌ی روغن دانه را به روش‌های دیگر استخراج و به مصارف صنعتی می‌رسانند.
این روغن به طور عمده از گلیسریدهای اسید ریسینولئیك ( تری ریسینولئین) تشكیل شده است كه پس از هیدرولیز توسط لیپاز اثنی عشر، اسید ریسینولئیك آزاد می‌كند. برخی از اسید‌های چرب موجود دراین روغن شامل اسید اولئیك، اسید لینو لئیك و اسید پالمیتیك می‌باشند. ازدیگر مواد موجود در این روغن، می‌توان از توكوفرول‌ها ( ویتامین E) نام برد

آثار فارماكولوژیكی و موارد مصرف :
روغن كرچك عمدتا به عنوان مسهل به ویژه در تخلیه‌ی روده قبل از معاینه‌ی كولون یا عكس برداری با اشعه‌ی ایكس از دستگاه گوارش به كارمی‌رود ولی به عنوان ملین در درمان یبوست حاد نیز كاربرد دارد.
با مصرف خوراكی روغن كرچك در اثر مخلوط شدن آن با صفرا و آنزیم‌های لوزالمعده و اثر لیپاز، اسید ریسینولئیك از تری گلیسرید مربوطه آزاد می‌گردد كه دارای خاصیت anti-absorptive و Secretogogic می‌باشد. مقدار كمی از آن از دستگاه گوارش جذب شده و مانند دیگر اسیدهای چرب، متابولیزه می‌گردد و بقیه‌ در روده‌ی كوچك با سدیم و پتاسیم تشكیل نمك‌های ریسینولئات داده و با ایجاد خاصیت صابون( كاهنده‌ی كشش سطحی) در لوله‌ی گوارش و در سطح مخاطی اثر خود را اعمال می‌كند. الكترولیت‌ها از طریق فشار اسموتیك، آب را به داخل مجاری ژوژونمی و ایلئومی انتقال داده و باعث افزایش نرم شدن محتوای مجاری می‌شوند.
این اثر با اثر اسید ریسینولئیك بر روی عضله‌ی صاف روده‌ای توام گشته و ضمن تسریع جریان محتوای روده، فرصت جذب آب و الكترولیت‌ها را كاهش می‌دهد. اسید ریسینولئیك مخاط كولونی را مشابه مخاط روده‌ی كوچك، تحت تاثیر قرار داده و با تجمع بیش از حد مایع در روده‌ی بزرگ باعث ایجاد مدفوع آبكی و دفع آسان آن می‌گردد.
میزان مصرف :
میزان مصرف روغن كرچك به عنوان مسهل در بزرگسالان ۱۵ الی ۶۰ میلی‌لیتر توصیه می‌شود چنانچه برای درمان یبوست حاد و یا به عنوان ملین استفاده شود مقدار مصرف آن ۱۰ گرم می‌باشد. زمان اثر روغن كرچك معمولا ۲ تا ۶ ساعت پس از مصرف ایت كه تا چند بار مدفوع فراوان دفع می‌گردد.

تركیبات شیمیایی :

از دانه ی كرچك روغن بدست می آید . همچنین در دانه ی كرچك آلكالوئیدهای سمی به نام ریسین و ریسینین وجود دارند كه خوشبختانه در زمان استحصال روغن از دانه ها این آلكالوئیدها در پس مانده ی آن باقی مانده و در روغن وجود ندارند .
خواص درمانی :

از روغن كرچك برای رفع برخی دردهای عضلانی و رماتیسمی استفاده می شود  . همچنین به خاطر اثر مسهلی شدیدی كه این روغن دارد برای آزمایشات پزشكی كه نیاز به خالی بودن روده ها و معده دارد از  این روغن به عنوان مسهل استفاده می شود .
انتشار جغرافیایی : 
گیاه مذکور بومی ایران نیست ولی امروزه در نقاط مختلف کشور خصوصاً در مناطق گرمسیری کشور پرورش داده می شود. 
  
  
اثرات دارویی و طرز استعمال : 
1.درمان یبوست : شاید بتوان گفت دانه های کرچک و یا روغن کرچک که از آنان استخراج می شود قوی ترین مُسهل گیاهی می باشند. برای رفع یبوست می توان روغن کرچک و یا دانه های آن را مصرف نمود. در اشخاص بالغ مصرف 10 تا 60 گرم از دانه های کرچک و در کودکان مصرف 10 گرم از آن توصیه می گردد. لازم به تذکر است مصرف مقادیر زیادتر از دانه های کرچک ممکن است باعث ایجاد اسهال شدید شده و در مواردی باعث مسمومیت نیز گردد.
2.درمان شوره : روغن کرچک در صورتی که به صورت خارجی استعمال شود. می تواند تا حد زیادی شوره سر را رفع نماید.
3.رفع لکه های دست و صورت : از زمان های گذشته اعراب برای درمان لکه های موجود بر روی پوست بدن از روغن کرچک استفاده می کردند. به این منظور بهتر است روغن کرچک به شکل خارجی بر روی موضع استعمال گردد. 

نام علمی : Digitalis lanata

معرفی و گیاهشناسی 
گل انگشتانه ارغوانی گیاهی است دوساله (به ندرت سه ساله) با ارتفاع 1 تا 5/1 متر. در سال اول دارای برگ های طوقه ای با طول 30 تا 40 سانتی متر است که در سال دوم از میان این برگ های طوقه ای یک ساقه ی گل دهنده خارج می گردد. گل ها به رنگ های قرمز، ارغوانی، و به ندرت سفید هستند که داخل کاسه ی گل ها لکه های قهوه ای رنگی مشاهده می گردد. این گیاه بومی ایران نیست ولی برای مصارف دارویی و بصورت زینتی کشت می گردد.
Digitalis lanata که به گل انگشتانه کرک دار معروف است، دارای کرک های فراوان در قسمت فوقانی ساقه و در کاسه ی گل ها می باشد. گل ها در این گونه به رنگ سفید هستند که لکه های قهوه ای رنگی در درون آنها مشاهده می گردد. دارای ترکیبات متفاوتی نسبت به گل انگشتانه ارغوانی است. تنها گونه ی D.nervosa  بومی ایران است و در مناطق وسیعی از شمال و غرب کشورمان می روید.

نیاز های اکولوژیکی و پراکنش

گل انگشتانه بومی غرب اروپا است و در جنگل ها، بیشه زارها و مناطق مرطوب می روید. گیاهی رطوبت پسند با نیاز آبی بالا است که نور کافی سبب افزایش مواد موثره در برگ هایش می گردد.

کاشت، داشت و برداشت

تکثیر گل انگشتانه توسط بذر صورت می گیرد. رشد اولیه گیاه در سال اول بسیار کند و بطئی است، بنابراین مبارزه با علف های هرز در این زمان ضروری می باشد.
برگ های گل انگشتانه مورد برداشت قرار می گیرند که میزان برداشت برگ ها در سال اول کمتر می باشد تا گیاه در سال بعد قادر به ادامه زندگی باشد.

فرآوری

برگ های D.purpurea  دارای گلیکوزید هایی مانند دیجیتالین، دیجیتوکسین، دیجیتونین، جیتوکسین، دیجی نین و ... هستند.
برگ های D.lanata  دارای گلیکوزید هایی مانند دیگوکسین، دیگوکسی ژنین، لاناتوزید هایA ،B ، C، D و ... است.

خواص درمانی و کاربرد

برگ های گل انگشتانه در کارخانه های داروسازی برای تولید داروهای تقویت کننده و تنظیم کننده ی ضربان قلب و درمان نارسایی های قلبی کاربرد گسترده ای دارند. دارویی با نام دیجیتال (دیجیتالین) در داروخانه های کشور موجود است که از این گیاه حاصل شده است. همچنین برگ ها سبب افزایش فشار خون می شوند و دارای خاصیت مدری هستند. مصرف برگ های گل انگشتانه بدون نظارت پزشک ممنوع می باشد.

پراکنش : 
تولید کننده های عمدة آن کشورهای آلمان، لهستان، هلند، مجارستان، انگلستان، روسیه و هند می باشد. 
مواد و عناصر غذایی مورد نیاز :

مواد و عناصر غذایی مناسب نقش عمده ای در افزایش عملکرد برگ دارد. تحقیقات نشان می دهد کودهای حیوانی کاملا پوسیده سبب افزایش عملکرد برگ و ماده موثره ی آن می شود. محققان معتقدند افزودن 50 کیلوگرم در هکتار ازت در سال اول رویش (یک و نیم تا دوماه بعداز سبز شدن بذر) و 100 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر اوایل بهار سال دوم رویش نقش عمده ای در افزایش عملکرد دارد. آنها همچنین اظهار می دارند که کاربرد بیش از اندازه ی فسفر اگر چه ممکن است سبب افزایش سطح برگها شود ولی از میزان ماده موثره ی آن می کاهد.

داروهای تولید شده از این گیاه:

در حال حاضر صنایع داروسازی برخی کشورهای غربی از مواد موثره ی این گیاه داروهایی به نام ایزولانید و کاردینوکسین تولید و به بازار دارویی عرضه می كند. 

نام علمی : Zingiber officinale

نام انگلیسی: Ginger

تیره: زنجبیل یا Zingiberaceae
معرفی گیاه

ساقه های ریشه دار زنجبیل عبارت از دكمه ای به هم پیچیده، ضخیم و قهوه ای روشن است كه می توانید از بازار محلی نیز آنرا تهیه كنید. از آنجا كه زنجبیل نوعی گیاه زیرزمینی است لذا ساقة ریشه دار این گیاه بخشی از ساقه اصلی است كه برحسب انفاق در زیرزمین رشد و نمو پیدا می كند. ریشه اصلی این گیاه از گره های موجود روی ساقه های ریشه دار آن نمو می كند. بالای سطح زمین ساقه های 12 اینچی دارای برگهای طولانی، باریك، كج و معوج و سبز با گلهای سفید و سبز مایل به زرد قرار دارد.

کشت:

توسط ریزوم های این گیاه

تركیبات شیمیایی:

از نظر تركیبات شیمیایی در گیاه زنجبیل پتاسیم اكسالات مشخص شده است.در قسمتهای زیر زمینی گیاه در حدود 3-1 درصد اسانس روغنی فرار شامل كامفن ،فلاندرن ،زینجی برن ،سینئول ،سیترال و بورنئول می باشد،یافت می شود.تندی زنجبیل مربوط به وجود جین جرول و شوگائول می باشد.

مصارف پزشکی زنجبیل:

زنجبیل جزء گیاهان دارویی با ارزش بوده و داردای خواص متعددی از جمله ضد تهوع، مقوی قلب، ضد سخت شدن خون، ضد باکتری، آنتی اکسیدان و ضد سرفه، ضد سموم کبدی، ضد التهاب، ادرار آور، محرک و کاهش اسپاسم و محرک سیستم ایمنی، ضد نفخ و و اقراش ترشحات روده ای معده، پایین آوردن کلسترول خون، و محرک هضم غذا است. در واقع استفاده های متنوعی در جهان از زنجبیل معمول گشته که کاربرد ها یجدی از قبیل پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ، کم اشتهایی و بی اشتهایی روانی و حتی مشکلات روماتیسم در صنعت مواد غذایی همچنین به عنوان چاشنی می توان بر شمرد.
در چین از ریشه و ساقه ی زنجبیل به عنوان آفت کش برای دفع شته و هاگ ها و قارچ ها استفاده می شود. با توجه به میزان متغیر اساساً زنجفیل که ارزش دارویی زنجبیل وابسته به آن است ، انواعی که بالاتر از 1/5 درصد اسانس داشته باشد ارزش دارویی دارند بنابراین زمانی که زنجفیل کهند باشد و یا به صورت پودر به مدت طولانی مصرف شود کم کم رایحه ی آن کم شده و ارزش دارویی آن کاهش می یابد. زنجبیل محرک مهاز هاضمه و برای هضم غذا بسیار مفید است. زنجبیل برای درمان سوء هاضمه ، نفخ، قولنج، استفراغ، تشنج موضعی، حالت ها ی دردناک معده و تنگی نفس بسیار مؤثر است. عصاره ی زنجبیل همراه با آبلیمو و نمک طعام اگر قبل از غذا خورده شود برای بی اشتهایی مفید است. دانشمندان می گویند: زنجبیل اثر ضد سرطانی دارد و این گیاه باعث مرگ سلولهای سرطانی می شود. همچنین ادویه ی آن از مقاوم شدن سلولهای سرطانی به درمان جلوگیری می کند.
موارد استفاده ی زنجبیل:

در تهیه ی مواد خوراکی و نوشیدنی ، شیرینی ها، بیسکویت، غذاهای پر ادویه ، چاشنی غذا، نان زنجبیلی، ترشی ها و شربت ها و مربا ها به کار می رود.

