نگاهي كوتاه به شهرستان بندر لنگه

بندرلنگه يكي از مهم‌ترين شهرستان‌هاي استان هرمزگان به شمار مي‌آيد. واژه لنگه، در فرهنگ ما به معني تا، فرد، تك، يكتا، بي همتا، و نادر آمده است. بنا به پاره اي روايت ها، نام پيشين اين منطقه به دليل وجود مرواريد مرغوب و زياد در آب هاي آن، شهر يا «بندر مرواريد» بوده، كه به مرور زمان به بندر لنگه تغيير يافته است.اين‌شهرستان از سوي شمال به شهرستان لار و لامرد، از خاور به شهرستان بندرعباس، از باختر به شهرستان كنگان و از جنوب به خليج فارس محدود است. كشاورزي‌ بندرلنگه به دليل نبودن آب شيرين بيش تر به گونه ديم است. اگر چه اين شهرستان در گذشته صادركننده فرآورده‌هاي كشاورزي بوده است اما در حال حاضر اين کار رونق چنداني ندارد. از مهم‌ترين صنايع دستي اين شهرستان مي‌توانيم به بافتن لباس‌هاي محلي به شيوه‌ي دستي اشاره كنيم. بيش ‌تر زنان اين شهرستان در اوقات بيكاري به اين حرفه اشتغال دارند و لباس هاي محلي به مصرف زنان و دختران مي‌رسد.حصيردستي نيز يكي از صنايع دستي اين شهرستان است كه در روستاهاي اطراف بندرلنگه توليد مي‌شود كه فاقد مرغوبيت در مقايسه با صنايع دستي ميناب است ولي از اين جهت بيش‌تر مصرف محلي دارد. گلابتون دوزي شهرستان بندرلنگه يكي ديگر از صنايع دستي اين منطقه است كه در مقايسه با ميناب و بندرعباس داراي مزيت ها و برتري‌هاي نسبي است. خوس (خوصي) دوزي، كم دوزي، ساختن قفس ماهيگيري دگرگور، از ديگر صنايع دستي اين منطقه به شمار مي‌آيد. 
ماهي كه صيد آن در شهرستان بندر لنگه رواج دارد، يكي از كالا هاي صادراتي و از منابع مهم و خوراك اصلي مردم اين شهرستان است و بيش تر ماهي صيد شده به مصرف خوراك روزانه كرانه نشينان و مردم شهرها و روستا هاي گوناگون ناحيه مي رسد. صيد مرواريد نيز از كار هاي مهم مردم جزيره كيش شهرستان بندر لنگه بوده كه از اين راه درآمد زيادي به دست مي آورند. در گذشته گونه هاي مرواريد مرغوب با درخشندگي و رنگ هاي گوناگون در آب هاي حوزه بندر لنگه صيد مي شد و بندر لنگه مركز بزرگ صيد و داد وستد مرواريد بوده است. مرواريد هاي اين شهرستان از نظر گونه، درشتي، جنس، زيبايي، شفافيت و رنگ، در سراسر جهان كم نظير بوده اند . هم‌چنين برخي از كالا هاي صادراتي ساير شهرستان هاي كشور از اين بندر به شيخ نشين هاي حوزه خليج فارس صادر مي شود.
سواحل‌نيلگون‌خليج فارس، جزيره‌ي بسيار زيباي‌كيش، جزيره‌ي بسيار با صفاي قشم،تپه‌هاي پيرامون کنگ، درختان تاريخي، بازارهاي متعدد خريد در بخش‌ها و شهرهاي مختلف‌ اين منطقه، آب انبارهاي قديمي، آرامگاه زيارت يا زيارت خضردرشمال بندر كنگ، بازمانده مسجد كهنه، برج گرددرون دريا، بناهاي تاريخي در جنوب باختري شهر كهنه لنگه، بندرگاه شهرحريره در جزيره‌كيش، حسينيه بنگي، حسينيه بي‌بي هاشميه، حسينه غضنفري، خانه سعدي، خانه فكري، خرابه‌هاي تالار بازمانده دژ پرتغالي‌ها،دژلشتان يا لشتون در 6 كيلومتري شهر بندرلنگه، سفال هاي سده 4تا 7 هـ . ق درجزيره كيش، سفال‌هاي سلادون(سفال سخت سبز رنگ) و اسگرافياتو(سفال با نقش كنده) : سراسر بخش باستاني كيش، شهر باستاني كيش درجزيره كيش، ظرف هاي لعاب دار با نقش هاي سياه و آبي بر زمينه نخودي درجزيره كيش، كاخ حريره در جزيره كيش، كاروان‌سرايي با مسجد دو طبقه در بندر كنگ، لنگرگاه در 5/2 كيلومتري كرانه، مسجد افغان، در شهر بندر لنگه، مسجد امام علي در شهرستان لنگه، مسجد جمعه، مسجد حاجي خداداد، مسجد سيد عبدالقادر( دردوره زنديه) ، مسجد شهر پيشين كيش، مسجدغياث و مسجد و مناره ملك بن عباس‌در نزديكي دريا از جمله مكان‌هاي ديدني و تاريخي اين شهرستان به شمار مي‌آيند. 
