مقالات اقتصاد کشاورزی و توسعه

مصرف آفت کش ها در کشاورزي منجر به بروز تاثيراتي بر محيط زيست و سلامت موجودات زنده شده است. مسموميت کارگران کشاورزي با آفت کش ها يکي از رايج ترين مخاطرات شغلي محسوب مي شود. هدف اين تحقيق، بررسي نگرش و رفتار گلخانه داران استان فارس، نسبت به کاربرد آلاينده هاي شيميايي در گلخانه ها مي باشد. ابزار جمع آوري اطلاعات در اين پژوهش، پرسشنامه بوده است. براي تعيين نمونه مورد مطالعه، از روش نمونه گيري ساده تصادفي استفاده گرديده است. بر اين اساس 91 نفر از گلخانه داران انتخاب شدند که ميانگين سني آنها 31 سال مي باشد که 5/16% آنها هرگز به مدرسه نرفته اند. برخي از يافته هاي تحقيق حاکي از آن است كه اکثر کساني که در گلخانه ها مشغول به کار هستند، افرادي ‏جوان، کم سواد و کم تجربه مي باشند و با وجود جوان بودن و داشتن انگيزه بالا، نمي توانند از منابع اطلاعاتي موجود استفاده کنند. قشر کارگران و مديران از لحاظ نگرش با هم تفاوت معني داري نشان داده اند. اکثر افراد مورد مطالعه مصرف آفت کش ها را براي سلامتي انسان و محيط زيست مضر مي دانند. اما اين نهاده هاي شيميايي بدون هيچ کنترلي مصرف مي شود که علت آن عدم آگاهي از ديگر راه هاي حفاظت محصول در مقابل آفات و بيماري  ها عنوان شده است. نتايج نشان مي دهد که برنامه هاي آموزشي در مورد استفاده صحيح تر از آفت کش ها و معرفي مديريت تلفيقي آفات جهت کاهش اثرات منفي آفت کش ها براي گلخانه داران لازم و ضروري مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

مطالعه حاضر به منظور شناسايي عوامل موثر بر فراواني ريسک هاي زراعي کشاورزان استان خراسان شمالي با استفاده از الگوي توبيت انجام شده است. اطلاعات از طريق مصاحبه حضوري با 120 کشاورز در سال 1387جمع آوري شده است. نتايج مطالعه نشان داد متغيرهاي سن، مالکيت زمين و اشتغال خارج از مزرعه تاثير منفي و معني داري بر فراواني اصابت ريسک محصولات زراعي استان خراسان شمالي داشته و متغيرهاي اشتغال در ساير فعاليت هاي کشاورزي، سطح زير کشت، فراواني ريسک دوره گذشته و مشارکت در طرح ناظر گندم تاثير مثبت و معني داري بر فراواني ريسک زارعان داشته است. بيشترين کشش ها مربوط به متغيرهاي سن کشاورز، فراواني ريسک دوره گذشته و اشتغال خارج از مزرعه است. با توجه به يافته هاي مطالعه، ايجاد و توسعه مشاغل کشاورزي از جمله صنايع تبديل مواد غذايي در روستاها، بازآموزي مهندسين ناظر با مفاهيم ريسک و مديريت آن به ويژه شناخت از پروفيل ريسک محصولات منطقه و انتقال آن ها به کشاورزان به عنوان راه کار ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

رهايي از اتکا به صادرات شکننده و تک محصولي لزوم حرکت به سوي شناخت استعدادهاي صادراتي جديد و برخورداري از مزيت نسبي را تبيين مي کند. محصولات کشاورزي از جمله زمينه هاي مستعد براي تحقق هدف فوق به شمار مي آيند. با توجه به اهميت پيش بيني صادرات در برنامه ريزي و سياست گذاري و به منظور پيش بيني صادرات محصولات کشاورزي ايران، در اين مطالعه از فرآيند ARIMA و شبکه هاي عصبي مصنوعي استفاده و نتايج مورد بررسي قرار گرفت. به منظور انجام بررسي ها از داده هاي گمرک جمهوري اسلامي ايران براي سال هاي 85-1340 استفاده گرديد. از داده هاي دوره 81-1340 به منظور مدلسازي و از داده هاي 4 سال آخر براي بررسي قدرت پيش بيني استفاده شد. نتايج مطالعه نشان داد که شبکه هاي عصبي مبتني بر توابع پايه شعاعي داراي عملکرد بهتري در مقايسه با شبکه هاي عصبي پيش خور چند لايه و مدل ARIMA بوده و قادر است ميزان صادرات محصولات کشاورزي را دقيق تر پيش بيني نمايد. در انتها براي دوره 90-1386 ميزان صادرات محصولات کشاورزي ايران پيش بيني شد.

