بانک مقالات علوم و فنون دریایی

ساختار جمعيت و وضعيت صيد ماهي سفيد (Rutilus frisii kutum) در سواحل ايراني درياي خزر با استفاده از تركيبي از داده هاي فراواني طولي و داده هاي طول در سن كه از طريق نمونه برداريهاي ماهانه از صيد تجاري به دست آمد، بررسي شد. در فصل صيد 83-1384، كل صيد ماهي سفيد 6612.5 تن برآورد گرديد كه 43.5% از صيد كل ماهيان استخواني را شامل مي شود. نتايج نشان داد كه ميانگين طول چنگالي5.9cm ±38.2 بود. دامنه سني اين ماهي 1 تا 8 سال با ميانگين 4.2 سال برآورد شد. گروههاي سني 3، 4 و 5 ساله، مجموعا 85.8% از تركيب سني را به خود اختصاص دادند. مقادير پيراسنجه هاي رشد معادله فون برتلانفي كه با استفاده از داده هاي طول در سن پردازش شده است، به قرار زير مي باشد: در سال k=0.15،L_¥=60.7cm  و سال t₀=-1.75 ميزان ضريب مرگ و مير كل (Z) با استفاده از روش منحني صيد بر پايه طول بر اساس داده هاي فراواني طولي برابر 0.83 در سال، ضريب مرگ و مير طبيعي (M) با استفاده از فرمول تجربي پائولي (با در نظرگرفتن ميانگين درجه حرارت ساليانه 14.5^oC) برابر 0.31 در سال و ضريب مرگ و مير صيادي (F) برابر 0.52 در سال محاسبه شد.
نتايج نشان داد كه رشد ماهي سفيد در سواحل ايراني درياي خزر در مقايسه با سالهاي قبل كاهش داشته است كه به نظر مي رسد از آثار تكثير مصنوعي طي 20 سال اخير و عدم بهگزيني مولدان به هنگام تكثير مصنوعي باشد.

 نسخه قابل چاپ

غلظت كشنده رسوب معلق رودخانه سفيد رود طي 4 روز (LC50 96h) بر روي بچه ماهي ازون برون 5g-3 (Acipenser stellatus) در تابستان 1384 بررسي شد. آزمايش با ? تيمار، 3 تكرار و يك شاهد در آكواريومهاي 20 ليتري و 10 عدد بچه ماهي در هر آكواريوم انجام شد. بر اساس نتايج، LC50 96h رسوب معلق بر روي بچه ماهي ازون برون  8538.86 mg/Lو ميزان LC50 24h نيز 74267.7 mg/L محاسبه گرديد.

 نسخه قابل چاپ

توان فيلتراسيون صدف دوكفه اي Dreissena polymorpha و  Anodonta cygneaبر غلظت نيترات از طريق آزمايشهاي فيلتراسيون (کشت فيتوپلانکتون کلرلا) و جذب غيرمستقيم نيترات از فاضلاب مصنوعي به روش جورگنسن (1990) در سيستم باز و بسته مقايسه گرديد. اين تحقيق در سه وزن مختلف و با 3-10 بار تکرار در آزمايشگاه واحد علوم و تحقيقات (دانشگاه آزاد) در سال 1385 انجام و نتايج در محيط اكسل بررسي گرديد. بين وزن صدفها و ميزان فيلتراسيون نيترات و کلرلا همبستگي مثبت (R²=0.99) و بين غلظت نيترات ورودي فاضلاب و ميزان فيلتراسيون نيترات در D. polymorpha همبستگي منفي (R²=0.97) و در A. cygnea همبستگي مثبت (R²=0.90) مشاهده گرديد. ميزان جذب نيترات در 0.001 D. polymorpha تا 0.004 mg/L و در A. cygnea 0.003 تا 1.4 mg/L مشاهده گرديد.

