نگاهي كوتاه به شهرستان لارستان

آثار به جا مانده و نوشته‌‌هاي جهانگردان به همراه سبک معماري و نوع مصالح بناي اژدها پيکر واقع در ارتفاعات شمال باختري و باختر لار نشان مي دهد که حداقل از دوران ساساني سکونت در اين ناحيه وجود داشته است. مهم ترين عامل در شكل گيري شهر لار عامل دفاعي بوده که جهت حفاظت از راه هاي تجاري انجام شده است و بر همين مبنا مي‌توان گفت که مهم‌ترين عامل در شكل‌گيري اين شهر عامل اقتصادي بوده که اين مساله طي سال هاي بعد هم‌چنان به عنوان مهم ترين عامل در ابقاي شهر يا ركود و رونق آن مطرح بوده است. مهم ترين صنايع دستي منطقه لارستان، كوزه گري است. حلوا پزي نيز در مركز اين شهرستان رواج دارد و از صنايع دستي منطقه به شمار مي آيد.

رودخانه شور لارستان

اين رودخانه از به هم پيوستن چند نهر كه از كوه هاي سياه، ملک تير و جم سرچشمه مي گيرند به وجود آمده است. رود شور لار پس از جذب زهكش دشت هاي لار و علي آباد و دريافت آب چند چشمه، از شهرستان لار خارج مي شود. كيفيت آب اين رودخانه به دليل عبور از گنبدهاي نمكي نامناسب، حتي براي كشاورزان نيز قابل استفاده نمي باشد، اما احتمالا داراي جنبه هاي درماني است. 
از نظر پستي و بلندي بيش تر نواحي شهرستان لار داراي ناهمواري هايي است كه مهم ترين آن ها عبارتند از: آب بادكهنه، آسپار، باديني، بركم، بردومه، بركه بند، لاور خردل، ملک تير، ماده كوه، تهر.

مسجد جامع خنج لار

اعتبار مسجد جامع خنج به بقاياي بقعه شيخ محمد ابوالنجم است. اين مسجد در خنج لارستان در جنوب استان فارس واقع شده و بناي گفته شده، در دوره آق قويونلو بر مزار شمس الدين حاجي محمد خنجي - از مشاهير و عرفاي فارس - ساخته شده است.

عمارت دهن شيرلار

عمارت دهن شير که از يادگارهاي دوران صفويه بوده يكي از بناهاي زيبا و قديمي لار است. اين عمارت در سمت خاور قسمت ورودي بازار و در مجاورت پير پنهان ساخته شده است. اين بنا، پيش اتاقک كوچكي دارد و راه پله آن با 80/12 متر درازا، داراي برش هاي رو به بالا است.
 

مکان هاي ديدني و تاريخي
رودخانه هاي متعدد و پرآب به همراه منطقه حفاظت شده هرمود لارستان که يكي از مناطق بي نظير و قابل توجه گردشگاهي و پژوهشي استان فارس است، از مهم ترين جاذبه هاي طبيعي شهرستان لارستان به شمار مي‌آيند. بناهاي تاريخي شهرستان لارستان بخش ديگري از مکان هاي ديدني اين شهرستان را تشکيل مي دهند. بناي دهن شير که يكي از بناهاي زيبا و قديمي لارستان است، باغ نشاط که در شمال خاوري شهر لارستان قرار گرفته و يکي از آثار تاريخي قديم لارستان است و بازار قيصريه لارستان که در زمان شاه عباس صفوي ساخته شده، به همراه چندين‌اثرتاريخي،فرهنگي و باستاني از ديدني‌هاي شهرستان لارستان به شمار مي آيند. 

صنايع و معادن
در شهرستان لارستان برخي صنايع كارخانه‌اي در ارتباط با بخش كشاورزي و توليد سنگ هاي ساختماني موجود است. عمده‌ترين معادن اين شهرستان معادن سنگ هاي ساختماني، سنگ گچ و آهک تشكيل مي‌دهد كه بهره برداري مي‌شود. 

کشاورزي و دام داري 
اساس اقتصاد شهرستان لارستان بيش تر بر كشاورزي استوار است. منابع آب جهت آبياري زمين هاي زراعي، چاه‌هاي معمولي، عميق و كاريز است و از عمده ترين فرآورده‌هاي كشاورزي لارستان پنبه، گندم، جو، تنباكو، كنجد، خرما، و مركبات را مي توان نام برد. دام داري در اين شهرستان بيش تر به روش سنتي انجام مي گيرد و فرآورده هاي لبني و دامي از جمله توليدات اين شهرستان به شمار مي‌آيند. در شهرستان لارستان كشاورزي و دام پروري عمده‌ترين راه گذران زندگي مردم است. برخي از افراد نيز در بخش صنعت و خدمات مشغول هستند. به سبب رونق صنايع دستي داد و ستد و بازرگاني نيز از رونق برخوردار است. عمده صادرات اين شهرستان را گندم، جو، تنباكو، خرما و مركبات تشكيل مي دهند. ..

