نگاهي کوتاه به شهرستان كرج

يکي از شهرستان هاي استان تهران است که در باختر تهران واقع شده است. کرج تا دوره قاجاريه؛ روستايي كوچک بر سر راه تهران ـ قزوين بوده تا اين كه فتح علي شاه قاجار براي خود عمارتي ييلاقي در حوالي آن ساخت كه هم اكنون اين کاخ، به دانشكده منابع طبيعي و كشاورزي كرج تبديل شده است. کرج که امروزه به منطقه بزرگي تبديل شده و جمعيت زيادي را درخود جاي داده از گذشته هاي دور جزو مناطق خوش آب و هوا و ييلاقي اهالي تهران به شمار مي آمده است. جاذبه هاي طبيعي که در اين شهرستان وجود دارند، کرج را به منطقه اي ممتاز و با ارزش تبديل کرده است. رودخانه هاي خروشان که از کوه هاي سربه فلک کشيده اطراف سرچشمه مي گيرند در درياچه سد اميرکبير تجمع مي کنند و منظره اي بسيار زيبا و ديدني به وجود مي آورند. در حاشيه سد، امکانات انواع تفريح هاي آبي مهياست. جاده کرج – چالوس که از زيباترين و منحصر به فرد ترين جاده هاي ايران است، پيست هاي اسکي معتبري که در اطراف و نزديکي اين شهرستان وجود دارند، غارها، چشمه ها و دره هاي ييلاقي به همراه جاذبه هاي تاريخي متعددي که قدمت برخي از آن ها به دوره هاي باستاني مي رسد، کرج را در زمره ي با اهميت ترين مناطق استان تهران قرار داده است. 
رونق كافي در بخش كشاورزي، دام داري صنايع و معادن، سبب رونق بازرگاني، تجارت و داد و ستد در اين منطقه شده است. شهرستان كرج صادر كننده انواع محصولات كشاورزي، باغي، دامي، مرغ و تخم مرغ و انواع خدمات كارخانه هاي صنعتي است. مردم شهرستان كرج عموما" مهاجراني از استان هاي اطراف به خصوص زنجان و آذربايجان شرقي هستند. كشاورزي و دام پروري از فعاليت هاي مهم مردم روستايي شهرستان كرج است، اما وجود كارخانه ها و موسسات بهداشتي متعدد سبب اشتغال افراد ساكن شهر در اين مراكز شده است. بازرگاني و داد و ستد نيز از ديگر مشاغل مردم اين شهرستان به شمار مي آيد. 

مکان هاي ديدني و تاريخي
کرج که امروزه به منطقه بزرگي تبديل شده و جمعيت زيادي را درخود جاي داده از گذشته هاي دور جزو مناطق خوش آب و هوا و ييلاقي اهالي تهران به شمارمي آمده است. جاذبه هاي طبيعي که دراين شهرستان وجود دارند، دراهميت طبيعي منطقه کرج نقش اساسي دارند. رودخانه هاي خروشان که از کوه هاي سربه فلک کشيده اطراف سرچشمه مي گيرند در درياچه سداميرکبير تجمع مي کنند و منظره اي بسيار زيبا و ديدني به وجود مي آورند. جاده کرج – چالوس که از زيباترين و منحصر به فرد ترين جاده هاي ايران است، پيست هاي اسکي معتبري که دراطراف اين شهرستان وجود دارند، غارها، چشمه ها و دره هاي ييلاقي به همراه جاذبه هاي تاريخي متعددي که قدمت برخي ازآن ها به دوره هاي باستاني مي رسد، کرج را در زمره ي مناطق ديدني استان تهران قرار داده است. 

صنايع و معادن
تاسيس و گسترش انواع كارخانه هاي صنعتي در اين منطقه سبب رونق روز افزون شهرستان كرج شده است. تاسيس و گسترش كارخانه هاي ريسندگي و بافندگي و مراكزي مانند سرم سازي رازي (كه گفته مي شود مقام اول را در خاور ميانه دارد)، موسسه ي استاندارد ايران، موسسه ي تحقيقات دام پروري كشور، مركز آموزش كشاورزي، مراكز اصلاح بذر چغندر قند و اصلاح نباتات، مركز مكانيزاسيون كشاورزي و كارخانه هاي توليد خودرو … صنايع كارخانه اي و ماشيني اين شهرستان را در جايگاه بسيار مهمي قرار داده است. معادن سنگ ها و مصالح ساختماني در مسير رودخانه، كرج و اطراف كرج موجود است كه از اين معادن به صورت صنعتي و غير صنعتي بهره برداري مي شود. 

