مقالات آب و خاك (علوم و صنايع كشاورزي)

در اين تحقيق تاثير دو سيستم مختلف آبياري در استفاده بهينه از آب در باغات پسته رفسنجان (که به صورت جدي با کمبود آب مواجه است) مورد بررسي قرار گرفت. جهت انجام اين کار دو پلات آزمايشي که هر يک در برگيرنده يک رديف درخت پسته با تعداد 39 اصله درخت کاملا همسن و يکنواخت از نظر اندازه، شادابي و شرايط ظاهري انتخاب گرديد. يکي از آنها جهت آبياري سطحي و ديگري جهت استفاده براي آبياري زيرسطحي (با استفاده از لوله هاي مشبک با پوشش پارچه پلاستيکي که در عمق حدود 50 سانتي متر قرار داده شده است) آماده سازي گرديد. سپس به مدت دوسال (پاييز 1382 تا پاييز (1384 هر دو پلات با ميزان و کيفيت آب برابر مورد آبياري قرار گرفت. ميزان توليد محصول، ميزان رشد ساليانه، وضعيت رشد علفهاي هرز و تاثير روي خصوصيات خاک عواملي بودند که مورد ارزيابي و مقايسه قرار گرفتند. با توجه به نتايج بدست آمده از اين تحقيق مشخص گرديد تفاوت کارايي دو سيستم آبياري در باغات پسته منطقه مورد مطالعه قابل توجه بوده بطوريکه ميزان توليد محصول و نيز شاخص رشد ساليانه در پلات مربوط به آبياري زيرسطحي حدود دو برابر پلات سطحي و ميزان رشد علفهاي هرز حدود يک چهارم آنست. نوع آبياري روي خاک تاثير معني دار نداشته است. بنابراين با توجه به کمبود شديد آب نسبت به سطح باغات پسته منطقه، آبياري زيرسطحي گزينه اي به مراتب برتر و کاراتر نسبت به روش آبياري سطحي که بطور سنتي مورد استفاده قرار مي گيرد است.

 نسخه قابل چاپ

فلزات سنگين گروهي از عناصر مي باشند که از نظر کاربرد صنعتي، شيميايي و بيولوژيکي داراي اهميت زيادي بوده و در غلظت هاي زياد قادر هستند محيط زيست به ويژه خاک را آلوده کنند. آلودگي حاصل از فلزات بر ريز جانداران خاک و در نتيجه بر فرآيندهاي زيستي اثر سويي به جاي مي گذارد. در اين تحقيق اثر غلظت هاي 0،150  و 300 ميکروگرم کادميم در خاک و 0، 750 و 1500 ميکروگرم روي در گرم خاک بر فرآيند تنفس ميکروبي در حضور و عدم حضور گلوکز0)  و 1000 ميکروگرم در خاک) در دو خاک آهکي و غيرآهکي در شرايط آزمايشگاهي مورد مطالعه قرار گرفت. ميزان تنفس در فواصل زماني 0، 1، 2، 3، 5، 7، 10، 13، 17، 21، 28، 35، 42 و 49 روز پس از شروع خواباندن به صورت فاکتوريل در قالب طرح کاملا تصادفي اندازه گيري شد. نتايج به دست آمده نشان داد که تنفس در خاک آهکي تيمار شده با کادميم و روي نسبت به تنفس در تيمارهاي مشابه خاک غيرآهکي بيشتر بود. کادميم و روي باعث ايجاد فاز تاخير در تنفس حاصل از سوبسترا شده، پس از طي فاز تاخير، تنفس در هر دو خاک آهکي و غيرآهکي با يک روند کاهشي انجام شد. تاثير منفي کادميم بر تنفس بيش از روي بوده و با افزايش غلظت اثرات منفي بارزتر شد. اما تنفس پايه در تيمار کادميم بدون تاخير با يک روند کاهشي انجام شد و در تيمار روي بر خلاف انتظار تنفس افزايش يافت.

