اینترنتی شدن روابط اجتماعی در جامعه امروز ایران به طرز ناباورانه ای بیان کننده این واقعیت است که گپ و گفت ها و مراودات دوستانه در دنیای مجازی به شکل نگران کننده ای در حال تبدیل شدن به فرهنگی پذیرفته شده است. امروزه بشر استفاده از وسایل ارتباط جمعی چون اینترنت، ماهواره و رایانه را جز» لاینفک زندگی خود می داند.
دنیای جدید نیز شیوه نوین را برای زندگی می طلبد و از همین رو زندگی نسل جدید با نسل گذشته متفاوت شده است به طوری که بسیاری از افراد ترجیح می دهند امور روزمره و گاه ضروری زندگی خود از جمله ازدواج و تجارت را از طریق اینترنت پیگیری کنند.با نگاهی گذرا به دنیای اینترنت و تفحصی کوتاه در دنیای سایبر مشخص می شود که چند ده سایت دوست یابی و همسریابی با امکانات منحصر بفردی چون آلبوم تصاویر، تالارهای گفتگو و چت روم ها این زمینه را بوجود آورده اند که جوانان به سمت و سوی آشنایی های بی سرانجام کشیده شده بی آنکه از عواقب دردسرساز آن آگاه باشند.این روزها ازدواج اینترنتی به یکی از مباحث مورد علاقه برخی جوانان تبدیل شده است که از این طریق شریک زندگی آینده خود را از آن طریق می یابند.
چنین روندهایی تشکیل خانواده در ایران را با ابهاماتی رو برو کرده است. نخست آنکه خیلی ها با انگیزه دوست یابی وارد این سایتها شده اما پس از جدی شدن مباحث و اصرار یکی از طرفها به ازدواج، فرد برای تداوم رابطه حاضر به پذیرش آن شده در حالیکه خود نیز می داند که هیچ جدیتی در این موضوع ندارد. نکته دوم آن است که خیلی ها پس از نا امیدی از پیدا کردن شریک مناسب آینده شان با انگیزه و هدف مشخص به سایتهای همسریابی مراجعه کرده و سعی می کنند فرد مورد نظر خود را پیدا کنند.با اینکه اتکا به اینترنت و فضای مجازی ممکن است در نگاه اول آسان ترین راه همسر یابی تلقی شود ولی واقعیت آن است که فضای نامطمئن مجازی نمی تواند ملاک دقیق و قابل اعتنایی برای یافتن یک شریک دایمی به حساب آید. ارزیابی های اولیه نیز حاکی از آن است که خیلی ها در مراحل اولیه به قصد دوستیابی به این کار مبادرت کرده و به تدریج علایق ناشی از احساسات ناپایدار تمایل به تداوم رابطه و در نهایت ازدواج را موجب شده است.
● موفقیت ازدواج اینترنتی۵۰-۵۰
مهناز که خود ازدواج اینترنتی کرده است، می گوید: قصدم از چت تنها یافتن همسر نبود بلکه پرکردن تنهایی خویش را می جستم اما از همین طریق با همسرم آشنا شدم.وی می گوید: در جامعه ما که دخترها در انتخاب همسر همیشه نقش دوم را بازی می کنند،"چت"و سایت های مختلف همسریابی می تواند مفید باشد. این دختر جوان تصریح می کند: در اینترنت دامنه انتخاب وسیع است و همچنین چون ظاهر فرد را نمی بینید بیشتر به تفکر وی اهمیت می دهید.
اگر فاکتورهای ذهنی شما را نداشت، خیلی راحت با یک فرد دیگر در زمینه ازدواج صحبت می کنید.وی تاکید می کند: در اینترنت هیچ فردی، دیگری را نمی شناسد به همین دلیل می توان جواب های صریحتری شنید اما در مراسم خواستگاری به صورت سنتی چون به ظواهر اهمیت داده می شود، به مسائل همراه با ریا پرداخته شود و وقتی مراسم خواستگاری با یک صحبت کوتاه میان دختر و پسر به اتمام می رسد باید دختر بر اساس ظاهر فرد به پیشنهاد ازدواج پاسخ دهد. همچنین برخی بده بستانهای مادی ممکن است علاقه و تمایل طرفین را تحت الشعاع قرار دهد.این دختر ۲۸ ساله ۵۰ درصد ازدواج اینترنتی را با اطمینان تایید می کند و می گوید: ۵۰ درصد دیگر نیز نه تنها در ازدواج بلکه در سایر ازدواج ها نیز توکل است.
● خیانت آن لاین در اتاق های گفتگو
" فرزانه " شخص دیگری است که سایت مورد علاقه خود را که مربوط به همسریابی است معرفی می کند. در صفحه نخست این سایت آمده است: ورود به این سایت اختیاری است در صورتی که محتوای این سایت با نظرات شما سازگار نیست، آنرا ترک کنید. این سایت برای بزرگسالان(دارای سن قانونی ۱۸ سال و بالاتر) و افراد کمتر از این سن مجاز به ورود و استفاده از آن نمی باشند. این ازدواج مطابق موازین اسلامی است و شرعی است.
