مقالات بیابان

به منظور مطالعه خصوصيات رشدي گندم در شرايط دو برابر شدن غلظت CO₂ رشد و توليد ارقام گندم به کمک يک مدل عمومي شبيه سازي رشد و نمو اين گياه در شرايط تغيير اقليم پيش بيني و با شرايط فعلي مقايسه گرديد. داده هاي آب و هوايي مربوط به شرايط تغيير اقليم (سال 1400 هجري شمسي) به وسيله مدل هاي عمومي گردش محاسبه شدند . اطلاعات گياهي لازم نيز از آزمايشهاي مزرعه اي جمع آوري گرديد. نتايج شبيه سازي نشان داد که تغيير اقليم از طريق افزايش درجه حرارت باعث 26 روز کاهش در طول دوره رشد گندم در شرايط مشهد خواهد شد. شاخص هاي فيزيولوژي نظير تعداد و سطح برگ ها نيز تحت تاثير تغيير اقليم قرار خواهد گرفت. ميانگين توليد بيوماس حدود %6 افزايش يافت حال آن که عملکرد دانه گندم تا %30 افزايش نشان داد. پيش بيني مدل نشان داد که تغيير اقليم با تاثير بر الگوهاي تشخيص ماده خشک بين اندام هاي مختلف باعث افزايش قابل ملاحظه اي عملکرد در شرايط اقليمي سال 1400 خواهد شد. علي رغم افزايش درجه حرارت در سال 1400، آب مصرفي گندم در طول فصل رشد کاهش خواهد يافت که با توجه به افزايش عملکرد نشان از بهبود کارآيي مصرف آب دارد. دلايل فيزيولوژي واکنش هاي احتمالي گندم به شرايط اقليمي سال 1400 مورد بحث قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

اراضي رسي نمكي حساس به فرسايش بادي كه در واژگان ژئومرفولوژي به اراضي دقي (سبخا sebkha) معروف مي باشند گستره نسبتا وسيعي در پلايا يا چاله هاي داخلي در مناطق خشك و بياباني از جمله فلات مركزي ايران را تشكيل مي دهند. حساسيت نسبتا زياد اين اراضي به فرسايش بادي و از همه مهمتر عدم امكان كنترل آنها به روش بيولوژي (كشت گونه هاي گياهي) بدليل محدوديتهاي فيزيكي و شيميايي خاك دستيابي به شيوه هاي ديگر كنترل فرسايش بادي خاصه روشهاي متناسب با شرايط حاد اكولوژيكي به نحوي كه كمترين مقدار مصرف آب و نگهداري را خواسته باشد ضروري به نظر مي رسيد. بر اين اساس طرح كاربردي مالچ سنگريزه اي كه خود نمونه بارز الهام از طبيعت در عرصه هاي سنگفرشي (هامادا Hamada) مي‌باشد با تاثير 4 تراكم پوشش سنگريزه اي صفر (شاهد) و %25 و %50 و %70 بر روي 3 دسته از اراضي حساس به فرسايش بادي دشت يزد - اردكان انجام شد. نوع سنگريزه هاي انتخابي در حد بادام و اندازه ريگ و قلوه سنگ مي باشد كه از نزديك ترين معادن شن و ماسه در منطقه تامين مي گرديد. به منظور ايجاد بادهاي با سرعت معين در زمان مشخص از دستگاه سنجش فرسايش بادي (W.E.meter) كه نوع تونل باد قابل حمل است استفاده گرديد. اراضي نمونه مالچ پاشي شده با تراكم هاي مختلف تحت تاثيري بادي با سرعت 10 متر بر ثانيه در ارتفاع 20 سانتي متري (معادل 76 كيلومتر بر ساعت در ارتفاع 10 متري) به مدت 30 دقيقه قرار مي گرفتند و مقدار رسوب جمع آوري شده از سطح مقطع مشخص دستگاه (30x100CM) با نمونه هاي شاهد (اراضي لخت و بدون مالچ پاشي) مقايسه گرديدند. داده هاي بدست آمده از نمونه برداريها بر اساس آزمايش آماري فاكتوريل در قالب طرح بلوك كامل تصادفي و همچنين آزمون چند دامنه اي دانكن با كمك برنامه كامپيوتري MSTATC مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاصل اختلاف معني دار تاثير مالچ سنگريزه اي در كاهش فرسايش بادي را در كليه مناطق مورد بررسي در سطح كمتر از %1 نشان مي‌دهد. در حالي كه بين نوع مالچ سنگريزه‌اي بادامي و اورسايز اختلاف معني‌داري مشاهده نشد. لذا با توجه به ارزانتر و قابل دسترس تر بودن عناصر اورسايز بهتر است در طرحهاي كاربردي از اين نوع مالچ سنگريزه اي استفاده شود. مقايسه تاثير تراكم هاي مالچ سنگريزه‌اي نشان داد كه بين تراكم %50 و %75 تفاوت چنداني وجود ندارد و بيشترين اختلاف بين اين دو تراكم با تراكم %25 و صفر (شاهد) مي‌باشد. با توجه به نتايج بدست آمده مي‌توان استفاده از گراولهاي اورسايز (قلوه سنگ هاي كوچك) مازاد بر معادن شن و ماسه با تراكم %50 را به عنوان مناسب‌ترين نوع مالچ سنگريزه هاي در اراضي حساس به فرسايش دشت يزد پيشنهاد نمود. ايجاد پوشش يكنواخت و يا نواري و همچنين بررسي اثرات جانبي هر كدام از جمله مواردي است كه بايد از طريق طرحهاي تحقيقاتي جداگانه در عرصه هاي مورد نظر تحت بررسي قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

