مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

به منظور بررسي اثرات نيتروژن و فسفر و اثرات متقابل نيتروژن و فسفر بر عملکرد دانه کلزا (Brassica napus L.) رقم Hyola 308 در شرايط ديم در يک خاک آهکي با نام علميFine loamy, Carbonatic, Hyperthermic, Typic Calciusteps ، آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي با سه تکرار و به مدت دو سال اجرا گرديد. ميزان ماده آلي، فسفر و پتاسيم قابل دسترس در خاک مورد آزمايش به ترتيب 0.78 درصد، 10 و 252 ميلي گرم در کيلوگرم خاک بود. همچنين متوسط ميزان بارندگي محل اجراي طرح 450 ميلي متر مي باشد. تيمارها شامل چهار سطح نيتروژن (0، 30، 60 و 90 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار) و سه سطح فسفر0) ، 45 و 90 کيلوگرم  P₂O₅ در هکتار) بودند. بررسي نتايج حاصل از تجزيه واريانس مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر نيتروژن و فسفر و اثر متقابل اين دو بر عملکرد دانه کلزا معني دار بوده و کاربرد آنها سبب افزايش ميانگين عملکرد دانه شده است. همچنين نتايج وزن هزار دانه نشان داد که تنها اثر نيتروژن و فسفر بر اين ويژگي معني دار بود و کاربرد نيتروژن و فسفر اين ويژگي را افزايش داد. با توجه به نتايج اين تحقيق دو ساله، کاربرد 90 کيلوگرم نيتروژن خالص در هکتار و 45 کيلو گرم P₂O₅ در هکتار براي توليد حدود 2 تن در هکتار دانه کلزا رقم Hyola 308 در محل انجام اين آزمايش توصيه مي گردد.

کمبود فسفر يکي از عوامل محدودکننده رشد گياهان در اغلب خاک ها است که اين کمبود از رسوب، تبادل و تغيير شکل فسفر ناشي مي شود. بعلاوه کمبود رطوبت از عوامل ديگر در کاهش حلاليت، پخشيدگي فسفر و رشد ريشه بوده که منجر به کاهش جذب فسفر مي گردد. لذا به منظور بررسي اختلاف ارقام گندم در ميزان جذب رطوبت و فسفر و توليد عملکرد در استفاده از کود فسفره مصرفي در شرايط ديم، آزمايشي با تيمارهاي مختلف ارقام گندم (سرداري، سبلان، آذر 2، Ogosta/sefid، Fenkang15/Sefid و (Pvn”A”/Bow”S”//Lira"S"/31 Shahi در پايه بلوک هاي کامل تصادفي در 4 تکرار و به مدت 3 سال زراعي ازسال 84-1381 در موسسه تحقيقات کشاورزي ديم اجرا شد. تغييرات رطوبت در اعماق مختلف خاک، اختلاف جذب فسفر، عملکرد دانه، کاه کلش، عملکرد بيولوژيکي، شاخص برداشت براي ارقام مختلف مورد بررسي قرار گرفت و نتايج نشان داد که رطوبت در اعماق 10-5 و 20-10 سانتي متري بسته به زمان متغير و براي ارقام مختلف اين ميزان رطوبت در اعماق مختلف متفاوت بود. ارقام گندم آذر 2 و سرداري در مقايسه با ساير ارقام گندم بيشترين جذب رطوبت از خاک و فسفر را داشتند و ارقامOgosta  و سبلان با ارقام آذر 2 و سرداري از لحاظ آماري در يک کلاس قرار گرفتند. ارقام آذر 2 و سرداري در مقايسه با رقم Fenkang ميزان جذب فسفر بالاتري داشتند. به طور مشابه با جذب رطوبت و فسفر، ارقام گندم آذر 2 و سرداري نسبت به ساير ارقام گندم بيشترين عملکرد دانه را داشتند و همچنين ارقام گندم آذر 2، سرداري، سبلان و Ogosta بالاترين رقم شاخص برداشت را در مقايسه با ارقام ديگر گندم داشتند. اين مطالعه نشان مي دهد واريته هاي مختلف گندم در استفاده از رطوبت اعماق مختلف خاک، جذب فسفر و توليد عملکرد در شرايط ديم، توانايي هاي متفاوتي دارند. ارقام گندم آذر 2، سرداري و Ogosta در مقايسه با ساير ارقام گندم مورد مطالعه در اين پژوهش بيشترين قدرت جذب فسفر و توليد عملکرد بالاتري را در شرايط ديم داشتند.