صنايع و معادن
كارگاه‌ها و كارخانه‌هاي كنسرو ماهي، پودرماهي، سردخانه، كارگاه توليد قايق‌هاي فايبر گلاس، كارخانه كشتي سازي وصنايع سنگين در اين منطقه ايجاد‌شده است. ازمهم‌ترين معادن شهرستان بندرلنگه كه به گونه پراكنده در بستك، تدرويه، پل غار، … وجود دارند‎؛ مي‌توان سنگ گچ، سنگ لاشه و شن و ماسه را نام برد. منابع نفت حوزه جزيره لاوان اين شهرستان به نام هاي رسالت، رشادت و سلمان، از ديگر منابع معدني شهرستان لنگه به شمار مي روند. در جزيره كيش نيزمعدن گوگرد و زرنيخ، وجود دارد.
کشاورزي و دام داري
كشاورزي‌بندرلنگه به دليل نبودن آب شيرين بيش تر به گونه ديم است. اگر چه اين شهرستان در گذشته صادركننده فرآورده‌هاي كشاورزي بوده است اما در حال حاضر اين کار رونق چنداني ندارد. مهم ترين فرآورده هاي زراعي آن مركبات (ليمو، نارنگي)، خرما، گندم ( آبي و ديم)، جو، تره‌بار، سبزي، جاليز، نباتات علوفه اي و دانه هاي روغني هستند. دام‌داري اين شهرستان به گونه‌ي سنتي است و رونق چنداني ندارد و مردم آن به پرورش گوسفند، بز و گاو مي پردازند. 

مشخصات جغرافيايي
شهرستان بندر لنگه، با پهنه اي حدود 6/15038 كيلومتر مربع، در كنار آب هاي شمالي خليج فارس، در باختر و جنوب باختري استان هرمزگان، در 36 درجه و 35 دقيقه ي پهناي شمالي و 54 درجه و 50 دقيقه ي درازاي خاوري نسبت به نيم روز گرينويچ قرار دارد و بلندي آن از سطح دريا 5/13 متر است. اين شهرستان از سوي شمال به شهرستان لار و لامرد، از خاور به شهرستان بندر عباس، از باختر به شهرستان كنگان و از جنوب به خليج فارس محدود است. اين ناحيه به دليل نزديكي به دريا، رطوبت بالايي دارد، به طوري كه اندازه رطوبت در تابستان تا 100 درصد و در زمستان 50 تا 60 درصد است. ميانگين درجه حرارت سالانه اين منطقه، 26 درجه سانتيگراد وبارندگي در سال هاي گوناگون متغير است. اين شهرستان از لحاظ پوشش گياهي داراي گونه هاي رستني گرمسيري است كه دربخش هاي بلند مي رويند و مهم ترين آن ها، سدر( كنار)، گز، نخل، كهور، مورد، آويشن( آوشن)، بادام كوهي، گون، انجير، ميخك وحشي، بيد، خرزهره، آفتاب پرست، جم، زيتون گرمسيري و سريش است.
ماهي كه صيد آن در شهرستان بندر لنگه رواج دارد، يكي از كالا هاي صادراتي و از منابع مهم و خوراك اصلي مردم اين شهرستان است و بيش تر ماهي صيد شده به مصرف خوراك روزانه كرانه نشينان و مردم شهرها و روستا هاي گوناگون ناحيه مي رسد. صيد مرواريد نيز از كار هاي مهم مردم جزيره كيش شهرستان بندر لنگه بوده كه از اين راه درآمد زيادي به دست مي آورند. در گذشته گونه هاي مرواريد مرغوب با درخشندگي و رنگ هاي گوناگون در آب هاي حوزه بندر لنگه صيد مي شد و بندر لنگه مركز بزرگ صيد و داد وستد مرواريد بوده است. مرواريد هاي اين شهرستان از نظر گونه، درشتي، جنس، زيبايي، شفافيت و رنگ، در سراسر جهان كم نظير بوده اند . هم‌چنين برخي از كالا هاي صادراتي ساير شهرستان هاي كشور از اين بندر به شيخ نشين هاي حوزه خليج فارس صادر مي شود. 
