نگاهي كوتاه به شهرستان استهبان

استهبان يكي‌از شهرستان‌هاي استان فارس است كه مردم آن به زبان فارسي با گويش هاي محلي و تركي سخن مي‌گويند. شغل افراد اين منطقه كشاورزي، دام داري و صنايع دستي است. ساخت ظروف سفالي لعاب دار و ظريف و کاشي هاي هنري مهم ترين صنعت دستي شهرستان استهبان است. بهترين ظروف کاشي از نوع سفالي ساده و لعاب‌دار و كاشي‌هاي هنري استان فارس، در شهرستان استهبان توليد وعرضه مي شوند. فرش‌بافي نيز در اين منطقه رواج و رونق زيادي دارد و قالي‌ها بيش تر توسط زنان و دختران و با نقش هاي محلي و شريعتمداري بافته مي شوند. در مركز استهبان يک شركت فرش توليد، خريد و فروش‌فرش و صدور آن را به نقاط ديگر به عهده دارد. نمد مالي، كلاه بافي، صابون پزي و تخت گيوه سازي از ديگر صنايع دستي منطقه است ‌که‌ در شهرستان استهبان رواج دارد.



 

تنگ ايج استهبان

در دو كيلومتري روستاي ايج، در پايين دست آثار باستاني، تنگ مصفاي ايج (قلعه ايج) قرار دارد كه مسجد سنگي جالبي نيز دارد. تركيب جاذبه هاي طبيعي از قبيل چشمه، هواي لطيف كوهستاني و درخت زار در گردشگاه ممتاز ايج آن را به چشم اندازي خيره كننده تبديل كرده است.

مسجد جامع ا ستهبانات

مسجد جامع استهبانات از آثار دوره تيموري است که در 74 کيلومتري فسا واقع شده است. بقاياي محرابي با گچ بري هاي ظريف در شبستان مسجد وجود دارد که در قرن 11 هجري قمري ساخته شده است. چندين ستون در شبستان قديم مسجد وجود دارد که از سنگ هاي استوانه اي قطور ساخته شده و بر روي بعضي از آن ها عبارات دعايي و جملاتي به خط کوفي و نسخ کنده کاري شده که تاريخ آن سال 1024 ه. ق است. يکي از اجزاي جالب بنا، سر در مسجد است که از تخته سنگي ساخته شده که در طبقات آن فسيل هاي ماهي وجود دارد. 
 

آرامگاه ها ، امامزاده ها و زياتگاه ها درشهرستان استهبان

زيارتگاه پيرمراد استهبان
زيارتگاه پيرمراد، از مراکز عبادي شهرستان استهبان است که مردم شهرستان براي انجام مراسم مذهبي و نيز زيارت از اين بقعه استفاده مي کنند. 
بقعه شيخ شمس الدين استهبان
بقعه شيخ شمس الدين از زيارتگاه هاي معروف شهر استهبان است که در نزد مردم از اعتبار و تقدس زيادي برخوردار است.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي
نام اين شهرستان از لغت «سته» به معناي انگور و انگورستان گرفته شده است. آباداني اين شهر از سال 746 هجري قمري ( پس از ويراني آن در دوره مغول ) به دست امير مبارز الدين آل مظفر صورت گرفته است. اين شهر در قديم چهار محله داشت كه هر محله داراي مساجد و آب انبارهاي متعددي بود. حمدالله مستوفي از آن به نام شهركي پر درخت كه آب و هواي معتدل و ميوه فراوان دارد، ياد كرده است. جغرافي نويسان اسلامي نام آن را به صورت اصطهبانان و گاهي هم اصطهبانات ثبت كرده اند، ولي با گذشت زمان، فارسي زبانان آن را اصطهبان ناميده اند. مورخين بسياري از استهبان ياد كرده اند. گفته مي شود در دوره قاجار بيشتر خانه هاي استهبان ازخشت خام، گل و چوب بود و تعداد آن ها به هزار مي رسيد. در گذشته هاي دور استهبان يكي از حكومت هاي 18 گانه فارس بوده است. شكوه‌مند ترين ديدني شهر استهبان چنار عظيم و موزون بسيار كهن ميدان شهر با ارتفاع 47 متر و قطر تقريبي 5/11 متر است. استهبان يكي از شهرهاي آباد و زيباي استان فارس است كه مورخين و جغرافي‌دانان همواره در نوشته هايشان آن را با آب و هواي خوب و محلي پر درخت و پر نعمت معرفي نموده اند. اين شهرستان از 1358 به عنوان شهرستاني مستقل شناخته شد.

مشخصات جغرافيايي
شهرستان استهبان در خاور استان فارس و نزديكي درياچه بختگان واقع شده است. اين شهرستان از شمال به درياچه بختگان، از خاور به شهرستان نيريز، از جنوب به فسا و داراب و از باختر به بخش رونيز محدود مي گردد. مردم منطقه مسلمان هستند و اقليتي ارمني نيز در آن‌جا ساكنند مركز اين شهرستان شهر استهبان است كه در طول جغرافيايي 54 درجه و 2 دقيقه و عرض جغرافيايي 29 درجه و 7 دقيقه و در بلندي 1730 متري از سطح دريا واقع شده است. شهرستان استهبان برابر با سرشماري سال 1375 تعداد 62931 نفر جمعيت دارد كه نژاد اين مردم آريايي است. شهر استهبان در مسير راه شهرستان هاي فسا - نيريز و فاصله اش تا مركز شيراز 191 كيلومتر است.مسيرهاي دسترسي به اين منطقه را راه استهبان - ني ريز به طول 37 كيلومتر، راه استهبان - سروستان به طول 96 كيلومتر، راه استهبان- داراب به طول 70 كيلومترتشكيل مي‌دهند. 

