مقالات منابع طبیعی

تعيين کيفيت علوفه يکي از مهمترين عواملي است که جهت مديريت صحيح مراتع لازم است. گونه هاي مرتعي در مکانها و زمانهاي مختلف، کيفيت علوفه متفاوتي دارند. در اين تحقيق کيفيت دو گونه علف گندمي مهم مراتع پارک ملي گلستان، Agropyron cristatum و Thinopyrum intermedium در سه مرحله فنولوژيکي رشد رويشي، گلدهي و بذردهي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور در هر مرحله فنولوژيکي 10 پايه از هر گونه نمونه برداري و فاکتورهاي کيفي پروتئين خام، ADF، الياف خام، هضم پذيري و انرژي متابوليسمي گونه ها در سه مرحله اندازه گيري شد. پس از تجزيه واريانس، ميانگين داده ها با آزمون دانكن مقايسه شدند. نتايج بدست آمده نشان داد که کيفيت علوفه در هر دو گونه در مرحله رشد رويشي بيشتر از مراحل ديگر است. همچنين دو گونه از نظر پروتئين خام،ADF ، قابليت هضم پذيري، انرژي متابوليسمي و فيبر خام در دو مرحله رشد رويشي و گلدهي تفاوت معني داري ندارند ولي در مرحله بذردهي Agropyron cristatum نسبت به Thinopyrum intermedium از کيفيت بهتري برخوردار است. بطور كلي كيفيت علوفه گونه Agropyron cristatum بهتر از گونه Thinopyrum intermedium بود.

 نسخه قابل چاپ

يكي از روشهاي معمول كنترل فرسايش كناري و ساماندهي رودخانه ها استفاده از آبشكن (اپي1) مي باشد. احداث اپيها باعث مي شود الگوي جريان در رودخانه تغيير كرده و كناره ها در معرض فرسايش قرار نگيرند. اما عملكرد مثبت سازه از يك سو به ويژگي هاي طبيعي رودخانه بستگي داشته و از سوي ديگر منوط به رعايت نكات فني در حين احداث سازه مي باشد. در اين تحقيق جهت بررسي فاكتورهاي موثر در عملكرد آب شکنهاي توري سنگي، شمع كوبي و سنگ و ملات احداث شده دررودخانه ميناب، نسبت فاصله بين آبشكنها به طول آنها (S/L)، نسبت تنگي شدگي عرض رودخانه B1/B2، ميزان اراضي بازيافتي، ميزان آب شستگي در اطراف دماغه اپي، مشخصات هندسي و جنس مصالح بكار رفته شده در انواع مختلف اپيها، عمر سازه، هزينه هاي ساخت و تخريب انواع مختلف آب شکنها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج اين تحقيق نشان داد که در آب شکنهاي توري سنگي با زاويه بين 100 تا 120 درجه نسبت به كرانه بالادست بهترين نتايج از حيث انحراف جريان بدست آمده است. در مقادير S/L>3 جريان در بين اپيها باعث ايجاد حلقه هاي چرخابهاي مي گردد كه هم در مورد اپيهاي توري سنگي و هم در مورد اپيهاي سنگ و ملات صادق است. به طور كلي اپيهاي توري سنگي در شرايط بستر يكسان داراي عمر مفيد بسيار بالاتر بوده و براي حفاظت از سواحل رودخانه و اراضي مجاور آن توصيه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