نكات احتیاطی:

انجمن فرآورده های گیاهان دارویی آمریكا ریشه زنجبیل تازه را از نظر درجه بندی سلامتی و بی خطری در ردیف اول قرار داده است لذا زنجبیل گیاهی بی خطر و وسیع الطیف است. با این وجود میزان تجویزی آن باید رعایت شود. انجمن آمریكایی مذكور ریشه زنجبیل خشك را در مرتبة دوم سلامتی و بی خطری قرار داده است و توصیه می كند كه از مصرف آن در طول بارداری اجتناب گردد.

برخی از زنان برای رهایی از علایم بیماری صبح دم از زنجبیل استفاده می كنند لیكن مصرف زنجبیل برای این هدف بحث انگیز است. برای رعایت اصول ایمنی و سلامتی هرگز نباید بیش از میزان معمولی آن مصرف گردد. زنجبیلی كه به عنوان بخشی معمولی از برنامه غذایی فرد مصرف می شود بی خطر تلقی می شود.

تداخل های احتمالی:

اگر داروهای تهیه شده از سیر یا داروهای ضد انعقادی نظیر وارفارین یا داروهای مربوط به درمان دیابت مصرف می كنید و می خواهید جهت پیشگیری از بیماری مسافرت، سرگیجه، میگرن، گرفتگیهای رحمی یا ورم مفاصل زنجبیل مصرف كنید، ابتدا با پزشك خود مشورت كنید. هر چند هیچ مطالعه ای تداخل این گیاه دارویی را با سایر داروها نشان نداده است، لیكن این خطر وجود دارد كه زنجبیل اثرات برخی از این داروها را خنثی و یا تشدید كند. 

گیاه زردچوبه :  
نام علمی : Curcuma longa

تیره: زنجفیل Zingiberaceae

زردچوبه گیاهی است از خانواده زنجبیل بارتفاع حدود یك متر و نیم كه دارای ساقه متورمی است . گلهای زردچوبه بصورت سنبله و برنگ سبز مایل به زرد می باشد .
زردچوبه در هندوستان و چین و نقاط حاره زمین می روید . از كنار بگهای غلاف در قاعده ساقه ،شاخه های كوچك و ساتوانه ای شكل ضخیمی خاج می شود كه بصورت مورب در زمین فرو رفته و هر یك ایجاد ریشه می كنند و مرتبا پایه های جدیدی بوجود می آروند .

قسمت مورد استفاده این گیاه ساقه زیرزمینی آن است كه پس از خارج كردن از زمین تمیز كرده و رشه های آنرا جدا می كنند و در آب جوش قرار یم دهند و پس از تیمز كردن بمدت چند روز آنرا خشك می كنند .

زردچوبه رنگ زرد یا خاكستری مایل به قهوه ای درد بوی آن معطر و طعم آن تلخ است.

تاریخچه زردچوبه: 
زردچوبه چون زنجبیل از قدیم الایام مصرف مى شده است . پزشكان چینى و هندى در هزاران سال پیش آن را براى درمان چشم درد و زخمهاى جلدى به كار مى برند.
این پزشكان زردچوبه را با شیر مى جوشانیدند و آن را دواى ممتازى براى درمان زكام مى دانستند.
((دیوسكورید)) طبیب یونان قدیم آن را به نام زعفران هندى نامیده و عقیده داشته كه زردچوبه داراى همان خواصى است كه زعفران دارد. در قرون وسطى اعرابزردچوبه را در اروپاى غربى معرفى كرده و شناسانیدند.
در دفتر دارایى یكى از دارو فروشان شهر فرانكفورت به سال 1450 میلادى جزو كالاهایى كه نوشته از زعفران هندى نام برده است . در این زمان زردچوبه یا زعفران هندى را براى معالجه یرقان و امراض كبدى به كار مى برند و همه جا معالجه آن عمومیت داشت .
پزشكان قرن نوزدهم زردچوبه را اشتهاآور مى دانستند كه اسنداد كبد و طحال را برطرف كرده و براى یرقان و سنگ كلیه مفید است .
به طور كلى قرون هجدهم و نوزدهم اگر چه زردچوبه در طب كم مصرف مى شد ولى در صنایع دستى براى پارچه بافى و رنگ كردن چوب به كار مى رفت .
خواص زردچوبه این است كه اعمال دستگاه هاضمه را مرتب مى كند و كبد را تقویت كرده و خروج ادرار را آسان مى سازد.
خواص طبى زردچوبه در اثر روغن مایع و ماده رنگى آن است كه به نام ((كوركومین )) معروف است .
زردچوبه مثل همه گیاهان دارویى نباید كهنه باشد و بیش از یكسال بر آن گذشته باشد و الا خواص اصلى خود را از دست مى دهد.
در گذشته زردچوبه جزو ادویه لازم براى طباخى در آشپزخانه هاى ایران بود كه امروز كم و بیش آن رسم باقى است در شهرستانها مخصوصا شهرهاى مركزى بیشتر آن را در طبخ اغذیه مصرف مى كنند.
زردچوبه به غذا طعم مخصوص و رنگ دلپذیرى مى دهد كه چون خواص ‍ طبى آن در قرن بیستم با آزمایشهاى علمى هم ثابت گردیده است هر خانم خانه دارى كه به طعم دست پخت خود علاقه دارد باید به حد اعتدال زردچوبه را جزو طباخى مصرف كند.
زردچوبه از تركیبات ادویه كارى است كه در طباخى مصرف زیاد دارد.

تركیبات شیمیایی:

زردچوبه دارای اسانسی مركب از اسیدهای والرینیك ، كاپرلیك و فلاندون می باشد و همچنین دارای سابی نین ، سینئول ، بورنئول و الكل تورمرول و ماده كوركومین می باشد كه رنگ زرد زردچوبه بعلت خمین ماده كوركومین می باشد.

خواص داروئی:

زردچوبه از نظر طب قدیم ایرانی گرم و خشك است و برای استفاده درمانی می توان آنرا مانند چائی دم نمود و استفاده كرد البته جدیدا در بازار كانادا و آمریكا كپسول آن هم به بازار آمده است :

زردچوبه دارای خواص درمانی زیر است :

1)گرفتگی و انسداد صدا را باز می كند و برای تمیز كردن كبد بكار می رود .

2)مخلوط یك قاشق غذا خوری زردچوبه و یك قاشق انیسون و سركه برای درمان یرقان مفید است .

3)برای رفع دندان درد آنرا در دهان انداخته و بجوید .

4)زردچوبه بهترین داروی ضد تورم است و در اروپا و آمریكا از آن بدین منظور استفاده می كنند كه می توان از سه فنجان دم كرده زردچوبه در روز و یا مقدر 2 كپسول سه بار در روز استفاده كرد.

5)برای خشك كردن زخم ها و رفع درد آنها می توان گرد خشك زردچوبه را روی آنها ریخت.

6)زردچوبه بادشكن ، تصفیه كننده خون ، تب بر ، محرك و انرژی زا می باشد .

7)زردچوبه برای رساندن دمل نیز مفید است .

8)خانم هائیكه عادت ماهیانه آنها نامنظم است برای تنظیم آن باید از زردچوبهاستفاده كنند .

9)از زردچوبه برای درمان كمر درد ، پشت درد و سینه درد نیز استفاده می شود .

10)برای درمان اسهال و اسهال خونی حتما از دم كرده زردچوبه استفاده كنید .

11)زردچوبه در قدیم برای درمان رماتیسم و سل بكار می رفته است .

12)برای درمان التهاب لثه ، زردچوبه را دم كرده و آنرا قرقره كنید .

13)تحقیقات اخیر دانشمندان نشان دادن است كه زردچوبه از سرطان جلوگیری می كند بنابراین حتماسعی كنید كه در غذاها از زردچوبه استفاده كنید.

مضرات :

با تمام مزایای گفته شده باید اشاره كرد كه زیاده وری در زردچوبه برای قلب مضر است ولی البته اگر آنرا با لیمو ترش استفاده كنید اثرات مضرآنرا خنثی می سازد .

احتیاط
با وجودی كه تاكنون اثرات جانبی از زردچوبه گزارش نشده است ولی در مواردی مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد. از جمله مصرف آن در زمان حاملگی باید متعادل باشد.

همچنین كسانی كه مجرای كیسه صفرای آن‌ها بسته و یا دارای اشكال است و یا این كه دارای سنگ‌های صفراوی در كیسه صفرا هستند باید با احتیاط از زردچوبهاستفاده كنند. مصرف زردچوبه به همراه غذاها و داروها، بلامانع بوده و تداخلی ایجاد نمی‌كند.

مقدار مصرف عادی زردچوبه كه هر روز می‌توان بدون عارضه جانبی از آن استفاده كرد "1.5" تا"3" گرم در روز است. گرچه قسمت اعظم زردچوبه در دنیا در تغذیه و به صورت پودر مصرف می‌شود ولی اشكال مختلف دارویی آن نیز در داروخانه‌های گیاهی بسیاری از كشورها موجود است.

نحوه تاثیر:

از اثرات مهم زردچوبه اثر صفراآوری و تحریك ترشح پانكراس آن را می‌توان نام برد. تحقیقات بر روی اسانس زردچوبه نشان داده است كه دارای اثر صفراآور و حل و دفع سنگ مثانه می‌باشد.

 كوركومین "Curcomin" مهم ترین ماده مؤثر زردچوبه، دارای خواص ضد سموم كبد، ضد ورم. ضد سرطان و ضد عفونت است.

از اثرات دیگر كوركومین كه به تازگی تأیید شده است، خواص ضد موتاژن، ضد ایدز و ضد اكسیدان آن می‌باشد. ماده دیگر زردچوبه به نام "ar–Turmerone " دارای خاصیت ضد سم مار بوده و قادر به خنثی كردن بسیاری از سموم مارهاست. 

نام علمی : paphiopedilum
خانواده اُركیده ها (Orchidaceae )
گلهای ارکیده یا ثعلب ها به عقیده بسیاری از دانشمندان جزو تکامل یافته ترین گیاهان می باشند.
آنها بدون شک یکی از شگفت انگیز ترین و زیباترین گیاهان روی زمین هستند.خانواده ثعلب از نظر تنوع با بیش از 600 جنس و 20000 گونه در سطح جهان جزو غنی ترین گروه های گیاهی محسوب می شود.محل زندگی آنها مناطق گرمسیر و معتدله می باشد.

 یک گل ارکیده یا ثعلب دارای سه گلبرگ است. یکی از  گلبرگهای آن به صورت قابل توجهی بزرگ شده و دارای تزئینات  و اشکال خاصی می باشد که در اصطلاح به آن گلبرگ لابل گفته می شود.پرچمها کلاله و خامه در اندام ستون مانندی قرار دارند که از صفات متمایز کننده این خانواده از سایر گروه های گیاهی می باشد.از نظر طبقه بندی ارکیده به گروه گیاهان تک لپه ای تعلق دارند.