 نسخه قابل چاپ

در تحقيق حاضر با استفاده از اطلاعات جمع آوري شده از جهاد کشاورزي شهرستان زابل و سالنامه آمار بازرگاني خارجي براي سال زراعي 86-85 به بررسي مزيت نسبي توليد گندم در منطقه سيستان با استفاده از شاخص هزينه منابع داخلي و ماتريس تحليل سياستي پرداخته شده است. شاخص ضريب حمايت اسمي نشان داد در تمام بخش ها، ماليات غيرمستقيم بر توليد کننده تحميل شده است. معيار ضريب حمايت موثر، در بخش مرکزي بيانگر عدم حمايت از بازار نهاده و محصول در اين بخش است. اما، مقدار اين ضريب در دو بخش ميانکنگي و پشت آب نشانگر سودمندي مداخله هاي دولت در توليد گندم منطقه مي باشد. مقدار سودآوري خالص اجتماعي نيز در تمام بخش ها منفي است. به طور کلي نتايج نشان داد کشت گندم با شرايط کنوني در سيستان داراي مزيت نسبي نمي باشد، اما افزايش عملکرد، کاهش هزينه هاي توليد و بهبود روش هاي کشت راهکارهايي براي سودمندي کشت گندم در منطقه سيستان است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه الگوي "سيستم تقاضاي مستقيم جمع پذير ضمني" که شكل تعميم يافته الگوي سيستم تقاضاي مخارج خطي است و بر خلاف الگوي دوم امکان بررسي وجود رابطه غير خطي بين درآمد و تقاضا را فراهم مي کند، براي تبيين رفتار مصرفي خانوارهاي ايراني از سبد مواد خوراكي كه شامل گوشت گاو، گوسفند، مرغ و ماهي، سيب، پرتقال و شير براي دوره 1354-1385 مورد استفاده قرار گرفته است. نتايج نشان مي دهد که كشش درآمدي تقاضا با سطح درآمد سرانه (مخارج) رابطه غير خطي دارد و اين وضعيت در هر دو حالت الگوي مقيد و نامقيد صادق است. بر اين اساس، سيستم تقاضاي مخارج خطي که تا کنون بطور گسترده اي در مطالعات تجربي استفاده مي شود مي تواند منجر به محاسبه کشش هاي درآمدي غير واقعي و برداشت هاي سياستي نادرست شود. بر اساس الگوي سيستم تقاضاي مستقيم جمع پذير ضمني كشش درآمدي براي گوشت گاو و گوسفند كمتر از يك، براي سيب برابر يك و براي شير، گوشت ماهي و مرغ بالاتر از يك مي باشد. براين اساس، گروه آخر جزء کالاهاي لوکس و گروه اول جزء کالاهاي ضروري مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