 نسخه قابل چاپ

شناسايي وجود و يا نبود روند در جريان رودخانه ها و سيلاب ها به منظور دخالت دادن در تجزيه و تحليل هاي آماري براي برنامه ريزي و مديريت منابع آب و طراحي تاسيسات زيربنايي امري اجتناب ناپذير است. بنابراين در اين پژوهش روند سه متغير آماري دبي متوسط روزانه، حداکثر دبي روزانه و دبي حداکثر لحظه اي در 10 ايستگاه هيدرومتري واقع در حوزه آبخيز اترک در دوره آماري 1382-1351 با استفاده از آزمون هاي ناپارامتري من-کندال، رو اسپيرمن و تيل-سن مورد مطالعه قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان داد که آزمون هاي مختلف نتايج مشابهي ارايه مي دهند. به جز يک ايستگاه، در بقيه ايستگاه هاي مورد مطالعه، دبي حداکثر لحظه اي داراي سير صعودي بوده ولي دبي متوسط روزانه در همه ايستگاه ها داراي روند نزولي بوده است. دبي حداکثر روزانه در نيمي از ايستگاه ها صعودي و در نيمي ديگر نزولي بوده است. در 70 درصد ايستگاه ها، روند مشاهده شده دبي متوسط روزانه و در 30 درصد ايستگاه ها روند مشاهده شده دبي حداکثر لحظه اي در سطح اطمينان 95 درصد معني دار بوده است. در حالي که روندهاي مشاهده شده دبي حداکثر روزانه در هيچ کدام از ايستگاه ها در سطح اعتماد 95 درصد معني دار نبوده است. با توجه به نتايج به دست آمده مي توان بيان نمود که رژيم آب دهي حوزه آبخيز اترک دست خوش تغيير گشته و اين تغييرات باعث کاهش آب دهي حوزه و افزايش شدت طغيان هاي سيلابي شده است. بنابراين مديران و برنامه ريزان منابع آب منطقه بايد در تحليل ها، طراحي ها و برنامه ريزي هاي خود به اين مساله توجه کافي داشته باشند. دلايل اين تغيير رژيم هيدرولوژيکي حوزه آبخيز اترک ممکن است مرتبط با تغيير اقليم و يا تغيير کاربري اراضي باشد که نياز به پژوهش هاي بيش تر دارد.

 نسخه قابل چاپ

پتاسيم از عناصر ضروري براي رشد و نمو گياهان است. گياهان پتاسيم مورد نياز خود را از فاز محلول جذب مي کنند که در حال تعادل با فاز تبادلي و کاني هاي معدني خاک است. اين پژوهش به منظور بررسي همبستگي بين کاني هاي غالب خاک و پارامترهاي کميت-شدت (Q/I) پتاسيم و بررسي ارتباط بين اين پارامترها با مقدار پتاسيم قابل جذب اندازه گيري شده با روش استات آمونيوم انجام گرديد. به اين منظور 18 نمونه خاک زراعي از استان هاي مختلف کشور تهيه شد. اين نمونه ها علاوه بر تنوع در خصوصيات فيزيكوشيميايي، داراي مقدار پتاسيم قابل جذب كم، متوسط و يا زياد بودند. کاني هاي غالب بخش رس نمونه هاي خاک به روش پراش اشعه ايکس به صورت کيفي شناسايي شدند. بر اساس نتايج آزمايش ها منحني Q/I نمونه ها ترسيم و پارامترهاي آن محاسبه گرديد. بر طبق نتايج همبستگي معني داري بين نوع کاني هاي غالب و ميزان پتاسيم قابل جذب مشاهده نشد، اما پتاسيم کل قابل جذب (K_L)، پتاسيم نگهداري شده در مکان هاي اختصاصي (K_X) و انرژي آزاد تبادل پتاسيم (?G^o) با پتاسيم قابل جذب همبستگي معني داري را نشان دادند. با توجه به تاثير نوع كاني و خصوصيات فيزيكوشيميايي خاک در پارامترهاي منحني Q/I پتاسيم، به نظر مي رسد استفاده از پارامترهاي اين منحني مي تواند واکنش يا نبود واکنش گياهان به کودهاي پتاسيمي را با دقت بيش تري نسبت به روش استخراج پتاسيم با استات آمونيم برآورد نمايد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي اثر اقليم بر پيدايش، تکامل و ويژگي هاي فيزيکي و شيميايي خاک هاي مشتق شده از لس در يک گراديان اقليمي در شرق استان گلستان يک توالي اقليمي انتخاب گرديد. اين توالي شامل رژيم هاي رطوبتي يوديک، زريک و اريديک و رژيم هاي حرارتي مزيک و ترميک مي باشد. تعداد 7 خاک رخ در کاربري مرتع حفر و مطالعه شدند. نتايج نشان داد که در منطقه با رژيم رطوبتي يوديک و رژيم حرارتي مزيک خاک هاي مالي سولز با افق هاي زير سطحي آرجيليک و کلسيک تکامل يافته به وجود آمده، در حالي که در منطقه با رژيم رطوبتي زريک و رژيم حرارتي ترميک خاک هاي مالي سولز تنها داراي افق کمبيک مي باشند و خاک هاي اينسپتي سولز با افق هاي سطحي اکريک و زيرسطحي کمبيک و کلسيک به وجود آمده اند. در ضمن در رژيم رطوبتي اريديک و رژيم حرارتي ترميک اريدي سولز با افق هاي سطحي اکريک و زيرسطحي کمبيک و کلسيک و خاک هاي جوان انتي سولز که بدون تکامل خاک رخي مي باشد، تشکيل گرديده است. مطالعات ميکرومورفولوژي نشان داد که با کاهش بارندگي و افزايش دما ميکروساختمان خاک از مکعبي زاويه دار و بدون زاويه با جداشدگي خوب به ساختمان توده اي و مکعبي با جداشدگي ضعيف تبديل شده است. بي فابريک لکه اي در مناطق با بارندگي بالا به بي فابريک کريستاليتيک در مناطق با بارندگي کم تر تبديل شده است. ويژگي هاي فيزيكوشيميايي تفاوت هاي قابل توجهي در نوع بافت، ميزان و عمق شستشوي آهك، ميزان مواد آلي، pH، هدايت الكتريكي عصاره اشباع، ظرفيت تبادل كاتيوني دارا مي باشد. در مناطق با بارندگي بيش تر، شرايط براي هواديدگي مقداري از سيلت مهيا بوده و به رس تبديل شده است.