انواع گونه ها:

 ثعلب میمونی

ابرویی زنبوری

خربقی جنگلی 
گلسر كردی
ارکیده کاتلیا
 ارکیده فالائنوپسیس
ارکیده انسیدیوم
ارکیده پافیوپدیوم
ارکیده سیمبیدیوم
اطلاعات گیاه شناسی:

 سبزینه دار  ولی تعدادی ساپروفیت و بدون برگ

ساقه ها:

 یك یا چند میان گرده متورم

برگ ها :

 شبكه رگبرگی موازی

شكل برگ ها: كشیده – بیضی- گرد- ضخیم  و چرمی  یا نازك و نرم

گاهی چین دار

گلها:

بسیار مشخص

. قطر آنها از چند میلیمتر تا 45

رنگ ها متنوع و برخی دارای 2 یا 3 رنگ

برخی اصلاً عطر و بویی ندارند برخی بسیار معطرند

خصوصیات منحصر به فرد ثعلب:

•داشتن گل های نامنظم 
•دانه گرده 
•اندام های جنسی 
•شاخك 
•بذرها 
آبیاری:

 در تابستان هفته ای دو تا سه‌بار آبیاری نمایید، در زمستان هفته‌ای یك بار كافی است، در بهار سطح خاك گلدان همیشه باید مرطوب باشد. 
رطوبت: در بهار و تابستان هر دو روز یك بار با آب ولرم و سبك فاقد املاح گیاه را غبار پاشی نمایید، جهت تامین رطوبت دایمی و پایدار به زیر گلدانی حاوی سنگریزه آب اضافه نمایید تا زمانی كه در پاییز و زمستان گیاه در گل است در صورت پایین بودن درجه حرارت غبار پاشی مضر است.

خاك مناسب :

اركیده به خاك مخصوص نیاز دارد بهتر است خاك آن را به صورت آماده از متخصصین تقاضا كنید، مخلوطی از خزه اسفاگتوم و خاك لوم و پیت و شن خاك خوبی برای اركیده است. 
تعویض گلدان : هر دو سال یك بار بعد از گل‌دهی احتیاج به تعویض دارد
نور: نور غیر مستقیم كنار پنجره را ترجیح می‌دهد، گیاه را در معرض تابش مستقیم آفتاب بخصوص در ظره تابستان قرار بدهید. 
دما : حداكثر درجه حرارت در تابستان 270 و در زمستان c 010 است.

 تغذیه : از اول فصل رشد تا زمان پژمردگی گلها گیاه را با مواد غذایی مصنوعی گیاه زیستی طبق دستور تغذیه نمایید، بعد از پژمرده شدن گلها تا بهار آینده تغذیه را متوقف نمایید. 

فیزیولوژی پس از برداشت:

همیشه در ابتدا گلهای شاخه بریده تازه را در محلول فلورسانت 100 به مدت حداقل 4 ساعت قرار دهید. مدت زمان درمان نبایستی از 72 ساعت افزایش یابد.

تا رسیدن به دست مصرف كننده گلها را در فلورسانت 320 قرار دهید.

فیزیولوژی پس از برداشت با فلورسانت 100 و 320 بایستی با این توالی صورت پذیرد و بایستی همیشه توسط پرورش دهندگان انجام گیرد. محلول فلورسانت را درست قبل از برداشت آماده نمائید

پس از برداشت:

خنثی سازی: 
خنثی سازی محلولهای رسوبی ضروری می باشد و این بعلت آن است كه محلولهای رسوبی حدی از نقره را شامل می شوند 
هیدرات كردن دوباره: 
گلهایی كه با محلول فلوزسانت 100 و 320 پس از برداشت درمان  شده اند، مطابق با سطح مصرف گلكاران می توان در فلورسانت 320 یا 330 ذخیره نمود. 
ذخیره: 
فلوئورسانت 320 یك محصول مطلوب است كه در جهت ذخیره كردن گلها مورد استفاده قرار می گیرد و مانع از گسترش باكتری ها می شود. 
كاربرد: 
—در موارد فیزیولوژی پس از برداشت گلهای شاخه بریده محلول فلورسانت 100 مورد استفاده قرار می گیرد 
شاخص های كیفیت: 
گلهای اركیده معمولاً 3 تا 4 روز بعد از باز شدن برداشت می شوند و این به علت آن است كه بعد از باز شدن گلهای آنها به مدت زمان كوتاه می افتد. در اوایل و اواخر فصل گلها از شاخه چیده می شوند. و به خاطر قیمت بالای آنها از ارزش اقتصادی مطلوبی برخوردار هستند. 
حساسیت در برابر اتیلن: 
برخی گونه های گل اركید ( برای مثال سیمبیدیم، فالانوپسیس بسیار حساس به گاز اتیلن هستند. د یگر گونه ها از قبیل رندابیم حساسیت كمتری به این گاز دارند.
بسته بندی گلها: 
روش خاصی برای بسته بندی گلهای اركیده وجود ندارد. با در نظر گرفتن كیفیت گلها می توان آنها را بسته بندی كرد. 
اقدامات صورت گرفته در جهت افزایش ماندگاری گل:

با افزودن محلول نیترات نقره به مدت 30 دقیقه می توان طول عمر گونه آنسی دیوم گلدیانا را افزایش داد. افزودن گل آذین های برشی به مدت 10 دقیقه با محلول 4 میلی مول STS باعث افزایش طول عمر گل می شود. قرار دادن گلهای دندرابیوم و فالانوپسیس در معرض متیل سیلكو پروپین 1/0 میلی لیتر بر لیتر برای 12 ساعت و یا افزودن تیوسولفات نقره 5/0 میلی مول برای 24 ساعت اثرات زیان بار اتیلن را كاملاض از بین می برد. 
خواص داروئی ارکیده

استفاده از برخی اركیده ها در پزشكی و درمان های رایج احتمالاً از روی شكل جفت پیازهای زیرزمینی آنها كه یادآور شكل خاصی بوده صورت می گرفته است.

در چین پیازهای كاذب گونه خاصی از Dendrobium به عنوان یك دم كرده آرام بخش استفاده می شود. در كره گونه D.nobile  پیدا شده كه حاوی عوامل ضدسرطان است. 

نام علمی :   Ferula gummosa

معرفی و گیاهشناسی
باریجه گیاهی چند ساله، یک پایه، با ریشه غده ای و حجیم که پوست ریشه قهوه ای رنگ و ضخامت آن یک تا سه میلی متر است . قطر غده  6تا 17 سانتی متر می باشد. برگ های اولیه باریک و ضخیم و شبیه برگ گندمیان است ، ولی برگ های گیاه کامل دارای بریدگی های زیاد و به رنگ سبز مایل به خاکستری و پوشیده از کرک های ریز و کوتاه است. برگ ها به طول 20 تا 30 سانتی متر و به صورت رزت قرار گرفته اند. برگها عطر و بوی خاصی دارند.

باریجه گیاهی مونوکارپیک است یعنی تنها یک بار گل می دهد. در چند سال اول رویش، برگهایی طوقه ای تولید می کند و در سال آخر رویش به ساقه می رود و گل و میوه تولید می کند. گل های آن زرد رنگ و به صورت چتر مرکب است. میوه آن شیزوکارپ است. بذور بیضوی کشیده با طول 5/1 تا 2 برابر عرض دانه، به رنگ زرد روشن که در قسمت میانی به رنگ قهوه ای روشن است، بذور سبک، در قسمت داخلی کمی فرو رفته و در قسمت پشتی دارای 4 تا 5 نوار طولی کمی برجسته است. از تمام اندامهای گیاه بوی تند و مخصوصی به استشمام می رسد.
گیاهی روز بلند است و دوره خواب فیزیولوژیك این گیاه از تیر ماه تا اواسط اسفند ماه است. 
نیازهای اكولوژیكی
به طور کلی در مناطق کوهستانی که بیشتر نزولات به صورت برف است، رویش دارد. خاک مناسب برای کشت باریجه خاکهای با عمق کافی، نرم و قابل نفوذ است. در مناطق مرتفع و در ارتفاعات 1300 تا 3300 متر از سطح دریا رویش دارد و در اکثر نقاط ایران می روید.
کاشت، داشت، برداشت
باتوجه به نیاز سرما و استراتیفیكاسیون برای جوانه زدن و تاثیر توام سرما و رطوبت زمستانه در تغییرات شیمیایی مواد هورمونی بذر، فصل پاییز در ماه های آبان و آذر بهترین زمان كاشت بذر باریجه است. بذر گیاه باریجه در خاك های نیمه سبك در عمق 5 تا 7 سانتی متر می بایستی كاشته شود. البته این گیاه کمتر مورد  کشت و کار قرار می گیرد و بیشتر در مراتع و کوهستان ها مورد بهره برداری قرار می گیرد. 
بهره برداری و فرآوری 
بیشترین میزان بهره برداری از این گیاه در استانهای سمنان ،خراسان و تهران انجام می شود. ابتدا خاك پای گیاه را كنار زده گودالی به عمق 20 سانتی متر دور آن حفر می كنند، سپس گیاه را از قسمت یقه زخمی می كنند به این ترتیب شیرابه گیاه به سرعت خارج شده داخل گودال جمع می شود. هر هفته یك بار با لایه ای به قطر نیم سانتی متر پایین تر از محل بریده شده قبلی، اصطلاحاً زخم را تازه می كنند و موجب خروج شیرابه بیشتری می شوند. این عمل تا خشك شدن كامل شیرابه ادامه می یابد.
باریجه دارای 95درصد ترکیب شیمیایی و دارویی با ارزش است که از ساقه و قاعده ساقه در اثر شكاف دادن شیرابه خارج می شود، باریجه دارای 5/9 درصد اسانس، 5/63 درصد رزین و 27 درصد صمغ است. اسانس با روش تقطیر با بخار آب بدست می آید و به رنگ زرد روشن و با بوی تند و دارای 85 ذرصد هیدرو کربور های ترپنوئیدی مانند آلفاپینن ( 7 تا21 درصد )، بتاپینن (  45تا 65 درصد ) و دلتا – 3 کارن ( 5/2 تا 16درصد) است.

خواص و كاربرد
خواص درمانی آن شامل اثرات نیرودهندگی، ضد تشنج، دفع درد معده، مقوی معده و ترمیم كننده زخم های سطحی است. مصارف صنعتی باریجه در تهیه نوعی چسب مخصوص (چسب الماس)، صنایع آرایشی بهداشتی است. 

نام علمی: Astragalus spp

نام نیره: تیره نخود یا Leguminoseae

 گیاه گون را به فرانسوی Astragale و Tragacanthe و به انگلیسی Astragale یا Tregacanth و Milkveteh می نامند. گونه های مختلفی داردكه به صورت درختچه یا گیاهان علفی چند ساله و یكساله می باشند. تعداد گونه های آنها از 200 متجاوز است عموماً در مناطق استپی و كوهستانی ایرانی می رویند و غالب آنها خاردار هستند . در ایران به طور كلی آنها را «گون» نامند و در كتب طب سنتی این گیاهان با نام عربی «محلب العقاب» و «اصابع العروس» آمده است.
از تعداد زیادی از آنها صمغ كتیرا استخراج می شود كه از لحاظ اقتصادی بسیار اهمیت دارند زیرا كتیرا مورد مصرف دارویی و صنعتی فراوانی دارد. بعضی از این گیاهان به علت جذب مادة سلنیوم از خاك سمی هستند و با پی بردن به وجود سلنیوم در این گیاهان به وجود اورانیوم در محل رویش آنها پی می برند. از نوعیگیاه گون گز خوانسار گرفته می شود كه شرح آن در قسمت مخصوص گز خوانسار در جلدهای دیگر این مجموعه آمده است. اسامی علمی تعدادی از گونهای معروف كه در ایران می رویند به شرح زیر است:

1- Astragalus adscendens Boiss. & Hauss kn. در چهار محال، خوانسار، خوزستان و لرستان انتشار دارد. درختچه ای است كوچك شاخه های آن خوابیده و چتری و برگهای آن 6-4 جفت برگچه دارد. از این درختچه گز خوانسار گرفته می شود كه در بخش گزها شرح داده شده است. از این گون مانند اغلب گونها كتیرا نیز گرفته می شود.