متولي اصلي انتقال دانش و مهارت و همچنين تغيير بينش و نگرشها در جوامع روستايي بخش ترويج کشاورزي مي باشد. يک سازمان ترويج با برنامه ريزي مناسب و کارا، مي تواند فعاليتهاي خود را بر روي نتايج قابل اندازه گيري متمرکز سازد و از هدر رفتن وقت، انرژي و منابع جلوگيري نمايد. بديهي است براي تحقق چنين آرماني بايستي کارکرد کلي يک نظام ترويجي را با دقت کافي مورد ارزيابي قرار داد. در همين راستا در پژوهش حاضر از يک سو کم و کيف عملکرد برنامه هاي ترويجي اجرا شده در مسير فرآيند توسعه کشاورزي از لحاظ ارتقاي سطح بهره وري، دانش و مهارت ‌هاي علمي و فني (بينش و کنش) کشاورز مورد ارزيابي قرار گرفته است و از سوي ديگر به بررسي عوامل موثر بر پذيرش اين برنامه ها و ارايه راهبردهاي مناسب براي ساماندهي نظام نوين ترويج و بهبود عملکرد پرداخته شده است. نتايج مطالعه نشاندهنده اثرگذاري معني دار برنامه هاي ترويجي بر تغيير کنشها، بينشها و بهره وري در ميان کشاورزان و بهبود آنها بوده است که خود حاکي از عملکرد مناسب اين برنامه ها در ميان کشاورزان مي باشد. همچنين نتايج حاصل از برآورد الگوي لوجيت در راستاي بررسي عوامل موثر بر پذيرش برنامه هاي ترويجي نشان داده که افزايش متغيرهاي سن کشاورز، تعداد فرزندان، فاصله روستا محل سکونت از شهر و اشتغال در فعاليتهاي غيرکشاورزي به طور معني داري منجر به کاهش احتمال پذيرش برنامه هاي ترويجي گشته و متغيرهاي تعداد فرزندان با تحصيلات عاليه، سابقه فعاليت کشاورز در توليد گندم، نوع مالکيت زمينهاي تحت کشت گندم و ميزان استفاده از اطلاعات و فناوري هاي نوين نيز داراي رابطه معني دار مثبت با احتمال پذيرش برنامه هاي ترويجي درميان کشاورزان مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين پژوهش، بررسي اثرات اقتصادي احداث حوضچه هاي پرورش ماهي در شهرستان اردل استان چهارمحال وبختياري بود كه با استفاده از روش تحقيق پيمايشي صورت پذيرفت. جامعه آماري اين پژوهش شامل 171 واحد پرورش ماهي بود كه تعداد 75 واحد به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شد. نتايج حاكي از آن بود كه همه پرورش دهندگان را مردان تشكيل مي دهند و حدود 30 درصد آنان بيسواد مي باشند. نتايج نشان داد كه گسترش صادرات و افزايش درآمد پرورش دهندگان از مهم ترين اثرات اقتصادي احداث حوضچه هاي پرورش ماهي به شمار مي روند. در نهايت طبق نتايج تحليل عاملي، اثرات اقتصادي در قالب هفت دسته به ترتيب اهميت شامل بهبود سرمايه گذاري در بخش كشاورزي و غيركشاورزي، بهبود وضعيت اشتغال، بهبود وضعيت صادرات، بهبود درآمد، بهبود زيرساخت ها و جذب توريسم، بهبود تقاضا و گسترش نوآوري قابل طبقه بندي شدند كه اثر بهبود سرمايه گذاري در بخش كشاورزي و غيركشاورزي به عنوان مهم ترين اثر اقتصادي احداث حوضچه هاي پرورش ماهي شناسايي گرديد.

 نسخه قابل چاپ

بخش کشاورزي از مهم ترين بخش هاي اقتصادي کشور بوده که سهم بزرگي در اشتغال کل کشور دارد. بيکاري به عنوان يک پديده مخرب اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي مطرح بوده و رفع آن همواره، از جمله دغدغه هاي اساسي برنامه ريزان بوده است. روند توسعه اقتصادي - اجتماعي هر کشور را در نهايت منابع انساني آن تعيين مي کند. بدين روي، بهره برداري کامل و مناسب از منابع انساني هر کشور بايد به عنوان يکي از هدفهاي راهبردي توسعه در نظر گرفته شود. لذا اين مطالعه با استفاده از مدل شبکه عصبي مصنوعي، به پيش بيني و مدل سازي اشتغال با استفاده از متغيرهاي پولي و مالي طي سال 84-1338 پرداخته است. نتايج نشان مي دهد، روند اشتغال در بخش کشاورزي طي سال هاي آينده روند افزايشي کندي خواهد داشت. لذا برنامه ريزي در اين ارتباط مي تواند از اهميت ويژه اي برخوردار باشد.

