بانک مقالات علوم و فنون دریایی

تا چندي پيش براي جلوگيري از خسارات قارچهاي آبي در مراكز تكثير ماهيان از جمله ماهي كپور معمولي (Cyprinus carpio) به طور معمول از داروي ضد قارچ مالاشيت گرين استفاده مي‌شد. تا اينكه اين دارو به عنوان عامل بروز ناهنجاري، ماده‌اي جهش زا، پيش ساز سرطان، آلوده كننده محيطهاي آبي شناخته و مصرف آن ممنوع گرديد. اگرچه هنوز در بسياري ازمراكز تكثير و پرورش آبزيان در ايران از آن استفاده مي شود. يکي از جايگزينهاي شناخته شده براي مالاشيت گرين، پراكسيدهيدروژن (H₂O₂) است؛ به طوري كه آژانس دارو و غذاي آمريکا (FDA) آن را در زمره داروهاي کم ضرر يا با الويت نظارت کم (LPR ) رده بندي كرده است. طي پژوهشي كه براي اولين بار در ايران بر روي ماهي كپور معمولي در مركز تكثير ماهيان استخواني شهيد انصاري رشت انجام شد، دردو سري آزمايش، تيمارهاي پراكسيد هيدروژن با غلظتهاي 500، 750 و 1000mg/L براي تخم كپور معمولي به صورت حمامهاي 10 دقيقه اي اعمال شد. مقايسه با مالاشيت گرين و شاهد (صفر) براي ارزيابي قارچي شدن تخمها و تعيين موثرترين غلظت براي افزايش درصد تفريخ لارو در تيمارهاي مختلف انجام شد. بر اساس نتايج، حمام 10دقيقه اي تخمها در 750mg/L پراکسيدهيدروژن، در دماي 22.5^ocمي تواند موجب كنترل عارضه قارچ زدگي تخمها شود؛ درصد تفريخ نيز در اين غلظت در مقايسه با مالاشيت 5mg/L  تفاوت معنادار و برتري محسوس داشته است. همچنين طي اين دو آزمايش با ميانگين اکسيژن محلول آب 8.05± 0.6 mg/L مشخص شد كه بدون نياز به دستکاري و جابجايي تخمها، حبابهاي ناشي از تجزيه پراكسيد هيدروژن به عنوان عاملي براي حذف فيزيكي پوسته تخمهاي ناسالم، لقاح نيافته و قارچي، كه خود عامل بروز قارچ‌زدگي و تشديد اين عارضه اند، عمل مي‌كنند و آنها را به سطح آب مي فرستند. بنابر نتايج به دست آمده، در شرايط يادشده مي‌توان پراکسيد هيدروژن را به عنوان يك ضد قارچ مؤثر به جاي مالاشيت گرين به کاربرد.

 نسخه قابل چاپ

به منظور بررسي تاثير آب لب شور بر روند توسعه تخمدان ماهي قزل‌آلاي رنگين كمان (Oncorhynchus mykiss) و مقايسه آن با آب شيرين، از ماهيان قزل‌آلاي رنگين كمان با ميانگين وزني 200±5g استفاده شد. در طول 140 روز دوره پرورش دما، pH و اكسيژن محلول در آب شيرين و لب شور يكسان و شوري آب شيرين و لب شور بترتيب 0.4-0.5 ppt و 14.7ppt-14.3 بود.
نتايج حاصل از مطالعه بافت شناسي تخمدانهاي ماهيان نشان داد روند توسعه تخمدانها در آب لب شور سريعتر از اين روند در آب شيرين است، همچنين اين نتايج با تغييرات شاخصهاي گنادوسوماتيكGSI و هپاتوسوماتيك HSI مطابقت داشت.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

اثر ال- کارنيتين در مقادير، صفر، 400، 800 و 1200 mg/kg غذاي خشک بر روي رشد و ترکيبات بدن بچه ماهي سفيد با وزن اوليه 275 mg در مدت 56 روز بررسي شد. آزمايش در سه تکرار، و به تعداد 300 قطعه بچه ماهي در هر تانک انجام شد. غذا دهي بين 7 تا 12% توده زنده در دوره پرورش متغير بود.
اگر چه در مقادير مختلف ال- کارنيتين تفاوت معناداري روي رشد يافت نشد(P>0.05) ، اما بچه ماهيان تغذيه شده با جيره غذايي حاوي 800 mg ال- کارنيتين به ازاي هر کيلوگرم غذاي خشک تغذيه عملکرد نسبتا بهتري را نشان دادند. همچنين در مقادير مختلف ال- کارنيتين تفاوت معناداري درسطوح پروتئين و چربي بدن يافت نشد .(P>0.05)