2- گون سفید A.gossypinus Fisch. Var filagineus Boiss ، درختچه ای است با خارهای زرد، برگها دارای 7-4 برگچه بیضی، نوك تیز و در نقاط استپی كشور مانند همدان، كرمانشاه ، كردستان ، بختیاری، بهبان، دامنه های البرز و كرج دیده می شود. از این گونه كتیرای بسیار مرغوبی استخراج می شود كه از كتیراهای سفید مرغوب است.

3- Astragalus acutus Bge ، درختچه ای است بزرگ خاردار و برگهای آن دارای 7-5 جفت برگچه است. این گون در فارسی و در دامنه های مرتفع كوه دنا دیده می شود.

4- A.brachycalyx Fisch درختچه ای است كه در ارتفاعات كردستان دیده می شود. برگهای آن 9-5 جفت برگچه دارد.

5- A.calliphysa Bge درختچه ای است كه در بیابانهای بین یزد و كرمان دیده می شود. گیاهی است خاردار با كركهای سفید، برگهای آن 3-2 جفت برگچه دارد.

6- A.dolius Boiss. & Hausskn دركردستان، اورامان می روید. دارای خارهای بلند و انبوه است و برگهای آن دارای 4 جفت برگچه فاصله دار می باشد.

7- A.glaucacanthos Fisch این گون با نام محلی «اسی گون» شناخته می شود . درختچه ای است كه در كرج، اصفهان، همدان، اطراف یزد و حوالی كرمان دیده می شود. گیاهی است خاردار با خارهای طویل. برگهای آن دارای 4-3 جفت برگچه است.

8- A.kurdicus Boiss. این درختچه در ارتفاعات كردستان و مناطق جنوبی ایران در بوشهر انتشار دارد.

9- A.echidna Bge درختچه ای است در ارتفاعات مركزی شرقی ایران دیده می شود. شاخه های آن قطور، خاردار و برگهای آن دارای 8-6 جفت برگچه است.

10- A. parrowianus Boiss. & Hausskn ، نام آن گون زرد یا زردگون . درختچه ای است با خارهای زرد رنگ و برگهای آن دارای 6-5 جفت برگچه نیزه ای است. این گون اولین بار در ارتفاعات پرو كرمانشاه دیده شده است و نام آن از این محل ناشی می شود . در ارتفاعات زاگرس و ارتفاعات البرز و دره كرج انتشار دارد. از این گون كتیرای زرد استخراج می شود.

11- A.florulentus Boiss. & Hausskn، درختچه ای است كه در ارتفاعات كهكیلویه و در فریدن و چهارمحال انتشار دارد و برگهای آن دارای 10-8 جفت برگچه بیضی و نوك تیز است.

12- A.verus Oliv. كه در كرمانشاه همدان، اورامان و شاهو انتشار دارد.

13- A.gummifer Labill در كردستان و همچنین در سوریه، لبنان و ارمنستان انتشار دارد. بوته ای است چوبی كه بلندی آن تا 5/0 متر می شود. ساقه گیاه خاردار، گلها زرد رنگ و میوة آن نیام است كه آن در یك عدد دانه قرار دارد.

14- A. sarcocolla Dymock از شناسایی این گون در گزارشهای گیاه شناسان ایران ذكر نشده ولی در گزارش گیاه شناسان هندی آن را بومی ایران می دانند.

15- A. pseudoparrowianus Sirj. & Rech. شبیه گون زرد است. نام محلی آن در دامنه های البر «شلال» است.

و دهها گونة دیگر در نواحی جنوب شرقی ایران در بلوچستان، بین شهداد، كرمان، ارتفاعات الوند، ارتفاعات ییلاقات مازندران ، كوه رادكان ، اطراف سمنان، بین نیشابور و مشهد، استان فارس و حوالی لار و ... می رویند. علاوه بر گونه های درختچه ای فوق چندین گونه گون علفی نیز در آذربایجان و سایر نقاط ایران می رویند كه از نظر كتیرا قابل توجه نیستند.

بین گونه های فوق تعدادی از نظر تولید محصول كتیرا بیشتر از سایرین قابل توجه هستند، از آن جمله: A.gossypinus, A.verus و A.gummifer از نظر كتیرای سفید و A.parrowianus و چند گونة دیگر از جمله A.creticus Lamk. كه در ایران دیده نشده است و همچنین A.pseudoparrowianus از نظر كتیرای زرد.

مشخصات صمغ كتیرا

كتیرا صمغی است كه از ساقة گون گرفته می شود. این صمغ خودبخود و یا معمولاً بر اثر شكافی كه به ساقة گون وارد می شود جاری می گردد و پس از مدت كوتاهی خشك می شود كه آن را جمع آوری كرده و به دو صورت عمده در بازار عرضه می كنند. یك نوع كتیرای زرد است كه مانند تارها و یا نوارهای پیچیده و دودی به شكل است و دیگر كتیرای سفید است كه به شكل پارچةعریضی می باشد و اطراف یا وسط آنها برآمده است. 

تركیبات شیمیایی

كتیرا دارای 15-10 درصد آب، 4-3 درصد مواد معدنی و 3 درصد نشاسته است. كتیرا ماده ای است بی بو كه 70-60 درصد آن را آب حل نمی شود ولی با جذب رطوبت به صورت لعاب چسبنده ای در می آید كه ذرات نشاسته در داخل آن محسوساً دیده می شود. در كتیرا به طور كلی دو نوع مادة مؤثر قابل توجه وجود دارد یكی ماده ای است كه در آب محلول است به نام تراگاكانتین، دوم ماده ای است كه در آب بخصوص آب سر غیر محلول است و باسورین نامیده می شود. تراگاكانتین متشكل است از اورونیك اسید كه به چند مولكول قند آرابینوز متصل است. باسورین شامل گالاكتورونیك اسید متصل به قندهای گالاكتوز و كسیلوز می باشد.

كتیرا از نظر شیمیایی مخلوطی است از تعدادی پلی ساكارید وزن مولكولی كتیرا بالغ بر هشتصد هزار است.
 خواص – كاربرد

از نظر طبیعت صمغ كتیرا، حكمای طب سنتی اتفاق نظر ندارند. عدة زیادی آن را از نظر گرمی و سردی معتدل و از نظر رطوبت آن را مرطوب و حتی مرطوب تر از صمغ عربی می دانند، ولی عدة دیگری از حكما معتقدند كه طبیعت كتیرا سرد و خشك است . از نظر خواص معتقدند كه كتیرا غلیظ كنندة خون و مواد رقیقه و به طور كلی نرم كننده است وحدت اخلاط و حدت داروهای گرم را كه خورده می شود، تسكین می دهد و معده را تقویت می بخشد، نظر به این خاصیت كتیرا است كه در توصیه های دارویی طب سنتی غالباً آماده است كه داروهای خیلی گرم و شدید با كتیرا خورده شود. كتیرا كمی ملین و مسهل است. مخلوط با لعابها و داروهای مناسب برای زخمهای چشم، دردهای چشم ، و ورم ملتحمه مفید است. مصرف گرد آن نیز در این موارد نافع است و از صمغ عربی در موارد اكتحال مؤثر تر است. اگر كتیرا با شیر تازة بز خورده شود برای بند آوردن خونروی از سینه و سایر اعضای داخلی، سرفه، خشونت سینه و حلق و زخمهای ریه، گرفتگی آواز نافع است و اگر باعسل مخلوط كرده از آن چسب درست كنند و حبها را در دهان نگه داشته و آب آن را فرو برند برای ناراحتی های سینه نافع است. اگركتیرا مخلوط با داروهای مناسب خورده شود برای تقویت روده، تسكین درد كلیه و مثانه، زخم مثانه و مجاری بول مفید است و اگر آن را با مغز بادام شیرین، نشاسته و شكر مخلوط كنند، بسیار چاق كننده و مقوی است . اگر لعابهای مناسب مخلوط به موی مالیده شود از دو تا شدن مو جلوگیری می شود. مقدار خوراك آنها تنها و یا با داروهای مختلفه از 25-5 گرم می باشد. 

توجه:

1. از جنس   Astragalus گیاهی به نام Astragalus fasciculaefolius Boiss در ایران بین كازرون ، بوشهر و شیراز و در مسجد سلیمان، خرم آباد، لرستان ، كردستان و در لاوه 80 كیلومتری شمال غرب دزفول دیده می شود.

2. گیاهی است خشبی بلندی آن 100-30 سانتی متر شاخه های آن پوشیده ازكرك مجهز به خارهای دراز و سفید است. برگهای آن دارای 3-2 جفت برگچه بیضی شكل و كمی گوشتی است. از این گیاه مادة شیرینی ترشح می شود كه صادر می شود. این ماده به صورت قطعات زرد قهوه ای كمرنگ، شكننده، بی بو و شیرین و قابل حل در آب و الكل است و شامل ماده ای شبیه گلیسیریزین مادة فعال ریشة شیرین بیان است. از خمیر این ماده برای تسكین دردگوش به طور ضماد استفاده   می شود. و در گشته خانمها از صمغ آن برای صاف كردن صورت استفاده می كردند.

2. گیاه دیگری به نام Astragalus hamosus L از این خانواده در ایران در بندرعباس، جزیرة قشم، كاشان در سیلاخور، شوش، دهلران، سیاه كوه پشت كوه، گرتوند، نیریز فارس، بوشهر و همدان دیده می شود.

گیاهی است یكساله به بلندی 25-20 سانتی متر پوشیده از كرك. برگها دارای 12-10 جفت برگچه، میوة آن نیام به طول 40-20 میلی متر و عرض 3 میلی متر استوانه ای شكل كه در آن 25-20 دانه قرار دارد. این گیاه را با گل بنفشه مخلوط می كنند مسهل خوبی است. گیاه برای ناراحتی اعصاب مفید است ترشح شیر را افزایش می دهد. از نظر كتیرا چندان مورد توجه نیست و مقدار جزئی صمغی شبیه كتیرا از آن گرفته می شود. در شبه صمغی كه از این گیاه گرفته می شود موادتراگاكانت و ساپونین وجود دارد. 

نام علمی : Aniethum graveolens

گیاهی است یک ساله به ارتفاع 30 سانتی متر تا یک متر(گاهی بیشتر) و دارای ریشه راست، مخروطی شکل و به رنگ سفید است. طول ریشه متغیر و بین 10 تا 30 سانتی متر می باشد. ساقه آن منشعب استوانه ای بی کُرک، دارای خطوط طولی و در محل گره ها کمی فرو رفته است.

نیاز اکولوژیکی

شوید گیاهی مدیترانه ای است و در تمام نقاط دنیا می روید. در طول رویش بخصوص در مرحله نمو گلها و تولید میوه به هوای گرم و نور کافی نیاز دارد.این گیاه به سرما، حساس نیست و بذر در درجه حرارتهای پائین قادر به رویش است. درجه حرارت مناسب برای رویش بذر 8 تا 10 درجه سانتی گراد است. دوره رویشی گیاه کوتاه است. از بدو رویش بذر تا رسیدن میوه ها مدت زمانی برابر 100 تا 120 روز به طول می انجامد. چنانچه بذرهای کاملاً رسیده در مکان مناسبی نگهداری شوند دو الی سه سال از قوه رویشی مناسبی برخوردار خواهند بود. شوید را تقریباً درهر نوع خاکی به استثنای خاکهای بسیار سبک و تهی از مواد و عناصر غذایی و خاکهای سنگین رسی می توان کشت کرد. خاکهای مناسب برای کشت شوید خاکهایی با بافت متوسط و با رطوبت کافی است. گیاه تا قبل از گل دهی از رشد و نمو سریعی برخوردار است. در طول رویش به مقادیر فراوان آب نیاز دارد.