 نسخه قابل چاپ

لجن فاضلاب به دليل دارا بودن مقادير زيادي از عناصر غذايي و مواد آلي و ارزاني قيمت، امروزه به طور وسيعي به عنوان کود و يا اصلاح کننده ويژگي هاي فيزيکي خاک مورد استفاده قرار مي گيرد. از آن جايي که لجن فاضلاب حاوي مقادير زيادي املاح محلول مي باشد، لذا کاربرد آن احتمال افزايش شوري خاک را مطرح مي کند. هدف از انجام اين پژوهش بررسي تغييرات پارامترهاي شوري در پروفيل خاک در اثر کاربرد لجن فاضلاب مي باشد. اين مطالعه در مزرعه تحقيقاتي لورک نجف آباد، با سه سطح (25، 50 و 100 تن لجن فاضلاب در هکتار) و شاهد (بدون لجن) به صورت طرح کرت هاي خرد شده با طرح پايه بلوک هاي کاملا تصادفي اجرا شد. در سال اول (1378)، کل کرت (3´15 متر) لجن دريافت کرد، در سال دوم (1379)، هر کرت به دو قسمت (3´12 متر) و (3´3 متر) تقسيم شد و فقط به قسمت بزرگ تر براي بار دوم لجن اضافه شد، در سال سوم (1380)، قسمت 12 متري، به دو بخش (3´9 متر) و (3´3 متر) تقسيم شد و فقط قسمت 9 متري براي بار سوم لجن دريافت کرد و در سال چهارم (1381)، قسمت 9 متري، به دو بخش (3´6 متر) و (3´3 متر) تقسيم گرديد و فقط به قسمت 6 متري براي بار چهارم لجن فاضلاب اضافه شد. اين کرت ها در نيمه اول هر سال زراعي تحت کشت ذرت و در نيمه دوم هر سال تحت کشت گندم قرار گرفتند. نمونه برداري در سال 1382 از وسط هر قسمت 3 متري مربوط به يک سال مشخص کوددهي، تا عمق 100 سانتي متري به فواصل 20 سانتي متر، در پايان فصل رشد گندم صورت گرفت. نمونه هاي خاک به آزمايشگاه منتقل شده و پارامترهاي شوري، pH، ظرفيت تبادل کاتيوني، درصد کربن آلي، آهک، سديم محلول و تبادلي، پتاسيم محلول، کلسيم و منيزيم محلول، سولفات، کلريد، بيکربنات اندازه گيري شدند. افزودن لجن فاضلاب به خاک، باعث افزايش معني دار هدايت الکتريکي در همه تيمارها و در همه اعماق گرديد، اما بيشترين مقدار شوري در هر تيمار مربوط به عمق 80 - 40 سانتي متري مي باشد و اين نشان دهنده آبشويي زياد املاح مي باشد. با اضافه کردن لجن فاضلاب به خاک، غلظت سديم محلول و تبادلي، کلسيم محلول و منيزيم محلول در همه اعماق افزايش يافت. بيشترين افزايش پتاسيم در سطح خاک است و با افزايش عمق از غلظت آن کاسته مي شود. همچنين غلظت آنيون هاي کلريد، سولفات و بيکربنات نيز در خاک افزايش يافت. بيکربنات بيشتر در سطح خاک تجمع يافت و بالاترين مقدار بيکربنات در هر تيمار مربوط به لايه هاي سطحي مي باشد. در مورد ساير آنيون ها بيشترين مقدار آن ها در عمق هاي بيش از 40 سانتي متري ديده مي شود. تغييرات هدايت الکتريکي و هر يک از کاتيون ها و آنيون ها با عمق نشان دهنده آبشويي و انتقال املاح به اعماق پايين تر است.

