آن گونه كه بررسى ها نشان مى دهد، پیش از اسارت قوم یهود و آوارگى آنان توسط آشوریان، اندیشه ظهور منجى در ادبیات مذهبى، غیر مذهبى، اساطیر و افسانه ها و روایات مكتوب و شفاهى بنى اسرائیل جایى نداشته است.

تنها در سده دوم پیش از میلاد بود كه ظهور نجات بخش قوم خدا در اذهان و افكار یهود توسعه یافت (9) و دانیال نبى به دنبال رنج هاى پیاپى قوم یهود، پایان زجرها را نوید داد: “و در ایام این پادشاهان، یهوه خداى آسمان ها سلطنتى را كه تا ابد جاوید مى ماند، بر پا خواهد نمود و این سلطنت به قومى دیگر غیر از بنى اسرائیل منتقل نخواهد شد، بلكه تمامى آن سلطنت ها را خرد كرده، مغلوب خواهد ساخت و خودش براى همیشه پایدار و جاودان خواهد ماند.” (10)

اشعیاى پیامبر نیز در پیشگویى هاى خود مژده آمدن مسیح را داد و گفت: “براى ما ولدى و پسرى بخشیده مى شود كه سلطنت بر دوش او خواهد بود و اسم او عجیب و مشیر و خداى قادر و پدر سرمدى و سرور و سلامتى خوانده خواهد شد. ترقى سلطنت و سلامتى او را بر كرسى داوود و بر كشور وى پایانى نخواهد بود، تا آن كه انصاف و عدالت را براى همیشه استوار سازد. (11) “

البته شایان توجه است كه قوم یهود به عنوان مردمى دیندار همواره به آینده خویش امیدوار بودند و این عبارت كتاب مقدس میان یهودیان رایج بود كه: “اگر چه ابتدایت صغیر بود، عاقبت تو بسیار رفیع گردد. (12) “ با این وجود آنان پس از نخستین ویرانى شهر قدس، همیشه در انتظار رهبر الهى، قدرتمند و پیروزى آفرین بودند تا اقتدار و شكوه “قوم برگزیده ” را احیا كند.

یهودیان بر مبناى آنچه در زبور داوود آمده بود خود را وارثان به حق خداوند مى پنداشتند. در زبور آمده است: “زیرا كه شریران منقطع خواهند گشت و متوكلان به خداوند وارث زمین خواهند شد. هان بعد از اندك زمانى شریر نخواهد بود اما حكیمان (صالحان) وارث زمین خواهند گشت و میراث آن ها خواهد بود تا ابد الآباد. زیرا متبركان خداوند وارث زمین خواهند شد و ملعونان وى منقطع خواهند گشت. (13)”

این اندیشه وقتى با پیش گویى هاى صریح اشعیا در هم آمیخت، نیرو و امیدى تازه در رگ هاى یهود جریان یافت. ایشان كلام اشعیا را در حافظه خود به خوبى حفظ كردند و آن را دستمایه عشق به آینده اى روشن و افتخارآمیز قرار دادند، آنجا كه مى گوید: “نهالى از تنه، یسى (پدر داوود) بیرون آمده، شاخه اى از ریشه هایش خواهد شكفت و روح خداوند بر او قرار خواهد گرفت، یعنى روح حكمت و فهم و روح مشورت و روح معرفت و ترس از خداوند، خوشى او در ترس از خدا خواهد بود و موافق رؤیت چشم خود داورى نخواهد كرد و بر وفق سمع گوش هاى خویش تنبیه نخواهد نمود، بلكه مسكینان را به عدالت داورى خواهد كرد و به جهت مظلومان زمین به راستى حكم خواهد نمود. جهان را به عصاى دهان خویش زده، شریران را به نفخه لب هاى خود خواهد كشت. كمربند كمرش عدالت خواهد بود و كمربند میانش امانت.”

