"اولیگ بیلائوس" رئیس اداره اول اروپای وزارت امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در جلسه کمیته امنیت دولتی (مجلس سفلی) این کشور اعلام کرد؛ رسانه‌های گروهی در رابطه با احتمال استقرار تجهیزات نظامی آمریکا در کشورهای آسیایی مطالب زیادی منتشر کرده‌اند، اما وزارت امور خارجه دلایل تاییدکننده این بحث را در اختیار ندارد.
برخلاف نظر این مقام نهاد سیاست خارجی روسیه، نشریه "آکتوآلنی کمینتاری" چاپ مسکو در آخرین شماره خود نوشت؛ پنتاگون با قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان در مورد واگذاری بخشی از تجهیزات نظامی خود به این کشورها به صورت رایگان و بخشی دیگر جهت "نگهداری مسئولانه" مذاکرات پنهانی انجام می‌دهد.
هنوز معلوم نیست که منظور واشنگتن از عبارت "نگهداری مسئولانه" چه خواهد بود زیرا بر اساس اطلاع رسانه‌های گروهی که از نهادهای نظامی و امنیتی کشورهای آسیای مرکزی نشات گرفته است، آمریکا می‌خواهد با ایجاد به اصطلاح انبارهای موقت تجهیزات نظامی خود بهانه برای حضور بلند‌مدت در این منطقه را فراهم کند.
دیگر اینکه اظهار بی‌اطلاعی وزارت امور خارجه روسیه را تحلیلگران مسائل سیاسی و امنیتی منطقه اینگونه تعبیر می‌کنند که احتمالا میان مسکو و واشنگتن در رابطه به این موضوع توافقاتی حاصل شده که این نوع موضع‌گیری به معنای موافقت با اقدامات آمریکا است.
در غیر این، حتی برای افراد غیر‌کارشناس معلوم است که با واگذاری تجهیزات به کشورهای آسیای مرکزی، آمریکا امکان گسترش ارتباط و همکاری‌های نظامی و امنیتی با منطقه را به دست می‌آورد که به صورت طبیعی به معنای تضعیف نقش سازمان پیمان امنیت جمعی و همچنین سازمان همکاری‌های شانگهای خواهد بود.
اهداف نظامی و امنیتی آمریکا در آسیای مرکزی روشن است. این کشور با استفاده از هرگونه موقعیت مناسب و حتی بهانه‌های ساختگی به دنبال افزایش نفوذ خود در این منطقه می‌باشد.
"جیمس ماتیس" مسئول فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا در بیش از 3 ماه پیش ضمن شرکت در جلسه کمیته نیروهای مسلح مجلس سنای کشورش گفته بود؛ وجود مسیر شمالی پشتیبانی از نیروهای ائتلاف در افغانستان فرصت مناسب برای گسترش همکاری با کشورهای آسیای مرکزی را ایجاد کرده است.
این منطقه با تهدیداتی از ناحیه افغانستان رو به رو بوده و فرماندهی مرکزی کمک به تحکیم ظرفیت این کشورها در جهت مبارزه با گروه‌های افراطی مسلح را از اهداف اصلی خود می‌داند.
از میان این سطور نکته‌ای را می‌توان دریافت که واشنگتن با بهانه کمک به تقویت ظرفیت این کشورها در جهت مبارزه با گروه‌های افراطی مسلح، در حقیقت به دنبال تامین حضور نظامی و امنیتی خود در منطقه است که بعید است مسکو نسبت به آن بی‌اطلاع باشند.
در ادامه سخنرانی خود در کمیته سنا، این مقام عالی‌رتبه نظامی آمریکا گفته است؛ جلوگیری از تلاش‌های گروه‌های افراطی برای تبدیل آسیای مرکزی به پایگاه انجام عملیات‌های تروریستی از وظایف مهم واشنگتن می‌باشد.
