مقالات آفات و بيماريهاي گياهي

کرم برگخوار چغندر، Spodoptera exigua حشره اي با دامنه ميزباني وسيع بوده که از بسياري از گياهان زراعي و علف هاي هرز تغذيه مي کند. به منظور درک چگونگي بقا کرم برگخوار چغندر طي دماهاي پايين زمستان، تغييرات نقطه انجماد در نمونه هاي جمع آوري شده از مزرعه طي ماه هاي مختلف و نمونه هاي پرورش يافته آزمايشگاهي بررسي گرديد. حشرات زمستان گذران جمع آوري شده از مزرعه در طول پاييز و زمستان به صورت لاروهاي کامل تيره رنگ داخل برگ هاي خشکيده فرو افتاده و يا سطح خاک بودند. نقطه انجماد اين لاروها به طور معني داري (P<0.01) از 12- درجه سلسيوس در آبان به 6- درجه در اسفند افزايش يافت و اين لاروها توانستند در دماهاي پايين تر از اين نقطه نيز زنده بمانند. اين در حالي بود که لاروهاي آزمايشگاهي نتوانستند در دماهاي پايين تر از نقطه انجماد خود زنده بمانند. نقطه انجماد مراحل مختلف سني در نمونه هاي پرورش يافته در آزمايشگاه نيز به طور معني داري (P<0.001) تغيير نمود و کمترين ميزان خود را در تخم ها دارا بود (28- درجه سلسيوس). ترهالوز، گلوکز، گليسرول و سوربيتول به عنوان مهم ترين ترکيبات ضد يخ با وزن مولکولي پايين شناسايي شدند. ميزان گليکوژن به طور معني داري (P<0.01) در لاروهاي زمستان گذران بهمن و اسفند نسبت به لاروهاي جمع آوري شده در آبان و آذر ماه کمتر بود (بيش از 70 درصد). اين ميزان همچنين طي مراحل مختلف سني برگخوار چغندر پرورش يافته در آزمايشگاه نيز تغيير نمود و بالاترين ميزان را در شفيره ها دارا بود. به اين ترتيب به نظر مي رسد که لاروهاي زمستان گذران کرم برگخوار چغندر متحمل به يخ زدگي بوده و گليکوژن يکي از ذخاير مهم بدن بوده که حشره را در پشت سر گذاردن ماه هاي سرد زمستان ياري مي رساند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

به منظور شناسايي و بررسي اهميت گونه هاي Pythium در پوسيدگي ريشه و طوقه گردو از نهالستان هاي استان فارس نمونه برداري شد. از بافت پوسيده طوقه و ريشه، قطعات پنج ميلي متر جدا شده و بعد از شستشو با آب لوله و خشک کردن با حوله کاغذي بدون ضدعفوني سطحي روي محيط کشت نيمه انتخابي CMA-PARP کشت گرديد. از بيست و سه جدايه بدست آمده هشت جدايه به P. vexans تعلق داشت. گونه مذکور از طوقه و ريشه گردو در نهالستان هاي رودبال، زرقان، لپويي و آب باريک جدا گرديد. پنج جدايهP. deliense  از طوقه گردو در نهالستان هاي بيست و دو بهمن، صد و ده، رودبال و آب باريک جداسازي گرديد. ده جدايه از گونه P. aphanidermatium، از طوقه و ريشه گردو در نهالستان هاي بهرغان، زرقان، لپويي، صد و ده و بيست و دو بهمن جداسازي گرديد. عکس العمل طوقه و ريشه نهال هاي دو ماهه ريز گردو به سه گونه vexans P.، P. deliense و P. aphanidermatium با مايه آلوده کننده آنها (در محيط ورمي کوليت - عصاره دانه شاهدانه) در شرايط گلخانه مطالعه شد. مقايسه درصد کلونيزاسيون طوقه، ريشه و درصد مرگ و مير نشان داد نهال هاي دو ماهه گردو ريز ياسوج به هر سه گونه حساس بودند، اما ريسه ‎هاي گونه P. aphaidermatium بيماري زاتر و مهاجم تر از دو گونه P. vexans و P. deliense بوده و با سرعت زيادي قادر به پيشروي و آلوده نمودن نهال هاي دو ماهه گردو ريز گردو در گلخانه بود.

