روزه‌داري در كنار فوايد گوناگون، از نگاه متخصصان سلامت، كمك بزرگي براي داشتن جسمي سالم است اما همين متخصصان براي آن گروه كه با بيماري‌هايي خاص درگير هستند، دستورات ويژه‌اي دارند كه بايد با دقت به آنها عمل شود.
مشكلات قلبي و روزه‌داري
خيلي از بيماران قلبي با تصور اين‌كه خودشان بهتر از هركسي متوجه وضع سلامت‌شان هستند، در مورد روزه گرفتن يا نگرفتن تصميم مي‌گيرند، در حالي كه متخصصان چنين شيوه‌اي را صحيح ندانسته و در اين مورد هشدار مي‌دهند.
دكتر محمدرضا محمدحسني، فوق تخصص بيماري‌هاي قلب و عروق در اين‌باره به جام‌جم مي‌گويد: بيماران قلبي ـ عروقي براي روزه گرفتن بايد با پزشك معالج خود مشورت كرده و طبق نظر او عمل كنند. در واقع رعايت توصيه‌هاي پزشك نكته مهمي است كه به هيچ وجه نبايد ناديده گرفته شود.
وي با اشاره به اين‌كه بيماري‌هاي قلبي طيف وسيعي داشته و بسيار گسترده است، توضيح ميدهد: با توجه به اين موضوع، هر بيمار قلبي و بخصوص كساني كه دارو مصرف مي‌كنند، بايد به پزشك معالج خود مراجعه كرده و در صورت صلاحديد او روزه بگيرند. اما در شرايطي كه عوارض جسمي ناشي از روزه براي بيمار آشكار و مشخص است، خود فرد مي‌تواند در اين مورد تصميم گرفته و روش مناسب را انتخاب كند.
اين متخصص بيماري‌هاي قلب و عروق ضمن تاكيد بر اين‌كه بيماران به هيچ وجه نبايد خودسرانه تصميم بگيرند، يادآور مي‌شود: گاهي باوجود توصيه‌هاي پزشك، بيماران قلبي با توجه به‌نظر خودشان روزه مي‌گيرند و چون در ظاهر با مشكل خاصي مواجه نمي‌شوند، تصور مي‌كنند كار درستي انجام داده‌اند؛ در حالي كه اين بيماران بايد دقت داشته باشند روزه گرفتن به تنهايي عامل خطر نيست، ولي احتمال بروز مشكل را افزايش ميدهد. بنابراين خوب است به ياد داشته باشيد توصيه‌هاي پزشك جنبه احتياطي داشته و براي حفظ سلامت شما چنين تصميمي گرفته مي‌شود.
دكتر محمدحسني تاكيد مي‌كند: براي بيماران قلبي كه از روزه‌داري منع مي‌شوند، مصرف بموقع داروها و پرهيز از غلظت خون اهميت ويژه‌اي دارد؛ به اين معنا كه چون بيشتر بيماران قلبي با مشكل اضافه وزن يا چربي خون درگير هستند، در اغلب موارد برخلاف بيماران گوارشي در طول روز لازم نيست خيلي غذا بخورند و فقط مصرف مقدار كافي مايعات براي آنها اهميت دارد بنابراين تا حد امكان و با مشورت پزشك بايد كالري دريافتي را كاهش داده و از مايعات كافي استفاده كنند.
مراقب نشانه‌ها باشيد
يكي از مهم‌ترين موضوعاتي كه بيماران بايد در نظر داشته باشند، شناخت علائم و نشانه‌هاي خطر است. دكتر محمدحسني در اين‌باره توضيح ميدهد: ضعف و بي‌حالي غيرعادي، سرگيجه، افزايش ناگهاني يا افت شديد فشار خون كه معمولا همراه با سرگيجه بروز مي‌كند، درد قفسه سينه، نفس تنگي و تپش قلب غيرعادي از جمله علائمي است كه در صورت بروز بايد مورد توجه قرار گيرد.
به گفته وي، در ماه مبارك رمضان بايد تلاش كنيم با تغيير رژيم غذايي و شيوه زندگي، از ميوه‌ها و سبزيجات بيشتري استفاده كرده و مصرف غذاهاي چرب و سنگين را كاهش دهيم. همچنين انجام فعاليت‌هاي ورزشي با مشورت پزشك معالج، در زمان مناسب و بخصوص براي افرادي كه اضافه وزن دارند نيز بسيار مناسب است.
كليه‌هاي روزه‌داران سنگ نمي‌سازد
يكي از مهم‌ترين و شايع‌ترين سوالات مردم در اين ماه، رابطه بين روزه‌داري و بيماري‌هاي كليوي است.
دكتر امير ايجادي، فوق تخصص جراحي كليه با اشاره به اين‌كه بيماري‌هاي متفاوتي موجب نارسايي كليه مي‌شود، به جام‌جم مي‌گويد: ديابت، فشار خون، سنگ‌هاي كليوي و عفونت‌ها از جمله شايع‌ترين علل نارسايي كليه در كشور ما به حساب مي‌آيد كه امكان روزه‌داري در هر يك از اين شرايط متفاوت خواهد بود.
