مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

علف کش ها، آلاينده هاي اصلي منابع آب و خاک اراضي شاليزاري هستند. انتقال علف کش ها به آبهاي سطحي و زيرزميني براي سلامتي انسان و محيط زيست زيان آور است، بنابراين بررسي سرنوشت و واکنش هاي آنها در اکوسيستم هاي طبيعي ضروري مي باشد. بدين منظور، کينتيک تجزيه علف کش تيوبنکارب در آب و خاک شاليزارهاي دو ايستگاه تحقيقات کشاورزي دشت ناز و قراخيل مازندران اندازه گيري گرديد. همچنين ايزوترم هاي جذب سطحي و رهاسازي آن روي نمونه هاي خاک اين دو ايستگاه تعيين گرديد. از آب کرت هاي آزمايشي (محلول خاک) در يک دوره 60 روزه و از خاک در يک دوره 315 روزه نمونه برداري و غلظت تيوبنکارب در آنها اندازه گيري شد. ايزوترم جذب سطحي تيوبنکارب روي نمونه هاي خاک در دامنه غلظت تعادلي صفر تا 26 ميلي گرم در ليتر اندازه گيري گرديد. ايزوترم رهاسازي تيوبنکارب نيز در سه غلظت تعادلي آن تعيين گرديد. نتايج آزمايش مزرعه اي نشان داد که غلظت تيوبنکارب در آب شاليزار ها با گذشت زمان بسرعت کاهش مي يابد و پس از حدود 30 روز به تعادل نسبي مي رسد. داده هاي آزمايشي با معادله کينتيک مرتبه اول توصيف گرديدند. از آناليز داده هاي آزمايشي، نيمه عمر تيوبنکارب در آب شاليزار دشت ناز و قراخيل به ترتيب 7 و 10 روز بدست آمد. غلظت تيوبنکارب در خاک در اوايل دوره اندازه گيري در هر دو ايستگاه نسبتا متغير بود. اين تغييرات با قطع آبياري کرت ها کاهش يافت. غلظت تيوبنکارب در خاک شاليزارها مشابه با آب آن، با گذشت زمان تدريجا کاهش يافت و پس از حدود 110 روز غلظت آن نسبتا ثابت گرديد. معادله کينتيک مرتبه اول توصيف صحيحي از کاهش غلظت تيوبنکارب در خاک ها ارايه کرد. نيمه عمر تيوبنکارب در خاک هاي دشت ناز و قراخيل به ترتيب 94 و 114 روز محاسبه گرديد. ايزوترم هاي جذب سطحي تيوبنکارب در هر دو خاک دشت ناز و قراخيل نشان داد که تيوبنکارب بشدت جذب سطحي ذرات خاک مي گردد. مقدار رها سازي تيوبنکارب از خاک ها بسيار کم و پسماند شديدي بين منحني هاي جذب سطحي و رها سازي مشاهده شد. محاسبات نشان داد که بدليل جذب سطحي شديد و ضريب هيدروفوبيکي بالا، تيوبنکارب علف کشي پايدار و غير متحرک در خاک است.

 نسخه قابل چاپ

در چند دهه گذشته استفاده از روش هاي زمين آمار و دورسنجي براي تهيه نقشه شوري خاک و پايش تغييرات آن توسعه پيدا کرده است. هدف از اين مطالعه مقايسه قابليت روش هاي زمين آمار و سنجش از دور براي تهيه نقشه شوري و سديمي خاک سطحي در بخشي از پلاياي واقع درجنوب شهرستان مه ولات استان خراسان رضوي مي باشد. تعداد 88 نمونه از عمق 10-0 سانتي متري خاك سطحي از محل تقاطع خطوط يک شبکه منظم با ابعاد 1000×1000 متري برداشت و EC، pH و SAR نمونه ها اندازه گيري شد. پس از تبديل داده هاي غيرنرمال به نرمال، بررسي ناهمسانگردي و تعيين پارامترهاي واريوگرام، نقشه هاي شوري و سديمي با روش كريجينگ و با دقت هاي 58 و 60 تهيه شد. نتايج نشان داد كه روش كريجينگ روي داده هاي شوري و سديمي اثر پيرايشي داشته و موجب كاهش انحراف معيار داده ها شده است. براي تهيه نقشه شوري و سديمي با فن دورسنجي از تصاويرماهواره IRS-P6 هند استفاده شد. پس از انجام عمليات پيش پردازش، تصاويرPCA ، شاخص هاي شوري SI1، SI2، BI و NDSI تهيه و سپس ارزش روشنايي مربوط به نقاط نمونه برداري استخراج گرديد. با بررسي همبستگي بين داده ها و ارزش روشنايي تصاوير، شاخص SI1 كه داراي بالاترين ضريب همبستگي بود، گزينش و نقشه شوري خاك سطحي با روش طبقه بندي نظارت شده و دقت 81 درصد تهيه شد. به دليل نبود همبستگي ميان تصاوير با داده هاي سديمي و همچنين بين داده هاي سديمي با شوري و اسيديته، امكان استخراج تهيه نقشه سديمي با اين روش ضعيف ارزيابي شد. مقايسه بين اين دو روش نشان مي دهد كه به منظور افزايش دقت در نقشه هاي بدست آمده از روش كريجينگ بايد تعداد نقاط زيادتري برداشت نمود، درصورتي كه در روش دورسنجي مي توان با تعداد نقاط كمتر، صرفه جويي در وقت و هزينه به نقشه هاي دقيق تري دست يافت.