 نسخه قابل چاپ

واکنش تابعي و تداخل دو گونه مگس سيرفيد شکارگر Episyrphus balteatus و Scaeva albomaculata در شرايط آزمايشگاه با دماي 2±25 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 10±55 درصد و دوره نوري 16 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي مورد ارزيابي قرار گرفت. با استفاده از رگرسيون لجستيک مشخص گرديد که واکنش تابعي هر دو گونه شکارگر از نوع دوم مي باشد. مدل راجرز به منظور تخمين قدرت جستجو (a) و زمان دستيابي (T_h) مورد استفاده قرار گرفت. براي لاروهاي سنين اول، دوم و سوم گونه E. balteatus مقادير قدرت جستجو به ترتيب معادل 0.0359، 0.0420 و 0.0677 و مقادير زمان دستيابي به ترتيب 2.257، 0.506 و 0.316 محاسبه گرديد. براي لاروهاي سنين دوم و سوم گونه S. albomaculata مقادير قدرت جستجو به ترتيب 0.0590 و 0.0655 و مقادير زمان دستيابي به ترتيب 0.575 و 0.252 به دست آمد. بر اساس نتايج به دست آمده، ارتباط معني داري ميان لگاريتم قدرت جستجو (a) و لگاريتم تراکم لاروهاي سن سوم (P) شکارگر E. balteatus وجود نداشت اما اين رابطه در گونه S. albomaculata معني دار بود و مقدار ضريب تداخل براي لاروهاي سن سوم اين شکارگر با تغذيه از تراکم 100 عددي شته سبز هلو معادل -0.274 به دست آمد.

 نسخه قابل چاپ

مگس ميوه زيتون (Bactrocera oleae) يکي از مهم ترين آفات زيتون در مناطق زيتون خيز دنيا محسوب مي شود. اين آفت از سال 1383 که وارد ايران شد، طي سال اول ورود از 13 استان گزارش گرديد. براي شناسايي روش هاي مناسب در جلب انبوه اين آفت طرحي با پنج تيمار شامل صفحات زرد چسبنده همراه فرمون، تله هاي مک فيل همراه پروتئين هيدروليزات (سه درصد) و مالاتيون (دو در هزار)، صفحات زرد رنگ چسبنده بدون ماده جلب کننده، تله هاي بطري شکل همراه محلول سه درصد طعمه مسموم ساکسيز و تله هاي بطري شکل 1.5 ليتري همراه پروتئين هيدروليزات (سه درصد) و مالاتيون (دو در هزار)، در پنج تکرار اجرا گرديد. تجزيه و تحليل آماري نتايج نشان داد که جلب مگس هاي ميوه زيتون توسط صفحات زرد چسبنده همراه فرمون با تعداد 16.48 ± 98.20 مگس ميوه زيتون در هر تله نسبت به ساير تيمارها اختلاف معني داري داشت، اما تفاوت جلب کنندگي ساير تله ها با يکديگر از نظر آماري (P<0.001) معني دار نبود. پس از تله فرموني، تله مک فيل همراه پروتئين و مالاتيون، تله بطري شکل همراه ساکسيز، تله بطري شکل همراه پروتئين و مالاتيون و صفحات زرد چسبنده به ترتيب در رتبه هاي بعدي قرار داشتند. همچنين تله زرد همراه فرمون با تعداد 6.29 ± 31.20 از نظر جلب حشرات ماده مگس زيتون نسبت به ساير تله ها و جلب کننده ها داراي اختلاف معني داري (P<0.001) بود و در جلب حشرات نر با تعداد 9.66 ± 66.80 نيز نسبت به ساير تيمارها اختلاف معني داري (P<0.001) داشت. ساير تيمارها از نظر جلب حشرات بالغ نر و ماده اختلاف معني داري با يکديگر نداشتند. ميزان جلب حشرات بالغ مگس زيتون در فصول مختلف نيز در اين تحقيق مورد ارزيابي قرار گرفت که در تمام فصول نيز تله زرد همراه فرمون نسبت به سايرين در جلب حشرات بالغ داراي اختلاف معني داري بود، اما ساير تيمارها با يکديگر اختلاف معني داري نشان ندادند. استفاده از تله هاي فرموني در رديابي آفت در بهار، تابستان و پاييز توصيه مي گردد و در دي ماه تنها تله فرموني قادر به جلب حشرات بالغ مگس زيتون بود.