کشاورزي و دام داري 
كشاورزي يكي از مشاغل اصلي اهالي كرج است. كشاورزي در اين منطقه به لحاظ داشتن شرايط مساعد جغرافيايي و دسترسي به آب مورد نياز، که بخش اصلي آن از سد امير کبير فراهم مي شود، از رونق كافي برخوردار است. سد اميركبير كه از بزرگ ترين سدهاي دنياست در شمال كرج قرار دارد. ارتفاع سد 180 متر، درازاي آن 390 و كلفتي آن در پايين 32 متر و در بالا 7 متر است. درازاي درياچه سد 14 كيلومتر و گنجايش آن 205 ميليون متر مكعب است. گندم و جو، گيلاس، زرد آلو، هلو، آلو، سيب، آلبالو، تره بار و … از جمله مهم ترين محصولات اين منطقه هستند دام داري در اين شهرستان به صورت سنتي و صنعتي رايج است و عموما شغل اصلي و فعاليت مهم مردم روستايي شهرستان كرج است. توليد انواع محصولات دامي و لبني از توليدات اين بخش به شمار مي آيد. 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
در باره ي سرگذشت و علت نام گذاري اين محل روايت هاي گوناگوني وجود دارد. اما آن چه كه بيش تر اشاره شده،آن است که كرج به معني چاک و شكاف و نام رودخانه اي است كه از كوهستان شمال باختري (ري) جاري شده، بلوک شهريار و ساوجبلاغ را مشروب مي سازد. هم چنين نام دهي است در كنار اين رود كه پادشاه قاجار در آن جا کاخ ها و بناهاي عاليه بنا كرده است.
برخي مورخين و اديبان معتقدند كرج يک نام فارسي است و اهالي آن جا را «كره» مي نامند و قلعه اي به نام «فرزين» نزديک دروازه كرج است. سوابق تاريخي كرج نشان مي ‌دهد كه در عهد باستان و در دوران هخامنشي، ساساني و اشكاني، ‌تمدن پيشرفته‌اي دراين منطقه وجود داشته است. آثار تاريخي موجود چون پرستش گاه ها در اين خطه؛ يادآور خاطره باستاني آب و روشنايي (مهرآب) و جشن آب ريزان است كه همه ي اين اعتقادات به آب، يادآورنده عظمت باستاني ناحيه است. 
کرج تا دوره ي قاجاريه روستايي كوچک بر سر راه تهران ـ قزوين بوده تا اين كه فتح علي شاه قاجار قصري ييلاقي براي خود در حوالي آن ساخت كه هم اكنون به دانشكده ي منابع طبيعي و كشاورزي دانشگاه تهران اختصاص دارد. 
پس از روي كار آمدن سلسله ي پهلوي؛ كرج به عنوان يكي از شهرهاي نزديک تهران، مهاجران بسياري را به خصوص از استان هاي زنجان و آذربايجان شرقي پذيرفت. هم چنين احداث جاده چالوس، اجراي عمليات زيربنايي ذوب آهن، تهيه مقدمات نصب ماشين آلات، تاسيس كارخانه قند و ايجاد مدرسه عالي كشاورزي از جمله مهم ترين اقداماتي هستند كه سبب توسعه ي اين شهر در آن دوره شدند. توسعه كارخانه ها و مراكز مهم صنعتي باختر تهران، در امتداد جاده مخصوص كرج، توسعه شهر را تا آن جا پيش برد كه اولين بزرگ راه كشور به منظور اتصال هر چه بهتر اين شهر با تهران افتتاح شد. شهرستان كرج امروزه در همسايگي تهران با تبديل شدن به يكي از كلان شهرهاي ايران، جمعيت بسيار زيادي را در خود جاي داده است و از آباداني و رونق بسيار خوبي برخوردار است. 

مشخصات جغرافيايي
شهرستان كرج از شمال با استان مازندران، از باختر با شهرستان هشتگرد، از جنوب به شهرستان شهريار و رباط كريم، و از خاور با تهران هم جوار است. مركز اين شهرستان؛ شهر كرج است كه از نظر جغرافيايي در 51 درجه درازاي خاوري و 35 درجه و 49 دقيقه پهناي شمالي و بلندي 1360 متر از سطح دريا قرار گرفته است. مسيرهاي دسترسي به اين شهرستان بسيار مناسب بوده و عبارتند از: 
- راه تهران ـ كرج كه در زمان افتتاح خود اولين بزرگ راه كشور بود.
ـ راه كرج ـ شهريار از طريق جاده قديم تهران ـ كرج به درازاي 17 كيلومتر 
ـ بزرگ راه تهران ـ‌ قزوين كه كرج در مسير آن قرار دارد.
ـ جاده كرج ـ هشتگرد
ـ مسير كرج ـ چالوس كه قسمتي از جاده تهران ـ چالوس است.