این نوع ازدواج در بسیاری از کشورها منع قانونی ندارد و حتی در آن مهریه ذکر می شود. "فریماه" نیز در خصوص یکی از این سایت ها می گوید: در این سایت افراد تحت نظارت یک روحانی در یک محل مشخص با یکدیگر آشنا می شوند و خارج از این مکان نمی توانند همدیگر را ببینند.به گفته وی جوانان در آنجا با یکدیگر صحبت می کنند و در صورت رسیدن به تفاهم با یکدیگر قرارهای بعدی را می گذارند.وی نیز یکی از مزدوجین از طریق این سایت است و این نوع ازدواج را موفق می داند.
منصور همسر فرزانه نیز می گوید: نوآوری در جامعه با کنش افراد روبه رو می شود بدین معنی که وقتی سنت ها نو می شوند با آن مقابله صورت می گیرد.اما وحید جوان دانشجویی که تجربه یک ازدواج اینترنتی ناموفق را داشته، معتقد است: کسانی که از این طریق برای ازدواج اقدام می کنند در آن واحد با چندین نفر دیگر مراوده دارند و تلاشهایشان در زمانی که احساس می کنند فرد مورد نظر را یافته اند، متوقف نمی شود.وی خاطر نشان می کند که در فرهنگ ایرانی ها متاسفانه ولع غیر قابل کنترلی در این زمینه مشاهده می شود که انگیزه و نیت حقیقی مراجعه کنندگان را با تردید جدی روبرو می کند.این جوان دانشجو سرگذشت آشنایی با یکی از افراد مورد نظر را اینگونه باز گو می کند: پس از آنکه فهمیدم طرف مقابلم در خلال بر آورد شرایط یکدیگر به افراد دیگری با شرایط بهتر استناد می کند تا من از خواسته هایم کوتاه بیایم متوجه شدم که اینگونه ازدواج ها می تواند به یک بی سرانجامی زود هنگام ختم شود.وحید با اطمینان از شکست چنین ازدواج هایی یاد آور می شود که اغلب، افراد مشکل دار و با پیشینه نامناسب هستند که سعی می کنند فراتر از هر گونه مسئولیت پذیری در چنین وادی هایی که نامش ازدواج هم نیست، وارد شوند.
پریسا " ن" ۳۱ ساله می گوید: مایل نیستم به قولی دغدغه یک فرهنگ بسته را داشته باشم و منتظر بمانم تا مرد آرزوهایم روزی با اسب سفید بیاید و وعده خوشبختی من را بدهد.این دختر جوان می گوید: هنگامی که در سایت های همسر یابی ثبت نام می کنم بوسیله دهها فرد تحصیلکرده با شرایط عالی بمباران می شوم و با سیل گسترده ای از درخواستها برای ازدواج روبرو می شوم. وی می افزاید: خیلی سریع می شود رفت سراغ اصل مطلب و از سن، محل تحصیل و ویژگی های شخصیتی افراد آگاه شد. وی در پاسخ به این سئوال که چگونه می توان از درستی ادعای برخی افراد اطمینان حاصل کرد، می گوید: هر نوع ادعای دروغ خیلی زود و قبل از انعقاد یک قرارداد زناشویی بر ملا می شود.به گفته این دختر جوان اگر کسی نیت سو» داشته یا در بحث ازدواج جدی نباشد خیلی راحت می شود با یک ib مستعار دخترانه او را امتحان کرد و متوجه شد که اشتیاق وی به داشتن روابط با دیگر دختر ها در چه سطح است. البته او نگفته است که به همین راحتی هم می شود یک نفر را متقاعد کرد که قصد ازدواج داریم...
● تعارض رفتاری در پس رنگ و لعاب مجازی
پذیرش ازدواج اینترنتی به عنوان یک فرهنگ، مساله ای است که حتی فکر خانواده ها را هم به خود مشغول کرده است. مهدی، ن دورانی را به یاد می آورد که مادرش با مشارکت خواهرانش با مراجعه های مکرر به سایت های همسریابی به دنبال یک فرد مناسب برای او بودند.وی خاطر نشان می کند که این تلاشها به جایی نرسید ولی از اینکه خانواده ام برای ازدواج من حتی حاضر شدند به سراغ سایتهای همسر یابی بروند به شدت یکه خوردم.
مهدی می افزاید: یکی از شرایط من دختر متین غیر تحصیلکرده بود که مایل به ادامه تحصیل یا کار نباشد و سن و سالش هم مناسب باشد اما دختران اینترنتی شرایط مورد نظر من را نداشتند.ارزیابی های آماری در یکی دو سال گذشته حاکی از آن بود که بی برنامگی در امر ازدواج، جامعه را با وضعیت نگران کننده ای روبرو کرده و چنانچه آمار جوانان در سن ازدواج و نا توان از ازدواج همچنان ادامه یابد در ۱۰ سال آینده بر حسب جمعیت دختر و پسر و برخی متغیرهای کیفی چون افزایش دختران تحصیلکرده با یک درهم ریختگی و نا همترازی گیج کننده روبرو خواهیم بود.