 نسخه قابل چاپ

ميزان رطوبت خاك در مكش هاي گوناگون، يكي از مهم ترين نمايه هاي ورودي در بيش تر مدل هاي مرتبط با علوم كشاورزي، آب و خاك است. توابع انتقالي، خصوصيات ديريافت را با استفاده از خصوصيات پايه خاك پيش بيني مي كنند و بنابراين برتري عمده آن ها، ارزان بودن و اشتقاق آسان مي باشد. دو هدف عمده در اين پژوهش مطرح است. هدف اول سنجش عملكرد شبكه هاي عصبي-فازي و عصبي-ژنتيك در اشتقاق توابع انتقالي به منظور تعيين ميزان رطوبت در نقاط پتانسيلي مشخص در مقايسه با مدل هاي شبكه هاي عصبي مرسوم هم چون پرسپترون هاي چندلايه مي باشد. دومين هدف از انجام اين پژوهش، معرفي و اعتبارسنجي توابع جديد شبه پارامتريك و مقايسه كاركرد اين توابع در مدل سازي منحني مشخصه رطوبتي در مقايسه با توابع نقطه اي و پارامتريك است. براي نيل به اين مقصود، 122 نمونه خاك از شمال و شمال شرق ايران با گستره اي از بافت خاك ها شامل لوم، رسي، لوم رسي و لوم شني انتخاب شد و نتايج به دست آمده از مدل سازي توسط شبكه هاي مختلف با يكديگر مقايسه شدند. نتايج نشان از توفيق مدل هاي شبكه عصبي مصنوعي در اشتقاق توابع انتقالي مختلف داشت به گونه اي كه ميانگين كلي آماره هاي RMSE و R² به ترتيب برابر با 0.0316 و 0.842 بود. بهترين و ضعيف ترين نتايج به ترتيب مربوط به توابع شبه پارامتريك (با آماره هاي RMSE و R² به ترتيب برابر 0.022 و 0.92) و پارامتريك (با آماره هاي RMSE و R² به ترتيب برابر 0.044 و 0.72) بود. همچنين با توجه به نتايج به دست آمده از مدل سازي، مي توان گفت که استفاده از شبكه هاي عصبي-فازي منجر به بهبود نتايج به دست آمده از شبكه هاي پرسپترون نمي شود، ولي استفاده از الگوريتم ژنتيك در ساختار شبكه هاي عصبي مي تواند منجر به بهبود نتايج گردد.