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به منظور بررسي رابطه ميان کاهش ميزان صيد ماهيان کيلکا در آبهاي سواحل گيلان و مازندران و حضور جانوري از خانواده شانه داران با نام علمي Mnemiopsis leidyi و تعيين ميزان رقابت غذايي بين آنان در آبهاي سواحل جنوبي درياي خزر (سواحل مازندران) انجام شد.
بدين منظور، از مرداد 1380 تا مهر 1381 از شانه دار مهاجم M.leidyi در مناطق بابلسر و نوشهر در اعماق 5-10 و 15 متر موازي ساحل نمونه برداري به عمل آمد. همزمان در بندر صيادي بابلسر از ماهيان کيلکاي تازه صيد شده به وسيله شناورهاي صيادي نيز نمونه برداري شد. براي تثبيتM.leidyi  از فيکساتيوهاي متعارف براي اين جاندار استفاده نشد بلکه محلول اتانول 96% مورد مصرف قرار گرفت. به منظور مطالعه بدن و سيستم گوارشيM.leidyi ، تعدادي نمونه زنده به وسيله ميکروسکوپ فلورسانس نيکون 600 متصل به کامپيوتر مطالعه شد. همچنين مطالعات ميکروسکوپي روي محتويات دستگاه گوارشي کيلکا آنچوي و M.leidyi انجام و در نهايت با استفاده از نمايه تغذيه اي شونر ميزان همپوشاني تغذيه اي ميان آنها محاسبه شد.
درنتيجه، بيشترين درصد ميزان همپوشاني تغذيه اي 89.192 در عمق 15 متر در ايستگاه نمونه برداري بابلسر و کمترين دصد ميزان همپوشاني 84.916 در عمق 5 متر در ايستگاه نوشهر به دست آمد. اين نتايج نشان مي دهند رقابت شديد تغذيه اي ميان کيلکاي آنچوي و M.leidyi وجود دارد که در دراز مدت مي تواند با ايجاد نوعي کنش متقابل از نوع بازدارندگي يکجانبه امينه ساليسم ميان آنها، به غلبه شانه دار بر کيلکا منجر شود. در پايان ضمن تجزيه و تحليل نتايج حاصل از اين تحقيق، پيشنهادهايي براي کنترل آثار سو و جمعيت اين شانه دار مهاجم ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق اثر امواج مايل بر پايداري پوزه يك موج شكن توده سنگي سكويي بررسي شد. پژوهش حاضر با استفاده از روش مدل فيزيكي در حوضچه موج مركز تحقيقات حفاظت خاك و آبخيزداري وزارت جهادسازندگي انجام صورت پذيرفت. امواج تابيده شده به مدل فيزيكي موج شكن در تمام آزمايشها نامنظم و طيف انرژي موج مربوط از نوع JONSWAP بود. آزمايشها با توليد امواج در دو جهت ^°23 و ^°68 نسبت به خط مركزي موج شكن (CL) با محدوده ‏اي از ارتفاعات عمده موج، پريود اوج 12 ثانيه و تعداد 1000 موج اوليه و 1000 موج ثانويه انجام شدند. نيم رخهاي پوزه موج شكن قبل و بعد از اجراي هر آزمايش با يكديگر مقايسه و اعداد آسيب مربوط به آنها محاسبه شدند. داده هاي حاصل به طور مجزا براي نمايش تاثير ارتفاع موج، مدت طوفان و نيز زاويه تابش موج بر روي پايداري پوزه موج شكن ترسيم شدند. محدوده‏هاي با اعداد آسيب يكسان براي جهت تابش موج ^°68 ترسيم و روند جابجايي اين محدوده ها با تغيير ارتفاع عمده موج مورد بررسي قرار گرفت. با افزايش ارتفاع عمده موج تابشي در هر دو جهت ^°23 و ^°68، مقادير اعداد آسيب افزايش و در نتيجه با افزايش ارتفاع عمده موج تغيير شكل پوزه افزايش مي يافت.