● سایت های اینترنتی مطمئنا قصد الهی ندارند
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس ازدواج اینترنتی را برای گسترش آشنایی دختران با پسران مفید می داند و می گوید: اگر جنبه آگاهی بخشی این وسیله نادیده گرفته شود و با یک نگاه احساسی و ناآگاهی یک فرد بخواهد همسرش را از طریق اینترنت برگزیند و نقش اینترنت در تشکیل خانواده احساسی باشد و برپایه احساسات، یک خانواده بنا شود، اینترنت را نباید در انتخاب همسر استفاده کرد اما اگر اینترنت بر آگاهی و آشنایی بیشتر طرفین ازدواج بیافزاید بسیار وسیله پسندیده ای است.آرین منش می گوید: چون در فرهنگ ایرانی موانع زیادی برای ارتباط طولانی قبل از ازدواج بین خانواده های جوانان وجود دارد و جوانان نمی توانند با خصوصیات یکدیگر آشنا شوند استفاده از این ابزار برای آشنایی پیش از ازدواج مطلوب و مفید خواهد بود البته باید اطلاعات و خصوصیاتی که افراد از همدیگر می دهند خصوصیات واقعی باشد و فقط شرایط مثبت افراد گفته نشود.وی با تاکید بر اینکه نباید یک پدیده وارداتی را با همان شرایط که در خارج از ایران وجود دارد، در جامعه ایران برپا کرد، گفت: باید ارزش های اسلامی در همسرگزینی اینترنتی لحاظ شود. آرین منش چت کردن را وسیله مناسبی برای ازدواج نمی داند، بلکه آن را بیشتر برای سرگرمی می داند و معتقد است که چت در این ماجرا نباید مهم تلقی شود. چرا که بعید است فردی برای کسب اطلاعات کامل و همسر گزینی واقعی به اینترنت مراجعه کند واگر سایت های اینترنتی با برنامهریزی از سوی مسئولان همراه باشد می تواند نتایج مثبتی را به همراه داشته باشد.
● حرکت با چراغ خاموش...
برخی کارشناسان ازدواج اینترنتی را حرکت با چراغ خاموش و بی سرو صدای زندگی تعبیر کرده و ترجیح می دهند پیش از آنکه در داخل یا خارج از کشور کسی را انتخاب کنند او را در سکوت بشناسند البته شکستن این سکوت کار را بر جوان سخت می کند.ازدواج به عنوان یکی از مهمترین حوادث زندگی انسان تلقی می شود و حاصل آن تشکیل کانون خانواده به عنوان مهمترین و پایدارترین نهاد تربیتی در جامعه است. از همین رو ازدواج اینترنتی یک راهکار نیست بلکه پوششی موقتی برای سرپوش گذاشتن بر مشکلاتی که بیشتر جوانان در حوزه ازدواج با آن مواجهند
اینکه بخواهیم نگاهی قابل اطمینان به این مقوله داشته باشیم نمی تواند به عنوان یک راه حل تلقی شود. چرا که فرهنگ سازی ازدواج اینترنتی در جامعه برای شکل گیری یک خانواده سالم نیازی ضروری است. ایجاد زمینه های شناخت و فراهم نمودن امکان مشاوره بعد از آشنایی و ملاقات همچنین تحقیق و بررسی درباره مورد برگزیده شده نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد.
مساله ای که نه تنها خود جوانان بلکه تمامی مسئولان ذیربط هم برای ساماندهی این نوع آشنایی و ازدواج، باید به آن توجه کافی داشته باشند. فقدان آموزش به عنوان کلیدی ترین چالش امروز در بحث ازدواج این امکان را فراهم ساخته که شیوه های همسریابی در کشور تحت تاثیر برخی انگیزه های انحرافی از ماهیت دوگانه ای برخوردار شود.
اثرات انحرافی این شیوه طبعا پیامدهای زیانباری را متوجه روح و روان جوانان این کشور خواهد کرد.همسریابی اینترنتی با این که ممکن است مراحل نهادینه شدن در کشور را طی کند اما باز هم با توجه به ماهیت پنهان فضای مجازی برای فرار انسانها از واقعیت و استفاده از نقاب در مقابل یکدیگر; یک شیوه انحرافی برای فایق آمدن بر مشکل انتخاب گزینه صحیح است در حالی که اتکا به این روش متضمن خطراتی است متاسفانه برخی خانواده ها با سکوت زیانبار خود به تداوم و مشروعیت یافتن این شیوه کمک می کنند....
امیررضا پرحلم
روزنامه ابتکار