آماده سازی خاک

شوید به بستر مناسب و عاری از علف هرز نیاز دارد. خاک سطحی باید نرم و کم و بیش متراکم و فاقد پستی بلندی باشد تا جوانه زدن بذر به طور یکنواخت انجام گیرد. در پائیز باید زمین شخم زده شود. و ثلث ازت به همراه تمامی کودهای فسفر و پتاس لازم به خاک اضافه شود و سپس در اواخر اسفند با انجام دیسک مناسب اقدام به شکستن سله ها و خرد کردن کلوخ ها نمود و زمین را برای کشت تسطیح کرد. چون بذر گیاه کوچک است باید خاک سطحی نرم و متراکم باشد تا استقرار بذر بخوبی انجام گیرد. لذا قبل از کاشت انجام غلتکی سبک توصیه می شود تا خاک سطحی متراکم شود و پس از کاشت انجام غلتک سبکی به منظور تماس بذر با خاک جهت تسریع در جذب آب و عناصر غذایی و در نتیجه تسریع و هماهنگی در رویش بذرها ضروری است.

تاریخ و فواصل کاشت

شوید را مانند اکثر گیاهان یکساله می توان با هر گیاهی به تناوب کشت نمود. در صورتیکه که شوید برای استفاده از پیکر رویشی آن کشت شود قبل و پس از آن می توان هر نوع گیاهی را کشت نمود. شوید را می توان با بعضی از گیاهان دو ساله که حاوی اسانس هستند مانند زیره سیاه دو ساله و مریم گلی کبیر به صورت مخلوط کشت نمود. بهتر است شوید با غلات به تناوب کشت گردند.زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزاء گیاه (بذر یا پیکر رویشی) بستگی دارد.اگر هدف از کاست تهیه بذر و استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد کشت مخلوط صورت نگیرد و زمان مناسب برای کاشت شوید اوایل بهار (اواخر اسفند) می باشد. اگر هدف از کاشت شوید استفاده به عنوان ادویه و سبزی باشد از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت زمان مناسب کاشت گیاه می باشد و می توان از کشت مخلوط نیز استفاده کرد. عمق بذر 5/1 تا2 سانتی متر مناسب است و چنانچه برای استفاده از پیکر رویشی و ادویه کشت می شود فاصله ردیف ها از یکدیگر 12 سانتی متر مناسب می باشد لیکن اگر هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد فاصله بین ردیف ها از یکدیگر 24 سانتی متر مناسب خواهد بود.مقدار بذر مورد نیاز برای هر هکتار 12 تا 20 کیلوگرم (به کیفیت رویشی بذر بستگی دارد) می باشد. تعداد بذر در هر متر طول ردیف باید 100 تا 200 عدد باشد.

کاشت

شوید را بصورت کرتی یا ردیفی می توان کشت نمود. بمنظور تولید حداکثر مقدار اسانس باید به صورت ردیفی کشت شود. چون بذرها کوچک هستند بهتر است ذرات خاک سطحی ریز و متراکم باشد. پس از کاشت انجام غلتک سبک ضروری است و سبب ایجاد تماس بذر با خاک و تسریع در جوانه زدن و سبز شدن آن می شود. پس از کاشت بلافاصله زمین را باید آبیاری کرد.

داشت 

در طول رویش گیاه مبارزه با علف های هرز ضروری است. یک تا دو هفته قبل از کاشت شوید استفاده از علف کش مرکازین به مقدار 3/4 تا 5/5 کیلوگرم در هکتار جهت از بین بردن علف های هرز استفاده میشود. قبل از کاشت بذر از علف کش مالوران به مقدار چهار تا پنج کیلوگرم در هکتار می توان به صورت محلول پاشی استفاده کرد. وقتی که ارتفاع بوته به 10 تا 12 سانتی متر رسید از علف کش آفالون به مقدار دو کیلوگرم در هکتار استفاده میشود. لیکن وقتی هدف استفاده از پیکر رویشی بصورت سبزی یا ادویه باشد نباید علف کش مالوران در این مرحله (ارتفاع 10 تا 12 سانتی متر) استفاده نمود زیرا مدتی قبل از به ساقه رفتن گیاه محصول را باید برداشت نمود. از آفات شوید ، شته ها هستند که می توان از فوسدرین (phosdrin) 1/0 تا 2/0 درصد استفاده نمود از بیماریهای قارچی لکه سیاه شوید است که برای کنترل آن می توان از قارچ کش های فوندازول 1/0 درصد ، دیتان 2/0 درصد یا کاپتیال به صورت محلول پاشی قبل و بعد از گل دهی استفاده نمود. 
برداشت

زمان و چگونگی برداشت محصول به نوع استفاده از گیاه بستگی دارد. زمان مناسب برای برداشت پیکر رویشی ( به عنوان سبزی و ادویه) قبل از ساقه دهی است. با کمی تاخیر یعنی از آغاز ساقه دهی نیز می توان محصول را برداشت نمود. گیاهان را باید حداکثر از فاصله 25 تا 35 سانتی متری از سطح زمین برداشت کرد، جهت استفاده از پیکر رویشی به عنوان ادویه باید پس از جمع آوری آنها را خشک نمود که این عمل را می توان در فضای آزاد با خشک کن های الکتریکی در درجه حرارت 40 تا 50 درجه سانتی گراد انجام داد. مقدار محصول پیکر رویشی خشک شوید 3/0 تا 5/0 تن در هکتار است که از 4 تا 6 تن گیاه تازه بدست می آید. چنانچه هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از بذرها یا پیکر رویشی آنها باشد زمانی باید به برداشت محصول اقدام نمود که محتوی حداکثر مقدار اسانس باشد.مقدار اسانس از بدو ساقه دهی بتدریج افزایش می‌یابد و تا مرحله گل دهی مقدار آن به حداکثر می رسد( لازم به ذکر است از بدو رویش بذر تا ساقه دهی 35 تا 40 روز به طول می انجامد و از بدو رویش تا گل دهی 50 تا 70 روز طول می کشد از ابتدای گل دهی تا تشکیل میوه نیز 40 تا 45 روز بطول می انجامد.) به منظور استخراج اسانس از پیکر رویشی بهتر است گیاهان از ناحیه 20 تا 25 سانتی متری قسمت فوقانی بریده شوند. عمل برداشت پیکر رویشی با دست یا ماشین امکان پذیر است. مقدار عملکرد پیکر رویشی 15 تا 25 تن در هکتار است که از آن 40 تا 80 کیلوگرم اسانس استخراج میشود. اگر هدف جمع آوری بذر باشد جمع آوری می تواند در یک یا در دو مرحله انجام گیرد. جمع آوری در دو مرحله ضایعات زیادی در بر دارد و برداشت یک مرحله ای مناسبتر است. در جمع آوری یک مرحله ای پس از رسیدن میوه های چتر های اصلی اقدام به جمع آوری تمام چترها می کنند. پس از خشک شدن آنها را بوجاری کرده و پاک می کنند. در جمع آوری دو مرحله ای : در اوایل تشکیل میوه به بریدن گیاهان از ناحیه فوقانی گیاه به طول 30 تا 40 سانتی متر اقدام می کنند و پس از مدتی که روی زمین قرار گرفتند به جمع آوری آنها اقدام می نمایند (اعمال فوق توسط ماشین صورت میگیرد). مقدار محصول بذر 7/0 تا 8/1 تن در هکتار است که از این مقدار 20 تا 40 کیلوگرم اسانس بدست می آید.

دامنه انتشار

در اغلب نقاط کشور به حالت خودرو و نیمه خودرو می روید تبریز – صائین قلعه

برگ های تازه و خشک شده این گیاه مانند زیره سیاه ، معطر می باشند و برای طعم دهی در خیلی از غذاها به کار برده می شوند.

زمان و نحوه کاشت شوید به چگونگی استفاده از اجزای گیاه(بذر یا پیکر رویشی) بستگی دارد.

اگر هدف از کاشت، تهیه بذر و استخراج اسانس از پیکر رویشی گیاه باشد، زمان مناسب برای کاشت شوید اوایل بهار(اواخر اسفند) می باشد. ولی اگر هدف از کاشت شوید، استفاده به عنوان ادویه و سبزی باشد، از اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت زمان مناسب کاشت گیاه می باشد. کاشت این گیاه بسیار راحت می باشد، به همین دلیل این گیاه برای کسانی که برای اولین بار می خواهند گیاهی را بکارند، بسیار مناسب است.

ترکیبات شیمیایی
وه شوید دارای 5/2 تا 4 درصد اسانس می باشد که مقدار آن براساس منطقه جغرافیایی و فصل تغییر می کند و تا 7/7 درصد هم می رسد. قسمت اعظم اسانس میوه شوید، دـ کارن، لیمونن و آلفافلاندرن است که هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل می شوند.

ترکیبات دیگر میوه شوید عبارتند از: دیلانوزید، کومارین‌ها، کامپفرول و ترکیب 3ـ گلوکورونیده آن، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاوونوئیدها، اسیدهای فنلی، پروتئین(حدود 16 درصد)، چربی (حدود 15ـ 10 درصد).

اسانس سر شاخه هوایی شوید که از سر شاخه تازه آن به روش تقطیر با بخار آب به دست می‌آید، شامل 28 تا 45 درصد ترکیبات کتونی مانند کارون می ‌باشد که بر اساس فصل محصول ‌برداری متفاوت است.

ریشه گیاه شوید نیز دارای اسانس است که 95 درصد اسانس ریشه را آلفا ـ بتاپینن تشکیل می دهد.

موارد استعمال

شوید در درمان  ، و اسپاسم استفاده می شود. همچنین تسکین دهنده، ، مقوی معده، ضد ، ، مدر  است. همچنین به عنوان طعم دهنده و معطر کننده در صنایع غذایی و فرآورده‌‌های آرایشی ـ بهداشتی مورد استفاده قرار می‌‌گیرد. در استعمال خارجی، اثر نرم کننده و التیام دهنده دارد، ولی بیشتر در مصارف داخلی مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

شوید در دامپزشکی

تزریق وریدی دم کرده سر شاخه هوایی شوید به حیوانات ، گشاد شدن عروق خونی، تحریک تنفس و کند شدن ضربان قلب می‌شود. از میوه آن برای رفع نفخ و دردهای ناشی از آن در چهارپایان استفاده می ‌شود. 

موارد استعمال در طب قدیم

شوید ، گرم و خشك است.‌ به همین دلیل گرم مزاجان باید آن را با آب ‌لیمو و سكنجبین   ترشی‌ها بخورند و سرد مزاجان باید آن را با قرنفل بخورند.‌

به طور سنتی از آن برای افزایش ترشح شیر و درمان قولنج نوزادان،  درد معده، و به عنوان بادشکن استفاده می کرده اند. 

آثار فارماکولوژیکی

همان طور که در بالا ذکر شد، فواید بی نظیر و مفید شوید حاصل دو جزء شفابخش موجود در آن می باشد:

مونوترپنها(monoterpenes) شامل:کارون(carvone)،لیمون(limonene) و آنتوفوران(anethofuran)

و فلاوونوئیدها شامل: کامپوفرول(kaempferol) و ویکنین(vicenin)

حفاظت در برابر رادیکال های آزاد و دیگر مواد سرطان زا

مشخص شده است که اجزای مونوترپنی موجود در شوید موجب فعال شدن آنزیم گلوتاتیون S ترانسفراز می شود. این آنزیم موجب پیوستن مولکول گلوتاتیون به مولکول های اکسید شده می شود و بدین ترتیب بدن را از آسیب رادیکال های آزاد حفظ می کند.