شهرستان بندرلنگه، در سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1375 هـ . ش، 156930 نفر جمعيت داشته، كه از اين شمار 81272 نفر مرد و 75658 نفر زن بوده اند. مردم بندر لنگه داراي نژاد آريايي و سامي بوده و به زبان فارسي با گويش محلي بندري سخن مي گويند. همه آنان مسلمان سني شافعي و شيعه جعفري مي باشند. مردم اين شهرستان ميهمان نواز، سخت كوش، مقاوم و متدين هستند.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
واژه لنگه، در فرهنگ ها به معني تا، فرد، تك، يكتا، بي همتا، و نادر آمده است. بنا به پاره اي روايت ها، نام پيشين اين شهر به دليل وجود مرواريد مرغوب و زياد در آب هاي آن، شهر يا «بندر مرواريد» بوده، كه به مرور زمان به بندر لنگه تغيير يافته است. بعضي بر اين باورند، كه شهر لنگه به دليل آباداني، بزرگي و نفوس زيادي كه داشته است، به لنگه يا لنگه دنيا سرشناس بوده و خواسته اند بگويند بندر لنگه، لنگه و همانند دنياست. شماري نيز مي گويند كه لنگه همتاي بندر بمبيي هندوستان مي باشد و به همين جهت نام لنگه بر اين بندر نهاده شده است. بعضي بر اين باورند كه لنگه در عربي لنجه، به معني«باديه نشين» و «ييلاق» است و چون آب و هواي اين بندر نسبت به ديگر نقاط خليج فارس بهتر بوده و مردم سرزمين هاي جنوبي خليج فارس، تابستان را در بندر لنگه مي گذرانيدند، به اين محل لنجه گفته اند، سپس لنجه تبديل به لنگه شده و واژه لنگه، فارسي شده لنجه است. بندر لنگه در روزگار هخامنشيان « گوگانا » نام داشته است. اگر «گوگانا»، بندر لنگه امروزي باشد، تاريخ بناي آن، از روزگار هخامنشيان تا كنون به بيش از 2500 سال مي رسد. محمد ابراهيم كازروني، وقايع نگار زمان محمد شاه قاجار، از اين بندر، كه پنج هزار خانوار داشته و بسيار آباد بوده به عنوان عروس بنادر، ياد كرده است. در روزگار كريم خان زند(1163- 1193 هـ . ق) طايفه عرب قواسمي پس از كسب اجازه از خان زند، در اين شهر ساكن شدند که وجود آن ها به دليل مهارت در دريا نوردي سبب رونق بازرگاني و آباداني اين شهر گرديد. 
بستک، از شهرستان‌هاي استان هرمزگان، با قدمتي تاريخي، در قديم محلي براي استراحت کاروانها بوده است. شهر بستک در منطقه‌اي کوهستاني قرار دارد که از شمال و غرب به استان فارس و از شرق و جنوب به استان هرمزگان متصل مي باشد. طول جغرافيائي شهر بستک 54 درجه و 23 دقيقه و عرض آن 27 درجه 14 دقيقه است.