 نسخه قابل چاپ

در دهه هاي اخير به منظور ارزيابي فسفر قابل استفاده گياه در خاک روش هاي متعددي پيشنهاد شده اند، نتايج حاصل از اين روش ها در خاک هايي که در آنها pH، کربنات کلسيم، ماده آلي، اکسيدها و هيدروکسيدهاي آهن و آلومينيوم و ساير خواص متفاوت است قابل تعميم نيست و اين به خصوص در مورد خاک هاي ايران کاملا صدق مي کند. علاوه بر اين آگاهي از تغييرات شکلهاي فسفر براي درک رفتار فسفر در خاکها ضروري است. هدف از اين تحقيق بررسي رابطه بين مقدار فسفر استخراج شده به وسيله عصاره گيرهاي مختلف با يکديگر و ويژگي هاي خاک و همچنين همبستگي فسفر عصاره گيري شده با هر يک از عصاره گيرها با اشکال مختلف فسفر معدني بود. بنابراين 20 نمونه خاک از عمق 30-0 سانتي متري خاک هاي استان گلستان جمع آوري شدند. فسفر خاک توسط عصاره گيرهاي بي کربنات سديم 0.5 مولار، بي کربنات آمونيوم - دي تي پي آ، بي کربنات سديم - دي تي پي آ و کلريد کلسيم 0.01 مولار استخراج و اندازه گيري شد. همچنين اشکال مختلف فسفر معدني در خاک هاي مورد مطالعه به روش عصاره گيري متوالي جيانگ و گو اندازه گيري شد. نتايج نشان داد که توانايي عصاره گيرهاي مختلف در استخراج فسفر به ترتيب زير بود: بي کربنات سديم < بي کربنات سديم – دي تي پي آ < بي کربنات آمونيوم – دي تي پي آ < کلريد کلسيم. بين فسفر عصاره گيري شده به وسيله عصاره گيرها نيز همبستگي معني داري وجود داشت و ضريب تبيين بين فسفر عصاره گيري شده با روش هاي بي کربنات سديم و بي کربنات سديم – دي تي پي آ، بي کربنات سديم و بي کربنات آمونيوم – دي تي پي آ و بي کربنات سديم – دي تي پي آ و بي کربنات آمونيوم – دي تي پي آ به ترتيب **0.91، **0.85 و **0.82 بود. مقدار فسفر عصاره گيري شده با بي کربنات سديم، دي تي پي آ – بي کربنات آمونيوم و دي تي پي آ – بي کربنات سديم باpH ، EC، درصد رس و آهک همبستگي منفي و معني دار ولي با درصد ماده آلي مثبت و معني دار داشت. همچنين در بين اشکال فسفر تنها دي و اکتا کلسيم فسفات و فسفر پيوندي با اکسيدهاي آلومينيوم با فسفر استخراج شده با عصاره گيرهاي مورد مطالعه در اين تحقيق همبستگي معني داري داشتند. به طور کلي توزيع اشکال مختلف فسفر در اين خاک ها به صورت فسفر پيوندي با آپاتايت > اکسيدهاي آلومينيوم > اکتا کلسيم فسفات > اکسيدهاي آهن > دي کلسيم فسفات > فسفر محبوس در اکسيدهاي آهن بود. با توجه به همبستگي معني دار فسفر استخراج شده توسط عصاره گيرهاي مورد بررسي در اين تحقيق با بعضي از اشکال فسفر، به نظر مي رسد بعضي از شکل هاي فسفر مي توانند به شکل قابل استفاده گياه درآيند.

