|
گروه حوزه‌های علميه: فعاليت علمی امام صادق(ع) در واقع مبارزه و قيام فكری در مقابل افكار منحرف آن زمان بود؛ ايشان اصل و بنيان اعتقادی شيعه را با اين مبارزه حفظ كردند؛ به همين دليل است كه ايشان را مؤسس مذهب تشيع می‌دانند.
حجت‌الاسلام و المسلمين فرهاد عباسی، مدير مركز تخصصی علوم حديث، در گفت‌وگو با خبرگزای قرآنی ايران(ايكنا) با بيان اينكه دوران 33 ساله امامت امام صادق(ع) از لحاظ مسائل سياسی و اجتماعی به سه دوره تقسيم می‌شود تصريح كرد: از اواخر سال 114 هجری قمری تا سال 125 كه دوره حكومت «هشام ابن عبد الملك» حاكم مقتدر و خونريز بنی اميه است دوران سخت و تحت كنترل حاكم است؛ در اين دوره امام(ع) به سختی می‌توانستند معارف خود را در اختيار شاگردان خود قرار دهند.
وی با اشاره به دوره دوم امامت امام صادق(ع) يعنی سال 125 هجری قمری تا 137 هجری قمری بيان كرد: از سال 125 هجری قمری تا سال 132 چهار خليفه اموی زمام حكومت را در دست گرفتند و دوران تزلزل بنی اميه به دليل بی ثباتی حكومت و نيز فشارها و قيام‌های بنی عباس بود؛ از سال 132 هجری قمری تا سال 137 دوران خلافت «سفاح» اولين حاكم بنی عباس است كه به دليل مشكلات شروع و تثبيت حكومت فشار از روی شيعيان برداشته شد و فرصتی بسيار مناسب پيش آمد تا تمامی مسلمانان از دريای پرجوش و خروش امامت امام صادق(ع)بيشترين استفاده را ببرند.
امام صادق(ع) در دوران حکومت منصور دوانقی یاران خود را به تقیه توصیه می‌کرد
مدير مركز تخصصی علوم حديث دوره سوم زندگی امام صادق(ع) را سخت‌ترين دوره زندگانی ايشان قلمداد كرد و گفت: از سال 137 هجری قمری تا 148 دوران حكومت «منصور دوانقی» سختگيرترين حاكم بنی عباس است؛ به شكلی كه اگر گزارشی به وی می‌رسيد كه فردی شيعه با امام صادق(ع) سلام و عليكی كرده است دستور قتل وی را می‌داد؛ در اين دوره امام صادق(ع) اصحاب خويش را بسيار ترغيب به تقيه می‌كردند.
روایات امام صادق(ع)؛ تكيه‌گاه اصلی شيعه از لحاظ علمی و اعتقادی
عباسی با بيان اينكه در دوران 12 ساله دوم امامت امام صادق(ع) با توجه به آزادی عمل بسيار زياد و كم شدن تمركز دولت بر عملكرد امام صادق(ع) ايشان چند كار مهم و اساسی انجام دادند، اظهار كرد: اولين امر مهم، تحكيم بنيادهای علمی و اعتقادی شيعه است؛ به صورتی كه تكيه‌گاه اصلی شيعه از لحاظ علمی و اعتقادی به فرمايشات و روايات امام صادق(ع) است.
امام صادق(ع)؛ آغازگر نهضت علمی میان مسلمانان
حجت‌الاسلام و المسلمين عباسی به دومين كار مهم انجام شده توسط امام اشاره كرد و گفت: آغاز يك نهضت علمی در بين كليه مسلمانان كه مرهون توصيه‌های زياد اسلام به كسب علم بود و شروع نهضت ترجمه از انديشه‌های رومی، يونانی و ايرانی و نفوذ افكار آنها در كشورهای اسلامی از جمله امور مهم انجام شده توسط امام صادق(ع) بود؛ در نتيجه اين امور سؤالات بسيار زيادی در اذهان متفكران و انديشمندان مسلمان به وجود آمد كه باعث پربار شدن نهضت علمی مسلمانان شد.
قائم مقام انجمن علمی حديث حوزه علميه افزود: در دوران امامت پنج امام قبلی و به خصوص امام محمد باقر(ع) دانشمندان شيعه رشد علمی و پختگی كافی را كسب كرده بودند و نتيجه شاگرد پروری امام باقر(ع) در زمان امام ششم نتيجه داد و بار علمی كلاسهای علمی امام صادق(ع) بسيار زياد بود و در نتيجه سوالاتی كه در كلاسهای امام صادق(ع) پرسيده می‌شد جنبه‌های علمی و تنوع بيشتری داشت و طبيعتا شاگردانشان از معارف بيشتری برخوردار می‌شدند.
حجت‌الاسلام و المسلمين عباسی ادامه داد: در همين دوره فرق انحرافی فقهی و اعتقادی نيز رشد بسياری كرده بودند و امام(ع) بايد از اصول مكتب تشيع در برابر حمله انحرافی آنها دفاع می‌كردند و معارف شيعی را گسترش می‌دادند.