 نسخه قابل چاپ

رفتار عاملان بازاريابي در مقابل ريسک قيمتي، اثر قابل ملاحظه اي بر افزايش حاشيه بازاريابي دارد به طوري كه با انتقال افزايش قيمت به مصرف کننده نهايي، قدرت خريد و از آن رو مصرف آن ها كاهش مي يابد. پژوهش حاضر عوامل موثر بر حاشيه بازاريابي در سطوح مزرعه- کشتارگاه و کشتارگاه- خرده فروشي، گوشت گاو و گوسفند را با در نظر گرفتن اثر ريسک و رفتار ريسکي و نيز متغيرهاي طرف عرضه و تقاضا براي دوره 1377-1383 مورد ارزيابي قرار داده است. نتايج نشان داد که كشش متغير ريسك قيمتي (نوسان قيمت) در كشتارگاه و خرده فروشي نسبت به حاشيه بازاريابي مزرعه- كشتارگاه و كشتارگاه- خرده فروشي به ترتيب براي گوشت گاو 51/0 و 78/1 و به ترتيب براي گوشت گوسفند 03/0 و 54/0 بوده است.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي اين پژوهش بررسي اثر سياست هاي مختلف حمايتي بر ريسک درآمدي توليدکنندگان گوشت مرغ در ايران طي دوره زماني 85-1368 است. با استفاده از معيار ضريب تغييرات کادي و دلا واله (CCV) ميزان نوساني که هر يک از سياست هاي حمايت از توليد کننده (حمايت از قيمت بازاري، حمايت از نهاده هاي کشاورزي، بيمه محصولات و تسهيلات ارزان قيمت) بر ريسک درآمدي توليدکنندگان گوشت مرغ ايجاد مي کنند، مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد که درصد تغييرات ريسک درآمدي توليدکنندگان گوشت مرغ در اثر اجراي سياست هاي حمايت از قيمت بازاري، يارانه تسهيلات، يارانه انرژي، دارو و واکسن، بيمه و مجموع سياست هاي حمايتي کاهنده بوده و تنها اثر سياست هاي حمايت از قيمت بازاري و بيمه برکاهش ريسک درآمدي معني دار بوده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق به منظور برآورد تابع تقاضا براي مواد غذايي در مناطق شهري ايران، از چارچوب سيستم تقاضاي تقريبا ايده آل در دو حالت ايستا و پويا استفاده گرديده است. سپس نسبت به تعيين کشش هاي قيمتي و درآمدي تقاضا براي مواد غذايي اقدام شده است. براي اين منظور از داده هاي سري زماني مربوط به سالهاي 1384-1353 استفاده گرديد. نتايج مختلف تصريح مدل نشان داد که نتايج در حالت ايستا در مقايسه با حالت پويا ضعيف تر است. نتايج تجزيه و تحليل مربوط به ساختار تفکيک پذيري، اين فرضيه را که مصرف کنندگان تخصيص درآمد را ابتدا بين گروه هاي مختلف خوراکي و سپس بين انواع مختلف گوشت ها انجام مي دهند را رد نمود. کليه کشش هاي خود قيمتي جبراني و غير جبراني منفي بدست آمد که از اين جهت مطابق با انتظارات مباني نظري مي باشد. همچنين کشش هاي درآمدي براي کليه مواد غذايي مورد مطالعه مثبت بدست آمد.

 نسخه قابل چاپ

بيش از 90 درصد ابريشم طبيعي جهان محصول پرورش كرم ابريشم توت است، بنابراين شناسايي ارقام پرمحصول و با راندمان كيفي برتر توت از اهميت زياد برخوردار است. آزمايش حاضر به منظور بررسي اثرات پنج واريته مختلف توت (كن موچي، كائيرونيز، ايچي نويسه، شين ايچي نويسه و يك رقم بومي) طي دو دوره پرورش (بهار و اواخر پاييز) روي صفات بيولوژيک و اقتصادي (طول دوره لاروي، مدت تغذيه لاروي، درصد مرگ و مير لاروي، تعداد پيله توليدي، وزن يك پيله خوب، وزن قشر يك پيله، درصد قشر يك پيله و غيره) كرم ابريشم در قالب طرح فاکتوريل بر پايه طرح كاملا تصادفي با 10 تيمار در سه تكرار در مرکز تحقيقات كرم ابريشم کشور به اجرا در آمد. تجزيه واريانس داده ها با استفاده از نرم افزار آماري اري ستات، حاكي از تاثير معني دار نوع واريته توت و زمان پرورش بر عملكرد كرم ابريشم بود (p<0.01). آزمون دانكن ميانگين داده ها نشان داد كه واريته هاي شين ايچي نويسه و بومي در پرورش اواخر پاييز و واريته هاي ايچي نويسه و بومي در پرورش بهاره تاثير برتر و معني داري را نسبت به ساير ارقام توت مورد بررسي بر صفات بيولوژيک و اقتصادي كرم ابريشم اِعمال مي كنند (p<0.05). در ضمن اغلب صفات اقتصادي در پرورش بهاره عملكرد بهتري نشان دادند (p<0.01).