 نسخه قابل چاپ

فيله فيل ماهي پرورشي به روش Sous Vide بسته بندي و در شرايط يخچال و انجماد (دماي 2 و (-18^oC نگهداري گرديد. تعداد ?? بسته از نظر خصوصيات فيزيكي وشيميايي و كيفيت به مدت دوازده هفته ارزيابي شد. براي بررسي كيفيت فرآورده از آزمايشهاي ميكروبي، شيميايي و حسي استفاده شد. سنجش ميكروبي با شمارش كلي باكتريها و شمارش باكتريهاي سرمادوست شامل سودوموناس، آئروموناس و سراشيا صورت گرفت. با استفاده از آزمايشهاي شيميايي،pH  و درصد جذب نمك اندازه گيري شد. مقدار جذب نمك و pH در نمونه هاي عمل آوري شده به روشLTLT (low temperature long time)  در مقايسه با روش HTST (high temperature short time) بيشتر بود. بر اساس آناليز آماري‏‏T-test  در ميزان باكتريهاي سرمادوست در نمونه هاي پاستوريزه شده به روش HTST و LTLT در دماي انجماد و يخچال اختلاف معناداري مشاهده گرديد (p<0.05).
آلودگي به باكتري آئروموناس در نمونه ها تا پايان مدت زمان نگهداري منفي بود. در شمارش كلي باكتريها، باكتري سودوموناس در تمام نمونه هاي آزمايشي مشاهده شد. باكتري سراشيا صرفا در نمونه عمل آوري شده با روشHTST  مشاهده شد. شمارش كلي باكتريها و باكتري سودوموناس در نمونه عمل آوري شده به روش HTST در مقايسه با روش LTLT بيشتر بود.
از نظر حسي نمونه هاي عمل آوري شده با اين روش از كيفيت مطلوبي برخوردار بودند. نمونه هاي عمل آوري شده به روش HTST و LTLT به مدت شش و ده هفته در يخچال داراي كيفيت خوبي بودند. در دماي -18^oC كيفيت تمام نمونه هاي آزمايشي تا پايان مدت زمان نگهداري مطلوب بود.

 نسخه قابل چاپ

برخي از خصوصيات بيولوژيکي مني شامل شاخص هاي پلاسما (ترکيبات يوني و آلي) و روابط آنها با تحرک اسپرم براي ارزيابي کيفيت سمن ماهي سيم (Abramis brama) مطالعه گرديد. سمينال پلاسما حاوي  59.05±8.27mmol/lسديم، 1.65±354mmol/l پتاسيم، 5.95±1.45mg/dl کلسيم، 18.38±3.46meq/l منيزيم، 0.15±0.055g/dl پروتئين، 29.42±7.17mg/dl کلسترول و 38.11±8.59mg/dl گلوكز بود. ميزان اسپرماتوکريت 35.35±8.06%، محدوده7.69±0.227pH  و مقدار حرکت اسپرم 14.18±56.30 ثانيه بود. نسبت سديم به پتاسيم و کلسيم به پتاسيم به ترتيب 35.78 و3.60  بود. در دو نمونه از ده نمونه مني، سلول هاي اسپرماتوزوآ در مايع سمينال متحرک بودند. هيچگونه ارتباط معناداري بين ترکيبات يوني و آلي با تحرک اسپرم مشاهده نشد (p>0.05)، اما ارتباط معنادار منفي بين ميزان گلوكز و اسپرماتوکريت (r=-0.785 و p<0.01) وجود داشت. در کل، اگرچه بين شاخصهاي بيوشيميايي و اسپرم شناختي ارتباط معناداري وجود نداشت، اما مشاهده شد مقادير بالاي گلوکز تاثير منفي روي مقادير اسپرماتوکريت دارد.