 نسخه قابل چاپ

برآورد صحيح ميزان رسوبات حمل شده توسط جريان رودخانه در طراحي تمامي پروژه هاي آبي ضروري مي باشد. با اين وجود هنوز تلاش هاي کافي و مناسب در اين خصوص صورت نگرفته است. يکي از روش هاي مرسوم در برآورد دبي رسوب، روش هاي هيدرولوژيکي مي باشد. روش هاي هيدرولوژيکي به چند دسته شامل روش اداره عمران اراضي ايالات متحده (USBR)، حد وسط دسته ها، سازمان خواروبار و کشاورزي جهاني (FAO)، برآوردکننده نااريب با حداقل واريانس (MVUE)، تخمين گر شبه بيشينه درست نمايي (QMLE) و اصلاح گر (Smearing) تقسيم مي شوند که دقت آن ها نيز در مناطق مختلف متفاوت مي باشد. در اين پژوهش با استفاده از اين روش ها اقدام به برآورد رسوب در محل ايستگاه هيدرومتري ارازکوسه در حوضه آبخيز گرگان رود شده است. به اين منظور از آمار متناظر دبي جريان و دبي رسوب طي سال هاي آبي 53-1352 تا 87-1386 استفاده شده است. پس از تعيين معادلات سنجه رسوب بر اساس تمامي داده هاي متناطر اندازه گيري شده، با مقايسه شاخص هاي آماري شامل ضريب تبيين، ريشه ميانگين مربعات خطا، نسبت اختلاف و انحراف استاندارد عمومي، مناسب ترين روش برآورد بار معلق انتخاب و بر اساس آن مقادير دبي رسوب روزانه در طي دوره آماري ذکر شده تعيين گرديد. در بخشي ديگر از پژوهش، معادلات سنجه رسوب با استفاده از 80 درصد داده هاي متناطر اندازه گيري شده، تعيين شدند و از 20 درصد ديگر داده ها به منظور صحت سنجي و تعيين خطاي معادلات استفاده شد. در نهايت مقادير برآورد شده رسوب از مدل هاي مختلف، با مقادير اندازه گيري شده در طي يک دوره مستمر 45 روزه، به وسيله شاخص آماري ميانگين درصد خطاي نسبي مقايسه گرديد. نتايج اين مطالعه نشان داد که در ايستگاه ارازکوسه روش حد وسط دسته با ضريب همبستگي برابر با 0.79، ريشه ميانگين مربعات خطاي 52148، نسبت اختلاف 0.68 و انحراف استاندارد عمومي 0.89 مناسب ترين روش در برآورد بار معلق بوده و بر اين اساس متوسط دبي رسوب روزانه در آن 11324 تن در روز برآورد شد.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به اهميت مطالعات رسوب دهي آبخيزها، براي برآورد غلظت رسوب معلق جريان از منحني سنجه استفاده مي شود. اما اين منحني سنجه در بيش تر مواقع نتوانسته به خوبي بيانگر غلظت رسوب دبي هاي بالا باشد که اين به دليل اريب ناشي از تبديل لگاريتمي و اريب ناشي از عمل برون يابي است. با توجه به اهميت موضوع، در اين پژوهش با هدف بهينه سازي منحني سنجه رسوب، بهترين رابطه دبي جريان-غلظت رسوب براي خروجي زيرحوضه هاي اصلي سد کمال صالح استان مرکزي ارايه گرديد. براي انجام کار ابتدا با استفاده از دو منحني سنجه يک خطي و حدوسط، و به کمک 5 فاکتور اصلاحي FAO، QMLE، Smearing، MVUE و b، انواع معادله هاي سنجه رسوب تهيه، و سپس کارايي آن ها ارزيابي شد. نتايج بر اساس مقادير شاخص هاي ارزيابي نشان داد که معادله بهينه دبي- رسوب در ايستگاه حسن آباد، از منحني سنجه يک خطي با ميانگين ضرايب اصلاحي MVUE؛ و در ايستگاه قلعه نو، از منحني سنجه حدوسط با ميانگين ضرايب اصلاحي MVUE پيروي مي کند. طبق نتايج، فاکتور اصلاحي b در منحني سنجه حدوسط دسته ها توانست به خوبي اختلاف بين مقادير برآوردي و مشاهده اي را در دبي هاي بالا کم کند، ولي معادله هاي -Smearing خطي و QMLE به دليل پراکنش زياد داده هاي مشاهده اي و نيز ضعف در مورد برون يابي مقادير، کم ترين کارايي را داشتند. همچنين مشخص شد که منحني سنجه حدوسط با فاکتور اصلاحي FAO در مقايسه با ساير منحني هاي سنجه عملکرد بهتري در برآوردي رسوب دبي هاي سيلابي داشته است.

