نكته مهم در افسردگي كودكان اين است كه چون ما افسردگي را در دوران شاد كودكي بعيد مي‌دانيم، گاهي به علائم و نشانه‌هاي آن دقت كافي نداريم و آن نشانه‌ها را به گونه‌اي اشتباه تعبير مي‌كنيم، مثلا كم حرفي و منزوي بودن كودكمان در جمع را نشانه خجالتي بودن او مي‌دانيم يا پرخاشگري و تحريك‌پذيري او را به تربيت غلط مرتبط مي‌سازيم، در حالي كه اين نشانه‌ها مي‌توانند از وجود افسردگي در فرزندمان خبر دهند.
علائم افسردگي در كودكان
گريه مداوم، نااميدي، لذت نبردن از فعاليت‌هايي كه در گذشته انجام آنها را دوست داشته، بي‌حوصله و كم انرژي شدن، منزوي شدن و در جمع‌ها شركت نكردن و عدم توانايي در برقراري ارتباط و دوست‌يابي از علائم افسردگي در كودكان است كه تقريبا اين تغييرات را براحتي مي‌توان در رفتار كودك تشخيص داد.
برخي علائم افسردگي در كودكان براحتي قابل تشخيص نيست و بايد آنها را با دقت در اعمال و گفتار كودك و هنگام گفتگو با او فهميد، مثل اعتماد به نفس پايين توام با احساس گناه به طوري كه دائم به دليل كارهايي كه انجام مي‌دهد، عذرخواهي كند يا خودش را مقصر چيزهايي بداند كه به او ربطي ندارد.
حساسيت و پرخاشگري مثل اين كه كودك دائم از چيزي شاكي باشد و در درونش حرصي داشته باشد كه نتوانيد دليل قطعي و منطقي برايش پيدا كنيد، شكايت‌هاي مكرر از بيماري جسمي مانند سردرد، شكم درد، پادرد و... بدون علت پزشكي از علائمي هستند كه بايد با دقت بيشتر به آنها پي ببريد تا اگر فرزندتان به افسردگي مبتلاست بسرعت در صدد درمان او برآييد.
در سنين بالاتر غيبت‌هاي مكرر از مدرسه يا انجام ندادن تكاليف، كاهش تمركز، صحبت كردن درباره فرار از خانه يا تلاش در جهت آن، اختلالات عمده در خواب و خوراك و صحبت از خودكشي از علائم جدي افسردگي هستند كه به پيگيري والدين نياز دارد.
وجود علائم بالا در فرزند شما مي‌تواند نشانه افسردگي او باشد، اما قبل از اين‌كه بخواهيد خودتان تشخيص دهيد از يك متخصص بخواهيد تا شما را راهنمايي كند، چرا كه علائم رفتاري در كودكان بسيار پيچيده است و به دليل شناخت كم آنها از احساسات دروني شان نمي‌توانند براحتي حس و حالي كه دارند بروز داده يا براي شما توصيف كنند، به همين دليل اگر چند تا از علائم بالا را در فرزند خود ديديد، بهتر است قبل از هر چيز با يك روان‌شناس كودك مشورت كنيد تا بتوانيد ريشه رفتارهاي او را بيابيد و از بروز مشكلات بيشتر جلوگيري كنيد.
دلايل افسردگي در كودكان
افسردگي به دلايل مختلف به سراغ كودكان مي‌آيد كه مي‌توان اين دلايل را به انواع مختلف تقسيم كرد.
افسردگي نيز مانند بيشتر اختلالات رواني مي‌تواند زمينه ژنتيك داشته باشد. به اين صورت كه اگر پدر يا مادر يا نزديكان كودك دچار افسردگي باشند، احتمال ابتلاي او به افسردگي بيشتر است.
تغييرات اجتماعي مانند جنگ يا بلاياي طبيعي مانند زلزله و سيل نيز مي‌تواند كودكان را افسرده كند.
اما امروز مهم‌ترين دليل براي افسردگي كودكان رفتار والدين است، چرا كه بچه‌ها در سنين پايين به والدين خود وابسته‌اند و رفتار والدين مي‌تواند در روحيه آنها بسيار تاثيرگذار باشد. رفتارهايي مانند تبعيض بين فرزندان، به رخ كشيدن نكات منفي كودك و ابراز نكردن صفات مثبت او و كلا رفتارهاي نسنجيده به طوري كه روحيه او را تضعيف كند و اعتماد به نفس او را كاهش دهد، مي‌تواند زمينه‌ساز ابتلا به افسردگي در كودك باشد. غير از رفتار والدين با كودك، رفتار والدين با هم نيز مي‌تواند در بروز افسردگي نقش داشته باشد، مانند دعواهاي زناشويي مداوم و مقصر دانستن كودك در اختلافات خانوادگي، مطرح كردن مسائل اقتصادي در حضور كودك، آگاهي كودك از بيماري والدين به‌طوري كه نگران از دست دادن والدينش شود و خود را در بيماري آنها مقصر بداند و در نهايت جدايي والدين.
برخي عوامل روان‌شناختي نيز مانند نبود عزيزان و مخصوصا مرگ پدر يا مادر، از دست دادن سلامت مانند نقص عضو يا بيماري‌هاي مزمن و لاعلاج مي‌تواند كودك شما را افسرده كند.
برخي دلايل ساده مانند تعويض مدرسه يا مهدكودك، اسباب‌كشي و مهاجرت كه از نظر شما ممكن است متنوع و خوشحال‌كننده باشد، مي‌تواند كودك شما را افسرده كند چرا كه تغيير ناگهاني و بدون مقدمه و از دست دادن دوستان براي كودك ناراحت‌كننده است و اگر با او همراه نباشيد و به گفتگو با او نپردازيد، ممكن است برايش مشكلات روحي پيش بيايد.
پيشگيري و درمان
پس از اين‌كه افسردگي در كودك شما تشخيص داده شد و همچنين دليل يا دلايل افسردگي او را نيز فهميديد، حال راحت‌تر مي‌توانيد به درمان او بپردازيم. ايجاد يك فضاي صميمي و دوستانه در محيط خانوادگي، برآورده كردن نياز‌هاي او به اندازه مناسب، گفتگو با فرزند به نحوي كه خوب به حرف‌هايش گوش دهيد و به احساساتش احترام بگذاريد و گاهي تغيير فضايي كه باعث افسرگي كودك شده است و دقت در روابط بين فردي در خانواده مانند رابطه پدر و مادر با هم و با فرزندان ديگر، همه و همه مي‌تواند از راهكارهاي درمان افسردگي در كودك شما باشد و در عين حال رعايت تمام اين نكات مي‌تواند از بروز افسردگي نيز پيشگيري كند.
اما اگر علائم افسردگي در كودك شما ادامه يافت يا به‌گونه‌اي بود كه به سلامت او ضربه مي‌زد، مانند كم خوابي يا كم اشتهايي و اگر ريشه افسردگي كودك شما ژنتيكي بود حتما از يك متخصص كمك بخواهيد و نگذاريد وضعيت كودكتان وخامت پيدا كند، چرا كه افسردگي مي‌تواند لطمه‌هاي زيادي به فرزندتان بزند و هر چه سريع‌تر در صدد درمان آن بر آييد، به نفع شما خواهد بود.
حديث‌السادات ميرزايي
