با آن كه برخي مدافعان محيط‌زيست اهداف اين نشست را ناكافي و بدون ضمانت اجرايي مي‌دانند، اما به اعتقاد بسياري از كارشناسان اين اجلاس فرصتي مغتنم بود تا به بهانه آن به دنيايي بنگريم كه 20 سال آينده خواهان آن هستيم.
به گفته بان كي مون، دبيركل سازمان ملل متحد، ريو +20 يكي از مهم‌ترين نشست‌هاي جهاني در زمينه توسعه پايدار در عصر ما محسوب مي‌شود. البته به شرط آن كه ديدگاه اعضاي شركت‌كننده در آن روشن باشد.
به همين دليل هم تحقق اقتصاد سبز قابل دوامي كه ضمن حمايت از دستيابي به آرمان‌هاي توسعه هزاره از طريق رشد درآمد، از سلامت محيط‌زيست محافظت كند اصلي‌ترين ديدگاهي است كه در ريو+20 مطرح شد.
ريو+ 20 در واقع فرصتي براي فاصله گرفتن از روال عادي و اقدام براي خاتمه‌دادن به فقر، رسيدگي به ويراني محيط‌زيست و ايجاد پلي به آينده در نظر گرفته شده است.
توسعه پايدار به معناي توسعه‌اي است كه نيازهاي كنوني را بدون به خطر انداختن توانايي نسل‌هاي آينده براي نيازهاي خود تامين كند.
اين نوع توسعه از آنجا اهميت دوچندان مي‌يابد كه براساس آمار برنامه اسكان بشر سازمان ملل متحد، نيمي از مردم دنيا اكنون در شهرها زندگي مي‌كنند و طي دو دهه آينده نزديك به 60 درصد جمعيت جهان ـ يعني پنج ميليارد نفر ـ شهرنشين خواهند شد.
البته افزايش جمعيت تنها چالش دنياي آينده نيست، چراكه جهان هفت ميلياردي ما تا سال 2050 مجبور است بيش از 9 ميليارد نفر را در خود جا دهد. اين درحالي است كه در حال حاضر هم بسياري از ساكنان زمين در فقر و محروميت به سر مي‌برند.
آمارها مي‌گويند يك نفر از هر پنج نفر يعني يك ميليارد و 400 ميليون نفر در حال حاضر با درآمد روزانه كمتر از 1.25 دلار زندگي مي‌كنند، يك ميليارد و 500 ميليون نفر در جهان به برق دسترسي ندارند، دو ميليارد و 500 ميليون نفر توالت بهداشتي ندارند و در نهايت نزديك به يك ميليارد نفر هر شب شكم گرسنه سر بر بالين مي‌گذارند.
در چنين شرايطي افزايش انتشار گازهاي گلخانه‌اي هم ادامه دارد و چنانچه تغيير آب و هوا به صورت كنترل‌نشده ادامه يابد بيش از يك‌سوم همه انواع شناخته شده گياهان و جانوران ممكن است منقرض شوند بنابراين اگر قرار باشد دنيايي قابل زندگي براي فرزندان و نوادگان خود باقي بگذاريم، لازم است از همين حالا با چالش‌هاي فقر فراگير و نابودي محيط‌زيست برخورد كنيم.
اگر حالا نتوانيم به قدر كافي به اين چالش‌هاي اساسي رسيدگي كنيم در آينده سياره‌اي ويران خواهيم داشت كه در جاي جاي آن فقر و بي‌ثباتي موج مي‌زند.
براي رسيدن به توسعه پايدار در سطح جهان خيلي هم نبايد نااميد باشيم، چراكه طي دو دهه گذشته نمونه‌هاي فراواني از توسعه پايدار موفق در حوزه‌هايي مانند انرژي، كشاورزي، برنامه‌ريزي شهري و... تحقق يافته است.
از جمله اين‌كه در كنيا، سازوكارهاي نوآورانه تامين مالي باعث ترغيب سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در منابع انرژي تجديدپذير بويژه گاز متان كه از گياهان خشكيده توليد مي‌شود، شده است.
در چين گام‌هاي جدي در جهت توليد كربن كمتر براساس توسعه منابع انرژي تجديدپذير برداشته شده و در اوگاندا، روآوردن به كشاورزي ارگانيك درآمد زيادي براي كشاورزان خرده مالك توليدكرده و براي اقتصاد، جامعه و محيط‌زيست مزايايي به بار آورده است.
از طرف ديگر در برزيل، طرحي براساس سازوكار توسعه پاك براي تحول دو واحد از بزرگ‌ترين مراكز تخليه زباله سائوپائولو به اجرا در آمده كه به موجب آن از انتشار مقادير قابل ملاحظه‌اي گاز متان در جو زمين جلوگيري شده و در عوض از اين گاز براي توليد بيش از يك ميليون مگاوات برق استفاده شده است يا در فرانسه، در كمتر از چهار سال حدود 90 هزار شغل در بخش‌هاي سبز ايجاد شدكه بيشتر آنها در حوزه‌هاي حفظ انرژي و توسعه انرژي تجديدپذير بودند.
به اين ترتيب مي‌بينيم كه اگر بخواهيم مي‌توانيم توسعه پايدار را به يكي از اهداف اساسي و در عين حال قابل دسترسي جوامع تبديل كنيم.
به گفته كارشناسان، ريو +20 فرصتي فراهم ساخت تا جهاني فكر كنيم و همگي براي تضمين آينده مشتركمان اقدام كنيم. فراموش نكنيم كه توسعه پايدار يك انتخاب نيست، بلكه تنها راهي است كه به تمامي بشريت امكان مي‌دهد در حفظ سياره زمين، سهيم باشند.
بهاره صفوي