 نسخه قابل چاپ

طي سال هاي 1385 و 1386، علايم لكه برگي روي درختان نارون (.Ulmus minor Mill) واقع در حاشيه رودخانه هاي اطراف همدان با شدت نسبتا زياد مشاهده شد. به منظور جداسازي عامل بيماري قطعاتي از برگ هاي آلوده پس از ضدعفوني سطحي با هيپوكلريت سديم 1-0.5 درصد روي محيط هاي كشت (potato-dextrose agar, Merck) PDA و (MEA (malt extract agar, Merck قرار داده شدند. مشاهده برگ هاي آلوده از طريق تهيه مقاطع عرضي با استفاده از تيغ در زير بينوكولر و سپس قرار دادن در كاتن بلو و آب انجام شد. بر اساس بررسي منابع (6،5) گونه تلئومورفي .Platychora ulmi (Schleich.: Fr.) Petr شناسايي شد.

 نسخه قابل چاپ

خانواده Chalcididae شامل 90 جنس و 1500 گونه در دنيا مي باشد که در پنج زيرخانواده قرار گرفته اند و در نواحي حاره اي گسترش وسيعي دارند. اين زنبورها اغلب پارازيت داخلي حشرات راسته هاي دوبالان، پروانه ها، سخت بال پوشان، بال توري ها و بال غشائيان زير راسته Symphyta مي باشند. تعدادي نيز پارازيت خارجي هستند و تعداد کمي به خصوص گونه هاي گرمسيري پارازيت ثانويه هستند که بيشتر روي خانواده هاي Braconidae و Ichneumonidae مشاهده شده اند.

 نسخه قابل چا

پروانه جوانه خوار زيتون يكي از مهم ترين آفات زيتون در نهالستان ها و باغات جوان زيتون مي باشد. بيولوژي اين آفت در شرايط آزمايشگاهي و مزرعه اي بررسي گرديد. پروانه جوانه خوار زيتون يك روز پس از ظهور جفتگيري كرده و از روز سوم تخمريزي مي نمايد. ماده ها تخم هاي خود را بصورت تكي يا يک رديفي و اغلب در سطح زيرين برگ هاي جوانه هاي انتهايي قرار مي دهند. هر حشره ماده به طور متوسط375.125±29  تخم مي گذارد و بيشترين ميزان تخمريزي را در روز سوم دارد. دوره انكوباسيون تخم3.42±0.81  روز مي باشد. اين حشره داراي پنج سن لاروي مي باشد و لارو ها در سنين اول و دوم به رنگ زرد روشن و سنين بعدي سبز رنگ مي باشند. طول دوران لاروي 22.28±0.22روز مي باشد. لاروها برگ هاي جوانه هاي انتهايي را با ترشحات ابريشمي به يكديگر چسبانده و در سنين اول و دوم از پارانشيم زيرين برگ و در سنين بالاتر كل برگ به جز رگبرگ اصلي را مورد تغذيه قرار مي دهند و در شرايط تراكم بالا از پوست ساقه هاي نرم و نازك و نيز گوشت ميوه ها تغذيه مي كنند. ميانگين درصد تلفات لاروي حدود 30% بود. شفيره در درون پناهگاه هاي ايجاد شده توسط لاروهاي سن آخر تشكيل مي شود. طول دوران شفيرگي 7.83±0.112 روز و ميانگين تلفات اين مرحله حدود 14% مي باشد. نسبت جنسي حشرات كامل (ماده:نر) (14/1 :1) و ميانگين طول عمر حشرات نر و ماده به ترتيب  14.33±2.49و  12.59±1.63روز مي باشد. اين حشره در شرايط آزمايشگاهي 8 نسل كامل با ميانگين42±0.821  روز و در شرايط منطقه طارم حداقل 4 نسل كامل توليد مي كند.
ميانگين مرگ و مير حاصله توسط عوامل غير زنده براي هر نسل به ترتيب: 7/26%, 4/13%, 50% و 4/23% محاسبه گرديد. از نظر آماري بين ميانگين طول نسل هاي مختلف در طبيعت در سطح 1% تفاوت معني دار وجود داشت  (P<0.0001). نسل پنجم آخرين نسل اين آفت در منطقه است كه فرم زمستان گذران آفت را تشكيل مي دهد. زمستان گذراني اين حشره بيشتر به صورت لاروهاي سنين سوم تا پنجم و نيز شفيره ها در لابلاي برگ ها خصوصا جوانه هاي انتهايي مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