 نسخه قابل چاپ

کيال بارش بخشي از بارش است که به طور مستقيم بر سطح رودخانه ها و بدنه هاي آبي يک آبخيز فرو مي ريزد و بدون اين که وارد چرخه نفوذ، جريان زيرقشري و زيرزميني گردد، به جريان آبراهه اي مي پيوندد. در اين پژوهش حجم سالانه کيال بارش به تفکيک در 6 حوضه آبريز بزرگ کشور ايران محاسبه شده است. به اين منظور نقشه هم باران سالانه کشور به نقشه رستري تبديل گرديد و ميانگين مقدار بارش بر روي سطوح رودخانه ها و بدنه هاي آبي به دست آمد و با تاثير عامل مساحت مقدار کيال بارش به صورت حجمي برآورد شد. محاسبات نشان مي دهد که به طور متوسط 1.5 درصد از سطح کشور را سطح رودخانه ها تشکيل مي دهد. نتايج نشان مي دهد که حجم کيال بارش برابر 7.74 ميليارد مترمکعب از کل حجم بارش کشور (418 ميليارد مترمکعب)، به دست آمده است. به عبارتي 1.85 درصد از حجم بارش در کشور به صورت کيال بارش مي باشد. نقشه هاي مکاني مقادير درصد حجمي کيال بارش، نشان دهنده ميزان و تفاوت هاي آن در آبخيزهاي مختلف کشور ايران است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش براي بررسي اثر عمق جريان بر توزيع آب و املاح در آبياري جويچه ‌اي، دو سري آزمايش مزرعه‌ اي در جويچه ‌هاي کوتاه با انتهاي بسته (طول 3 متر) با جريان ايستا و در جويچه‌ هاي بلند (طول 115 متر) با جريان ديناميک در مركز تحقيقات كشاورزي ماريکوپا در يک مزرعه با بافت لوم شني بدون پوشش گياهي انجام شد. در جويچه ‌هاي بلند 4 آزمايش شامل يک آزمايش در شرايط انتها باز با تزريق برومايد کلسيم در تمام مدت آبياري و 3 آزمايش در جويچه ‌هاي انتها بسته با تزريق برومايد کلسيم در سه زمان نيمه اول آبياري، نيمه دوم آبياري و تزريق در تمام زمان آبياري اجرا گرديد. در جويچه ‌هاي کوتاه سه آزمايش با زمان آبياري مشابه (90 دقيقه) ولي مقادير مختلف آب و برومايد نفوذيافته ناشي از سه عمق آب 6، 10 و 14 سانتي ‌متر و دو آزمايش با مقادير مشابه آب و برومايد کاربردي ولي زمان آبياري متفاوت در جويچه‌ هايي با عمق آب 6 و 10 سانتي ‌متر انجام شد. رطوبت خاک در زمان ‌ها، عمق ‌ها و مکان ‌هاي مختلف در عرض جويچه با استفاده از دستگاه نوترون ‌متر و بازتاب‌ سنج زماني اندازه‌ گيري گرديد. نمونه‌ هاي خاک نيز در تمامي آزمايش ‌ها براي آناليز غلظت برومايد در اعماق مختلف خاک تا عمق 1.8 متري برداشت شد. نتايج نشان داد عمق جريان در هر دو سري از آزمايش‌ هاي انجام شده تاثير زيادي روي توزيع آب و املاح زير جويچه‌ هاي مورد مطالعه داشت. اثرات عمق آب و زمان تزريق برومايد بر توزيع آب و املاح در لايه‌ هاي سطحي خاک بيشتر و با افزايش عمق خاک از شدت آن کاسته شد. همچنين مقدار آب و برومايد نفوذيافته، به عمق آب و زمان آبياري و زمان تزريق برومايد بستگي داشته و به ‌طور عموم در طول جويچه ‌هاي بلند کاهش يافت. در جويچه‌ هاي کوتاه نيز يکنواختي توزيع آب و برومايد به عمق آب و زمان تزريق املاح وابستگي نشان داد. بين عمق آب آبياري و مقدار آب و برومايد نفوذيافته يک رابطه رگرسيوني خطي مشاهده گرديد. عمق آب آبياري 14 سانتي‌ متر و تزريق برومايد در مدت زمان کوتاه باعث بهبود يکنواختي توزيع در مقايسه با ساير عمق ‌هاي مورد مطالعه شد.