فنولوژي چهارگونه Astragalus Squarrousus Bunge، Smirnovia iranica sabetii، Zygophyllum eichwaldii C.A.Mey و Stipagrostis Plumosa (LO) Monor et T. Anders در مراحل مختلف رشد رويشي، گلدهي و رسيدن و افتادن بذر مورد بررسي قرار گرفت. در هر مرحله اثر درجه حرارت ماكزيمم و مينيمم هوا و در سطح خاك اندازه گيري شد. اين مطالعه در شنزارها و تپه هاي ماسه اي بندريگ كاشان در مركز ايران انجام شد. گونه هاي مورد بررسي نقش مهمي در كنترل فرسايشي بادي و تامين خوراك دام در مناطق خشك بعهده دارند. اين نتايج نشان داد كه درجه حرارت هوا در طي مراحل رشد S.plumosa بين 2.2 تا 41.5 درجه سانتي گراد و A.squarrousus بين 1.8- تا 42 درجه سانتيگراد ، S.iranica بين 1.8- تا 48 درجه سانتيگراد و Z.eichwaldii بين 2.2- تا 41.5 درجه سانتيگراد در نوسان است در حاليكه درجه حرارت سطح خاك براي اين گونه ها به ترتيب بين -3 تا 41.5 درجه سانتي گراد، 4 تا 48 درجه سانتيگراد، 1 تا 80 درجه سانتي گراد و -4 تا 48 درجه سانتي گراد مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

وجود نيازها و زمينه هاي کاري محققين مختلف موجب شده است که هر يک از آنها از ديدگاه خاص خود مساله خشکسالي را مورد بررسي قرار دهند. اين امر سبب گرديده که شاخصهاي مختلفي جهت پيش بيني اين پديده ابداع و ارايه گردد. يکي از بهترين شاخصهاي پيش بيني خشکسالي آبشناسي، تحليل منطقه اي جريان هاي کمينه در مناطق فاقد آمار و يا داراي آمار کوتاه مدت مي باشد.
يکي از عوامل مورد نياز در آناليز منطقه اي اطلاع از مناسب ترين تابع توزيع آماري مي باشد به همين جهت با بررسي کليه ايستگاه ها هيدرومتري، 16 ايستگاه از لحاظ دوره آماري مناسب، در حوزه آبخيز اترک انتخاب شد، سپس با برازش جريانهاي کمينه هفت و پانزده روزه هر يک از ايستگاه ها در دو دوره آماري 15-0 سال و بيشتر از 16 سال با هشت تابع توزيع احتمال بر اساس مجموع مربعات باقي مانده مشخص شد که تابع لوگ پيرسون تيپ III بهترين برازش را با جريان هاي کمينه هفت و پانزده روزه دارا مي باشد. 