بيماري آتشک يکي از مخرب ترين بيماري هاي درختان ميوه دانه دار است و درخت "به"(Cydonia oblonga) نيز يکي از حساس ترين گونه هاي ميزبان بيماري به حساب مي آيد. در بين روش هاي مبارزه، استفاده از ارقام مقاوم يا متحمل اقتصادي ترين روش مي باشد. اين تحقيق به منظور بررسي اثر پايه در تحمل به بيماري در ژنوتيپ هاي پيوندي درخت "به" انجام شد. سيزده ژنوتيپ "به" منطقه مرکزي کشور همراه با "به" رقم اصفهان روي دو پايه "به" و زالزالک پيوند و در بهار سال 1386 با تزريق مخلوطي از سه جدايه باکتري بيمارگر شامل Ea273،S1 و Z1 مورد ارزيابي مقاومت به بيماري قرار گرفتند. ارزيابي ها بر اساس دو شاخص سرعت پيشرفت نکروز و شاخص حساسيت رقم صورت پذيرفت. روي پايه "به"، رقم "به" اصفهان و ژنوتيپ SHA1 به ترتيب با 9/57 و 4/90 درصد و روي پايه زالزالک، ژنوتيپ هاي PH2 و NB3 به ترتيب با 5/71 و 100 درصد پيشرفت نهايي نکروز کمترين و بيشترين ميزان علائم را نشان دادند. در مجموع بررسي ها نشان داد که پايه زالزالک موجب افزايش شدت خسارت در 11 ژنوتيپ و کاهش خسارت در سه ژنوتيپ در مقايسه با پايه "به" مي شود. ميزان تفاوت در مقاومت روي دو نوع پايه در ژنوتيپ هاي KVD3 و NB3 بيشترين و در ژنوتيپ هاي NB4 و PH2 کمترين مقدار بود. طبق نتايج در اغلب ژنوتيپ هاي "به" کاربرد پايه زالزالک نمي تواند عامل موثري در افزايش مقاومت به آتشک محسوب شود.