 نسخه قابل چاپ

نوسانات زي توده جلبكهاي سبز منطقه جزر و مدي چابهار از فروردين 1384 لغايت اسفند همان سال بررسي گرديد. نمونه برداري پس از تعيين محدوده مطالعاتي (رويش جلبكي) در آبهاي ساحلي و نصب ترانسكتهاي لازم در اين منطقه، به وسيله كوادرات50×50 cm  به طور ماهانه صورت گرفت. زي توده نمونه هاي جمع آوري شده پس از تفكيك گونه محاسبه گرديد. شناسايي اوليه گونه ها در مركز تحقيقات شيلات چابهار انجام شد، سپس براي تاييد نهايي اسامي علمي به مراكز معتبر علمي در كشورهاي آمريكا و چين ارسال گرديدند. در مجموع ? جنس Ulva (يك گونه)،Caulerpa  (3 گونه)،  Chaetomorpha(يك گونه)، Enteromorpha (يك گونه) و Halimeda (يك گونه) شناسايي شدند. مقدار كل اين جلبكها،718760Kg  با ميانگين ماهانه 59896Kg برآورد گرديد. بيشترين مقدار آن در مرداد ماه (109260Kg) با %15.2 و كمترين مقدار آن در آذر ماه(5708Kg)  با 0.8% بود. گونه Ulva fasciata با 70.7% بيشترين و Halimeda tuna كمترين مقدار را با 0.2% به خود اختصاص دادند.

 نسخه قابل چاپ

شاخصهاي استرس و ارتباط آن با موفقيت يا عدم موفقيت تكثير ماهي ازون برون (Acipenser stellatus) پرورشي تزريق شده با هورمون GnRH بررسي گرديد. در اين مطالعه 11 عدد مولد 8 ساله (شامل 5 مولد ماده و 6 مولد نر) در بهار 1385 با هورمونGnRH تزريق شدند (در مولدان ماده به ميزان 10g/kg به ترتيب با 10% و90 % دز طي دو مرحله با فاصله زماني 12 ساعت و در مولدان نر در يک مرحله به ميزان 15mg/kg همزمان با تزريق دوم ماده ها). خونگيري در مولدان نر طي 2 مرحله (0 و 12 ساعت پس از تزريق) و در مولدان ماده طي 3 مرحله (0، 12 و 24 ساعت پس از تزريق) بمنظور بررسي شاخصهاي هورموني و خوني صورت گرفت. نتايج به دست آمده در مرحله تکثير نشان داد سطوح هورمون کورتيزول، لنفوسيت وائوزينوفيل پس از تزريق در مولدان ماده اووله شده بالاتر از اووله نشده بود، در حالي كه سطوح نوتروفيل در مولدان اووله نشده بالاتر بود. در ماهيان نر با اسپرم دهي مناسب و نامناسب اختلافي در سطوح كورتيزول، نوتروفيل، لمفوسيت و ائوزينوفيل مشاهده نشد (p>0.05).

 نسخه قابل چاپ

پنج گروه از مولدان ماده دوساله قزل آلاي رنگين کمان با تيمارهاي غذايي محتوي 0.07، 12.46،33.33 ، 65.1 و92.9mg  آستازانتين در کيلوگرم غذا تا حصول رسيدگي جنسي نهايي مورد تغذيه قرارگرفتند. ماهيان تخمهايي محتوي 2.03-29.97 ميليگرم آستازانتين آزاد در کيلوگرم تخم توليد کردند. تفاوت معنا داري (p<0.05) در محتواي آستازانتيني تخم بين تيمارها مشاهده گرديد. لاروهاي حاصل از تخمهاي هر يک از گروههاي آزمايشي داراي محتواي 0.7 تا 7mg آستازانتين در کيلوگرم لارو بودند. تفاوت معناداري (p<0.05) در محتواي آستازانتيني بدن لارو بين تيمارهاي آزمايشي مشاهده شد. مقدار محتواي آستازانتيني بدن لارو در مقايسه با تخم بسيار کمتر بود که نشان دهنده مقدار انتقال کم اين رنگدانه از تخم به لارو و ميزان بالاي تبديل رنگدانه آستازانتين به متابوليتهايش در طي نمو جنيني است. تفاوت معناداري در ميزان انتقال رنگدانه آستازانتين بين تيمارها مشاهده نشد (p<0.05). روابط رگرسيوني برازش داده شده بين محتواي آستازانتين غذا و تخم و همچنين محتواي آستازانتين تخم و بدن لارو بيانگر يک روند افزايشي و معنادار (p<0.05) بود. تفاوت معنا داري درخصوص وزن و طول اوليه لاروهاي تازه به تغذيه افتاده حاصل از تيمارهاي آزمايشي مشاهده گرديد (p<0.05) به طوري که لاروهاي حاصل از تيمار با محتواي آستازانتين  5.32mg/kgداراي ميانگين وزن و طولي ابتدايي بالاتري نسبت به ساير تيمارها بودند. کمترين مقدار ميانگين وزن و طول ابتدايي مربوط به تيمار شاهد با محتواي آستازانتيني 0.7mg/kg بود. با توجه به محتواي آستازانتيني تخم و لارو و نيز مشاهده نرخ انتقال آستازانتين تخم به لارو، مشاهده گرديد که آستازانتين انباشته شده در تخم که ناشي از جيره غذايي مولدان ماده است مي تواند با تبديل شدن به متابوليتهاي خود طي نمو جنيني و شرکت در مکانيسم رشد و نمو جنيني به عنوان يک راه انداز و تحريک کننده رشد ابتدايي محسوب گردد.