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش برخي از ويژگي هاي رشد، نمو و فيزيولوژيکي گياه آلروپوس ليتوراليس که به عنوان گياهي مقاوم به شوري و خشکي شناخته شده است، در سطوح متفاوت شوري مورد مطالعه قرار گرفت. براي اين منظور آزمايشي در شرايط گلخانه اي با چهارسطح شوري 0,20,25,30 ds/m  در يک طرح کاملا تصادفي و در چهار تکرار انجام شد. سطوح شوري با استفاده از کلروسديم و کلرو کلسيم به نسبت 9 به 1 (9:1) در محلول غذايي هوگلند تهيه شد و با استفاده از روش کشت شني در يک سيستم بسته و به صورت قطره اي به کار گرفته شد. فاکتورهايي مانند عدد SPAD (ميزان کلروفيل)، درصد نيتروژن، مقاومت روزنه اي، وزن ويژه برگ (سطح برگ / وزن تر برگ = (SLW، سطح هر برگ، نسبت طول اندام هاي هوايي به ريشه اندازه گيري يا محاسبه شد. نتايج نشان داد که افزايش ميزان شوري تا سطح 25 ds/m ، عدد SPAD و ميزان نيتروژن افزايش و با افزايش آن تا 30ds/m اين کميت ها کاهش يافت. همانطور که انتظار مي رفت شوري باعث افزايش مقاومت روزنه اي شد و با افزايش آن SLW افزايش يافت، ولي سطح هر برگ و همچنين نسبت طول اندام هاي هوايي به ريشه کاهش يافت.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق، رويشگاه هاي گچي غرب استان سمنان مورد بررسي قرار گرفته است. با استفاده از ترابرش (Transect) و پلاتهاي واحد در 32 نقطه از اين رويشگاه ها، بر اساس حضور و درصد پوشش نسبي گياهان و بررسي ويژگيهاي خاکهاي گچي، بويژه درصد گچ خاک، ميزان گچ دوستي گياهان تعيين گرديده است. بر اين اساس گياهان منطقه به سه گروه: گياهان گچ دوست انحصاري (شامل 8 گونه)، گچ دوستي ترجيحي (شامل 28 گونه) و گياهان بي تفاوت (شامل 70 گونه) تفکيک گرديدند. از ميان 106 گونه گياهي شناخته شده در رويشگاه هاي گچي، 2 گونه متعلق به بازدارندگان پيشرفته. 11 گونه از گروه تک لپه ايها و بقيه متعلق به دولپه اي ها بودند. تمامي گياهان گچ دوست انحصاري، انحصاري ايران هستند و فقط در ايران رويش دارند و 6 گونه از آنها فقط در استان سمنان حضور دارند.