وي درباره روزه‌داري بيماران مبتلا به سنگ كليه توضيح ميدهد: افرادي كه در حال حاضر سنگ كليه دارند يا طي شش ماه گذشته، دو مرتبه سنگ داشته‌اند، سنگ‌ساز فعال به حساب آمده و براي روزه گرفتن حتماً بايد با پزشك مشورت كنند. علاوه بر اين، افرادي كه يك كليه دارند نيز حتماً بايد بر اساس نظر پزشك معالج در اين مورد تصميم بگيرند.
به گفته اين پزشك متخصص، بيماراني كه دچار عفونت فعال هستند براي روزه گرفتن بايد نظر پزشك را جويا شوند و بيماراني كه دفع پروتئين دارند نيز نبايد روزه بگيرند.
دكتر ايجادي تاكيد مي‌كند: علل متفاوتي از جمله ژنتيك، شرايط محيطي، شغلي و... در ايجاد سنگ موثر است، ولي مطالعات نشان داده، مدت زمان روزه‌داري به حدي نيست كه بتواند افرادي را كه سابقه تشكيل سنگ ندارند، مستعد بروز اين مشكل كند.
وي با اشاره به اهميت استفاده از رژيم غذايي مناسب، يادآور مي‌شود: مصرف مقادير زياد پروتئين در افراد عادي هم مي‌تواند فشار بيش از حدي را به كليه‌ها وارد سازد بنابراين توصيه مي‌شود در رژيم غذايي بيشتر از گياهان و سبزيجات استفاده كنيد.
عينكي‌ها روزه بگيرند
آيا افرادي كه با مشكلات چشم و بينايي روبه‌رو هستند، مي‌توانند روزه بگيرند؟ آيا روزه گرفتن عاملي براي كاهش قدرت چشم به حساب مي‌آيد؟ آيا خستگي و ضعف چشم‌ها با روزه‌داري و گرسنگي تشديد مي‌شود؟ شايد اين سوالات بارها به ذهن شما هم رسيده باشد، ولي هنوز ندانيد روزه‌داري و ضعف چشم چه ارتباطي با هم دارد.
دكتر محمدرضا جعفري‌نسب، جراح و چشم‌پزشك در گفتوگو با جام‌جم در اين‌باره چنين توضيح ميدهد: برخي از افراد تصور مي‌كنند روزه‌داري موجب تشديد ضعف يا افزايش نمره چشم‌شان مي‌شود؛ اين در حالي است كه تحقيقات نشان داده، روزه گرفتن تاثيري بر نمره چشم ندارد.
به گفته وي، با توجه به اين‌كه در ساعات پاياني روز، آب بدن كم مي‌شود و در نتيجه فشار خون افت مي‌كند و قند خون نيز كاهش مي‌يابد، كاملا طبيعي است كه خونرساني به چشم و عصب بينايي تا حدي تحت‌تاثير قرار گرفته، احساس تاري و ضعف ديد ايجاد شود، اما اين مشكلات موقت بوده و تاثير دائم نخواهد داشت.
اين دانشيار دانشگاه علوم پزشكي شهيدبهشتي تاكيد مي‌كند: كساني كه نمره چشم بالايي دارند و بخصوص افراد نزديك‌بين بايد دقت بيشتري داشته باشند؛ در واقع علاوه براين‌كه اين افراد نمره چشم بالايي دارند، تغييراتي در شبكيه و مايع زجاجيه چشم‌شان نيز ايجاد مي‌شود كه به بروز عوارضي منجر خواهد شد. با توجه به اين‌كه شبكيه اين افراد ضعيف است، برخي معتقدند كاهش آب بدن و چروكيدگي زجاجيه، خطر پارگي شبكيه را ميان اين گروه افزايش ميدهد؛ به همين دليل توصيه مي‌شود افرادي كه نمره چشم بالايي دارند و بخصوص اگر سابقه پارگي شبكيه داشته باشند يا در اقوام درجه يك‌شان چنين مشكلي وجود داشته، روزه نگيرند.
با آب مرواريد و آب سياه، روزه بگيريم يا نه؟
بيماران مبتلا به آب مرواريد و آب سياه هميشه نگران وضعشان هستند و نمي‌دانند روزه‌داري مشكل‌شان را تشديد مي‌كند يا نه.
دكتر جعفري‌نسب ضمن بيان اين‌كه بيماران مبتلا به آب مرواريد مي‌توانند روزه بگيرند، مي‌گويد: آب مرواريد مشكلي براي روزه‌داري ايجاد نمي‌كند، ولي مبتلايان به آب سياه بايد بيشتر دقت داشته باشند، چون روزه‌داري و كم‌آبي موجب افت فشار خون مي‌شود، در اين حالت تغذيه عصب بينايي هم مختل شده و مشكل را تشديد مي‌كند. به همين دليل توصيه مي‌شود افرادي كه دچار آب سياه هستند و عوارض اين بيماري موجب بروز آسيب جدي در عصب بينايي شده است، روزه نگيرند.
به گفته وي، با توجه به گرماي هوا و كم شدن آب بدن، هنگام افطار معمولا افراد مقدار زيادي آب و مايعات مي‌نوشند، در حالي كه بايد دقت داشته باشيد با مصرف ناگهاني حجم زياد مايعات، فشار چشم هم افزايش مي‌يابد و به عصب بينايي آسيب مي‌زند؛ به همين دليل تاكيد مي‌شود مبتلايان به آب سياه كه طبق نظر پزشك مجاز به روزه گرفتن هستند، پس از افطار بتدريج از مايعات استفاده كنند.
نيلوفر اسعدي‌بيگي