همان‌گونه که اشاره شد مسئولیت تامین امنیت آسیای مرکزی بر عهده سازمان پیمان امنیت جمعی می‌باشد ولی ظاهرا همانند بیانیه‌های سال 2001 مقامات عالی مسکو مبنی بر اینکه آمریکا دارد به جای روسیه در افغانستان زحمت می‌کشد، اینک آمریکا تصمیم گرفته است که این زحمت را در مورد آسیای مرکزی نیز به جای مسکو بکشد. طی چند سال اخیر به امضا رسیدن چندین سند همکاری‌های نظامی دفاعی دوجانبه با کشورهای آسیای مرکزی، شانس آمریکا برای نزدیک شدن به اصل اهدافش را افزوده است.
بیانیه یادشده نماینده وزارت امور خارجه روسیه در حقیقت جای سوال دارد چرا که در ماه آوریل سال جاری میلادی رئیس جمهور تاجیکستان "امامعلی رحمان" ضمن سخنرانی در مراسم افتتاح شعبه دانشگاه ملی تحقیقات فن‌آوری مسکو در دوشنبه، با گلایه از کم‌توجهی مسکو به عنوان شریک استراتژیک دوشنبه، یادآور شد؛ روی میز من پیشنهادات قدرت‌های جهانی برای ایجاد پایگاه نظامی خوابیده است...
این بیانیه رئیس جمهور تاجیکستان در رسانه‌های مختلف دنیا و از جمله روسی بازتاب گسترده داشت و فراتر از آن در مراسم مورد اشاره "کانستانتین کاساچوف" نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور کشورهای مشترک‌المنافع نیز حضور داشت که نمی‌توانست این مورد را به مقامات عالی کشورش منتقل نکند.
پس به عبارت دیگر کشورهای آسیای مرکزی در رابطه به انگیزه‌های نزدیکی‌اشان با آمریکا و غرب، توپ را به میدان روسیه انداخته‌اند و این روسیه است که باید به انتظارات آنها پاسخ مثبت دهد. اما چنین به نظر می‌رسد که کشورهای آسیای مرکزی هستند که برخلاف اغماض‌های مسکو در برابر اقدامات واشنگتن در منطقه، باز هم تلاش می‌کنند تا به هر نحوی توازن منافع قدرت‌ها و به‌خصوص مسکو و واشنگتن را بهم نزنند.
وگرنه به اعتقاد تحلیلگران، روسیه با روش‌های مبهم و گاهی سوال‌برانگیز خود در برابر آمریکا در حال تدریجا از دست دادن موقعیت خود در آسیای مرکزی بوده و دیگر توان و قدرتی را ندارد که عملا بتواند مانع تمایل آنها به واشنگتن و غرب شود.
در ادامه این وضع بعید نخواهد بود چنانچه با تحویل گرفتن تجهیزات و و تسلیحات آمریکایی شاهد بیانیه‌های تمجیدآمیز مقامات منطقه در مورد آمریکا بشویم. زیرا در گذشته این نوع نگاه مسئولین کشورهای آسیای مرکزی نسبت به واشنگتن وجود داشته که با آوردن نمونه‌ای از آن اکتفا می‌کنیم.
"اسلام کریم‌اف" رئیس جمهور ازبکستان در سال 2002 ضمن صحبت از نقش مثبت آمریکا در کشورش و منطقه اعلام کرده بود: در رفع تهدید به مرزهای جنوبی ازبکستان نقش تعیین‌کننده نه با سازمان پیمان امنیت جمعی بلکه با آمریکا بود...
با داغ شدن فضای امنیتی مرزهای آسیای مرکزی با افغانستان (البته با کمک عوامل آمریکا) تا سال 2014 و "تجربه" موثر بودن کمک‌های نظامی و امنیتی واشنگتن به کشورهای منطقه قطعا تمایل این کشورها به تداوم همکاری با آمریکا افزایش خواهد یافت.
مسلم اسا که تداوم این روند منجر به کاهش نقش روسیه خواهد شد که وزارت امور خارجه آن از وجود برنامه‌های واشنگتن برای آسیای مرکزی اظهار بی اطلاعی می‌کند.