رودخانه كرج (Karaj)

کرج رودخانه اي دايمي است که از قابليت هاي گردشگري بسيار بالايي برخوردار بوده و در شهرستان كرج، تهران، قم و استان هاي تهران و قم جريان دارد. اين رودخانه از مهم ترين مناطق گردشگاهي مردم تهران و شهرستان هاي اطراف است و باغ هاي مصفاي كناره هاي رودخانه خروشان كرج همراه با سد بزرگ و درياچه ‌ي زيباي اميركبير دربرگيرنده مردم تهران و شهرهاي اطراف و پركننده‌ي اوقات فراغت مردم است. 
رودخانه كرج از دامنه شمالي كوه آسرا (Asra) و جنوب گردنه عسلک و در 42 كيلومتري شمال خاوري كرج سرچشمه گرفته و پس از عبور از دره ميان كوه تاريكه نو(Tarikehno) (در شمال) و كوه كرچان (Karcan) (در جنوب)، در جنوب روستاي وله (Valeh) با رودخانه ولايت رود مخلوط مي ‌شود و به موازات راه اتومبيل رو كرج ـ چالوس به سمت جنوب مي رود‌ و پس از مخلوط شدن با رودخانه شهرستانک در روستاي پل دو آب تغيير مسير داده و به سوي باختر متوجه مي شود و پس از عبور از كنار روستاهاي درده (Dardeh) كياسرلات و آسارا با رودخانه مسيرک در هم آميخته و به جنوب باختري روان مي ‌گردد. پس از آميختن با آب مورود از ميان دهستان هاي ارنكه و برغان مي گذرد و ضمن پر كردن سد اميركبير از دره باختري كوه پورا (Pura) به جنوب سرازير مي ‌شود و به دهستان حومه از شهرستان كرج وارد مي ‌گردد.
در اين دهستان از كناره خاوري شهر كرج مي ‌گذرد و پس از قطع راه اتومبيل رو و خط آهن تهران ـ قزوين به دهستان عليشاه عوضي وارد مي ‌شود و با سيراب كردن روستاهاي دهستان مزبور در دشت جنوبي كرج پخش مي شود و بالاخره رودخانه كرج به سوي جنوب خاوري روان مي شود و پس از قطع راه اتومبيل رو تهران و ساوه و خط آهن تهران ـ قم و سيراب نمودن روستاهاي دهستان فشافويه و مخلوط شدن با يكي از شاخه‌هاي جاجرود به رودخانه جارجار تغيير نام داده و به دهستان قم رود از شهرستان قم وارد مي ‌شود در اين دهستان نخست از كنار روستاي بندعلي خان مي ‌گذرد و در 80 كيلومتري خاور قم به درياچه نمک قم مي ‌ريزد. شيب متوسط اين رود 8/0 درصد و مسير كلي آن جنوب خاوري است.

آرامگاه ها ، امامزاده ها و زيارتگاه هادرشهرستان كرج

امام زاده رحمان و امام زاده زيد كرج

امام زاده رحمان و امام زاده زيد سه گنبدان از بقعه هاي به يادگار مانده از قرون 7 تا 9 هجري قمري است. اين بقعه در روستاي پلنگ آباد، سمت شمال جاده اشتهارد واقع شده است. اين بنا نزد مردم از ارزش و اعتبار زيادي برخوردار مي باشد.
امام زاده ام كبري و ام صغري كرج 
بقعه امام زاده ام كبري و ام صغري مربوط به اواخر دوران صفوي مي باشد. اين بنا از مراکز عبادي شهر اشتهارد است.
بقعه شاه زاده سليمان كرج 
بقعه شاه زاده سليمان که از يادگارهاي باقي مانده از قرون 7 تا 9 هجري قمري است. اين بقعه درشهر اشتهارد قرار دارد.