 نسخه قابل چاپ

کاهش بارندگي، افت سطح آب ‌هاي زيرزميني و برداشت بي‌ رويه از منابع محدود آب ‌هاي زيرزميني منطقه باعث کاهش آب‌ دهي منابع، نفوذ آب شور به داخل آب‌ خوان و تغيير کيفيت آب ‌ها گرديده است. هدف از اين مطالعه بررسي ‌هاي هيدروژئوشيميايي، ارزيابي نفوذ آب شور به سفره ساحلي و مشخص کردن فرآيندهاي هيدروژئوشيميايي غالب در آب‌ خوان قالقاچي مي‌ باشد که براي اين منظور پارامترهايي مانند pH و EC و غلظت آنيون و کاتيون ‌هاي اصلي موجود در آب‌ هاي زيرزميني منطقه مربوط به ارديبهشت ‌ماه و شهريور ماه 1385 تعيين و سپس ارزيابي نفوذ آب شور درياچه به سفره آب زيرزميني منطقه از طريق داده‌ هاي هيدروژئوشيميايي، نسبت ‌هاي مختلف يوني و محاسبه انديكس ‌ها صورت گرفت. بررسي ‌ها نشان مي ‌دهد که تيپ آب ‌هاي منطقه به ‌طور عمده کربناته کلسيک و کلرو کلسيک مي ‌باشد و هر چه به نوار ساحلي نزديک ‌تر مي ‌شويم تيپ آب در اثر نفوذ آب شور کلرو سديک مي ‌گردد. غلظت و ترکيب يون‌ هاي اصلي نشان ‌دهنده نفوذ آب شور درياچه به سفره ساحلي بوده به‌ طوري‌ که مقايسه غلظت Cl^- و مقدار EC به ‌عنوان يک ردياب ساده و مناسب نشان مي ‌دهد که بين اين دو پارامتر ارتباط مثبتي وجود دارد. پايين بودن مقدار نسبت مولي Na/Cl و SO₄/Cl آب ‌هاي منطقه، از نسبت آب درياچه نشان ‌دهنده نفوذ آب شور بوده که با افزايش ميزان کلرايد موجود در آب‌ هاي زيرزميني منطقه، ترکيب اين آب ‌ها به ترکيب آب درياچه نزديک ‌تر مي‌ شود. نتايج به‌ دست آمده از مطالعات هيدروژئوشيميايي از طريق مقايسه غلظت يون ‌ها نسبت به غلظت کلرايد، شاخص اشباع ‌شدگي (SI)، محاسبه انحراف يوني (D) براي كاتيون ‌هاي آب‌ هاي زيرزميني نزديک نوار ساحلي نشان مي ‌دهد که اين آب ‌ها نسبت به کاني‌ هاي کربناته فوق اشباع و براي کاني ‌هاي سولفاته تحت اشباع بوده و انحراف يوني براي سديم به ‌طور عمده منفي و براي كلسيم و منيزيم مثبت مي ‌باشد. پايين بودن موقعيت اين نمونه ‌ها نسبت به خط تئوريک اختلاط آب شور و شيرين نشان مي ‌دهد كه نفوذ آب شور درياچه اروميه به سفره آب شيرين ساحلي قالقاچي باعث شکل ‌گيري فرآيند هيدروژئوشيميايي تعويض يوني معکوس گرديد که اين فرآيند عاملي در جهت کنترل ترکيب شيميايي آب‌ هاي زيرزميني منطقه شده است.

 نسخه قابل چاپ

رهاسازي روي فاکتور مهمي در تعيين قابليت دسترسي روي در خاک هاي آهکي است. در اين پژوهش سينتيک آزاد شدن روي از 15 نمونه خاک جمع آوري شده از استان گلستان با ويژگي هاي متفاوت با استفاده از محلول دي اتيلن تري آمين پنتا استيک اسيد مطالعه گرديد. معادله هاي سينتيکي مختلف (مرتبه صفر، ديفيوژن پارابوليکي، الوويچ ساده شده و تابع تواني) براي توصيف سرعت رهاسازي روي از خاک استفاده شدند. مقايسه ضرايب تبيين (R²) و خطاهاي معيار تخمين (SE) نشان داد که معادله هاي تابع تواني، الوويچ ساده شده و مرتبه اول به طور قابل قبولي رهاسازي روي را توصيف کردند در حالي که معادله مرتبه صفر قادر به توصيف سينتيک آزاد شدن روي از خاک ها نبود. هر چند معادله مرتبه اول نيز قادر به توصيف مناسب رهاسازي روي در زمان هاي کوتاه نبود. الگوي آزاد شدن روي بر پايه معادله ديفيوژن پارابوليکي نشان داد که سرعت رهاسازي روي در 2 ساعت ابتدايي بالاتر بوده و به وسيله يک سرعت آزاد شدن کندتر ادامه يافت که اين امر بيانگر وجود دو مکانيسم مختلف در روند رهاسازي است. مقدار روي قابل استفاده خاک (آزاد شده در طي مرحله سريع)، 83.3-40.5 درصد مقدار کل روي آزاد شده در زمان 192 ساعت را شامل شد.