 نسخه قابل چاپ

مواد آلي و اجزا آن از عوامل مهم تشکيل و پايداري خاک دانه هاي خاک بوده و نقش به سزايي در ساختمان آن ايفا مي نمايد. با اين حال، توزيع مواد آلي در خاک دانه هاي خاک به ويژه در مناطق خشک مرکزي ايران، چندان مشخص نمي باشد. اين مطالعه به منظور بررسي توزيع کربن آلي، نيتروژن و کربوهيدرات ها در خاک دانه هاي مختلف (2-4، 1-2، 0.5-1، 0.25-0.5، 0.05-0.25 و < 0.05 ميلي متر) اراضي بياباني و کشاورزي (گندم و يونجه) در دشت ابرکوه (مرکز ايران) انجام شد. نمونه هاي مرکب خاک (81 نمونه) از عمق هاي 10-0، 20-10 و 30-20 سانتي متري جمع آوري گرديد. نتايج نشان داد که زير کشت بردن اراضي بياباني باعث افزايش معني دار مقادير کربن آلي، نيتروژن کل، کربوهيدرات ها و پايداري خاک دانه هاي خاک در تمام عمق ها شده است. بعد از تغيير کاربري اراضي، نسبت خاک دانه هاي کوچک تر از 0.05 ميلي متر از 43-28 درصد در خاک اراضي بياباني به 14-6 درصد در خاک هاي اراضي کشاورزي تنزل يافته و نسبت خاک دانه هاي 4-2 و 2-1 ميلي متري در خاک اراضي کشاورزي به صورت معني دار افزايش پيدا کرده است. مقدار کربن آلي و نيتروژن خاک دانه ها نيز در اثر تغيير کاربري اراضي افزايش يافت. الگوي توزيع کربن آلي و نيتروژن نشان دهنده غني بودن خاک دانه هاي درشت نسبت به خاک دانه هاي ريز در خاک هاي زير کشت گندم و يونجه بود. با اين وجود، در اغلب خاک هاي اراضي بياباني، خاک دانه هاي کوچک تر از 0.05 ميلي متر کربن آلي و نيتروژن بيشتري نسبت به ساير خاک دانه ها داشتند. خاک دانه هاي کوچک تر از 0.05 و 0.25-2 ميلي متري، بخش عظيمي از کربن آلي خاک را به ترتيب در خاک هاي اراضي بياباني و کشاورزي به خود اختصاص داده اند. توزيع کربوهيدرات ها در خاک دانه ها نشان داد که بر خلاف کربن آلي، در بيشتر خاک هاي اراضي کشاورزي، رابطه مشخصي بين اندازه خاک دانه و مقدار کربوهيدرات ها وجود نداشت.

 نسخه قابل چاپ

يکي از روش هاي ارتقاي کيفيت فيزيکي خاک هاي مناطق خشک و نيمه خشک استفاده از اصلاح کننده هاي آلي ارزان قيمت مثل لجن فاضلاب است. تحقيق حاضر به منظور بررسي اثرات لجن بيولوژيکي فاضلاب پتروشيمي تبريز در 4 مقدار (25، 50، 75 و 100 تن در هکتار) بر کربن آلي (OC)، ميانگين وزني قطر (MWD) خاکدانه (روش الک تر)، رس قابل انتشار در آب (WDC)، رطوبت حد سيلان (LL)، رطوبت حد خميري (PL) و شاخص خميرايي (PI = LL - PL) در طول زمان بر يک خاک منطقه نيمه خشک، در داخل گلدان هاي بزرگ (قطر 50 و ارتفاع 25 سانتي متر) انجام گرفت. همچنين خاک بدون لجن به عنوان تيمار شاهد در نظر گرفته شد و همه تيمارها شامل سه تکرار بودند. انکوباسيون تيمارها در داخل گلخانه در رطوبت 70 تا 80 درصد ظرفيت مزرعه و دماي 22±4c° به مدت 6 ماه صورت گرفت. همه پارامترها در زمان هاي 60، 120 و 180 روز اندازه گيري شدند. آزمايش به صورت فاکتوريل (فاکتور اول 5 سطح مصرفي لجن و فاکتور دوم 3 زمان انکوباسيون) و در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي اجرا شد. نتايج نشان داد که کليه مقادير مصرفي لجن در مقايسه با شاهد به طور معني دار OC (p<0.01) را افزايش و WDC را کاهش دادند. همبستگي منفي (r =-0.84) بين OC و WDC در سطح احتمال 5 درصد معني دار شد. لجن فقط در مقادير مصرفي 75 و 100 تن در هکتار باعث افزايش معني دار (p<0.01) رطوبت هايLL  و PL نسبت به شاهد گرديد. همبستگي مثبت و معني دارp<0.001) ،(r=0.99  بين OC با رطوبت هايLL  و PL مشاهده شد. اثر مقادير مصرفي لجن بر MWD و PI معني دار نشد. همبستگي منفي و معني دارp<0.1) ،(r=-0.92  بين MWD و WDC در سه زمان انکوباسيون يافت شد. اين تحقيق نشان داد که لجن پتروشيمي به عنوان يک اصلاح کننده آلي ارزان قيمت باعث ارتقاي کيفيت فيزيکي خاک منطقه نيمه خشک گرديد.