 نسخه قابل چاپ

پراکنش و فراواني زئوپلانکتون در سه استخر خاکي پرورش ماهيان گرم آبي طي دوره پرورش )7 ماهه( در منطقه لاکان از توابع شهرستان رشت انجام شد. 24 جنس در سه شاخه روتاتوريا، بندپان آغازيان شناسايي شدند. شاخه روتاتوريا با 16 جنس با 66.7% به عنوان شاخه غالب بيشترين تنوع و شاخه بندپايان با 3 جنس با 12.5% کمترين تنوع جنسها را به خود اختصاص دادند. شاخه روتاتوريا با ميانگين تراکم 357 عدد در ليتر با فراواني 71.6% از بيشترين تراکم برخوردار بود و شاخه هاي آغازيان و بندپايان به ترتيب با تراکم 72 و 69 عدد زئوپلانکتون در ليتر و فراواني  14.5و 13.9% در رتبه هاي بعدي قرار گرفتند. بيشترين تراکم زئوپلانکتوني با تعداد 622 عدد در ليتر و فراواني 41.7% مربوط به فصل تابستان بود. بيشترين مقدار ميانگين فراواني ماهانه زئوپلانکتونها با تعداد 885 عدد در ليتر در ماه مرداد و کمترين آن با تعداد 108 عدد در ليتر در ماه ارديبهشت تعيين گرديد. بر اساس نتايج آزمون T و ANOVA اختلاف معناداري بين توليدات زئوپلانکتوني ايستگاههاي مختلف در استخرهاي پرورش ماهي مشاهده نشد (p<0.05). همچنين بررسي محتويات دستگاه گوارش 27 عدد ماهي ??) عدد کپور معمولي، 9 عدد کپور سرگنده( نشان داد که جنسهاي زئوپلانکتوني متعلق به شاخه روتاتوريا بيشتر مورد استفاده ماهيان قرار داشت.