 نسخه قابل چاپ

افزايش روز افزون جمعيت و نياز به توليد بيشتر مواد غذايي، توسعه صنايع و مصرف آب با کيفيت مناسب در آنها، توسعه سطح زير کشت و بالاخره کاهش ريزشهاي آسماني مخصوصا در مناطق خشک و نيمه خشک کشور، کاربرد آبهاي شور را در امر کشاورزي اجتناب ناپذير مي نمايد. لذا برنامه ريزي و مطالعه بر روي مديريت صحيح بهره برداري از آبهاي شور در جهت استفاده بهينه از منابع خاک و آب و دستيابي به توليد مطلوب و پايدار از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين مطالعه، هفت تيمار مديريت مصرف آبهاي شور با استفاده از سه کيفيت آب آبياري (مقادير شوري 2.9، 6.3 و10.2  دسي زيمنس بر متر) در سه تکرار به صورت طرح آماري بلوکهاي کامل تصادفي براي مدت سه سال زراعي همراه با کشت پنبه رقم ورامين به اجرا درآمد. تيمارهاي آزمايشي شامل سه تيمار بصورت کاربرد سه کيفيت آب آبياري فوق در کليه فصل زراعي، دو تيمار کاربرد آب مناسب با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گياه و بقيه فصل آبياري با آب با شوري 6.3 و 10.2 دسي زيمنس بر متر و دو تيمار ديگر آبياري با آب مناسب و آب با شوري 6.3 و يا10.2  دسي زيمنس بر متر به صورت متناوب در طول فصل اعمال گرديد. نتايج حاصله نشان داد که عملکرد وش پنبه با مصرف آب آبياري با شوري 6.3 و 10.2 دسي زيمنس بر متر در طول فصل زراعي در مقايسه با تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر به ترتيب  33  66 ودرصد کاهش داشته است. تيمارهاي مصرف متناوب آب آبياري با شوري 2.9 و3.6  دسي زيمنس بر متر و شوري 2.9 و10.2  دسي زيمنس بر متر به ترتيب 13 و 40 درصد نسبت به تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر کاهش عملکرد وش پنبه داشته است که بدين ترتيب ضمن کاربرد آب شور، به ميزان حدود 50 درصد در مصرف آب مناسب صرفه جويي گرديده است. اين مقدار آب صرفه جويي شده را مي توان به منظور افزايش سطح زير کشت و يا در آبياري گياهان نسبتا حساس به شوري مصرف نمود. عملکرد وش در دو تيمار مصرف آب با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر در مراحل جوانه زدن و استقرار گياه و بقيه فصل زراعي از آب با شوري 6.3 و يا 10.2 دسي زيمنس بر متر به ترتيب 21 و 49 درصد نسبت به تيمار آب آبياري با شوري 2.9 دسي زيمنس بر متر کاهش داشت. نتايج اين تحقيق نشان داد که عملکرد نسبي وش پنبه با استفاده از ميانگين شوري عصاره اشباع خاک در طول فصل زراعي از رابطه ((6.5- (Ry=100-8.2 (ECeبا ضريب همبستگي ( (R²=0.88مي تواند محاسبه گردد.

 نسخه قابل چاپ

مقدار مس کل خاک، ضرورتا بيانگر قابليت استفاده مس براي گياه نيست. لذا يافتن عصاره گيرهاي مناسب، به منظور تخمين مس قابل استفاده گياه در خاک در جهت استفاده بهينه از کود حايز اهميت مي باشد. با توجه به اينکه در خاک هاي آهکي ايران، اطلاعات کمي در رابطه با مس قابل استفاده در دسترس است و از آنجا که قابليت استفاده اين عنصر غذايي، معمولا در اين خاک ها کم مي باشد، لذا ارزيابي وضعيت مس قابل استفاده براي گياهان توسط عصاره گيرهاي شيميايي بسيار مهم و ضروري است. در يک آزمايش گلخانه اي، تعداد 19 نمونه خاک (0 تا 30 سانتيمتري) از مناطق مختلف استان فارس با دامنه وسيعي از خصوصيات فيزيکي و شيميايي به منظور تعيين مس قابل استفاده برنج انتخاب گرديد. عصاره گيرهاي مورد نظر عبارت بودند از: مهليچ 3 (MH₃)، اي دي تي ا- کربنات آمونيوم ((AC-EDTA، دي تي پي ا- بي کربنات