 نسخه قابل چاپ

دليجه كوچك (Falco naumanni) از پرندگان شكاري خانواده بازها (Falconidae) مي باشد كه معمولا به صورت گروهي زندگي مي كنند. به منظور بررسي جمعيت اين دليجه، ابتدا در استان هاي تهران و گلستان، محل هاي تجمع و كلوني هاي زادآور اين پرندگان مشخص و اندازه جمعيت آن ها با استفاده از روش شمارش نقطه اي (Point count) پرندگان بعد از يافتن آشيانه ها (nest-finding) در بهار سال هاي 86-1385 انجام شد. بر اساس نتايج اين بررسي به طور كلي جمعيت دليجه كوچك در استان هاي تهران و گلستان حدود 270 بهله در 6 زير جمعيت تعيين شد كه عبارت بود از: نياوران 12 بهله، اطراف سد لتيان 14 و استان گلستان در مناطق كلاله 35، گميشان 70، بندرتركمن 50، خواجه نفس 18 بهله. پس از تعيين اين محل ها، تعداد 239 ريمه از ناحيه لتيان و 118 ريمه از ناحيه بندرتركمن جمع آوري شد. پس از انتقال ريمه ها به آزمايشگاه، ريمه ها با خيساندن از طريق الكل صنعتي از هم باز شده و بقاياي محتويات جانوري موجود در ريمه ها تفكيك و شناسايي شد و درصد حضور هر ماده غذايي در ميان كل ريمه ها براي دو ناحيه مهم لتيان و بندر تركمن مورد محاسبه قرار گرفت. بر اساس بقاياي موجود، محتويات قابل شناسايي به گروه هايي از قبيل سوسك ها، ملخ ها، مورچه ها، پرندگان، جوندگان و ديگر پستانداران کوچک تقسيم شد. در ناحيه لتيان، ملخ ها در 32%، سوسك ها در 21% و مورچه ها در 9% از كل ريمه ها حضور داشتند در حالي كه در ناحيه بندرتركمن ملخ ها در 71%، سوسك ها در 31% و مورچه ها در 4% از كل ريمه ها حضور داشتند. بقاياي جوندگان و حشره خورها در 8/18% از ريمه هاي لتيان حضور داشتند كه تركيب كلي جوندگان شامل جرد Meriones sp. (49%)، موش صحرايي Apodemus sp. (21%)، ول Microtus sp. (11%) ، هامستر Calomyscus sp. (4%)، هامستر خاكستري Cricetulus migratorius (2%) و موش خانگي Mus sp.(2%) بود. همچنين حشره خوارهاي Crocidura sp. 2% و حشره خوارهاي ناشناخته از خانواده Soricidae 9% از طعمه هاي پستانداران کوچک را تشکيل مي دادند. در بندرتركمن بقاياي حلزون ها (5%) پستانداران (4%)، پرندگان (3%)، دوزيستان و خزندگان (3%)، خفاش ها (1%) و گوش خيزك ها (1%) هم يافت شد. برخي از جوندگان و حشره خورهاي شناسايي شده در اين پژوهش قبلا در ليست طعمه هاي خورده شده توسط اين گونه در منطقه پاله آركتيك غربي قرار نداشتند كه عبارت بودند از ولMicrotus sp. ، جردMeriones sp. ، حشره خور Crocidura sp.، هامستر خاكستري Cricetulus migratorius و .Calomyscus.

 نسخه قابل چاپ

طي بررسي هايي که به منظور جمع آوري و شناسايي پارازيتوييدهاي شته ها در سال 1385 در مزارع گندم استان كرمانشاه انجام شد، با آمار برداري هاي منظم هفتگي شته هاي موميايي جمع آوري و پس از تشخيص شته ميزبان، در لوله هاي آزمايش در شرايط 25 درجه سلسيوس، رطوبت نسبي 60-50 درصد و دوره نوري 14 ساعت روشنايي و 8 ساعت تاريکي نگهداري شدند. زنبورهاي پارازيتوئيد خارج شده در الکل 75 درصد نگهداري و پس از تشخيص براي تاييد به دکتر Petr Stary در موسسه حشره شناسي آکادمي علوم جمهوري چک ارسال شدند. در اين تحقيق هفت گونه از زنبورهاي پارازيتوئيد خانواده Braconidae از زير خانواده Aphidiinae در بهار سال هاي 85-1384 از روي شته هاي غلات استان کرمانشاه جمع آوري شدند كه در اين ميان گونه Praon gallicum براي اولين بار از ايران گزارش مي شود.

 نسخه قابل چاپ

شب پره پوستخوار ميوه پسته Arimania komaroffi Ragonot (Lep.: Pyrallidae) در استان کرمان به نام محلي "کراش" معروف است. بر اساس منابع موجود اين آفت در سال 1351 از روي خوشه هاي پسته در حومه رفسنجان توسط صامت جمع آوري شد (Samet, 1985, Entomologist’s gazette, 36: 113-115). اين حشره تا اوايل دهه 1380 اهميت اقتصادي نداشت زيرا جمعيت آن در باغ هاي پسته در حد پايين بود. خسارت آفت کراش پسته به تدريج در باغ هاي پسته رفسنجان افزايش يافت و در حال حاضر در باغ هاي پسته زرند و سيرجان نيز به طور محدود فعاليت دارد. اين حشره قبلا از مناطق پسته کاري يزد، اصفهان و فارس نيز گزارش شده است، در عين حال در شرايط فعلي آفت عمده اي در آن مناطق نيست. مطالعات انجام شده در سال هاي اخير نشان داد که اين آفت حداقل 3 نسل در سال توليد مي كند.