 نسخه قابل چاپ

تاثير الگوي کاشت و تراکم گياهي بر روي عملکرد و اجزا عملکرد دو رقم هيبريد ذرت شامل سينگل كراس 704 و تري وي کراس 647 در آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب بلوک هاي کامل تصادفي در سال 1379 در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه تهران مورد بررسي قرار گرفت. تيمار الگوي کاشت شامل کاشت به صورت معمولي و کاشت دو رديفه بر روي پشته هاي عريض (حذف يک در ميان جويچه ها) بود و تيمار تراکم شامل تراکم هاي 70000 ، 80000 و 90000 بوته در هکتار بود. نتايج آزمايش نشان داد که با افزايش تراکم گياهي عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيكي افزايش يافتند و اکثر اجزا عملکرد کاهش يافتند. به طوري که بيشترين تعداد رديف بلال، تعداد دانه در رديف بلال و وزن هزار دانه از تراکم 70000 بوته در هکتار و بيشترين مقدار عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيکي از تراکم 90000 بوته در هکتار به دست آمد. الگوي کاشت تاثير بسيار معني داري بر روي عملکرد و اجزاي عملکرد داشت و بيشترين ميزان عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيکي از الگوي کاشت معمولي به دست آمد. اکثر اجزا عملکرد نيز در الگوي کاشت معمولي بيشتر بودند. در بين دو رقم مورد آزمايش نيز هيبريد سينگل کراس 704 عملکرد دانه و عملکرد بيولوژيکي بيشتري نسبت به هيبريد تري وي کراس 647 داشت و دو رقم از لحاظ اجزا عملکرد بجز وزن هزار دانه اختلافي نشان ندادند.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله به بررسي وضعيت ترکيبات ازت که از آلاينده هاي مهم آب زير زميني در مناطق شهري و کشاورزي مي باشند، در سفره آب زير زميني زاهدان که تنها منبع تامين آب براي مصارف مختلف شهر زاهدان است، مي پردازد. اين بررسي بر مبناي مطالعات صحرايي، کارهاي آزمايشگاهي و جمع آوري اطلاعات موجود بنا شده است. نتايج اين بررسي نشان مي دهد که در منطقه بسيار وسيعي از سفره آب زيرزميني که شهر زاهدان بر روي آن گسترش يافته غلظت ترکيبات ازت به ميزاني خيلي بالاتر از حد مجاز افزايش پيدا کرده است. به عنوان مثال در بعضي نقاط ميزان غلظت نيترات به بيش از 5 برابر حد مجاز هم رسيده است. نتايج حاصل از ميزان آمونيم و نيتريت دلالت بر احتمال ورود فاضلاب خانگي تازه به سفره مي نمايد. اين وضعيت خود زنگ خطري است براي تسريع مسوولين در اقدامي جدي و هماهنگ در جهت حفاظت منابع آب زير ميني است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي امكان طبقه بندي اراضي شور از طريق داده هاي ماهواره اي، داده هاي رقومي سنجنده‌ تي ام از ماهواره لندست مربوط به شهريور 1370 و منطقه حوض السلطان قم مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. پس از بررسي كيفيت اين تصاوير از نظر هندسي و راديومتري، كد گذاري زميني آنها با استفاده از نقاط كنترل زميني كه از طريق DGPS بدست آمده بودند با دقت 0.55 پيكسل انجام گرديد. فنون مختلف بارزسازي تصوير نظير نسبت گيري و تحليل مولفه هاي اصلي (PCA) بر روي اين داده ها انجام شدند. 52 نمونه از خاك سطحي و عمقي به صورت تصادفي سيستماتيك تهيه و مورد تجزيه آزمايشگاهي قرار گرفتند. پارامترهاي شوري (EC)، اسيديته و بافت نمونه ها تعيين شدند. با تعيين موقعيت نمونه ها بر روي تصوير ماهواره اي زمين مرجع شده، درجات روشنايي (DN) پيكسل هاي مربوط استخراج گرديدند. رابطه ميان اين درجات روشنايي و پارامترهاي اندازه گيري شده مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان دهنده آن است كه ضرايب همبستگي بدست آمده از نمونه ها با بافت مشابه، بالاتر از حالتي است كه تمامي نمونه ها با هم مورد تجزيه و تحليل قرار گيرند. همچنين ضرايب همبستگي براي باندهاي TM3/TM4, TM4 نسبت به ديگر باندهاي اصلي و تركيبي بيشتر بوده است. هر چند كه بالاترين همبستگي بدست آمده (r=0.54) در سطح %1 معني دار است، اما جهت طبقه بندي كافي نمي باشد.

 نسخه قابل چاپ

در يك مطالعه آزمايشگاهي به منظور بررسي تاثير يون كلسيم بر جوانه زني بذر و رشد گياهچه عدس تحت تنش شوري، بذور عدس رقم محلي قزوين تحت تاثير مقادير مختلف نمك كلريد سديم (140, 70, 5 و 210 ميلي اكي والان بر ليتر) با سه سطح كلريد كلسيم (صفر، 10 و 20 ميلي اكي والان بر ليتر) به صورت فاكتوريل و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه جوانه زني بذر، رشد ريشه چه و رشد ساقه چه گياهچه ها با افزايش غلظت كلريد سديم كاهش يافت. افزايش غلظت يون كلسيم به 10 ميلي اكي والان بر ليتر در محيط شور تا حدود زيادي از كاهش جوانه زني، رشد ريشه چه و رشد ساقه چه جلوگيري كرد. بطوري كه افزايش غلظت يون كلسيم بدون در نظر گرفتن مقادير مختلف نمك به 10 ميلي اكي والان بر ليتر درصد جوانه زني، طول ريشه چه و طول ساقه چه را به ترتيب 111, 50 و 124 درصد نسبت به شاهد (C0) افزايش داد. بر اساس نتايج حاصله هنگامي كه نسبت سديم به كلسيم در محيط رشد، در محدوده 14:1 و يا كمتر باشد، جوانه زني و رشد گياهچه عدس (رقم قزوين) تا حدودي از تاثيرات سو شوري كلريد سديم، مصون مي ماند. بنابر مشاهدات انجام شده كلسيم بعنوان يك عنصر تعديل كننده جذب سديم در محيط رشد در كاهش صدمات سديم بر جوانه زني، رشد ريشه چه و ساقه چه گياه عدس موثر بوده است.