 نسخه قابل چاپ

امروزه تلاش براي حفاظت، اصلاح، احيا و بهره‌ برداري مراتع در حوزه‌ هاي آبخيز با مشارکت بهره ‌برداران در چارچوب طرح‌ هاي مرتعداري به ‌عنوان يک برنامه مدون مديريتي گامي اساسي در راستاي توسعه پايدار مي ‌باشد. به ‌نظر مي ‌رسد، در فرآيند توسعه پايدار پاسخ به نيازهاي بهره‌ برداران، مانند تامين نهاده ‌ها، تسهيلات اعتباري و آموزش و ترويج توسط کارشناسان براي مشارکت بيشتر آنها در پروژه ‌هاي اصلاح و احيا مراتع به ‌منظور حفاظت آب و خاک و پوشش گياهي موثر باشد. هدف اين مطالعه، بررسي تاثير خدمات حمايتي ترويجي بر ميزان مشارکت مجريان در اجراي طرح‌ هاي مرتعداري حوزه آبخيز مراتع ييلاقي بلده نور است. جامعه آماري اين پژوهش را 102 سامان عرفي تشکيل مي‌ دهند و نمونه ‌هاي آماري، مجريان طرح‌ هاي مرتعداري در 72 سامان عرفي كه سابقه اجراي آنها بيشتر از سه سال بوده است، مي ‌باشد. هر سامان به ‌عنوان يک واحد اقتصادي اجتماعي مجزا، به ‌وسيله گروهي از بهره ‌برداران مورد استفاده قرار مي ‌گيرد. ابزار پژوهش پرسشنامه بوده و نمونه‌ گيري با استفاده از روش تصادفي طبقه‌ اي انجام شده است. اساس تفکيک طبقات زمان اجراي طرح مرتعداري در هر سامان عرفي است. يافته ‌هاي اين پژوهش نشان مي ‌دهد رابطه معني‌ داري بين ميزان خدمات حمايتي ترويجي و مولفه‌ هاي آن با ميزان مشارکت مجريان در اجراي برنامه‌ ها و پروژه ‌هاي اصلاح و احياي عرصه ‌هاي آبخيز جهت حفاظت آب و خاک وجود دارد. همچنين نتايج آزمون نشان داد با افزايش تعداد بهره ‌بردار در هر سامان عرفي ميزان دريافت خدمات حمايتي در قالب تامين نهاده ‌ها و تسهيلات اعتباري و آموزش و ترويج نيز کمتر بوده است. اما بين تعداد بهره‌ برداران در هر سامان عرفي با ميزان ارايه خدمات نظارتي مانند کنترل، نظارت و پيگيري طرح ‌ها رابطه معني ‌داري وجود ندارد.

 نسخه قابل چاپ

روش هاي متعددي به منظور پيش بيني فرايندهايي مانند تبخير و تعرق پديده ها وجود دارند که در اين ميان، روش هاي فراابتکاري ترکيبي (مدل سازي چندگانه) از قابليت بيش تري برخوردارند. در اين مطالعه از دو مدل فراابتکاري ترکيبي شامل تلفيق عصبي-ژنتيك و عصبي-فازي در کنار شبکه عصبي مصنوعي جهت پيش بيني نياز آبي گياه سير به عنوان گياهي با اهميت دارويي و ارزش غذايي بالا، استفاده گرديد. به اين منظور از اطلاعات هواشناسي دماي حداقل و حداکثر هوا، رطوبت نسبي حداقل و حداکثر هوا، ساعات آفتابي، سرعت باد و لايسيمتري گياه سير طي سال هاي 1387 و 1388 مستقر در ايستگاه هواشناسي دانشکده کشاورزي دانشگاه بوعلي سينا، براي مدل کردن روش هاي هوشمند استفاده شد. حداکثر مقدار تبخير و تعرق سير از لايسيمتر 11.22 ميلي متر و ميانگين دو ساله آن 4.79 ميلي متر در روز به دست آمد. نتايج مدل سازي تبخير و تعرق گياه سير نشان از برتري روش تلفيقي عصبي-ژنتيك در مقايسه با دو روش عصبي و عصبي-فازي داشت. به عبارت ديگر بهينه سازي شبکه عصبي مصنوعي موفق تر از منطق فازي بود به طوري که الگوريتم ژنتيک در ترکيب با شبکه عصبي توانست خطاي آزمون شبکه را نسبت به عصبي- فازي به ميزان 24 درصد کاهش دهد. اما ترکيب منطق فازي نه تنها سبب بهبود نتايج شبکه عصبي مصنوعي نشد، بلکه دقت پيش بيني را به ميزان 12 درصد کاهش داد.آماره ميانگين مجذور مربعات خطا در برآورد تبخير و تعرق گياه سير با مدل بهينه عصبي- ژنتيک برابر 0.12 ميلي متر در روز و مقدار ضريب تعيين آن 0.88 به دست آمد. معيارهاي ضريب تعيين، عرض از مبدا و شيب خط برازش داده شده به داده هاي برآورد شده از مدل ترکيبي عصبي- ژنتيک در طول دوره (دو سال) در مقايسه با مدل ترکيبي عصبي- فازي نيز بيانگر کارآيي اين مدل مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