شناسايي پوشش گياهي هر منطقه اساس مطالعات اكولوژيك را تشكيل داده كه در مديريت واحدهاي زيست محيطي نقش مهمي ايفا مي كند. هدف اين مطالعه معرفي گونه هاي درختي و درختچه اي منطقه كجور (نوشهر) در قالب واحدهاي رويشي مي باشد. در اين بررسي در ابتدا واحدهاي شكل زمين بر روي نقشه هاي توپوگرافي 1:25000 تفكيك گرديد. در هر واحد زميني در ابتدا جنگل گردشي صورت گرفت. سپس يك قطعه نمونه با توجه به شرايط توده با ابعاد مختلف انتخاب گرديد. در درون هر قطعه نمونه درختان و درختچه ها شناسايي شده و بر اساس شرايط فيزيونومي در هر واحد شكل زمين، واحدهاي رويشي تعيين شد. در نهايت 42 گونه درختي و درختچه اي در مناطق مورد مطالعه در كجور شناسايي گرديد. در مجموع در 131 واحد زميني تفكيك شده بر اساس سه عامل ارتفاع از سطح درياي آزاد، جهت دامنه و درصد شيب، 215 واحد گياهي تشخيص داده شد. از بين اين واحدها در تعداد 21 واحد گونه غالب اول و دوم به ترتيب راش و ممرز مي باشد، كه اين تيپ بيشتر در ارتفاع 1100-2200 متر از سطح دريا و در اكثرجهات جغرافيايي مشاهده مي شود. همچنين در 18 واحد گونه بلندمازو و لور ، در 13 واحد گونه بلندمازو و راش ، در 9 واحد گونه راش و بلندمازو، در 8 واحد گونه بلندمازو و ممرز و در 7 واحد گونه راش و لور به ترتيب به عنوان گونه غالب اول و دوم مشخص شدند. تيپهاي درختي و درختچه اي در هر منطقه بر اساس ارتفاع از سطح دريا، جهت دامنه و درصد شيب تعيين شد. نتايج نشان مي دهد كه گسترش گونه هاي جنگلي، نوع آميختگي آنها و تيپهاي تشكيل يافته در منطقه مورد بررسي تحت تاثير عوامل فيزيوگرافيك قرار دارد. با افزايش ارتفاع از سطح دريا، توده ها از نظر تركيب گونه ها و تراكم و همچنين كيفيت پايه ها از شرايط مطلوب تري برخوردار هستند. همچنين در دامنه هاي شمالي به علت برخورداري از شرايط مطلوب از نظر رطوبت و خاك، توده هاي مرغوب بيشتر حضور داشته، در حالي كه در دامنه هاي جنوبي بيشتر توده هاي مخروبه استقرار يافته است.

 نسخه قابل چاپ

بذر اغلب گونه هاي دارويي به جهت سازگاري اكولوژيكي با شرايط محيطي داراي انواع خواب مي باشند. بنابراين شناخت عوامل اكوفيزيولوژيكي موثر بر خواب و ايجاد شرايط بهينه براي جوانه زني بذر گياهان دارويي جهت توليد و پرورش آنها يك امر ضروري است. به همين منظور جهت ارزيابي اثر تيمارهاي مختلف بر جوانه زني بذر 5 گونه مهم دارويي زوفا (Hyssopus officinalis) آويشن دنايي (Thymus daenensis)، باديان رومييا انيسون (.Pimpinella anisum L)، بومادران (Achillea millefolium) و كلوس يا كرفس معطر (Klosia odoratascima) جمع آوري شده در سال 84-1383 از استان چهارمحال و بختياري، آزمايشي در قالب طرح كاملا تصادفي در 3 تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل پيش خيساندن اسيد جيبرك با 3 غلظت 100، 500 و 1000 قسمت در ميليون و Kno₃ و 0.2% تيوره 1 مولار و شاهد انجام شد. نتايج اين بررسي نشان داد كه اثر تيمارهاي مختلف بر درصد جوانه زني بذر گونه هاي دارويي زوفا، بومادران، آويشن و انيسون (p<0.01) معني دار بود. در بين اين تيمارها نيترات پتاسيم با غلظت 0.2 % و اسيد جيبرليك با غلظت 500 قسمت در ميليون بيشترين اثر مثبت را بر شكستن خواب و جوانه زني بذر گونه هاي آويشن دنايي، زوفا و باديان رومي داشتند. ولي بذر گونه كلوس واكنشي به تيمارهاي مختلف نشان نداد.

بارش طراحي يكي از اساسي ترين عوامل در برآورد سيلاب در حوزه هاي آبخيز مي باشد. با توجه به وجود تغييرات زماني در شدت رگبارهاي سيل آسا، شناخت دقيق الگوهاي توزيع زماني بارش در يك منطقه از اهميت زيادي برخوردار است. در اين تحقيق با بررسي كليه رگبارهاي مشاهداتي در ايستگاه هاي سينوپتيك حوزه آبخيز درياچه نمك، رگبارهاي منفرد شديد در تداوم هاي 1، 3، 6، 9، 12 و 24 ساعته استخراج گرديد. به منظور ارائه الگوهاي زماني رگبارها از روش رتبه بندي بهره گرفته شد. در اين روش ابتدا رگبارهاي هر پايه زماني معين به دوره هاي كوچكتري تقسيم و دوره هاي مختلف رگبارها بر اساس مقدار بارش دريافتي رتبه بندي شدند، سپس بر اساس ميانگين گيري از دوره هاي مختلف، رتبه شاخص هر دوره تعيين و مقادير بارندگي هر دوره بر اساس درصدي از كل بارش تعيين گرديد. سپس الگوهاي زماني بارش به صورت نقطه اي (در تداوم هاي مختلف هر ايستگاه) و به صورت منطقه اي (الگوهاي تيپ) با ترکيب آمار رگبارها در ايستگاه هاي مختلف ارائه گردِِيد. به منظور ارزيابي دقت الگوها از آزمون کاي اسکوار استفاده شد و ميزان اعتماد هر الگوي نقطه اي و منطقه اي مشخص گرديد. نتايج نشان مي دهد كه با افزايش تداوم يا پايه هاي زماني، با تعداد كمتري رگبار، اعتماد در سطوح مناسب و قابل قبول حاصل مي شود. همچنين تحقيقات ديگر در داخل کشور نتايج اين تحقيق را تاييد مي کنند و الگوهاي منطقه اي نيز با مواردي از الگوهاي SCS شباهت مناسبي را نشان مي دهند.