آمونيوم (AB-DTPA)، اي دي تي ا- استات آمونيوم (AA-EDTA)، دي تي پي ا(DTPA) ، استات آمونيوم ((AA، اسيد کلريدريک (CA)، اي دي تي ا (EDTA) و مهليچ(MH₂) 2  . مس عصاره گيري شده توسط اسيدکلريدريک و استات آمونيوم کمتر از حد تشخيص دستگاه جذب اتمي بودند و بنابراين ناچيز گزارش شد و مقدار مس استخراج شده به وسيله ديگر عصاره گيرها، به ترتيب زير بود: AC-EDTA>AA-EDTA>AB-DTPA>MH₃>EDTA>DTPA>MH₂، اگر چه اين روش ها مقادير متفاوتي مس را از خاک عصاره گيري نمودند ولي همبستگي زيادي بين آنها وجود داشت. معذلک روش اي دي تي ا- کربنات آمونيوم با دي تي پي ا- بي کربنات آمونيوم از ضريب تبيين بالاتري نسبت به ساير روش ها برخوردار بود و معادلات رگرسيوني چند متغيره نشان داد که از بين خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک، ماده آلي بيشترين اثر را بر مقدار مس عصاره گيري شده داشته است و بيشترين ضريب تبيين بين عملکرد دانه و غلظت مس در دانه و شاخسار با روش دي تي پي ا به دست آمد. به علاوه، با وارد کردن خصوصيات خاک، ضريب تبيين افزايش يافت و از ميان خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک هاي مورد مطالعه، ظرفيت تبادل کاتيوني، pH، کربنات کلسيم معادل و درصد رس با وزن خشک شاخسار و عملکردهاي دانه و کاه و کلش همبستگي منفي داشتند. در حاليکه ماده آلي و pH همبستگي مثبت و کربنات کلسيم معادل و ظرفيت تبادل کاتيوني همبستگي منفي با غلظت و جذب مس نشان دادند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي توان توليد اکسين توسط سودوموناس هاي فلورسنت و اثرات آنها در رشد گياهچه هاي کلزا، آزمايش با 40 سويه از اين باکتري ها انجام شد. پانزده سويه جدا شده از ريزوسفر گندم و دو سويه خارجي  GRP3 و MPFM از کلکسيون موسسه تحقيقات خاک آب تهيه شدند. بيست و سه سويه نيز از 20 نمونه خاک ريزوسفري کلزا که از مزارع منطقه کرج تهيه شده بودند، جداسازي شدند. سري هاي رقت تهيه شده از خاک بر روي محيط کشت King B کشت شده و باکتري هاي سودوموناس فلورسنت با استفاده از خاصيت پرتو افشاني کلوني ها در اثر تابش لامپ ماوراي بنفش جداسازي و خالص سازي شدند و بر اساس آزمون هاي فيزيولوژيکي و بيوشيميايي مورد شناسايي واقع شدند. اندازه گيري ميزان اکسين در دو محيط غني TBS و حداقل DF حاوي غلظت هاي صفر، 50، 100 و 200 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان انجام شد. تاثير سويه هاي مورد آزمايش در خصوصيات مختلف رشدي گياهچه هاي کلزا در يک آزمايش گلخانه اي با استفاده از بستر شن انجام شد. نتايج نشان داد که افزايش تريپتوفان سبب افزايش توليد اکسين گرديد که اين افزايش از سرعت بيشتري در محيط DF برخوردار بود. بيشترين مقدار توليد اکسين توسط سويه P23 در غلظت 200 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان در محيط DF انجام شد. نتايج آزمون گلخانه اي نشان داد که سويه هاي مورد استفاده بطور معني داري سبب افزايش شاخص هاي رشدي کلزا شدند. بيشترين همبستگي بين ميزان توليد اکسين و وزن خشک اندام هوايي در غلظت 50 ميلي گرم در ليتر تريپتوفان در محيط DF حاصل گرديد. يافته هاي اين تحقيق نشان داد که تلقيح سودوموناس هاي فلورسنت توليد کننده اکسين نقش مهمي در افزايش رشد کلزا دارند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير سطوح مختلف شوري و فسفر خاک بر تنفس، زيست توده ميکروبي و فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز خاک در ريزوسفر گياه شبدر برسيم، آزمايشي با 4 سطح شوري (شامل 0.12=S₁، S₂=2، S₃=6 و 10= S₄دسي زيمنس بر متر( و 2 سطح فسفر قابل جذب (شامل 10=p₁ و p₂=30 ميلي گرم در کيلوگرم) در 4 تکرار در شرايط گلخانه اي در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي و به صورت فاکتوريل اجرا گرديد. سطوح شوري به صورت ترکيبي از نمکهاي سديم کلرايد، منيزيم کلرايد، سديم سولفات و منيزيم سولفات به ترتيب با نسبت وزني 2:1:1:1 تهيه گرديد. فاکتور فسفر از منبع KH₂PO₄ تامين گرديد. صفات اندازه گيري شده شامل: تنفس خاک، تنفس ناشي از سوبسترا، زيست توده ميکروبي و فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز قليايي و اسيدي در ريزوسفر گياه شبدر برسيم بود. اعمال فاکتور شوري به صورت آبياري با آب شور باEC هاي مذکور صورت گرفت. نتايج حاصل نشان داد که افزايش فسفر خاک باعث افزايش تنفس خاک و کاهش زيست توده ميکروبي و تنفس ناشي از سوبسترا (SIR) و نيز کاهش فعاليت آنزيم هاي فسفاتاز قليايي و اسيدي گرديده است. افزايش سطوح شوري نيز باعث کاهش تمام اين شاخص ها گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

دوره خشک يک دوره طولاني مدت از آب و هواي خشک است که تخليه منابع آبي را باعث مي شود و به دليل وابستگي بشر و اکوسيستم به موجوديت آب، اثرات گسترده و شديدي بر حيات بشري دارد. بررسي و پايش دوره هاي خشک با استفاده از شاخص شدت خشکي پالمر در يک دوره آماري 31 ساله (2001-1970) در استان خراسان نشان داد که روند کلي تغييرات دوره هاي خشک در استان تقريبا يکسان بوده و دوره هاي خشک با شدت هاي متفاوت به کرات اتفاق افتاده است و به طور متوسط در هر 2 سال دوره هاي خشک با شدت ملايم تا متوسط و هر 6 الي 7 سال دوره هاي خشک شديد تا خيلي شديد به وقوع پيوسته است، لذا وقوع اين پديده، يک مشخصه طبيعي و نرمال از اقليم منطقه مي باشد، هر چند که روند وقوع دوره هاي خشک در مناطق جنوبي، مرکزي و شمالي استان متفاوت بوده است. روند تغييرات طولاني مدت دوره هاي خشک نشان داد که در سال هاي اخير تکرار، تداوم و شدت دوره هاي خشک در کليه نقاط استان افزايش يافته است. اين بررسي همچنين نشان داد که دوره هاي خشک به وقوع پيوسته در مناطق جنوبي استان تداوم و شدت بيشتري نسبت به مناطق مرکزي و شمالي استان دارد. شديدترين دوره هاي خشک به وقوع پيوسته در طول دوره آماري در کل استان در دو دهه 1970 و 1990 ميلادي اتفاق افتاده است. مقادير شاخص در ماه هاي مختلف نشان داد که در اثر ترکيب دوره هاي خشک با شدت هاي متفاوت که داراي تداوم کم هستند، دوره هاي خشکي با تداوم بالا به وقوع مي پيوندد. بررسي و تحليل نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد که اگر چه شاخص خشکي پالمر انتقادات بسيار زيادي را به همراه داشته است، اما مي تواند به عنوان يک شاخص توانمند در تحليل دوره هاي خشک مورد استفاده قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