سپس اشعیا به گونه اى كنایه آمیز به صلح جهانى در آن دوران اشاره مى كند و ادامه مى دهد: “گرگ با بره سكونت خواهد داشت و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیر و پروارى با هم و طفل كوچك آن ها را خواهد راند... طفل شیر خواره بر سوراخ مار بازى خواهد كرد و طفل از شیر باز داشته شده، دست خود را بر خانه افعى خواهد گذاشت و در تمامى كوه مقدس من، ضرر و فسادى نخواهد كرد، زیرا كه جهان از معرفت خداوند پر خواهد بود، مثل آب هایى كه دریا را مى پوشاند. (14)”

اما صفنیاى پیامبر به نابودى رهبران دولت ها اشاره مى كند و آن را مقدمه جهان شمولى دین یهود مى داند. او مى گوید: “به منظور گردآورى طوایف بشر بر یك دین حق، سلاطین دول مختلف را نابود كنیم. آن وقت برگردانیم به قوم ها لب پاكیزه را براى خواندن همگى به نام خداى و عبادت كردن ایشان به یك روش. (15)”

همان گونه كه تا كنون مشاهده نمودید، اندیشه حكومت جهانى مصلح بر اساس دین یهود ویژگى هایى متفاوت از هندوئیسم و زردشت دارد. زیرا كه آنان:

1- خود را قوم برگزیده و وارث زمین مى دانند.

2- منجى را از نسل داوود دانسته، از این رو وى را متدین و مروج آیین موسایى مى پندارند.

3- نبرد با سلاطین و دولت ها و نابودى آنان را مقدمه حكومت جهانى منجى یهود برمى شمرد.

4- هر كس كه در برابر نجات دهنده قرار گیرد شریر شمرده شده، مشمول عذاب و خذلان مى گردد.

اگر چه تمامى این موارد، از اندیشه انتظار نجات دهنده در دین یهود، تفكرى مهاجم ترسیم مى كند اما واقعیت آن است كه یهودیان در طول تاریخ به این مساله از دریچه اى مذهبى نگریسته، انتظار را یك وظیفه مقدس به شمار آورده اند، تنها پس از ورود صهیونیسم سیاسى به دنیاى یهود بود كه زاویه نگاه برخى یهودیان به این مساله عوض گشت و تشكیل یك حاكمیت سیاسى را راهگشاى “عصر مسیحا” دانستند. هم اكنون صهیونیست ها با سوء استفاده از تغییر نگرش به وجود آمده، خود را به عنوان منتظران واقعى مسیحا معرفى كرده، در پایان مراسم سالگرد بنیانگذارى رژیم اسرائیل (پنجم ماه ایار عبرى)، پس از دمیدن در شیپور عبادت، این گونه دعا مى كنند: “اراده خداوند، خداى ما چنین باد كه به لطف او شاهد سپیده دم آزادى باشیم و نفخ صور مسیحا گوش ما را نوازش دهد. (16) “

بى گمان طرز تلقى صهیونیسم از مقوله انتظار و ظهور منجى، یكى از بینش هاى چالش آفرین و بحران ساز فراروى معتقدان به آخرالزمان مى باشد. چرا كه تكیه بیش از اندازه بر نژاد و قومیت، این مكتب را دچار نوعى تمامیت خواهى غیر عادلانه نموده، ظرفیت هاى گفت و گو را از آن گرفته است. از این رو انتظار مسیحا در اندیشه صهیونیسم دچار نوعى فلج ذاتى است كه توانایى مبادله افكار و تفاهم را ندارد (17).

علی اقلیدی نژاد

باشگاه اندیشه/گرد آوری: گروه دین و اندیشه سایت تبیان زنجان
http://www.tebyan-zn.ir/Religion_Thoughts.html

9) رضایى، عبدالعظیم، تاریخ ادیان جهان، ج 1، چ دوم، تهران: انتشارات علمى، 1380، ص 526.

10) دانیال نبى، باب دوم، آیه 44: در برخى ترجمه ها نامى از قوم بنى اسرائیل برده نشده است.

11) كتاب اشعیا، باب 9: 6- 8.

12) ایوب، باب 8: 7.

13) زبور داوود، باب 37: نك به مجموع آیات 9، 18، 28، 29.

14) اشعیا، باب 11: 1- 9.

15) صفنیا، باب 3: 8- 9.

16) توفیقى، حسین، آشنایى با ادیان بزرگ، ص 102.

17) جهت اطلاع بیشتر در رابطه با تفاوت صهیونیسم توراتى و صهیونیسم سیاسى ر. ك: گارودى، روژه، پرونده اسرائیل و صهیونیسم سیاسى، ص 5 به بعد.