 نسخه قابل چاپ

برآورد تبخير و تعرق در مواردي از قبيل برنامه ريزي آبياري، توازن هيدرولوژيکي، طراحي و مديريت سيستم هاي آبياري و پيش بيني ميزان عملکرد محصول ضروري است. بنابراين محققين بسياري تلاش کرده اند تا مقادير تبخير و تعرق را در مقياس هاي مختلف زماني و مکاني به دست آورند. سنجش از دور از جمله تکنيک هاي جديدي است که مي تواند بدين منظور استفاده شود. از اين رو در اين تحقيق سعي شده است تا توزيع مکاني تبخير و تعرق واقعي روزانه در زير حوضه آبريز مشهد با استفاده از تصاوير سنجنده موديس در روزهاي 14 خرداد، 10 تير و 4 مرداد سال 1388 و به کارگيري الگوريتم توازن انرژي سطح خشکي (سبال) با احتساب اثرات توپوگرافي به دست آيد. نتايج نشان داد که تصاوير سنجنده موديس و الگوريتم سبال قادر هستند مقدار تبخير و تعرق واقعي را در مقياس روزانه در زير حوضه آبريز مشهد به خوبي برآورد نمايند. بر اساس نتايج به دست آمده، نواحي با پوشش گياهي متراکم و دماي پايين داراي مقادير بالاي تبخير و تعرق بوده و مناطق داراي دماي بالا و پوشش گياهي پراکنده و کم از مقدار تبخير و تعرق کمي برخور دارند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه تاثير تغيير کاربري اراضي از مرتع به زراعي بر برخي شاخص هاي ميکروبيولوژيکي و بيوشيميايي خاک در دو عمق 20-0 و 40-20 سانتيمتري در سه منطقه کنگاور، ده نو و سلطانيه مورد بررسي قرار گرفته است. بدين منظور از دو عمق خاک و در سه تکرار نمونه هاي مرکب خاک از هر سه منطقه که کاربري آن ها از مرتع به زراعي تغيـير کرده است، تهيه و ميزان تنفس ميکروبي، تنفس برانگيخته، ضريب متابوليکي، کربن و نيتروژن توده زنده ميکروبي و فعاليت آنزيم هاي اوره آز، فسفاتاز قليايي، ساکاراز و آريل سولفاتاز تعيين گرديد. نتايج نشان داد تغيير کاربري اراضي سبب کاهش تنفس ميکروبي در منطقه کنگاور (64-36 درصد)، ده نو (60-45 درصد) و سلطانيه (34 درصد) گرديد. تنفس برانگيخته نيز بر اثر تغيير کاربري در مناطق مورد مطالعه بين 13 الي 37 درصد کاهش يافت. همچنين کربن (60-30 درصد) و نيتروژن (56-18 درصد) توده زنده ميکروبي و نسبت کربن به نيتروژن توده زنده ميکروبي (17-9 درصد) در هر سه منطقه و در هر دو عمق کاهش يافتند. در حالي که شاخص هاي ضريب (كسر) متابوليکي (95-36 درصد)، درصد کربن (60-4 درصد) و نيتروژن (76-3 درصد) توده زنده ميکروبي و درصد معدني شدن کربن (43-9 درصد) در هر سه منطقه بر اثر تغيير کاربري افزايش پيدا کردند. بررسي فعاليت آنزيم ها نيز نشان داد فعاليت فسفاتاز قليايي در هر سه منطقه و هر دو عمق بر اثر تغيير کاربري تغيير معني دار نيافت. در منطقه سلطانيه تنها در عمق 20-0 سانتيمتري فعاليت اوره آز بر اثر تغيير کاربري به طور معني دار کاهش (18 درصد) پيدا نمود و براي بقيه آنزيم ها تغييرات معني دار نبود. تغيير کاربري در منطقه کنگاور فعاليت اوره آز، ساکاراز و آريل سولفاتاز را به طور معني دار به ترتيب 20، 33 و 11 درصد کاهش داد، ولي در عمق 40-20 سانتيمتري تاثير تغيير کاربري بر فعاليت اين سه آنزيم معني دار نشد و در منطقه ده نو فعاليت اوره آز و آريل سولفاتاز در هر دو عمق و ساکاراز تنها در عمق 20-0 سانتيمتري به طور معني دار بر اثر تبديل کاربري مرتع به زراعي کاهش يافت. به طور کلي مي توان نتيجه گرفت که عمليات کشاورزي و به ويژه خاک ورزي دراز مدت سبب افزايش دسترسي ريزجانداران خاک به اکسيژن شده و در نتيجه فعاليت هاي ميکروبي و از جمله تنفس خاک افزايش مي يابد که نهايتا منجر به تجزيه ذخيره مواد آلي و کاهش کيفيت خاک مي گردد.