 نسخه قابل چاپ

ارزيابي قدرت پرواز از معيارهاي کنترل کيفي زنبورهاي پارازيتوئيد مي باشد. در اين تحقيق تاثير نسل روي قدرت پرواز زنبورTrichogramma brassicae بررسي شد. براي اين منظور زنبورهاي پارازيتوييد با نصب تله هاي تخم حاوي بيد غلات،Sitotroga cerealella در مزارع برنج و جمع آوري تخم هاي كرم سبز برگخوار برنج Naranga aenescens جمع آوري و هشت نسل متوالي در شرايط آزمايشگاهي روي تخم هاي بيد غلات پرورش داده شدند. آزمايش تعيين قدرت پرواز در نسل هاي دوم، چهارم، ششم و هشتم با استفاده لوله هاي پوليکاي مشکي استوانه اي شکل انجام گرفت. پس از تلف شدن زنبور ها در آون، درصد زنبور هاي ماده بي تحرک، راه رونده و پرواز كننده به سمت نور در نسل هاي مختلف محاسبه گرديد. نتايج مقايسه آماري نشان داد كه با افزايش تعداد نسل، قدرت پرواز و تحرک زنبورهاي تريكوگراما كاهش يافت و درصد زنبور هاي فاقد قدرت پرواز افزايش يافت. در نسل دوم 88.2±9.41 درصد از زنبورها داراي قدرت پرواز، 65.2±7.36 درصد داراي توانايي راه رفتن و 45.2±4.21 درصد فاقد قدرت پرواز بودند. بيشترين درصد زنبورهاي فاقد قدرت پرواز و تحرک (07.2±4.74 %) در نسل هشتم مشاهده شد. نتايج اين تحقيق نشان داد که قدرت پرواز و تحرک زنبور T. brassicae در شرايط پرورش مداوم آزمايشگاهي به تدريج کاهش مي يابد.

 نسخه قابل چاپ

حشره کش ها ممکن است تحت تاثير ترکيبات شيميايي، عوامل محيطي و آفت کش هاي زيستي روي قارچ هاي بيمارگر داراي تاثيرات مختلفي باشند. عدم توجه به اين نکته مي تواند مانعي براي توسعه قارچ ها در مزرعه و شيوع بيماري محسوب شود. در اين بررسي سازگاري Beauveria bassiana و Lecanicillium muscariumبا غلظت هاي مختلف ايميداکلوپرايد بررسي شد. آزمايش اثر ايميداکلوپرايد در سه غلظت ميانگين، نصف غلظت ميانگين و دو برابر غلظت ميانگين روي جوانه زني كنيديوم و رشد رويشي دو قارچ فوق در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با شش تكرار انجام شد. نتايج نشان داد ايميداکلوپرايد با L. muscarium سازگار نيست و در غلظت دو برابر ميانگين سبب بازداري كامل از رشد آن شد. اما افزايش رشد روزانه ميسليوم در B. bassiana در شاهد تفاوت معني داري با دو برابر غلظت ميانگين نداشت، همچنين در غلظت دو برابر ميانگين جوانه زني کنيديوم B. bassiana برعکس L. muscarium تحت تاثير ايميداکلوپرايد قرار نگرفت.

 نسخه قابل چاپ

در مطالعه فون كنه هاي زيان آور درختان پهن برگ و درختچه هاي زينتي كه در سال هاي ???? و ???? در فضاي سبز مشهد انجام گرفت، نمونه هايي از چهار گونه كنه از خانواده تترانيكيده، متعلق به 3 جنس به نام هاي: Oligonychus mangiferus (Rahman and Sapra, 1940) ، Oligonychus yothersi (Mc Gregor 1914)، Schizotetranychus hindustanicus (Hirst, 1924)و Eutetranychus africanus (Tuker, 1926) شناسايي گرديد كه براي فون ايران جديد مي باشند.

 نسخه قابل چاپ