اثرات درازمدت کاشت گياه برنج در اراضي شاليزاري و تحت شرايط متفاوتي از مديريت منابع کودي بر روي شکل هاي مختلف فسفر از منظر تغذيه اي و زيست محيطي بسيار با اهميت است. سنجش کمي و کيفي شکل هاي مختلف فسفر در خاک ديدگاه روشني از توانايي تامين فسفر براي گياهان زراعي را پيش روي ما قرار مي دهد. در اين پژوهش تلاش شده است تا با اندازه گيري کمي شکل هاي مختلف فسفر در اراضي شاليزاري و يافتن روابط آن ها با ويژگي هاي مهم فيزيکي و شيميايي خاک، به تاثير اين شکل هاي فسفر بر روي ميزان فسفر قابل استفاده پرداخته شود. در 103 نمونه خاک سطحي (30-0 سانتي متري) از شاليزارهاي شهرستان صومعه سرا در استان گيلان و بر پايه توزيع جغرافيايي يکنواخت، فسفر معدني با دامنه تغييرات 1427.5-60 و با ميانگين 353 ميلي گرم در کيلوگرم، در حدود 62.6 درصد از فسفر کل و فسفر آلي با دامنه تغييرات 525-25 و ميانگين 210 ميلي گرم در کيلوگرم، 37.4 درصد از فسفر کل (با دامنه تغييرات 1677.5-218 و با ميانگين 563 ميلي گرم در کيلوگرم) را در بر مي گيرد. در بين شکل هاي مختلف فسفر معدني، فسفر پيونديافته با کلسيم (64 درصد) غالب و به دنبال آن فسفر پيونديافته با آهن با ميانگين (31.34 درصد)، فسفر پيونديافته با آلومينيوم (4.4 درصد) و فسفر محلول (0.26 درصد) قرار داشتند. فسفر پيونديافته با کلسيم با pH (0.56**)، فسفر پيونديافته با آهن و آلومينيم با کربن آلي (**0.4)، فسفر آلي با گنجايش تبادل کاتيوني (**0.66) و فسفر محلول با کربن آلي (*0.205-) داراي بيش ترين همبستگي خطي معني دار بودند. همچنين گنجايش تبادل کاتيوني و کربنات کلسيم معادل و کربن آلي نسبت به ساير ويژگي هاي خاک تاثير بيش تري بر فسفر قابل استفاده از خود نشان مي دهند. بر پايه ضريب تبيين شده مدل هاي رگرسيوني خطي چندمتغيره نشان مي دهد که فسفر پيونديافته با کلسيم در بين خصوصيات فيزيکي و شيميايي خاک بيش ترين تاثير را به ترتيب از اسيديته، کربن آلي، مقدار رس، گنجايش تبادل کاتيوني و کربنات کلسيم معادل (Adj.R²=0.455*)، مي پذيرد و فسفر پيونديافته با آلومينيوم تنها از کربن آلي (*0.15)، و فسفر پيونديافته با آهن از اسيديته و کربن آلي (*0.274) و نيز فسفر آلي از گنجايش تبادل کاتيوني و کربن آلي (*0.471) تاثير مي پذيرند. همچنين فسفر قابل استفاده با تمام شکل هاي فسفر همبستگي معني داري در سطح 5 درصد از خود نشان مي دهند. اما بيش ترين تاثير را به ترتيب از فسفر پيونديافته با آلومينيم، فسفر آلي، فسفر محلول و در نهايت از فسفر پيونديافته با کلسيم مي پذيرند.

 نسخه قابل چاپ