 نسخه قابل چاپ

ترسيم منحني هاي عمق - مساحت و تداوم بارندگي 1، DAD در حوزه هاي آبخيز يكي از مسائل كاربردي در هيدرولوژي و آبخيزداري است. اين منحنيها، ارتفاع و سطح تحت پوشش بارش را در هر تداومي نشان مي دهند كه اين اطلاعات در برآورد دبي ورودي به سازه هاي آبي مثل سدها، كانالها، پلها، و در طراحي و سامان دهي رودخانه ها و عمليات آبخيزداري حائز اهميت است. در اين بررسي پس از جمع آوري اطلاعات و آمار بارندگي ايستگاه هاي باران سنجي و باران نگاري در استان، براي يک دوره زماني 30 سال، 60 بارش 24 ساعته از ايستگاه سينوپتيك اراک استخراج شد. با انطباق بارشهاي مذكور با بارندگي هاي روزانه ايستگاه هاي باران سنجي، 10 بارش فراگير 24 ساعته انتخاب شد. بارشهاي كوتاه مدت 12، 6 و 3 ساعته از بارشهاي 24 ساعته استخراج شد. با تشكيل معادلات گراديان بارندگي براي 4 تداوم مذكور و استفاده از نقشه هاي توپوگرافي 1:50000 استان و بهره گيري از نرم افزار ILWIS  نقشه هاي هم باران ترسيم شد. با محاسبه مساحت تجمعي، حجم بارش خالص، حجم بارش تجمعي و متوسط حداكثر بارش، تعداد 40 منحني DAD اوليه براي 4 تداوم مذكور ترسيم شد. در نهايت منحني هاي نهايي DAD براي 4 تداوم 24 ، 12 ، 6 و 3 ساعته براي کاربرد در سطح استان ترسيم و معرفي شده است.

 نسخه قابل چاپ

گياهان ترخون قبل از مرحله گلدهي درشرايط مزرعه اي توسط غلظت 100 ميکرومولارIAA  و NAA به طور جداگانه و سه بار در هفته تيمار شدند. محلولهاي هورموني بر روي بخشهاي هوايي گياهان پاشيده شد. پس از يک هفته گياهان برداشت و در تاريکي با جريان هوا خشک گرديدند. اسانس بخشهاي هوايي خشک شده به روش تقطير با آب استخراج شد. بازده اسانس در تيمارها افزايش يافته و ترکيبات متشکله اسانس در بخش هوايي خشک شده بوسيله GC/MS³ مورد بررسي قرار گرفت. ترکيبات اصلي در اسانس نمونه شاهد شامل: متيل - چاويکول (31/82%)، سيس اوسيمن (15/5%)، ترانس بتا اوسيمن (01/4%) که 47/91 درصد کل ترکيبات متشکله اسانس را شامل مي شوند. نتايج حاصل نشان داد که IAA و NAA سبب کاهش درصد متيل چاويکول و افزايش درصد ساير ترکيبات در گياه ترخون مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