مشخصات جغرافيايي
مركز شهرستان لارستان در طول جغرافيايي 54 درجه و 20 دقيقه و عرض جغرافيايي 27 درجه و 41 دقيقه و بلندي 800 متري از سطح دريا واقع است. شهرستان لارستان از شمال و شمال باختر به شهرستان هاي زرين‌دشت، جهرم و قيروكارزين، از خاور و جنوب به استان هرمزگان، و از باختر به شهرستان لامرد محدود مي شود. اين شهرستان از آب و هواي نسبتا گرم و خشكي برخوردار است. مسيرهاي ارتباطي و دسترسي به اين منطقه را راه آسفالته لارستان - شيراز به طول 358 كيلومتر و جاده لارستان - بندر لنگه به طول 275 كيلومتر تشكيل مي دهن جمعيت شهرستان لارستان در سرشماري سال 1375 برابر با 236094 نفر برآورد گرديد. مردم اين منطقه آريايي نژاد هستند و به زبان فارسي با گويش محلي و تركي قشقايي سخن مي گويند. اهالي شهرستان لارستان مسلمان و شيعه مذهب هستند. 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
سرزمين لارستان از زمان ساسانيان با احداث آتشكده اي مورد توجه بود. بناي شهر لارستان را عده اي به گرگين از پهلوانان شاهنامه و عده اي ديگر به بلاش پسر فيروز نسبت مي‌دهند. برخي‌ها نيز وجه تسميه اين شهر را به «لارستان» كه اسب پسر گرگين بوده است منسوب مي كنند. از اواخر قرن هشتم، لارستان مركز ضرب سكه بود و سكه آن به نام «لارستانبن» در سواحل خليج فارس و هند رواج داشت. در سال 799 هـ . ق سربازان محمد سلطان نوه امير تيمور، لارستان، جهرم و نواحي شرقي فارس را تاراج كردند. ميرزا اعلاء الملک مشهور به شاه ابراهيم خان - آخرين شاهزاده لارستان - كه دعوي استقلال داشت، در سال 1010 هـ . ق توسط الله وردي خان حاكم فارس سركوب شد. الله وردي خان او را نزد شاه عباس اول كه در اين زمان در بلخ اقامت داشت، فرستاد و در همان محل در گذشت.

رودخانه كورده لارستان

کورده يک رود فصلي به طول 170 كيلومتر است. مسير كلي اين رود شمال باختري بوده و از كوه بهاش در 37 كيلومتري باختر جنوبي لار و 17 كيلومتري جنوب باختري اوز سرچشمه مي گيرد و به نام رودخانه آسياب دهستان ارد را سيراب مي كند و به دهستان خنج وارد مي گردد و از دره شمالي كوه مرز عبور کرده و از كنار روستاهاي آشنا و چاه توس مي گذرد و با مخلوط شدن با ريزابه هايي به رودخانه فيدويه تغيير نام مي دهد و از شمال روستاي كورده مي گذرد و با رود دارالميزان مخلوط مي شود و رودخانه دزگاه را تشكيل مي دهد. 

رودخانه مهران لارستان
رودخانه مهران که يک رود فصلي به طول 382 كيلومتر است از شهرستان هاي بندرلنگه و لار عبور مي کند. اين رود از كوه هفچن واقع در دهستان تراكمه در 189 كيلومتري باختر لار سرچشمه مي گيرد و به نام رود شور اشكنان به سوي جنوب خاوري روان مي شود و پس از گذشتن از روستاهاي بسيار و اضافه شدن ريزابه هاي متعدد به آن با نام رودخانه تاون به دهستان دژگان داخل مي شود و از 2 كيلومتري جنوب روستاي دژگان عبور مي كند و به نام رودخانه مهران، دماغه خاوري كوه پل غار را طي مي كند و در 9 كيلومتري جنوب خاوري روستاي دژگان به چندين شاخه تقسيم مي گردد و در 75 كيلومتري خاور شمالي بندر لنگه به ترعه خوران (بخشي از خليج فارس واقع در ميان جزيره قشم و سرزمين اصلي ايران) مي ريزد. مسير كلي اين رود جنوب خاوري است.

رودخانه دارالميزان لارستان
رودخانه دارالميزان يک رود دايمي به طول 180 كيلومتر است. اين رودخانه از كوه گاوبست در 80 كيلومتري جنوب باختري لار واقع در دهستان بيرم سرچشمه مي گيرد و به نام رودخانه بيرمي دره شمالي كوه تخته سروه ديوان را طي مي كند و با ريزابه هاي متعدد مخلوط مي شود و به نام چاه عيني تغيير نام مي دهد و دره ميان كوه هاي هوا و نر را به سوي شمال باختري مي پيمايد و با رسيدن به روستاي دارالميزان به رودخانه دارالميزان تغيير نام مي دهد. در روستاي دزگاه با رودخانه هاي كورده و باز مخلوط مي شود و رودخانه دزگاه را تشكيل مي دهد. مسير كلي اين رود شمال باختري است.

مسجد جامع لار

مسجد جامع لار از آثار دوره صفويه است و در شهرستان لار در جنوب استان فارس واقع شده است. تمام نماي اين مسجد با سنگ تراش ساخته شده و داراي محرابي از سنگ تراش با ظرافت خاصي است. بر طبق کتيبه موجود، محراب اين مسجد در سال 1028 هـ . ق بنا گرديده است. 

باغ نشاط لار
بناي باغ نشاط که يکي از آثار تاريخي و قديمي شهر لار است، يک قرن و نيم پيش توسط علي خان لاري، حاکم لارستان تجديد بنا شده و آن جا را ارگ ايالتي لار قرار داد. اين باغ در شمال خاوري لار قرار گرفته و داراي خلوت خانه، ديوان خانه، فراش خانه، توپ خانه و قورخانه است.