 نسخه قابل چاپ

جهت تعيين مناسب ترين سيستم آبياري ميکرو در زراعت فلفل با دو هدف صرفه جويي در ميزان آب مصرفي و حصول حداکثر عملکرد، اين تحقيق با استفاده از آزمايش كرت هاي خردشده در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در چهار تكرار به مدت دو سال اجرا گرديد. سه سيستم آبياري ميكرو شامل آبياري قطره اي، آبياري قطره اي با نوارهاي آبده تيپ و آبياري قطره اي با لوله هاي تراوا به عنوان فاكتور اصلي و سه سطح تامين آب 100، 75 و 50 درصد تبخير از تشت تبخير كلاس A به عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. نتايج سال اول نشان داد که هيچ يك از صفات مورد بررسي به غير از عملكرد محصول در سطوح مختلف آبياري تفاوت معني داري ندارند (p<0.01) روش آبياري 100 و 75 درصد تبخير از تشت تبخير بيشترين کارايي مصرف آب را داشت. در دومين سال اجراي آزمايش، سيستم هاي آبياري و سطوح آبياري تاثير معني داري بر عملکرد محصول داشتند (p<0.05)، اما اثر متقابل آنها تفاوت معني داري نداشت. حداکثر عملکرد با استفاده از نوارهاي آبده تيپ با سطح آبياري 100 در صد حاصل شد. نتايج مشاهده اي در هر دو سال نشان داد که لوله هاي تراوا کارآيي خوبي ندارد. تجزيه مرکب نتايج نشان داد که فلفل گياهي است تقريبا حساس به تنش و بالاترين عملکرد با تامين کامل نياز آبي گياه به دست مي آيد. حداکثر عملکرد محصول از روش آبياري با نوارهاي آبده تيپ با سطح آبياري 100 درصد به ميزان 7214 کيلوگرم حاصل شد. همچنين بالاترين کارآيي مصرف آب از روش آبياري با نوارهاي آبده تيپ به ميزان 1.311 کيلوگرم به ازاي هر متر مکعب آب مصرفي حاصل شد. با عنايت به نتايج حاصله، روش آبياري قطره اي با نوارهاي آبده تيپ با تامين 100 درصد نياز آبي قابل توصيه به کشاورزان مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