فعالیت روغن های فرار موجود در شوید  انواع خاصی از مواد سرطان زا مانند بنزوپیرن را که در دود زغال چوب و دود ناشی از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثی می کند.

شوید؛ ادویه ای ضد باکتری

اسانس(روغن های فرار) میوه شوید دارای اثرات ضد باکتریایی می باشد.

شوید؛ برای پیشگیری از پوکی استخوان

کلسیم برای جلوگیری از کاهش تراکم استخوانی  بسیار سودمند است. 

دیگر فواید

عصاره اتانولی میوه‌های شوید درست مانند اسانس آن دارای اثرات ضد التهابی، آرام بخشی و دیورتیکی می ‌باشد. اسانس روغنی شوید برای کشتن کرم قلابدار (Hook-worm) مفید است.

مصرف زیاد شوید

زیاده روی در خوردن شوید، نیروی جنسی را ضعیف و اسپرم را خشک و بینایی چشم را کم می‌ کند. گزارش شده که مصرف زیاد برگ های شوید، باعث بروز لکه‌های سیاه بر روی پوست می ‌شود که به علت ترکیبات فورانوکومارینی پیچیده آن است.

تخم شوید

تخم شوید به طور سنتی برای تسکین و آرام بخشی معده بعد از وعده های غذایی استفاده می شد.

جانشین برگ شوید، تخم شوید و روغن شوید است. برای این كار عصاره برگ تازه شوید را با روغن زیتون به نسبت مساوی مخلوط كرده و با شعله ملایم می‌‌ جوشانند تا آب آن تمام شود، ولی باید مراقب بود تا نسوزد؛ پرورده نمایند و مكرر تجدید كنند كه خوب پرورده شود. این روغن برای درد مفاصل و اعصاب و نرم كردن سفتی‌ها بسیار موثر است.‌

تخم شوید از برگ آن گرم تر و خشك تر است. در غذاها و ترشی‌ها برای معده مفید است. خوردن ترشی آن بعد از طعام قی‌ آور و مضر گرم مزاجان است.‌

تخم سوخته آن از تخم خام آن هم گرم تر و خشك تر است.

گرد آن زخم‌های تر و چركی را خشك می ‌‌كند.

دم كرده تخم شوید برای تسكین درد معده، رفع دل‌پیچه اطفال، و برای ازدیاد شیر مادران و بی ‌خوابی اثرات مفید دارد. دم كرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است كه 2 تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا باید مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شوید در هزار گرم آب، برای استعمال خارجی به کار می رود. 

نام علمی : Cinnamomum camphora

درختچه دارچین درختى است کوچک و همیشه سبز که از تمام قسمت‌هاى آن بویى مطبوع استشمام مى‌شود.  گل‌هاى آن در فاصله ماه‌هاى بهمن تا اوایل فروردین ظاهر مى‌شود. برگ این درخت سبز سیر و داراى گل‌هایى به رنگ سفید است.
 دارچین اولین بار در سریلانکا یافت شد و بعد از آن، تمام دنیا این چاشنى را شناختند و براى طعم بهتر غذاها استفاده کردند. 
یک قاشق چایخورى دارچین، حاوى 28 گرم کلسیم، یک ‌گرم آهن و بیشتر از یک گرم فیبر و مقدار زیادى ویتامین‌هاى C ، K و منگنز است. همچنین مقدار 2/1 گرم کربوهیدرات دارد. 
دارچین بومى ‌سریلانکا و جنوب هند است و پوست درختچه آن کاربرد فراوانى به عنوان ادویه دارد. 
مصارف: دارچین و اسانس دارچین ضد نفخ می باشد. بیشتر به عنوان طعم دهنده مصرف می شود، اسانس دارچین گاهی به صورت بخور یا اسپری به كار می رود ولی محلول روغنی آن توصیه نمی شود زیرا از حركات مژك ها جلوگیری می كند و ممكن است ایجاد پنومونی لیپوئید نماید. اسانس دارچین محرك گردش خون قلبی و تنفسی، مقوی معده و محرك هضم و آنتی سپتیك می باشد همچنین دارای اثرات ضد اسپاسم ضدكرم، ‌ضد خونریزی، ‌بسیار كم آفرودیزپاك، ‌قاعده آور و بسیار ضعیف محرك بزاق، اشك و بینی بوده و كمی باعث بالا بودن حرارت بدن می شود. 

اسانس دارچین گاهی اوقات به عنوان ماده نگهدارنده مصرف می شود. 

طب سنتی: گرم و خشك است،‌ مصرف گاه گاه آن برای افراد بلغمی مزاج مفید است،‌ انرژی را افزایش  می دهد و دهان را خوشبو می كند افرادی كه سخنرانی می كنند و یا آواز می خوانند اگر هنگام استفاده از حنجره،‌ خلط موجب ناراحتی و گرفتگی صدای آنان می شود و می توانند از دمكرده آن استفاده كنند افرادی كه نفخ دارند از دمكرده آن یك ساعت پس از غذا باكمی نبات استفاده كنند.
خواص درمانى: 

دارچین رمز جوانى است و مصرف روزانه آن انسان را سالم نگه مى‌دارد. دارچین براى زیاد شدن و تجدید قواى جسمانى نیز به کار مى‌رود. کلیه‌ها را گرم مى‌کند، ضعف پاها را از بین مى‌برد و کم خونى را درمان مى‌کند. 

دارچین بهترین دارو براى دردهاى عضلانى است. دارچین اثر آرام کننده و شاد کننده دارد و از بسیارى از داروهاى آرام بخش بهتر است. در حقیقت مى‌توان گفت دارچین، والیوم گیاهى است، زیرا در دارچین ماده اى به نام Cinnamodehyde وجود دارد که روى حیوانات و انسان اثر آرام‌بخش دارد. 

اثر مهم دیگر دارچین پایین آوردن تب مى‌باشد و حتى امروزه دارچین را به صورت قرص و کپسول درآورده اند که به عنوان تب‌بر به کار مى‌رود. دارچین رگ‌ها را باز مى‌کند و باعث بهبود گردش خون مى‌شود. 

یکى از خواص دارچین این است که باعث افزایش کارایى هورمون انسولین در بدن مى‌شود و در نتیجه بدن نیاز کمترى به این هورمون براى کنترل قند خون پیدا مى‌کند. بسیارى از افراد مبتلا به دیابت گزارش داده اند که مصرف یک قاشق چایخورى دارچین در روز تاثیر بسیار مثبتى بر قند خونشان داشته است. 

همچنین برخى تحقیقات نشان‌دهنده تاثیر مثبت دارچین در کاهش فشار خون بوده است. دارچین خاصیت عجیب دیگرى دارد و آن تقویت سیستم ایمنى بدن در مقابل بیمارى‌هاست و حتى مى‌توان گفت که اثرى مشابه پنى سیلین و آنتى بیوتیک دارد. 

اگر حس کردید که ضعیف شده‌اید و ممکن است مریض شوید، چاى دارچینى را فراموش نکنید و حتى اگر سرما خورده اید یا ضعف شدید دارید، چاى دارچین بهترین داروست. 

دارچین به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است و به عنوان تقویت کننده عمل هضم غذا و جریان گردش خون به کار مى‌رود و از آن براى رفع سوءهاضمه، بویژه در مواردى که با نفخ همراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده مى‌شود. 

همچنین به علت داشتن تانن در رفع اسهال، ضعف عمومى‌بدن و انعقاد خون مصرف مى‌شود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار مى‌رود. 

یکى از دانشمندان انگلیسى در کتابى که قرن نهم تالیف نمود ادعا کرد که دارچین معده را تمیز، آرام و قوى مى‌کند. بنابراین اگر ناراحتى معده دارید حتما از دارچین استفاده کنید. دارچین علاوه براین همه خواص، طعم بسیار خوبى نیز دارد. 
براى اینکه بیش‌تر از طعم و خاصیت درمانى دارچین بهره ببرید، مى‌توانید موقع دم کردن چای، مقدارى از پوست آن را داخل قورى بریزید تا همراه با چاى دم بکشد. 

نام انگلیسی : CORNELIAN CHERRY

گیاه زغال اخته به صورت درخت یا درختچه در کنار جریان آب و یا در بیشه ها می روید و از گروه گیاهان گل دار گلبرگ جدا محسوب می شود و در زبان انگلیسی به آن  گویند.

گل های زغال اخته، زرد رنگ و خوشه ای می باشد و شهد فراوانی برای زنبورهای عسل  دارد . برگ های سبز پررنگ و براق و نوک تیزی دارد. میوه ی آن به شکل بیضی و حدوداً به اندازه ی آلبالوی درشت است و طعم ترش و شیرینی دارد. رنگ میوه ی آن قرمز بسیار خوش رنگ می باشد .

درختچه ی زغال اخته حدود 300 سال عمر می کند و در حدود 25 سالگی تا 8 متر می رسد. این درخت به طور کلی ارتفاعی حدود 8-4 متر دارد. چوب آن بسیار محکم است و در صنعت نیز کاربرد دارد.

زغال اخته در منطقه ی وسیعی از اروپا، آسیا به خصوص ایران، ارمنستان و قفقاز می روید. محل رویش این گیاه در ایران، در جنگل های ارسباران، کوه های البرز، منطقه ی الموت، کوهین قزوین و در جنگل های بین مازندران و گیلان می باشد.

منطقه ی قزوین و رودبار به ویِژه در حاشیه البرز، بیش ترین تولید کننده و صادر کنندگان زغال اخته ی کشور محسوب می شوند. میوه ی زغال اخته در اواخر تابستان آماده ی چیدن است.

ترکیبات و ارزش غذایی
میوه ی نرسیده ی آن به علت داشتن اسید زیاد، بسیار ترش است ، ولی میوه ی رسیده ی آن به رنگ قرمز روشن و خوش مزه و شیرین است. این میوه در تابستان، عرضه و معمولاً به صورت تازه مصرف می شود ، ولی به صورت خشک، مربا، کنسرو، ترشی، آب میوه، سس، نکتار، ژله، مارمالاد، سرکه، لواشک و قرص های آنتی اکسیدان نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

این میوه حاوی مقادیر زیادی آهن  ، کلسیم  ، اسید فولیک  ، ویتامین های E ,  B1  ,  B2  , C  و فلاوونوئیدهاست.

آنتوسیانین موجود در زغال اخته رنگدانه ای از گروه فلاونوئیدها می باشد که عامل رنگ قرمز در گوجه فرنگی  و دیگر میوه هاست. میوه های خانواده ی گیلاس  (CHERRY) و زغال اخته (CORNELIAN CHERRY) حاوی مقادیر بالای آنتوسیانین هستند. حدود 17 ترکیب  آنتی اکسیدان  از خانواده ی گیلاس استخراج شده است که ویتامین E,C و ملاتونین نیز جزء آنها هستند. قرص های آنتی اکسیدان  در برخی کشورهای اروپایی به نام قرص های یکی در روز (ONE DAY) معروف هستند و بدون تجویز پزشک نیز خریدشان برای عموم آزاد است.

فواید درمانی
قسمت هایی از این گیاه که در تغذیه درمانی استفاده می شود عبارتند از : میوه ، برگ ، پوست و ریشه درخت.