 نسخه قابل چاپ

ميزان انباشتگي جيوه در بافت آبششي و ضايعات بافتي حاصل از آن در آبشش و كليه ماهي كفال طلايي مورد بررسي قرار گرفت. بدين منظور تعداد 20 قطعه بچه ماهي (به وزن 1.5 تا 2g) از ساحل درياي خزر (نور، بهار 1384) صيد و به آكواريومهاي 50 ليتري آب درياي خزر و داراي غلظتهاي 0، 50، 100 و 350ppb كلريد جيوه محلول در آب، منتقل شدند. نمونه برداري پس از گذشت 96 ساعت انجام گرفت. در طول مدت مطالعه، تلفاتي در ماهيان تيمارهاي 0، 50 و 100ppb كلريد جيوه ديده نشد، ولي تمام ماهيان شاهد (0ppb) و تيمارهاي 50ppb و 100 به ترتيب 594.5ppb، 1893.1، 3364.7 اندازه گيري شد. در ماهيها تيمار 350ppb كلريد جيوه، پس از گذشت 2 ساعت ميزان تجمع جيوه بسيار بالا (15300.2ppb) تعيين گرديد. تغييرات بافت آبششي شامل جدا شدن سلولهاي اپي تليال از سطح تيغه هاي آبششي، جدا شدگي و پارگي غشاي پايه سلولهاي اپي تليال آبششي، چسبيدن تيغه هاي آبششي به يكديگر و هيپرپلازي سلولهاي آبششي در تمام تيمارهاي حاوي كلريد جيوه مشاهده شد، اما نكروز شديد سلولها و بافتهاي آبشش تنها در تيمار 350ppb مشاهده شد. ضايعات مشاهده شده در كليه ها شامل گشادشدگي مويرگهاي گلومرولي، اشغال كامل فضاي كپسول بومن و اكوئله شدن سلولهاي كليوي بويژه سلولهاي توبول پروگزيمال بود. تفاوت مشخصي در ميزان تغييرات سلولهاي كليوي در بين تيمارهاي مختلف مشاهده نشد.

 نسخه قابل چاپ

غلظت جيوه در بافت خوراکي و بافتهاي غير خوراکي )امعا و احشا، کليه و گناد( ماهي شاه کولي (Chalcalburnus chalcalburnus) تالاب انزلي با هدف مقايسه مقادير موجود با حد مجاز استانداردهاي جهاني و همچنين بررسي تاثير 3 عامل وزن، سن و جنسيت بر ميزان تجمع اين فلزات در زمستان 1384 تعيين گرديد. بافتهاي مورد نظر در 23 نمونه صيد شده به صورت تصادفي تفکيک گرديدند، براي تعيين غلظت جيوه کل از روش AMA, 254LECO )آناليز پيشرفته جيوه(، روش استاندارد شماره D-6722 استفاده شد. ميانگين غلظت جيوه در عضله، امعا و احشا، گناد کليه به ترتيب 70.73، 119.71، 158.69 و 189.13 برحسب ppb وزن خشک بود. نتايج نشان داد که هيچگونه تفاوت معناداري بين متغير مستقل سن و متغير وابسته ميزان جيوه در بافتهاي مورد بررسي وجود نداشت )براي عضله p=0.26، امعا و احشا p=0.15، کليه p=0.39 و براي گناد (p=0.30. همچنين بين متغيرهاي مستقل جنس و طول با متغير وابسته غلظت جيوه رابطه معناداري مشاهده نشد. به علاوه بين ميزان جيوه در بافتهاي عضله، کليه و گناد و وزن تفاوت معناداري وجود نداشت )براي عضله P=0.23، کليه p=0.13 و براي گناد (0.72، اما بين متغير وزن و ميزان جيوه در بافت امعا و احشا تفاوت معناداري در سطح 95% وجود داشت (p=0.03). مقايسه بين ميزان جيوه عضله (70.73ppb) باحد آستانه هاي تعيين شده نشان مي دهد که اين ميزان از سطح آستانه (500ppb) WHO، (500ppb) FAO و (1000ppb) FDA کمتر بود.