غار يخ مراد كرج 
اين غار در مسير جاده تهران - چالوس در منطقه گچ سر و در جايي مصفا به نام آزادبر قرار گرفته است. غار يخ مراد از عجايب غارهاي جهان به شمار مي آيد. زمستان هاي گرم و تابستان هاي بسيار سرد دارد و داراي قنديل هاي آهكي و يخي است. برودت درون غار به اندازه اي است كه تا ماه خرداد هم مي توان قنديل هاي يخ را درآن ديد. در فصل بهار، گياهان معطر كوهستاني محوطه بيرون غار را مي پوشانند كه اين براي بازديد كنندگان از غار بسيار ديدني است.

دره‌ي كردان، واريان، ارنگه كرج 
از مسير جاده كرج مي توان به شماري از خوش آب و هوا ترين گستره هاي ييلاقي پيرامون تهران رسيد. پس از پي ريزي سد امير كبير، تنها راه ارتباطي به ده واريان گذر با قايق از درياچه سد كرج است، در هتل واريان نيز كه در كنار جاده چالوس قرار دارد، امكاناتي براي قايق راني و اسكي روي آب فراهم آمده است. هواي اين منطقه در تابستان ملايم و معتدل و در زمستان بسيار سرد است. باغ هاي سيب و گلستان هاي ارنگه نيز شهرت بسيار دارد. 

دره‌ي جاده چالوس (كرج)
دره جاده چالوس که در مسير کرج – چالوس واقع شده است از چشم اندازهاي بسيار زيبايي برخوردار است و يکي از زيباترين دره هاي ايران به شمار مي آيد. زيبايي چشمگير اين منطقه مديون رودخانه هاي پرآبي است که در اين دره جريان دارند. آب رودخانه دره چالوس جز در روزهاي باراني همواره صاف و زلال است. دره چالوس به دليل زيبايي هاي فراواني كه دارد، در همه سال حتي در زمستان كه برودت هوا در آن جا به چندين درجه زير صفر مي رسد و برف سراسر آن را مي پوشاند، از مناطق ديدني استان است.
رودخانه چالوس كه از بلندي هاي كوهستاني كندوان سرچشمه مي گيرد، در محل تونل كندوان به دو شاخه تقسيم مي شود، يک شاخه آن به سوي درياي مازندران مي رود و شاخه ديگر آن به سوي سد امير كبير (كرج) سرازير مي شود. با اين كه اطراف رودخانه چالوس سنگلاخ است و راه هاي دسترسي به آن آسان نيست، اما آب و هواي مناسب و زيبايي اش، جمعيتي انبوه را جذب مي كند. در اين دره، رستوران و هتل هاي پرشماري وجود دارد كه مي توان شب را در آن جا سپري كرد

منطقه پل خواب كرج 
كنار جاده كرج - چالوس در 70 كيلومتري تهران و در انتهاي يک جاده فرعي، مكاني، به نام تكيه سپه سالار وجود دارد كه چشم انداز آن قله هفت خوان ها است. در اين مكان ساختماني بزرگ با سالني مجهز به امكانات رفاهي، براي مسافران وجود دارد. 

پيست خور كرج 
پيست خور كه در جاده كرج - چالوس قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا 2800 تا 3000 متر است، داراي يک تله اسكي بشقابي است كه فعاليت آن هنوز به طور رسمي آغاز نشده است و زير سازمان ايرانگردي و جهانگردي اداره مي شود. 

پيست اسكي روي چمن ديزين كرج 
پيست اسکي روي چمن ديزين که 650 متر طول دارد، داراي امكانات آموزشي و دفتر اجاره لوازم اسكي براي اسكي بازان مي باشد. زمان مناسب براي استفاده از پيست، از 15 خرداد تا 15 شهريور است و در صورتي كه تا 15 مهر برف نبارد، هم چنان مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد. از اين پيست در روزهاي پنج شنبه و جمعه استفاده مي شود. 

پيست ديزين كرج 
پيست ديزين در جاده چالوس در 60 كيلومتري تهران قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا 3800 متر است. داراي 23 بالابر و مسير اسكي، سه تله كابين، دو تله سي يژ، هفت تله اسكي و بالابرهاي دوچرخه است. از امكانات آموزشي و زمين هاي تنيس، واليبال، زمين بازي كودكان، پيست اسكي روي چمن نيز برخوردار است و بلندي هايي براي كوه نوردي و راه پيمايي و اسب سواري دارد. هم چنين داراي مسير هايي براي دوچرخه سواري و شش رستوران است. اين پيست زير نظر سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري اداره مي شود.