 نسخه قابل چاپ

عقلايي رفتار کردن مصرف کننده اولين و اساسي ترين پيش فرض ارايه و بسط تئوري هاي اقتصادي در زمينه رفتار مصرف کننده است. تحقيقات مربوط به توابع تقاضا زماني صحيح خواهد بود که مدل تابع تقاضا و مطلوبيت مبنا قرار گرفته، تقريب خوبي از تابع مطلوبيت و تقاضاي حقيقي باشد و اين فرضي غير قابل آزمون است. لذا بايد صحت فرضيه رفتار عقلايي اثبات شود. تنها راه براي بررسي رفتار عقلايي مصرف کننده، کاربرد اصول ترجيحات آشکار شده است. داده هاي مورد استفاده شامل قيمت و مقادير مصرفي ماهانه در فاصله سال هاي 85-1383 انواع روغن نباتي از فروشگاه هاي رفاه كل كشور است. نتايج آزمون، حاكي از وجود 13 تناقض بود كه با بررسي شاخص تعميمي افريت نيز برطرف نشد و با روش نموداري دي پرتي دو زير دوره فروردين 83 تا آذر 84 و دي ماه 84 تا اسفند 85 بدون تناقض تشخيص داده شد. شکست تابع مطلوبيت بصورت کاهش مصرف در اکثر روغن هاي نباتي جامد مورد مطالعه و ثبات تقريبي در مصرف روغن هاي مايع ظاهر شده است. پس با تداوم سياست هاي بهداشتي و تبليغاتي در زمينه مضرات روغن نباتي جامد مي توان کاهش مصرف اين محصول را در خانوارهاي ايران انتظار داشت.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه با توجه به اهميت اقتصاد پسته در بسته صادرات غيرنفتي كشور، مزيت هاي توليدي و صادراتي پسته ايران در مقابل کشورهاي رقيب با استفاده داده هاي سال هاي 2005-1990 و با كاربرد شاخص هاي مزيت مقياس، كارايي و مزيت جمعي و همچنين مزيت هاي آشكار شده و آشكار شده متقارن برآورد شد. ميزان اثرپذيري مزيت صادراتي ايران نسبت به مزيت رقبا اندازه گيري شد. نتايج نشان داد که شاخص مزيت مقياس در مورد ايران نسبت به ساير رقبا بيشتر بوده و بالاترين مزيت کارايي و بيشترين رشد آن به ترتيب مربوط به سوريه و ترکيه است. بيشترين مزيت جمعي در اين سال ها مربوط به ايران و بيشترين رشد نيز به ايتاليا تعلق دارد. علي رغم مزيت ايران در صادرات پسته، رشد اين مزيت طي سال هاي مطالعه منفي بوده است (-44.05 درصد). در حالي که اکثر رقباي ايران از رشد مثبتي برخوردار بوده اند. چنانچه به هر علت مزيت نسبي صادراتي پسته ايران کاهش يابد، مزيت رقباي آن افزايش يافته و صادرات پسته اين کشورها، جايگزين صادرات پسته ايران خواهد شد. همچنين سياست هاي برنامه سوم توسعه در کارايي توليد و صادرات پسته ايران به بازارهاي جهاني موفق بوده است. جهت حضور موفق در بازارهاي جهاني، سياست گذاري جهت کاهش هزينه تمام شده توليد پسته، بهبود کيفيت توليدي و بويژه انجام عمليات فرآوري مناسب، توصيه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

جايگزيني تراکتور يکي از تصميمات مهم مدير ماشين هاي کشاورزي مي باشد. يکي از فاکتورهاي بسيار اساسي در اين تصميم گيري، پيش بيني دقيق هزينه هاي تعمير و نگهداري مي باشد. هدف از اين تحقيق، ارزيابي قابليت پيش بيني هزينه هاي تعمير و نگهداري تراکتور با استفاده دو ساختار شبکه عصبي مصنوعي MLP مي باشد. در ابتدا شبکه هاي جداگانه براي هر يک از اجزا هزينه هاي تعمير و نگهداري و سپس يک شبکه براي پيش بيني همزمان آنها طراحي شد. از داده هاي واقعي 28 تراکتور جاندير موجود در کشت و صنعت آستان قدس رضوي در اين مطالعه استفاده شده است. نتايج حاصل نشان مي دهد که هر دو نوع شبکه عصبي قادر به پيش بيني دقيق هزينه هاي تعمير و نگهداري تراکتور است. همچنين پيش بيني عناصر هزينه تعمير و نگهداري تراکتور با يک شبکه منجر به نتايج عملکردي بهتري نسبت به بکارگيري شبکه هاي جداگانه براي پيش بيني هر يک از اجزا هزينه شده است. بنابراين، شبکه عصبي مي تواند قابليت تصميم گيري اقتصادي مديران ماشين را بهبود بخشد.

 نسخه قابل چاپ