1. زغال اخته دارای تانن و اسیدهای آلی، آنتوسیانین ها (گروهی از فلاونوئیدها) به ویژه از خانواده ی فلاون و ایزوفلاون، کاروتنوئیدها، آنتی اکسیدان ملاتونین ( که به صورت قرص آنتی اکسیدان حاصل از فرآورده های طبیعی به بازار عرضه می شود) می باشد. آنتی اکسیدان ها  مقاومت بدن در برابر بیماری های غیرواگیر که از رادیکال آزاد تولید می شود را بالا می برند و به پیش گیری از صدمه به سلول ها و بافت های بدن در مقابل این رادیکال های آزاد کمک می کنند. رادیکال های آزاد، داخل بدن تولید می شوند و یا از طریق عوامل محیطی وارد بدن می گردند.رادیکال آزاد اتمی با یک کمبود الکترون در آخرین مدار خود است و می تواند به بافت های بدن آسیب برساند و بیماری هایی چون بیماری قلبی  ، سرطان  ، دیابت  ، تصلب شرایین، آب مروارید  ، آرتروز  و آرتریت را به وجود آورد. آنتی اکسیدان هایی چون فلاونوئیدها، ویتامین E , C ، ملاتونین، آنتوسیانین ها با دادن یک الکترون، باعث خنثی شدن رادیکال های آزاد بدن می شوند ، در نتیجه از این بیماری ها جلوگیری می کند.

2. مقدار فروکتوز و گلوگز زغال اخته کم است و مصرف آن برای افراد چاق و بیماران دیابتی  مشکلی به وجود نمی آورد. حتی جوشانده ی برگ آن با گل توت فرنگی  برای درمان دیابت  (مرض قند) مؤثر است.

3. هورمون ملاتونین موجود در آن خواب انسان را راحت و عمیق می کند. این عمل به طور طبیعی و روزمره انجام می شود. این هورمون مسئولیت تنظیم ریتم 24 ساعته ی، روز و شب بدن را به عهده دارد. زغال اخته حاوی مقادیر زیادی ملاتونین است.

4. پوست زغال اخته تب بر است و در رفع اسهال مؤثر می باشد. حتی میوه ی آن نیز اثر قابض دارد ، از این رو خوردن آن در رفع اسهال و ورم معده مؤثر است. برای درمان اسهال بهتر است یک قاشق سوپخوری زغال اخته را با یک فنجان آب سرد مخلوط نموده و آن را به مدت 5 دقیقه بجوشانید و پس از 15 دقیقه دم کشیدن آن را صاف کرده و هر روز 2 تا 6 فنجان بنوشید.

5. محققی به نام دکتر LECLERC,H. نشان داده است که جوشانده ی پوستزغال اخته در درمان بیماری مالاریا مؤثر است. جوشانده ی 60 گرم پوست درختزغال اخته در یک لیتر آب اثر تب بر و ضد مالاریا دارد. جوشانده ی فوق را باید به تدریج صبح و ظهر و شب به میزان 1 یا 2 استکان با کمی قند میل نمود.

6. زغال اخته به عنوان ضد اتصال چند نوع باکتری در ادرار و مدفوع شناخته شده است؛ به عبارت دیگر زغال اخته به خروج باکتری ها از بدن کمک می کند. باکتری اشرشیاکلی عامل 85 درصد عفونت های مجاری ادراری  است. یکی از متداول ترین عفونت ها، التهاب مثانه است که به ویژه در خانم ها شایع است. که به نظر می رسد اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته در ایجاد خواص درمانی و پیشگیری نقش داشته باشد؛ هر چند تحقیقات اخیر نشان می دهند که این اثر احتمالاً به دلیل وجود پلیمری در زغال اخته است که ماهیت آن هنوز شناخته نشده است. این ملکول ناشناخته از اتصال اشرشیا کلی، به دیواره ی مثانه و مجاری ادراری جلوگیری می کند و به این ترتیب، از رشد و تکثیر باکتری و ایجاد عفونت، جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که زغال اخته نمی تواند جایگزین آنتی بیوتیک شود، اما استفاده از این میوه و آب آن می تواند اثر داروهای مورد استفاده در این شرایط را تقویت کند.

7. همچنین دریافت منظم آب زغال اخته برای اسیدی کردن ادرار در افراد مبتلا به ادرار بدبو و سنگ های ادراری مؤثر است. اگر سنگ کلیه  از جنس کلسیمی باشد ، آب زغال اخته در رفع آن اثر چشمگیری دارد .

8. زغال اخته در بند آمدن خون مؤثر است. لذا خوردن میوه ی خام و سایر فرآورده های آن برای بیماران توصیه می شود. در این رابطه ابوعلی سینا دانشمند و پزشک مشهور اسلام، آب زغال اخته را برای شستشوی زخم های جلدی و گرد ریشه ی آن را برای التیام زخم  ها بکار می برد.

9. شربت زغال اخته ضد عطش است. خصوصاً در تابستان برای جلوگیری از گرمازدگی  نوشیدن شربت آن بسیار مؤثر است.

10. نظریه ای وجود دارد که زغال اخته برای درمان شب ادراری  بچه ها هم مفید است. بدین منظور 30 گرم برگ آن را در یک لیتر آب بریزید و آن را بقدری بجوشانید تا یک سوم آن بخار شود و پس از صاف نمودن آن را با شکر شیرین کنید و قبل از خواب 1 فنجان به کودک بدهید.

علت ناشناخته بودن زغال اخته در ایران
این میوه و فواید زیاد آن در ایران ناشناخته مانده است بدین دلیل که ؛

1- این میوه به صورت بسته بندی غیربهداشتی ، فله ای و عمدتاً توسط دست فروشان دوره گرد عرضه می گردد.

2- متخصصان صنایع غذایی در مورد صنایع تبدیلی این میوه مثل خشک کردن، مربا، شربت، ژله، مارمالاد و ... تحقیقات انجام نداده اند.

3- متخصصان علم تغذیه در مورد تأثیر زغال اخته بر سلامتی بدن تحقیقاتی انجام نداده اند.

4- متخصصان داروساز در مورد تولید داروهای ضد اکسیدان و ضدالتهابی و ... این میوه بررسی های لازم را به عمل نیاورده اند 

نام علمی : Taraxacum officirale
گلهای قاصد معمولی (Taraxacum sect. Ruderalia)و (Taraxacum officinale Weber)دسته‌ای از گیاهان بسیار شبیه به یکدیگر از تیرة Taraxacum را تشکیل می‌دهند که همگی از خانوادة گیاهان دارای گلهای سبدی (Asteraceae) هستند. گل قاصد در حدود ۱۵ نوع مختلف دارد
گل قاصد که به نام‌های هند بابری، خبر آور و کاسنی بری نیز معروف است گیاهی است علفی و دائمی که به‌طور خودرو در بیشتر مزرعه‌ها و دشتها، در وسط چمن، حاشیه شوره زار، کنار جاده‌ها و اراضی بایر و به طورکلی در همه جا می‌‌روید. بلندی ساقة آن به 10 تا 30 سانتیمتر می‌رسد. این گیاه دارای ریشه‌ای به رنگ قهو ه‌ای است که که تا یک متر ( و به ندرت تا دو متر) می‌رسد. ساقه و ریشة این گیاه پر از شیرابة سفیدرنگی می‌‌باشد. 
 
برگهای آن سبزرنگ و بی کرک و دارای بریدگیهای مثلثی شکل و نوک تیزاند از ساقة آن در صورت خراشیدگی یا شکستن شیرابة سفیدرنگی خارج می‌شود. از میان برگهای آن ساقه‌های گل به‌ارتفاع حدود 50 سانتیمتر می‌رویند. این ساقه ها منتهی به نهنجی می‌شوند که بر رویش گلهای زردرنگ زیبا و زبانه‌ای به قطر 3 تا 5 سانتیمتر قرار دارند. گل آذینش کلاپرک (Capitule) است. گلبرگهای زبانه‌ای شکلش دایره‌وار از داخل به خارج به تدریج باز می شوند. گلها در عمر چندین روزة خود، شبها و در هنگام باران و نیز در هنگام خشکی هوا بسته می‌شوند. میوه ‌اش فندقه و دارای دستة تارهای ابریشمی در قسمت انتهایی است که به آن قاصدک می‌گویند زیرا به منظور بذرافشانی به پرواز درمی‌آید.....
ترکیبات شیمیایی: 
تلخی برگهای این گیاه مربوط به یک ماده متبلور تلخ بنام تاراکسین است ضمنا این گیاه دارای ساپونین، قندهای مختلف و اسیدهای چرب است . این گیاه بالاترین حد ویتامین آ را در بین گیاهان داراست و همچنین دارای مقدار زیادی پتاسیم است. خواص داروئی: این گیاه از قدیم الایام برای درمان بیماریهای کبدی بکار می‌‌رفته است .همچنین قابض و مقوی معده است، خوردن آن خونریزی از سینه را متوقف می‌کند، قاعده آور است، برای ازدیاد شیر نافع است، خنک کننده و معرق است.
گیاهی است علفی، پایا، دارا ریشه ای به رنگ قهوه ای مایل به قرمز به ضخامت انگشت و پر از شیرابه ای رنگ زرد رنگ است. طول ریشه 20 سانتی متر است قسمت داخلی ریشه سفید یا خاکستری رنگ است ریشه انشعابهای ترد و شکننده متعددی دارد. برگها نیزه ای شکل ، طویل به طول 15 تا 25 سانتی متر و پهنای آن 4 تا 5 سانتی متر است حاشیه برگها کنگره دار است. برگها فاقد دمبرگ و مستقیماً به ساقه متصل می باشند.گلها در انتهای ساقه های اصلی و فرعی پدیدار می شوند. گلچه ها زرد رنگ هستند. اولین گلها اوایل بهار (فروردین) ظاهر می شوند و گل دهی معمولاً تا اوایل پائیز (مهر) ادامه می یابد. میوه فندقه است به قسمت فوقانی دانه پا پوسهای بسیار ظریف و سبکی متصل است که به محض رسیدن از گیاه جدا و به اطراف پراکنده می‌شود.   
نیاز اکولوژیکی 
گیاه بطور خود در مناطقی وسیعی از کشور می روید لذا ضرورتی به کاشت و داشت جهت بهره برداری صورت نگرفته است.

آماده سازی خاک

گل قاصد در هر نوع خاکی می روید نسبت به PH خاک حساسیتی نشان نمی دهد و در زمینهای دارای PH بین 2/4 تا 2/8 می روید. گل قاصد در چمنزارها ، مراتع و بوته زارها و همچنین مزارع دست نخورده پوشش وسیعی تشکیل می دهد.

تاریخ و فواصل کاشت

بعلت پوشش وسیع گیاه بحالت خودرو ضرورتی به پرورش گیاه احساس نمیشود.     

کاشت

در کل گل قاصد را می توان با هر گیاهی به تناوب کشت نمود.

داشت

به علت رویش طبیعی و خودرو ضرورتی به پرورش و کاشت گیاه حس نمی شود.

برداشت

از اوایل بهار تا اواخر شهریور بتدریج می توان برگهای گل قاصد را برداشت کرد. پیکر رویشی این گیاه در مرحله گل دهی از بیشترین مقدار مواد موثره برخوردار است. اواخر پائیز یا اوایل بهار قبل از رویش گیاه زمان مناسبی برای برداشت ریشه های گل قاصد است. پس از برداشت آنرا با آب جاری از گل و لای تمیز کرده و سپس مانده ریشه را باید به چند قسمت تقسیم خشک کرد. برگهای زردرنگ یا سایر برگهای آلوده به قارچ یا باکتری را باید از بقیه جدا و حذف کرد. سپس آنها را با ضخامت کم بر روی صفحات خشک کن قرار داد تا خشک شوند. نسبت برگ تازه به خشک شش به یک و نسبت ریشه تازه به خشک پنج به یک و نسبت ریشه و اندامهای هوائی تازه به خشک پنج تا شش به یک می باشد. 