مساله آب شرب ري با جمعيتي بالغ بر 1 ميليون نفر، از حادترين و اساسي ترين مشكلات اين شهر مي باشد. چاه هاي آب شرب شهر ري 40 تا 50 درصد آب شرب شهروندان ريي را تامين مي كند. علاوه بر مساله آلودگي آب زيرزميني شهر ري، افزايش جمعيت و افزايش سرانه مصرف آب شرب باعث افزايش تقاضاي آب و در نتيجه افت سطح آب زيرزميني در منطقه شده است. اجراي طرح شبكه جمع آوري و انتقال فاضلاب شهري هم باعث تشديد افت سطح آب زيرزميني شهرري شده است. در اين مقاله از ميان آلودگيهاي مختلف آب زيرزميني، نيترات به دليل قابليت انحلال زياد در آب، جذب کم و نيز پايداري ترکيب آن در آب، به عنوان بهترين شاخص براي نشان دادن آلودگي آب زيرزميني مورد بررسي قرار گرفته است. مدل کمي آبخوان شهر ري با استفاده از کد نرم افزاري PMWIN تهيه شد. سپس اطلاعات نيترات چاههاي آب شرب شهر ري از سال 1375 تا سال 1383 جمع آوري و پردازش شدند تا به فرمت ورودي کد نرم افزاري MT3D درآيند. مقادير ضرايب پخشودگي طولي و عرضي، طول پخش، ضريب جذب واسنجي شدند و در نهايت مدل کيفي آبخوان شهرري تهيه شد. براي تهيه مدل رياضي آب زيرزميني ابتدا اطلاعات ورودي به كد نرم افزاري PMWIN جمع آوري و پردازش شدند. مدل تهيه شده در دو رژيم با جريان دايم و جريان غير دايم مورد واسنجي قرار گرفت. تحليل خطاي باقيمانده ها، توزيع مكاني خطاها، درصد اختلاف ورودي و خروجي مدل، تحليل حساسيت، واسنجي شرايط مرزي، مقايسه سطح آب محاسبه شده و مشاهده شده و در نهايت صحت سنجي مدل در هر دو رژيم دايم و غير دايم مورد بررسي قرار گرفتند. با گذر از تمامي اين مراحل مدل آب زيرزميني شهر ري تهيه شد. سطح آب زيرزميني مناطق شرقي شهر ري بين 1.5 تا 5 متر و مناطق مركزي شهر 5 تا 11 متر افت در هشت سال آينده خواهند داشت. به علت فقدان تغذيه آبخوان به خاطر احداث شبكه جمع آوري فاضلاب و همچنين تراكم شديد چاه ها در اين منطقه و همچنين افزايش سرانه مصرف آب و افزايش جمعيت شهر، سطح آب غرب ري در بعضي مناطق بيش از 22 متر افت خواهد نمود. نتايج مدل نشان دهنده آن است که به علت فقدان شبکه جمع آوري فاضلاب در مرکز شهر ميزان نيترات همچنان زياد خواهد بود. در مناطق غرب و جنوب غربي شهر ري به علت تاثير شبکه فاضلاب، مقدار نيترات آبخوان به کمتر از 30 ميلي گرم در ليتر کاهش پيدا خواهد کرد و به تدريج دامنه کاهش نيترات آبخوان از سمت غرب و جنوب غربي به سمت مناطق مرکزي شهر گسترش خواهد يافت.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير مصرف زئوليت طبيعي کلينوپتيلولايت بر افزايش تحمل به تنش خشکي و عملکرد ذرت علوفه اي رقم سينگل گراس 704 (Zea mays L.) آزمايشي به صورت فاکتوريل در قالب طرح کاملا تصادفي با 12 تيمار و 3 تکرار در 36 گلدان در مزرعه تحقيقاتي دانشکده کشاورزي دانشگاه تربيت مدرس انجام شد. در اين آزمايش مقادير زئوليت در 4 سطح (0، 2، 4، 8 گرم در کيلوگرم خاک) و 3 سطح تخليه رطوبت خاک (45، 65 و 85 درصد آب قابل استفاده) در دوره رشد تا برداشت اعمال شد. در طول اجراي آزمايش، رطوبت خاک به روش وزني اندازه گيري شد. بعد از برداشت محصول، سطح برگ، ارتفاع، و درصد پروتئين کل برگ و ساقه اندازه گيري شد. نتايج حاصل از تحليل آماري تحقيق نشان مي دهد که مصرف زئوليت بر تمامي صفات اندازه گيري شده (شامل ارتفاع بوته و درصد پروتئين کل برگ و ساقه و کارآيي مصرف آب) اثر معني دار داشته ولي درصد تخليه رطوبت در پروتئين کل برگ و ساقه اثر معني داري نداشته است. اثر متقابل زئوليت و سطوح تخليه آب بر دو عامل سطح برگ و ارتفاع گياه معني دار نبود در حاليکه اثر آن بر درصد کل پروتئينهاي برگ و ساقه معني دار بوده است. بر اساس نتايج اين آزمايش مصرف 8 گرم زئوليت در هر کيلوگرم خاک با 85 درصد تخليه رطوبتي، بالاترين کارآيي مصرف آب را داشته است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر مقادير مختلف آب و کود نيتروژن بر خصوصيات کمي و کيفي سيب زميني، آزمايشي در مرکز تحقيقات