 نسخه قابل چاپ

طرح پژوهشي مذكور در محدوده جنوب سمنان در ناهمواري هاي كوه سرخ و ناهمواري هاي اطراف آن انجام گرفت كه اين ناهمواري ها را سازند قرمز بالايي شامل مارن، انيدريت و شيل و سنگ هاي تبخيري شامل هاليت و ژيپس و انيدريت تشكيل داده اند. مطالعات زمين شناسي و سنگ شناسي نشان داد كه پديده هاي شبه كارست بر روي سازند قرمز بالايي و همچنين گنبدهاي نمكي با كاني هاليت مشاهده گرديد و بررسي هاي زئومرفولوژي نشان داد كه اشكال شبه كارست در منطقه عبارتند از:
- اشكال سطحي يا اشكال حاصل از هوازدگي سطحي شامل چاله هاي باراني، شيارهاي انحلالي
- اشكال ناهمواري هاي حاصل از عمل فرسايش آبي شامل هزار دره‌ها پلهاي طبيعي
- تركيب اشكال زير زميني و سطحي شامل اشكال حاصل از فرسايش Piping
مطالعات و بررسي هاي صحرايي نشان داد كه جالبترين پديده شبه كارست در منطقه كه بطور شاخص مي تواند مورد نظر قرار گيرد پديده آب شستگي (زيربنا) مي باشد كه با اشكال مختلف و در ابعاد گوناگون چهره زمين را شكل داده است. مطالعات ژئومروفولوژي نشان داد كه در ايجاد اين اشكال علاوه بر شستشوي ذرات و انحلال، فيزيوگرافي، بافت سازند و جنس سنگ مادر، ميزان و نسبت املاح گوناگون نسبت به يكديگر، شيب ئيدروليكي و ميزان و شدت بارندگي دخالت داشته اند.

 نسخه قابل چاپ

يكي از مشكلات عمده در مطالعات هيدرولوژي دوره هاي كم آبي و پرآبي عدم وجود يا ناقص بودن آمار هيدرومتري مي باشد كه اين نقيصه به دلايل مختلف بالا بودن هزينه ايجاد ايستگاههاي هيدرومتري، مشكل نگهداري ايستگاهها و همچنين عدم دسترسي به همه حوزه ها آبخيز مي باشد. در اين تحقيق پس از بررسي ايستگاههاي هيدرومتري موجود در درياچه نمك تعداد 19 ايستگاه كه داراي بهترين آمار از نظر طول دوره آماري و ساير موارد بودند اثر انتخاب شد و جريانهاي حداقل (جريانهاي كمينه) 7 روزه و Q90% و دبي هاي حداكثر آنها استخراج شد و سپس بازسازي و تطويل آمار با استفاده از برنامه كامپيوتري HYFA مقادير فوق در دوره برگشتهاي 25,10,5,2 و 50 ساله تعيين گرديد. جهت تعيين حوزه هاي آبخيز مشابه و گروههاي همگن 14 پارامتر مورفومتري، اقليمي ژئومورفولوژي و زمين شناسي از حوزه هاي آبخيز منتخب استخراج شد و به كمك تجزيه به عاملها پارامترهاي مهم و مستقل انتخاب شدند. آنگاه به كمك فاكتورهاي انتخاب شده از دو روش همگن سازي عددي و غير عددي (مانند آناليز خوشه اي) و غير عددي (مانند منحني هاي آندرو) حوضه هاي آبخيز مشابه تعيين شده و سپس جريانهاي حداقل و حداكثر هر ايستگاه از طريق نسبت مساحت بين حوزه هاي آبخيز مشابه برآورد گرديد و در انتها به بحث در مورد كارايي روشهاي گرافيكي و عددي در تعيين مناطق همگن و همچنين كارايي روش انتقال شاخصها در برآورد جريانهاي حداقل و حداكثر پرداخته شده است.

 نسخه قابل چاپ