طاق نصرتي در بستک به نام طاق بستک که به فراخور تاجگذاري محمدرضاشاه پهلوي ساخته شده بود. اين طاق را پس از انقلاب 57 ويران کردند.ارتفاعش از سطح دريا 2120 گز مي باشد. بستک از شمال به شهرستان لار و از جنوب به شهرستان بندر لنگه و از سوي شرق با فاصله دوري در حدود 300 کيلومتر به بندر عباس محدود است. اين شهر در استان هرمزگان قرار دارد اما تا سال 1334 جزء استان فارس بوده است. بستک پيشينه تاريخي و سياسي طولاني دارد. داراي بيش از يکصد روستا بوده، که در سال 1364 بخش وسيعي از روستاهاي منطقه به نام روئيدر از بستک جدا شد و به بخش خمير پيوند دادند و در سال 1370 تعدادي ديگر از روستاها در حوالي لمزان از بستک جدا شد. در امارت دبي يکي از اميرنشين‌هاي هفت‌گانه امارات متحده عربي محله اى وجود دارد كه بنام محله ى " بستكيه " معروف است
دهستان کوخرد يکي از دهستان‌هاي ايران واقع در استان هرمزگان است که در شهرستان بستک ودر مرکز بخش کوخرد قرار دارد. براساس اطلاعات موجود در مرکز آمار ايران در 54 درجه و 29 دقيقه طول شرقي و 27 درجه و 5 دقيقه عرض شمالي از نصف النهار مبدأ واقع شده است. ارتفاع متوسط اين دهستان از سطح دريا 298 متر است. جمعيت: براساس آمار سال 1372 خورشيدى 6523 نفر مى باشد. دهستان کوخرد در فاصله‌ي 45 کيلومتري جنوب شرقي شهر بستک و در 23کيلومتري شهر جناح و بر سر راه اسفالت سراسري و ارتباطي بندر لنگه با شهرستان لار واقع شده است.
فاصله دهستان کوخرد تا بندر لنگه 125 کيلومتر و تا شهر لار 155 کيلومتر مي باشد.
جاده ارتباطي بين استاني لار ـــ بندر لنگه درست از وسط دهستان مي گذرد و دهستان را به دو قسمت مي‌کند که تأثير زيادي برتوسعه‌ي فضايي ـــ کالبدي بافت دهستان و نيز گسترش واحدهاي خدماتي ـــ تجاري داشته است.
در غرب دهستان کوخرد ـــ دهستان هرنگ واقع مي باشد که دومين دهستان‌هاي بخش کوخرد مي باشد، و در شرق کوخرد روستاي چاله قرار دارد. در جنوب كوخرد کوه خآب و در شمال كوخرد کوه ناخ قرار دارد.
دهستان کوخرد يکي از قديمي ترين دهستان‌هاي بخش کوخرد و شهرستان بستک مي باشد، که از گفتاره کهن سالان روايت است که کوخرد ((گبر)) نشين زرتشتي نشين بوده، و پنج هزار سال قبل از اسلام تاريخ دارد و در زمان قديم به نام سيبه معروف بوده است. دهستان کوخرد در 2 کيلومتري شمال رودخانه مهران واقع مي باشد.

روستاهاي تابعه
پر احمد، ديخور، مهران، مزاجان، کوخرد، عالي جان، گريند، کوردان، آسو، بربار، بار، بدمستان، تخت گرو،(نخل گرو)، صالح آباد (شهرک فجر)، لاور شيخ، پر درو، بار ترک، تشتو، کنارزرد، چارون، چاله ،تلخ اطهر، کوران، لاوردين، يُرد در تابعيت شهرستان بستک مي باشد.
در آن زمان مرکز بلاد يا منطقه روستاي کوخرد (سيبه) بود، ودر آن دوران افرادي بنام حاکم زندگي مي کردند، قلعه وقشون هم داشتند واز مردمان فقير هفتاد يا هشتاد روستاي توابع باج و خراج مي گرفتند و ازاين راه امرار معاش مي کردند، نخلستان‌هاي اطراف بستک وزمينهاي کشت ديم به كُوخِردى‌ها تعلق داشت، هرسال يک بار از کوخرد افرادي به بستک مي آمدند ودرختان ميوه را غرس مي کردند،
کوخرد قديمي ترين مناطق شهرستان بستک است. آثار و بناهاي تاريخي بسياري وجود دارد که گويا اين قدمت وتاريخ مي باشد. دهستان کوخرد که تاريخ گذشته آن به دوره قبل از اسلام بر مي‌گردد بدين صورت در زبان عاميان وجود دارد که مردماني در شهر بزرگي بنام ((سيبه)) زندگي مي کردن که اين مردمان بر اثر سيلي عظيم که از آبراه‌هاي کوه‌هاي شمال آن کوه ناخ بوجود آمده از بين رفته‌اند و تعدادي باقي مانده‌اند که بناي روستاي کوخرد را نهادند.
در اين دهستان آثار بسياري از گذشتگان دور مردمان شهر سيبه بدست آمده است.آثار تاريخي گوناگوني نيز وجود دارد که هر عابري يا هر شيفته تاريخي به سوي او مي شتابد.