کشاورزي و دام داري 
اين شهرستان به دليل داشتن آب و هواي معتدل و امكانات كافي براي كشاورزي از لحاظ كشاورزي رونق دارد و انواع محصولات كشاورزي را مي توان در اين شهرستان كشت كرد. عمده ترين فرآورده هاي كشاورزي استهبان عبارتند از : گندم، جو، زعفران، پنبه، چغندر، انجير، مويز، بادام، بنشن، تره بار كه بيش تر اين محصولات جزء صادرات شهرستان محسوب مي شوند. دام داري نيز پس از كشاورزي از مهم ترين مشاغل اهالي اين شهرستان مي باشد. انواع فرآورده هاي دامي و لبني و دام زنده از توليدات اين بخش به شمار مي روند. بازرگاني در شهرستان استهبان به لحاظ شغل غالب افراد كه دام داري، كشاورزي و صنايع دستي مي باشد، درارتباط با همين مشاغل شكل گرفته و عمده ترين صادرات اين شهرستان عبارتند از: گندم، جو، زعفران، پنبه، چغندر قند، تره بار، گوسفند، قالي، گليم، گيوه، كلاه نمدي. 

صنايع و معادن
صنايع نيز درارتباط با مشاغل عمده شهرستان برقرار شده و انواع كارخانه‌هاي تهيه مواد غذايي، كارخانه‌هاي پنبه پاک‌كني و كارگاه هاي فرش‌بافي در اين منطقه داير هستند. معادن شهرستان استهبان محدود به معادن سنگ هاي ساختماني است كه از برخي از آن ها بهره برداري نيز صورت مي گيرد. 

مکان هاي ديدني و تاريخي
جاذبه هاي طبيعي و تاريخي، مکان هاي ديدني شهرستان استهبان را تشکيل مي دهند. مهم ترين جاذبه هاي طبيعي منطقه را درياچه، تنگ و گردش‌گاه ها تشکيل مي دهند. دره سبز و خرم تنگ استهبان با پوشش جنگلي و چشم اندازهاي بسيار زيبا قابليت گردشگاهي مناسبي‌را ايجاد‌نموده و تنگ‌لاي تاريک‌درطول سال، پذيراي‌علاقه مندان ورزش‌هاي كوهستاني و دوست داران جلوه هاي طبيعي است. مراتع و گل زارهاي حاشيه درياچه بختگان همراه با ماهي هاي آزاد و پرندگان وحشي چشم اندازهاي زيبايي از اين درياچه در بهارو پاييز به وجود مي آورند که بسيار جذاب و ديدني‌هستند و گردش‌گاه هاي طبيعي و جالب توجهي را فراهم کرده اند. مسجد جامع استهبان از آثار دوره تيموري است و مسجد سنگي ايج که ساختار اصلي آن به دوره ساساني بر مي گردد، از مهم ترين جاذبه هاي تاريخي شهرستان استهبان به شمار مي آيد. 

درياچه بختگان استهبان 
درياچه معروف بختگان که در 18 كيلومتري شمال شهر استهبان قرار دارد، حوزه آبريز بسته اي را تشكيل مي دهد كه مساحتي حدود 263 كيلومتر مربع را زهكشي مي كند. آب اين درياچه شيرين است و ماهي هاي آزاد بسياري در داخل آن زندگي مي كنند. مراتع و گلزارهاي حاشيه درياچه بختگان و پرندگان وحشي آن به همراه چشم اندازهاي زيباي اين درياچه در بهار و پاييز بسيار جذاب و ديدني هستند و تفرجگاه هاي طبيعي جالب توجهي را فراهم کرده اند. 

تنگه لاي تاريک استهبان
در جنوب باختري شهرستان استهبان دره اي به نام لاي تاريک وجود دارد كه با برخورداري از پوشش جنگلي و چشمه سارهاي متعدد جزو مناطق گردشگاهي استان محسوب مي شود. اين مكان در طول سال، پذيراي علاقمندان به ورزش هاي كوهستاني و دوستداران جلوه هاي طبيعي است. 

تنگ استهبان
دره خرم تنگ استهبان در شهرستان استهبان واقع شده و همراه با پوشش جنگلي و چشم اندازهاي بسيار زيبا قابليت گردشگاهي مناسبي را ايجاد کرده است. اين مكان در ايام تعطيلات پذيراي مهمانان بسياري از شهرستان هاي شيراز، داراب و فيروزآباد است. 

مسجد سنگي ايج استهبان
مسجد سنگي ايج از يادگارهاي دوره ساساني است که در روستاي ايج شهرستان استهبان واقع مي باشد. اين بنا قبل از اسلام قلعه دارالامان نام داشت، در دوره اسلامي با افزودن محرابي به آن، بنا به شکل مسجد درآمده است. شکل اصلي بنا به شکل ايوان است بدنه اصلي مسجد از جنس سنگ و گچ بوده و ارتفاع آن 3 متر مي باشد که در دل صخره سنگي کوه قلات آبي کنده شده است. در مجاورت اين مسجد(قلعه) هفت برکه وجود دارد که آن را بن دره مي نامند و در نزديکي آن هم معبري از زمان هاي قديم باقي مانده است.