کشاورزي سمنان (شاهرود) در طي سال هاي 1380-1379 (به مدت دو سال) انجام شد. اين طرح در قالب، نوارهاي خرد شده (اسپيلت پلات) با دو فاکتور اجرا شد. فاکتورها شامل، مقادير آب مصرفي گياه در چهار سطح (50، 100، 75، 125 درصد نياز آبي گياه) و کود نيتروژن نيز در چهار سطح (50، 75، 100، 125 درصد نيتروژن مورد نياز گياه بر اساس آزمون خاک) به ترتيب به عنوان عوامل اصلي و فرعي، انتخاب شدند. آب آبياري بر اساس داده هاي تشتک تبخير کلاس A، محاسبه و با روش آبياري شياري (فارو) با دور 5 روز در اختيار گياه قرار گرفت. آب آبياري در تيمارهاي آبي 50، 75، 100 و 125 درصد به ترتيب برابر 4000، 6000، 8000 و 10000 متر مکعب و کود نيتروژن نيز برابر 200، 300، 400 و 500 کيلوگرم در هکتار مصرف شد. نتايج تحقيق نشان داد، اثر مشترک آب و کود نيتروژن بر عملکرد محصول در سطح يک درصد معني دار شد. بيشترين عملکرد از تيمارهايW₁₂₅N₁₀₀,W₁₂₅N₁₂₅W₁₂₅N₇₅  و W₇₅N₇₅ (که همگي در گروه اول قرار گرفته بودند)، به دست آمد. کمترين عملکرد از تيمار آبي 50 درصد حاصل شد. تفاوت بيشترين و کمترين عملکرد در تيمارها، 40 درصد بود. اثر فاکتورهاي آب و کود نيتروژن بر غلظت نيتروژن غده ها در سطح يک درصد معني دار شد. با افزايش مصرف آب، غلظت نيتروژن غده ها کاهش يافت. اما با افزايش کود نيتروژن غلظت نيتروژن غده ها افزايش يافت. ماکزيمم غلظت نيتروژن غده ها از تيمار آبي 50 درصد در تمام سطوح کودي مختلف به دست آمد. تيمار W₇₅W₇₅ از نظر غلظت نيتروژن غده ها در پايين ترين گروه آماري و عملکرد اين تيمار در بالاترين گروه (23.5 تن در هکتار) آماري قرار گرفت. حداکثر کارايي مصرف آب (3.9 کيلوگرم به ازا هر متر مکعب در هکتار) نيز از همين تيمار حاصل شد. بنابراين تيمار W₇₅N₇₅ به دليل صرفه جويي در مصرف آب، کاهش هزينه هاي توليد، پايين بودن غلظت نيتروژن نيتراتي غده ها، آلودگي کمتر محيط زيست و منابع آب زير زميني به عنوان تيمار برتر معرفي شد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثرات کم آبياري و تعيين کارآيي مصرف آب و نيز مراحل حساس به تنش رطوبتي در زراعت کلزا، پژوهشي در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفي با شش تيمار و در سه تکرار در ايستگاه تحقيقات کشاورزي طرق مشهد از سال 1379 به مدت سه سال زراعي انجام شد. تيمارها عبارت بودند از: =I₁ بدون آبياري. =I₂  آبياري در شروع ساقه دهي، غنچه دهي، گل دهي و اوايل غلاف بندي.=I₃  آبياري در مراحل غنچه دهي، گلدهي و اوايل غلاف بندي.I₄ = آبياري در شروع ساقه دهي، گل دهي و اوايل غلاف بندي.  =I₅ آبياري در مراحل غنچه دهي و اوايل غلاف بندي. =I₆ آبياري در مراحل گلدهي و اوايل غلاف بندي. نتايج تجزيه مرکب سه سال اجراي آزمايش نشان داد که اثر تيمار بر عملکرد و درصد روغن در سطح 1% معني دار مي باشد. بر اساس آزمون دانکن در سطح 5 درصد بيشترين عملکرد (2837 کيلوگرم در هکتار( از تيمار I₄ حاصل شد. همچنين کمترين عملکرد مربوط به تيمار I₁ به ميزان 1746 کيلوگرم در هکتار به دست آمد. از لحاظ درصد روغن دانه کلزا، کمترين درصد روغن از تيمارI₁   به دست آمد. بارندگي هاي زياد در سال دوم و سوم اجراي طرح باعث گرديد تيمار I₁  بيشترين کارآيي مصرف آب را به مقدار 0.6 کيلوگرم در متر مکعب داشته باشد. بر اساس نتايج به دست آمده، آبياري در مراحل ساقه دهي، گل دهي و غلاف بندي براي دستيابي به عملکرد و کارآيي مصرف آب مناسب ضروري مي باشد.

 نسخه قابل چاپ