مدل هاي سطح زمين در برآورد توزيع رطوبت و دماي خاک، ميزان تبخير و تعرق، جريان رودخانه بعلت تاکيد بر فرآيند هاي ديناميکي و فيزيکي سطح زميني، از اهميت چشمگيري برخوردار هستند. در اين تحقيق از مدل سطح زمينVIC  جهت برآورد دماي سطح زمين و جريان رودخانه استفاده گرديد. در مدل VIC، شبيه سازي رواناب در هر سلول شبکه بر اساس مکانيسم رواناب مازاد نفوذ و رواناب مازاد اشباع مي باشد. همچنين جهت رونديابي جريان درون سلولي و بين سلولي، مدل VIC با مدل رونديابي تلفيق شده است. جهت اجراي مدل VIC، حوضه آبريز سفيد رود به 18 سلول با ابعاد 57 کيلومتر بر اساس نقشه DEM حوضه تقسيم شد. مقايسه جريان مشاهداتي و شبيه سازي در ايستگاه هيدرومتري خروجي حوضه، مبين افزايش ضريب Nash بهنگام استفاده از روش معکوس مجذور فاصله تصحيح شده نسبت به ارتفاع بعنوان روش درون يابي داده هاي هواشناسي در هر سلول مي باشد. آماره هاي محاسبه شده، حاکي از برآورد دماي سطح زمين با دقت بيشتر در حالت بيلان انرژي مدل VIC نسبت به حالت بيلان آبي است. مدل VIC در مکانيسم شبيه سازي رواناب نسبت به پارامتر شکل ظرفيت نفوذ از حساسيت بيشتري برخوردار است بطوري که پارامتر شکل ظرفيت نفوذ هم بر جريان سطحي و هم بر جريان زير سطحي تاثير گذار است ولي تاثير اين پارامتر بر جريان سطحي بيشتر است. جريان زير سطحي نيز متاثر از پارامترهاي W_s و D_s مي باشد. مقايسه جريان مشاهداتي و شبيه سازي با پارامترهاي واسنجي مدل در برخي از ايستگاه هاي هيدرومتري حوضه، حاکي از توانايي مدل در شبيه سازي جريان رودخانه است.

 نسخه قابل چاپ

مديريت صحيح يك حوزه آبخيز مشروط بر شناخت عوامل موثر و بررسي رفتار آن ها در شرايط متفاوت مي باشد. اگر چه تاکنون نقش خصوصيات کلي توپوگرافي بر توليد روان آب و رسوب مورد بررسي قرار گرفته است، ليکن تغييرپذيري مولفه هاي هيدرولوژيکي مذکور در شرايط مختلف و خصوصا حوزه هاي آبخيز ايران کم تر مورد توجه قرار گرفته است. از اين رو تحقيق حاضر با هدف بررسي نقش تندي و جهت شيب بر حجم روان آب و رسوب در حوزه آبخيز جنگلي كجور واقع در جنوب شرقي شهرستان نوشهر طراحي شد. آزمايش هاي مورد نظر با استفاده از يك باران ساز پمپي با شدت 1.6 ميلي متر بر دقيقه و کرتي با ابعاد 30×30 سانتي متر در دو تيمار شيب كم تر و مساوي 25 درصد و بيش تر از 25 درصد و جهت هاي شرقي و غربي انجام شد. آزمايش ها به صورت ماهانه و طي مهر 1387 تا ارديبهشت 1388 در سه تكرار و محل هاي ثابت انجام گرديد. بررسي اثر تيمارهاي تندي و جهت شيب با استفاده از طرح هاي فاكتوريل و مربع لاتين در نرم افزار SPSS 17 صورت گرفت. نتايج نشان داد که تنها تندي شيب بر حجم روان آب تاثير معني دار (p?0.04) داشته است به نحوي كه برخلاف تصور عموم حجم روان آب روي شيب زياد، كم تر از شيب كندتر بوده است. هم چنين اثر شيب در برخي از ماه ها و اثر جهت در ماه هاي ديگر روي رسوب معني دار (p?0.05) بوده است و در حالت كلي با افزايش شيب، رسوب توليدي به سبب بافت درشت خاک و محدوديت رسوب قابل دسترس، كم و در دامنه شرقي مقدار آن بيش تر بود.

 نسخه قابل چاپ

فرسايش خاک ها و انتقال رسوبات حمل شده موجب تهديد اراضي کشاورزي و محيط زيست، پر شدن مخازن سدها و کانال هاي انتقال آب، زه کشها و ... مي شود. از اين رو کنترل فرسايش بادي به خصوص در مناطق خشک و نيمه خشک، از اهميت ويژه اي برخوردار است. گرچه در سال هاي اخير استفاده از مواد پليمري مصنوعي، به منظور بهبود پايداري ساختمان، افزايش قطر خاكدانه ها و تثبيت خاک مورد توجه جدي قرار گرفته است اما در انتخاب يک پليمر به عنوان تثبيت کننده خاک در برابر فرسايش بادي، فاکتورهاي مهمي چون نوع پليمر، کارآيي آن در کنترل فرسايش بادي و آبي، ميزان استفاده، دوام در برابر عوامل محيطي و اثرات زيست محيطي آن مي بايستي لحاظ گردند. در اين تحقيق ابتدا پس از انجام آزمايشات مقدماتي بر روي نمونه هاي خاک، ماده پليمري با پايه پلي وينيل استات بر روي سه نوع خاک با بافت متفاوت اعمال شد. سپس اثر اين ماده پليمري در کنترل ميزان فرسايش بادي به صورت آزمايشگاهي در تونل باد ساخته شده، مورد بررسي قرار گرفت و نتايج با نمونه هاي تيمار شده با آب مقايسه گرديد. نتايج حاصل از آزمايشات فرسايش در تونل باد در شرايط باد با سرعت 26 متر بر ثانيه، نشان داد که اختلاف معني داري بين ميزان فرسايش بادي نمونه هاي خاک تيمار شده با ماده پليمري و نمونه هاي تيمار شده با آب وجود داشته و افزودن ماده پليمري پلي وينيل استات به ميزان 25 گرم در متر مربع، نسبت به نمونه هاي تيمار شده با آب، ميزان فرسايش بادي را در نمونه هاي ماسه بادي به صفر و در خاک با بافت متوسط و سنگين، حداقل 90 درصد کاهش داده است.