 نسخه قابل چاپ

امکان پيش بيني مشخصات امواج ناشي از باد در منطقه دريايي انزلي با استفاده از مدل پيش بيني عددي موج WAM بررسي شد. داده هاي ورودي اين مدل شامل سمت و سرعت باد و همچنين آبنگاري بستر بودند که به ترتيب از ايستگاه هواشناسي بندر انزلي و اداره بنادر و کشتيراني استان گيلان تهيه شدند. فاصله زماني بين دو داده متوالي باد يک ساعت و مدت کل اندازه گيري آن شش ماه بود. اين مدل با داده هاي موجود اجرا شد و نتايج آن با اندازه گيريهاي به عمل آمده به وسيله يکي از شناورهاي نيروي دريايي مقايسه گرديد. نتايج به دست آمده مويد آن است که با استفاده از مدل WAM و اطلاعات ايستگاه انزلي مي توان با دقت قابل قبولي ارتفاع امواج را در منطقه دريايي انزلي پيش بيني کرد. از طرفي، تامين و کاربرد داده هاي بيشتر با تراکم و توزيع مناسبتر باد روي منطقه براي افزايش دقت پيش بيني ها ضروري است. خطاي به دست آمده در منطقه نزديک ساحل به مراتب کمتر از ميزان خطاي حاصل در منطقه دورتر از ساحل مي باشد. همچنين، بررسيهاي به عمل آمده بيانگر آن است که بيشينه و متوسط ارتفاع امواج در دوره 6 ماهه مورد پيش بيني به ترتيب 2.6m و 0.65m است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه جريانهاي ناشي از كشند (Tidal currents) با به كار بردن يك مدل عددي سه بعدي مبتني بر معادلات مقدم، در دستگاه مختصات كروي زمين با آرايه قائم سيگما شبيه سازي گرديد. براي حل معادلات مدل از روش تفاضل متناهي استفاده گرديد. يك حوضه فرضي دو لايه اقيانوسي براي اين شبيه سازي در نظر گرفته شد. اين حوضه كه در بين عرضهاي جغرافيايي 26 تا 30.5 درجه شمالي و طولهاي جغرافيايي 47.5 تا 56.5 درجه شرقي محدود شده است، داراي كف تراز بوده و ميانگين عمق آن 20ml مي باشد. تابع نيروي كشندي به شكل نوسانات سطح تراز آب دريا در مرز شرقي به محيط اعمال گرديد.
مدل براي تعيين عكس العمل حوضه نسبت به نيروي كشندي اعمال شده، در قالب شبيه سازي عددي، مورد استفاده قرار گرفت. نتايج اين شبيه سازيها به شكل پيش بيني ميـدانهاي چگالي، دما، شوري، جريان افقي، سرعت قائم، تمايلِ فشار كف، تغييرات سطح تراز آب و ژئوپتانسيل براي هر دو لايه، نمايش داده شدند.

 نسخه قابل چاپ

توليدمثل زير گونه گاو ماهي شني (Neogobius fluviatilis pallasi) از تيرماه 1383 تا خرداد 1384 با نمونه برداري ماهانه و سنجش تغييرات شرايط فيزيکي و شيميايي آب در نواحي کم عمق ساحلي شهرستان نور بررسي شد. ماهانه 30 عدد ماهي پس از زيست سنجي، کالبد گشايي شده، وزن کبد و گناد آنها ثبت شد. ميانگين طول کل و طول استاندارد بترتيب 102.85±6.7 و 86±5.1mm و ميانگين وزن 12.23g±3.05 به دست آمد. در بالغان، جثه نرها بزرگتر از ماده ها بود به طوري که ميانگين طول کل در نرها 126.2 و در ماده ها 106.3 و ميانگين وزن بترتيب 26.26 و 12.65g بود. رابطه طول- وزن براي کل ماهيها معادل W=0.0044L^3.3635 محاسبه شد که نماي معادله، بيانگر رشد يكنواخت (ايزومتريك) اين زيرگونه بـود. نسبت جنسي در دوره نمونـه برداري 1.04?: 1? به دست آمد، اما در زمان شروع توليدمثل تغييرات محسوسي در اين نسبت مشاهده شد. بررسي شاخصهاي گنادي (GSI) و کبدي (HSI) با توجه به تغييرات فيزيکي و شيميايي آب نشان داد که با تغييرات محسوس دما، شوري، کدورت و pH در فروردين ماه، مقدار شاخص گنادي در نر و ماده به حداکثر ميزان خود مي رسد و تا تير ماه سير نزولي را طي مي كند. شاخص کبدي نيز کاهش محسوسي در اين مدت داشت. همچنين ماهيان ماده نسبت به نرها در سنين پايينتري به بلوغ مي رسند. بررسي روند توليدمثل گاو ماهي شني خزري مبين آن بود که اين ماهي يک بار در سال توليدمثل مي كند و داراي دوره توليدمثلي نسبتا طولاني است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