گیاه نعناع فلفلی :
نام علمی : Mentha piperita
معرفی و گیاهشناسی 
نعناع فلفلی یکی از پرمصرف ترین گیاهان دارویی است که مقدار مصرف سالانه ی اسانس آن در جهان به حدود 7000 تن می رسد.
گیاهی است علفی و چند ساله، دارای ساقه های خزنده (استولون) و ساقه های زیر زمینی (ریزوم)، ساقه اش چهارگوش به رنگ قرمز مایل به بنفش که برگ های بیضوی شکلی به صورت متقابل روی آن قرار می گیرند. گل های آن به رنگ بنفش هستند و میوه اش کپسولی به رنگ قرمز است که دارای بذوری بدون قوه ی رویشی می باشد. نعناع فلفلی یک گیاه دورگ (هیبرید) است که بطور خود به خودی در طبیعت بوجود آمده و والدین آن را M.spicata , M.aquatica  ذکر کرده اند. طعم تند برگ های آن سبب معروفیت این گیاه به نام نعناع فلفلی شده است .
نیاز های اکولوژیکی و پراکنش 
برخی از محققین منشا آن را آسیا و برخی دیگر، منشا آن را انگلستان می دانند. این گیاه بومی کشورمان نیست ولی بطور وسیع در اکثر استان ها کشت می شود. نعناع فلفلی را در اکثر مکان ها می توان کاشت ولی در شرایط روز بلند و رطوبت بالا و دمای 18 تا 20 درجه دارای بهترین عملکرد کمی و کیفی است. به دلیل داشتن ریشه های سطحی بایستی در فواصل کوتاه و به مقدار نسبتا زیاد آبیاری شود و خاک های لوم شنی با مقدار هوموس بالا و اسیدیته 5 تا 8 را می پسندد .

کاشت، داشت و برداشت  
نعناع فلفلی گیاهی چندساله است و به همین دلیل آماده سازی اولیه خاک دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد. در تابستان (برای کشت پائیزه) یا در پائیز(برای کشت بهاره) 20 تا 30 تن کود دامی کاملا پوسیده را به همراه 50 تا 90 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر و 60 تا 90 کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه می کنیم. عملیات شخم و تسطیح را اندکی قبل از کاشت انجام می دهیم. کشت پائیزه بر کشت بهاره ترجیح دارد چون در فصل پائیز خاک دارای رطوبت کافی است و گیاه در فصل بهار زودتر رشد اش را شروع می کند.
روش های تکثیر نعناع فلفلی به ترتیب اهمیت
تکثیر رویشی از طریق ریشه رست (استولون) : استولون نوعی ساقه است  و دارای گره هایی است که از محل آنها ریشه تولید می شود. استولون های دارای حداقل 2 گره را که از گیاهان 2 تا 3 ساله جدا کرده ایم برای کشت استفاده می کنیم. فاصله ی کشت بین ردیف ها 50 سانتی متر است که فاصله ی دو بوته بر روی ردیف ها 20 تا30 سانتی متر می باشد.
تکثیر رویشی از طریق پاجوش :  در اواخر بهار (خرداد ماه) پاجوش های دارای 8 تا 10 سانتی متر ارتفاع را از بوته های 2 تا 3 ساله جدا می کنیم و در زمین موردنظر کشت می کنیم. برای هر زمین به 112 تا 134 هزار پاجوش نیاز داریم . در مورد عملیات داشت توصیه می شود هر سال 90 تا 120 کیلوگرم در هکتار کود ازته به خاک اضافه شود که دو سوم آن را در فصل بهار قبل از رویش و یک سوم آن را پس از اولین برداشت سالانه به خاک اضافه می کنیم. افزودن سایر عناصر غذایی به آزمایشات خاک و وضع گیاه بستگی دارد. آبیاری منظم و تا حدودی هم مبارزه با علف های هرز توصیه می شود . سرشاخه های گلدار و برگ ها مورد برداشت قرار می گیرند. روش و زمان برداشت به نوع مصرف اندام های جمع آوری شده بستگی دارد.
برای استخراج اسانس برداشت را در زمان گل دهی و برای استفاده از پیکر رویشی برداشت را قبل از گل دهی انجام می دهیم. برداشت توسط دست یا ماشین به تعداد 2 تا 3 مرتبه در طول فصل رویش صورت می گیرد و گیاه را از فاصله ی 5 سانتی متری خاک قطع می کنیم. طبق توصیه ی محققین بهتر است تا قبل از خرداد ماه برداشت صورت نگیرد، چون تا این زمان اسانس نعناع دارای مقدار زیادی منتون است که سبب کاهش کیفیت اسانس می گردد. عملکرد سالانه ی محصول تازه 12 تا 20 تن در هکتار است که حاصل آن، 30 تا 60 کیلوگرم اسانس و 3 تن محصول خشک می باشد .
فرآوری 
برگ ها و سرشاخه های گلدار دارای 1 تا 2 درصد اسانس، تانن، فلاونوئید، کولین و یک ماده تلخ هستند. اسانس نعناع فلفلی دارای بیش از 20 نوع ترکیب شیمیایی است که مهمترین آنها عبارتند از: منتول (40 تا 60 درصد)، منتوفوران، منتون، پیپریتون، پولگون، سینئول و ... .
منتون و پولگون بیشتر در برگ های جوان قرار دارند و اسانس گل ها منتول کمتری دارد. ساقه ها معمولا فاقد اسانس هستند و بررسی ها نشان داده است کهنعناع های کشت شده در مناطق نسبتا سرد و مرطوب دارای اسانس بیشتری هستند. اسانس نعناع فلفلی توسط تقطیر با بخار آب استخراج می شود که به رنگ زرد روشن می باشد. اسانس نعناع فلفلی را در ظروف پی وی سی نمی توان نگهداری کرد چون این ظروف در مجاورت این اسانس به سرعت نرم می شوند و تغییر شکل می دهند.
خواص درمانی و کاربرد 
نعناع فلفلی دارای خواصی مانند ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از استفراغ، ضد نفخ و خنک کننده است. منتول موجود در اسانس اش یک ماده ی آنتی باکتریال قوی می باشد  و از اسانس نعناع فلفلی برای معطر کردن داروها و خمیر دندان ها و ... استفاده می شود. در اکثر شکلات های نعناعی و آدامس ها از اسانس این گونه ی نعناع استفاده می گردد.
احتیاطات مصرف  :نعناع محرک غشاها مخاطی است و نباید بیش از یک هفته بدون وقفه به کودکان داده شود. هیچ شکلی از نعناع را نباید به نوزادان داد. در دوران شیردهی از مصرف خوراکی آن بایستی خودداری گردد زیرا سبب کاهش جریان شیر می شود. 
تعدادی از داروهای حاصل شده از این گیاه که در داروخانه های کشور موجود می باشند عبارتند از: قرص آلتادین (ضد التهاب مخاط گلو و دهان)، دهانشویه ی پرسیکا، قطره سوپرفیت ـ پودر کارامین ـ قطره کارمینت ـ قرص جویدنی منتا و منتازین ( ضد نفخ و ضد اسپاسم دستگاه گوارش) و ... 

نام علمی : Echinacea purpurea
 سرخارگل گیاهی علفی و چند ساله از تیره ی کاسنی می باشد که ارتفاع آن حداکثر به 1 تا 1.5 متر می رسد.
برگ های پایین ساقه تخم مرغی تا نیزه ای شکل هستند که حداکثر 30 سانتی متر طول و 20 سانتی متر عرض دارند. ساقه از انشعابات فراوانی برخوردار بوده و دارای پرزهای زبر و خشن است. گلها معمولا به رنگ ارغوانی، صورتی، قرمز ارغوانی، زرد و نارنجی دیده می شوند و دیسک مرکز آنها (گلهای لوله ای) سبز تیره، قهوه ای تیره و سیاهرنگ می باشد. این گیاه برای اولین بار در سال 1372 توسط جناب آقای دکتر رضا امیدبیگی به ایران آورده شد و توسط آقای دکتر سید محمد فخر طباطبایی به نام سرخارگل نامگذاری گردید.
نیازهای اکولوژیکی و پراکنش

سرخارگل به نور فراوان احتیاج دارد و خاکهای سبک (شنی) و متوسط (لومی) را تحمل می کند. قادر است خشکی را به خوبی تحمل نماید. این گیاه به سرما مقاوم بوده و تا دمای منفی 10 درجه سانتی گراد را به راحتی تحمل می کند. سرخارگل بومی آمریکای شمالی است ولی امروزه در اکثر نقاط اروپا و آسیا و حتی برخی نقاط ایران هم به طور انبوه کشت می شود. سرخارگل بصورت خودرو در جلگه های شمال شرقی تگزاس، میسوری و میشیگان یافت می گردد.
کاشت، داشت و برداشت

سرخارگل معمولا به دو طریق تکثیر می شود : 
1- تکثیر با بذر. بذرها از نیمه ی دوم اسفند تا نیمه ی اول فروردین در خزانه یا گلخانه پاشیده شده و با خاک تا عمق حداکثر 2 سانتی متر پوشیده می شوند. بذور سرخارگل معمولا از قوه رویشی پایینی برخوردار هستند و برای جوانه زنی نیازمند رطوبت بالا می باشند. بوته های قوی تر و پرپشت تر در پاییز به زمین اصلی منتقل می شوند و سایر بوته ها تا بهار سال آینده در گلخانه نگهداری می شوند. در طی تحقیقاتی که در منطقه ی شمال شرق تهران (زردبند) توسط امیدبیگی و همکاران صورت گرفته است، 15 تیر تا 15 مرداد زمان مناسبی برای انتقال نشا عنوان شده است.

2- تکثیر به وسیله ی تقسیم بوته. در این روش معمولا از گیاهان 3 ساله استفاده می شود. در اواسط پاییز ابتدا شاخ و برگهای اضافی و مزاحم حذف گردیده و سپس بوته از خاک خارج می شود. بوته را به چهار تا پنج قسمت که هر کدام دارای مقداری ریشه باشند تقسیم کرده و کشت می کنند. ریشه گیاهان تا زمان کاشت بایستی بصورت مرطوب نگهداری شود .
 سرخارگل گیاه کم توقعی است و نیاز زیادی به عملیات کود دهی ندارد ولی اگر در حین داشت بطور ماهیانه آنرا با یک کود متعادل تغذیه کنیم نتیجه ی بهتری خواهیم گرفت . در مرحله گل دهی کامل پیکره رویشی از ارتفاع 20 سانتی متری برداشت می گردد. سرخارگل تا سال چهارم دارای بازده اقتصادی می باشد. 
ترکیبات شیمیایی و فرآوری
تمام پیکر این گیاه اعم از ریشه و پیکر رویشی حاوی مواد ارزشمندی از قبیل ترکیبات آلکیل آمیدی، ایزوبوتیل آمید، اسید شیکوریک و ... است. همچنین دارای اسانس هم می باشد که مهمترین ترکیبات تشکیل دهنده اسانس سرخارگل را هومولن، کاریوفیلن و اکسید کاریوفیلن تشکیل می دهند. 
خواص درمانی و کاربردها
بومیان آمریکا از اوایل قرن 17 میلادی از این گیاه برای درمان مار گزیدگی، بیماری های لثه و دهان، سرماخوردگی و ... استفاده می کرده اند. سرخارگل امروزه به عنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی در جهان مطرح است و کشت و کار آن به صورت فزاینده ای درحال افزایش است. از آنجا که این گیاه خاصیت تقویت سیستم ایمنی بدن و ضد ویروس دارد، در درمان بسیاری بیماریهای ویروسی می توان از آن استفاده کرد و امروزه به عنوان کاندیدای درمان بیماری ایدز مطرح می باشد. امید است که در کشورمان بیش از پیش به کاربردهای دارویی این گیاه توجه گردد.