 نسخه قابل چاپ

آبياري تكميلي در اغلب مناطق ايران، جهت توليد مناسب محصولات زراعي ضروري مي باشد. لذا به منظور بررسي اثر آبياري تکميلي بر عملكرد و اجزاي عملكرد سه رقم عدس (Lens culinaris Medik.)، آزمايشي در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد به صورت اسپليت بلوک در قالب طرح بلوک هاي کامل تصادفي با 3 تکرار انجام شد. در اين آزمايش، آبياري به عنوان فاکتور اصلي شامل شش سطح (آبياري در تمام مراحل فنولوژي گياه، انجام يک بار آبياري در هر کدام از مراحل شاخه دهي، گل دهي، غلاف دهي، پر شدن دانه ها و بدون آبياري طي فصل رشد) و ارقام عدس (رباط، کالپوش و گچساران) به عنوان فاکتور فرعي در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد كه آبياري تكميلي سبب بهبود معني دار تعداد غلاف در بوته، وزن 100 دانه، عملکرد اقتصادي و عملکرد بيولوژيک شد. به طوري كه تيمار آبياري تكميلي در مرحله گل دهي پس از تيمار آبياري كامل، بالاترين مقدار اين صفات (به استثناي وزن 100 دانه) را داشت. وزن 100 دانه در تيمارهاي آبياري در مرحله غلاف دهي و پر شدن دانه نسبت به آبياري در مرحله گل دهي افزايش معني داري داشت. در تيمار بدون آبياري، رقم گچساران بيشترين عملكرد را توليد كرد. آبياري در مرحله گل دهي بيشترين عملكرد را در بين سطوح آبياري تكميلي داشت، به طوري كه اين افزايش عملكرد در ارقام رباط، كالپوش و گچساران به ترتيب 60، 60 و 39 درصد نسبت به تيمار بدون آبياري بود. با توجه به نتايج فوق، انجام يك نوبت آبياري تكميلي در مرحله گل دهي در افزايش تعداد غلاف و عملكرد عدس موثرتر بوده است.

 نسخه قابل چاپ

منحني رطوبتي خاک يک خصوصيت پايه اي براي مطالعه آب قابل دسترس براي گياه، پديده هاي نفوذ، زهکشي و حرکت مواد محلول در خاک است. با اينکه مطالعات زيادي در زمينه منحني رطوبتي خاک ها به ويژه خارج از ايران انجام شده است، تاکنون مطالعه اي روي کيفيت برازش مدل هاي منحني رطوبتي در خاک هاي استان چهارمحال و بختياري صورت نگرفته است. هدف از اين مطالعه مقايسه عملکرد مدل هاي مختلف منحني مشخصه رطوبتي (ون گنوختن، ليباردي و همکاران، تواني بروس - لاكسمور، کمبل، بروکس - کوري، سايمونز و همکاران و فارل - لارسون) و انتخاب مدل هاي مناسب در خاک هاي لردگان بود. پنجاه نمونه از خاک هاي دشت لردگان جمع آوري و کلاس بافت آنها که شامل لوم شني، لوم سيلتي، سيلت، لوم، لوم رسي سيلتي و رسي سيلتي بودند، تعيين شدند. مدل هاي مختلف منحني رطوبتي با استفاده از نرم افزار SWRC 3.0 به داده هاي رطوبت - مکش حاصله از ستون هاي آب آويزان و دستگاه صفحه فشاري برازش داده شدند. کيفيت برازش مدل هاي مورد نظر با محاسبه  R²و RMSE به دست آمد. همه مدل ها عملکرد خوبي داشتند به طوري که مقادير R² بين 0.90 تا 1.00 و مقادير RMSE بين 0.001 تا 0.036 حاصل شد. در همه نمونه ها و همه کلاس هاي بافت خاک، مدل ون گنوختن با حداقل ضريب تعيين(R²)  و حداکثر خطاي (RMSE) و مدل بروکس - کوري با حداقل ضريب تعيين (R²) و حداکثر خطاي(RMSE)  بهترين و ضعيف ترين عملکرد را داشتند. هرچند  R²مدل بروکس - کوري هميشه بيشتر از 0.90 و RMSE آن کمتر ازcm³ cm^-3 0.036  بود. بنابراين استفاده از مدل ون گنوختن براي خاک هاي دشت لردگان توصيه مي شود.