دوران امامت امام صادق(ع) طولانی‌ترين دوره امامت بين ائمه(ع) بود
مدير مركز تخصصی علوم حديث با بيان اينكه دوران امامت امام صادق(ع) طولانی‌ترين دوره امامت بين ائمه بود، اظهار كرد: اين طولانی بودن و عوامل ذكر شده ديگر باعث شد تا ايشان بيشترين تعداد احاديث را از بين ائمه(ع) به تمامی مسلمانان اعم از شيعه و سنی ارائه كنند.
وی با اشاره به اينكه يكی از امتيازات ايشان نسبت به ساير ائمه تربيت شاگردانی است كه هر يك در يك زمينه به خصوصی از علوم روز متخصص بودند، تأكيد كرد: سيستم تخصصی كردن علوم و ارائه تخصصی دانش‌ها كار بی‌نظيری بود كه فقط در زمان ايشان رخ داد.
قائم مقام انجمن علمی حديث حوزه علميه ادامه داد: در زمان ايشان شخصی از شام آمد و درخواست مناظره علمی در خصوص فنون و قرائات با ايشان را كرد، امام وی را به «حمران» كه تخصص در اين علم داشت، ارجاع دادند و شخص شامی پس از قبول شكست در خصوص فنون و قرائات، در زمينه ادبيات عرب و لغت درخواست مناظره كرد و امام وی را به «ابان ابن تغلب» ارجاع داد و دوباره وی از شاگرد امام(ع) شكست خورد.
تخصص‌گرايی؛ مهمترين ويژگی نظام آموزشی امام صادق(ع)
عباسی اضافه كرد: شخص شامی درخواست مباحثه فقهی و همچنين كلامی با را امام(ع) كرد و امام «زراره» را برای فقه و «مؤمن طاق» را برای كلام به مناظره با وی فراخواند؛ وی به همين منوال شكست كامل را پذيرفت و امام صادق(ع) از اين تخصص‌گرايی كه مهمترين ويژگی نظام آموزشی ايشان بود بسيار شادمان شد.
قیام فکری امام صادق(ع)؛ حافظ بنیان‌های اعتقادی شیعه
وی تصريح كرد: فعاليت علمی امام صادق(ع) كه ويژگی آن كثرت احاديث، موضوعات متعدد و عمق بسيار زياد مطالب ايشان بود؛ در واقع يك مبارزه و قيام فكری در مقابل افكار منحرف آن زمان بود و اصل و اساس بنيانی و اعتقادی شيعه را با اين مبارزه حفظ كردند به طوری كه آثار آن همچنان پابرجاست و به همين دليل است كه ايشان را مؤسس مذهب تشيع می‌دانند.
مدير مركز تخصصی علوم حديث با بيان اينكه نمی‌توان به قطع ايشان را پايه‌گذار علم خاصی عنوان كرد، تصريح كرد: ائمه(ع) پاسخگوی نيازهای جامعه بودند و در زمان ايشان علوم مختلفی از جمله شيمی، كيميا و غيره در جامعه مطرح شده بود و امام(ع) پاسخگوی تمامی سوالات اشخاص در هر زمينه علمی بودند.
قواعد اصلی بسياری از علوم در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شكل گرفت
وی با اشاره به اينكه قواعد اصلی و پايه‌ای بسياری از علوم در زمان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) شكل گرفت اظهار كرد: امام با هدايت و راهنمايی اشخاصی چون جابر ابن حيان كه پدر علم شيمی شناخته شده است سهم بسزايی در شكل‌گيری علومی چون شيمی، جغرافيا، فقه، اصول و لغت داشتند.
امام صادق(ع)؛ محور وحدت شیعه و سنی
قائم مقام انجمن علمی حديث حوزه علميه تصريح كرد: امام صادق(ع) می‌توانند يكی از محورهای اصلی وحدت شيعه و سنی باشند؛ چرا كه يكی از ائمه‌ای كه در منابع اهل سنت روايات متعددی دارد امام صادق(ع) است، همچنين ايشان امام و استاد مستقيم دو نفر از رهبران اهل سنت يعنی ابوحنفيه و مالك ابن انس بوده‌اند و قطعا در چينش فكری آنها دخيل و مؤثر بوده‌اند.
وی در پايان يادآور شد: ابوحنفيه در روايتی آورده كه اگر آن دو سال شاگردی من نزد امام صادق(ع) وجود نداشت، من هلاك می‌شدم؛ همچنين با توجه به شخصيت امام صادق(ع) و با سرمايه‌گذاری برای كشف و استخراج انديشه‌های امام(ع)، می‌توان به وجوه مشترك زيادی بين تشيع و اهل تسنن رسيد و امام(ع) را به عنوان يك محور و ملاك برای مطالعات مشترك بين تشيع و اهل تسنن قرار داد.
|