دره دام گاهان با وسعت تقريبي 2100 هكتار در 12 كيلومتري جنوب غربي شهرستان مهريز واقع شده است. حداقل ارتفاع اين منطقه 1880 متر و حداكثر آن 3873 متر از سطح دريا مي باشد. ميزان متوسط بارندگي ساليانه منطقه 195 ميليمتر است كه در ارتفاعات بيشتر به صورت برف مي باشد. بررسي به عمل آمده (1383-1372) نشان داد كه در منطقه مورد مطالعه 175 گونه گياهي متعلق به 134 جنس و 46 خانواده وجود دارد. بيشترين تعداد گونه به ترتيب مربوط به خانواده هاي Asteraceae با 34 گونه، (19.4 درصد)، Poaceae با 23 گونه ، 13.1 درصد) Lamiaceae با 15 گونه، (8.6 درصد)، Rosaceae با 12 گونه (6.9 درصد)، Apiaceae با 9 گونه (5 درصد) و Papilionaceae با 8 گونه (4.5 درصد) است. از نظر شكل زيستي، 42.4 درصد گونه ها هميكريپتوفيت، 21.1 درصد كريپتوفيت، 16 درصد تروفيت، 13.1 درصد فانروفيت و 7.4 درصد كامفيت هستند. در بين گياهان منطقه هميكريپتوفيتها (42.4 درصد) و كريپتوفيتها (21.1 درصد) مهمترين شكل زيستي منطقه را تشكيل مي دهند. از نظر عناصر رويشي منطقه 72.6 درصد عنصر ايران ـ توراني، 9.7 درصد عنصر ايران ـ توراني و اروپا ـ سيبري، 4 درصد عنصر جهاني، 3.4 درصد ايران ـ توراني و مديترانه اي، 3.4 درصد عنصر ايران ـ توراني و مديترانه اي و اروپا ـ سيبري، 6.3 درصد عنصر ايران ـ توراني و صحرا ـ سندي و 0.5 درصد عنصر اروپا ـ سيبري مي باشد. از 175 گونه فلور منطقه 45 گونه (25.7 درصد) گياه دارويي ، 31 گونه (17.7 درصد) گياه اسانس دار، 22 گونه (12.6 درصد) انحصاري ايران و 3 گونه انحصاري يزد مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق فلور منطقه كيان نهاوند در استان همدان مورد بررسي قرار گرفته است. روش جمع آوري گياهان منطقه مذكور روش مرسوم مطالعات تاكسونوميك بوده است. نمونه هاي جمع آوري شده بر اساس روشهاي مرسوم تاكسونومي گياهي و به كارگيري منابع لازم شناسايي شد و خانواده، جنس و گونه هريك از آنها تعيين گرديد. اسامي تاكسون هاي منطقه به صورت فهرست الفبايي و به ترتيب خانواده و نام علمي تنظيم شد. نمونه هاي جمع آوري شده در اين بررسي در هرباريوم مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان و هرباريوم دانشگاه اصفهان نگهداري مي گردد. شكل زيستي هر يك از عناصر گياهي منطقه با استفاده از روش رانكير (Raunkier) مشخص شد. اين بررسي نشان داد كه در منطقه ذخيزه گاه ژنتيكي كيان نهاوند 64خانواده، 264 جنس و 405 گونه گياهي حضور دارد. اشكال زيستي گياهان منطقه شامل 7% فانروفيت، 12% ژئوفيت، 42% همي كريپتوفيت، 4% كامفيت و 35% تروفيت مي باشد.

در طبيعت گياهاني مشاهده مي شوند كه عمدتا در اقليم خاصي گسترش دارند و در ساير اقاليم بندرت مشاهده مي شوند. از اين رو مي توان از اين گياهان به عنوان معياري براي تشخيص و تفكيك اقاليم استفاده کرد. در اين تحقيق ابتدا اقليم استان مركزي توسط سيستم هاي طبقه بندي اقليميكوپن، استنز، تورنتويت 1933، تورنتويت 1948، دومارتن اصلاح شده، گورزينسكي و آمبرژه طبقه بندي شده است. براي اين كار، آمار و اطلاعات هواشناسي براي يك دوره 20ساله در سطح استان جمع آوري شده و روابط همبستگي عوامل هواشناسي با ارتفاع تعيين شده است. با قرار دادن روابط حاصله در فرمولهاي اقليمي سيستمهاي فوق، اين سيستمها در منطقه مورد مطالعه پياده شده اند. در مرحله بعد اقدام به شناسايي گياهان معرف اقليم در منطقه مورد مطالعه شده است. با بررسي حدود 550 گونه گياهي شناسايي شده در سطح استان 54 گونه به عنوان گياهان معرف اقليم متمايز گرديدند. اقليمي كه هر گياه معرفي مي کند با اقليمي كه سيستمهاي طبقه بندي اقليمي براي آن گياه بيان مي دارند (رويشگاه گياه)، مورد بررسي و مقايسه قرار گرفته است. براي اين كار از دو روش شمارش تعداد مشاهدات صحيح و امتيازدهي برحسب اولويت بندي استفاده شده است. نتايج حاصله نشان داد كه طبقات اقليمي حاصل از سيستم هاي دومارتن اصلاح شده، تورنت ويت و آمبرژه به ترتيب دقيقتر از ساير سيستمها در منطقه مورد مطالعه بوده است. در پايان براي بررسي آماري نتايج از آزمون غيرپارامتري مان - ويتني استفاده شد كه اين آزمون هم معني دار بودن نتايج را مورد تاييد قرار داده است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