 نسخه قابل چاپ

توجه به اهميت چرخه هاي زيست محيطي سبب اختصاص حقابه براي گونه ها و اکوسيستم هاي آبي گرديده که به نام جريان زيست محيطي يا جريان درون آبراهه اي شناخته شده است. در ميان روش هاي مختلف برآورد جريان زيست محيطي روش بلوک سازي، يکي از ابزارهاي بسيار قدرتمند در برآورد اين نياز آبي است. در اين مقاله سعي گرديده تا ضمن ساده سازي روش بلوک سازي، با توجه به خصوصيات جريان آب در رودخانه گمبرچاي در استان آذربايجان شرقي اين روش بومي سازي و اصلاح گردد. نتايج نشان داد در اين روش، برخلاف روش هاي پيشين بجاي در نظر گرفتن يک شاخص ثابت براي جريان زيست محيطي، مي توان سري زماني ماهانه و روزانه زيست محيطي را تعيين کرد. در روش بکارگرفته شده جريان هاي زيست محيطي در کلاس هاي مديريتي مختلف به مقادير پيشنهادي تنانت نزديک تر بوده و جريان هاي زيست محيطي در کلاس هاي مديريتي A ,B ,C بالاتر از جريان زيست محيطي روش محيط تر شده مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير تنش آبي بر روي عملکرد، اجزاي عملکرد و ويژگي هاي کيفي دو گونه دارويي اسفرزه و پسيليوم، آزمايشي در سال زراعي 1389 در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه فردوسي مشهد انجام شد. آزمايش بصورت اسپليت پلات و در قالب بلوک هاي کامل تصادفي با 3 تکرار اجرا گرديد. تيمارهاي آبياري (فاکتور اصلي) در چهار سطح 1000، 2000، 3000 و 4000 مترمکعب آب در هکتار، در کرت هاي اصلي و تيمار فرعي شامل دو گونه اسفرزه (Plantago ovate) و پسيليوم (Plantago psyllium) در كرت هاي فرعي قرار گرفتند. صفات اندازه گيري شده شامل: طول سنبله، تعداد سنبله در هر بوته، تعداد دانه در هرسنبله، وزن هزار دانه، عملکرد کاه و کلش و عملکرد دانه بود. سه شاخص کيفي، مقدار موسيلاژ (درصد) و شاخص تورم (ميلي ليتر) و مقدار تورم در هر گرم موسيلاژ مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان داد که تاثير تيمارهاي آبياري بر عملکرد کاه و کلش معني داري نبود، ولي بر تعداد سنبله در بوته، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در اسفرزه و پسيليوم تاثير معني داري داشت. بيشترين مقادير تعداد سنبله در بوته، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه در تيمار آبي 4000 مترمکعب در هکتار بدست آمد. عملکرد کاه و کلش و عملکرد دانه در اسفرزه به ترتيب در تيمار آبي 4000 و 3000 مترمکعب در هکتار و در پسيليوم به ترتيب در تيمار آبي 3000 و 4000 مترمکعب در هکتار بدست آمد. ميزان موسيلاژ و شاخص تورم تحت تاثير تيمارهاي آبياري قرار گرفتند، ولي ميزان تورم براي هر گرم موسيلاژ اختلاف معني داري نداشت. بيشترين مقادير موسيلاژ و شاخص تورم در هر دو گونه در تيمار آبي 2000 مترمکعب در هکتار مشاهده شد. همچنين بالاترين ميزان تورم در هر گرم موسيلاژ در تيمار آبي 1000 مترمکعب در هکتار بود. بين ميزان موسيلاژ و شاخص تورم همبستگي مثبت و بالايي (r=0.87) وجود داشت.

 نسخه قابل چاپ