 نسخه قابل چاپ

به منظور توليد سوسيس از گوشت ماهي کيلکا- که از نظر ارزش غذايي با گوشت قرمز و ديگر آبزيان قابل مقايسه است- پس از استخوان گيري و چرخ کردن گوشت، ابتدا تاثير جانشين کردن 5 تا 10 درصد از گوشت ماهي کيلکا (بدون استخراج پروتئينهاي محلول در آب آن) برطعم و مزه سوسيسهايي تا 21.5، 26.6 و 32 درصد گوشت قرمز مورد بررسي قرار گرفت. براساس آزمايشهاي چشايي، استفاده از گوشت ماهي کيلکا بدون خارج کردن درصدي از پروتيئنهاي محلول در آب نمي تواند موفقيت آميز باشد. بنابراين در ادامه تحقيقات، پس از شستشوي گوشت استخوان گيري شده و چرخ شده ماهي کيلکا با آب نمک 2.5 تا3 درصد و خارج کردن درصدي از پروتئينهاي محلول در آب، نسبت به جايگزيني اين گوشت به جاي گوشت قرمز در سوسيس اقدام شد. در اين پژوهش 60 نوع سوسيس که در فرمول آنها درصدهاي مختلفي از گوشت ماهي کيلکا به جاي گوشت قرمز به کار رفته بود توليد گرديد. مطالعات بر بافت سوسيسهاي توليد شده نشان داد، اگر انديس آردي بين 0.667- 0.878 و انديس روغني بين 0.382- 0.382 باشد، بافت سوسيس "خوب" و اگر انديس آردي بين 0.335- 0.568 و انديس روغني بين 0.129- 0.439 باشد بافت سوسيس "شل" خواهد بود. مطابق نتايج به دست آمده، بهترين فرمول انتخاب براي توليد سوسيس از ماهي کيلکا، فرمولي با 61 درصد از گوشت ماهي کيلکاست. اين سوسيس شامل 16.9 درصد پروتيئن، 17.4 درصد چربي، 0.39 تا 0.48 درصد کلسيم و 0.22 تا 0.39 درصد فسفر است.

 نسخه قابل چاپ

در اين آزمايش با استفاده از مواد اوليه در دسترس و با تاکيد بر بالانس اسيدهاي آمينه، شش جيره غذايي با انرژي يکسان و سطوح پروتئيني متفاوت (25، 30، 35، 40، 45 و 50 درصد) براي بچه فيل ماهيان (Huso huso) با وزن ابتدايي 10±100 گرم ساخته شد. در طول مدت هشت هفته آزمايش، ماهيان به صورت اشباع تغذيه شدند. با توجه به نتايج حاصل از آناليز واريانس يک طرفه و آزمون چند دامنه اي دانکن سطوح مختلف پروتئين بر شاخصهاي رشد اثر معنادار داشتند (p<0.01). با افزايش ميزان پروتئين از 25 به50  درصد، شاخصهاي رشد شامل افزايش وزن بدن، درصد افزايش وزن بدن، ضريب رشد ويژه و توليد افزايش يافتند و در مقدار ضريب تبديل غذايي، نسبت بازده پروتئين، ميزان بهره برداري از پروتئين خالص و شاخص قيمت روند افزايشي مشاهده نگرديد. بيشترين و کمترين ميزان درصد افزايش وزن بدن به ترتيب در پروتئين هاي 50 و 25 درصد بود. با توجه به اينکه در ميزان ضريب تبديل غذايي و شاخص قيمت بين سطوح مختلف پروتئين احتلاف معناداري (p<0.01) مشاهده نشد و بهترين حالت در پروتئين 50 درصد بود، بنابراين سطوح بالاي پروتئين (50-45 درصد) براي جيره اين ماهي پيشنهاد مي شود.

 نسخه قابل چاپ

باربوس ماهيان يا سس ماهيان از آبزيان با ارزش درياي خزر محسوب مي شوند که گونه Barbus capito از ارزش اقتصادي بالايي برخوردار است. در تحقيق حاضر، مجموع 207 قطعه ماهي از 25 ايستگاه نمونه برداري در سواحل استان گيلان در حد فاصل سالهاي 1380 تا 1381 از نظر رشد و نمو، توليد مثل و تغذيه مورد بررسي بيولوژيک قرار گرفت. در اين بررسي، تعيين فاکتورهاي زيستي مرتبط با توليد مثل و رشد و نمو از قبيل تغييرات ميانگين طول و وزن در گروههاي سني مختلف به تفکيک جنس، رابطه طول و وزن، ضريب رشد، تغييرات شاخص گناد و سوماتيک، نسبت جنسي، ميانگين هم آوري مطلق، مراحل رسيدگي جنسي و همچنين بررسي فاکتورهاي تغذيه اي مرتبط با توليد مثل، رشد و نمو، شامل تغييرات شاخص هاي گاستروسوماتيک، ضريب چاقي، طول نسبي روده، تهي بودن معده، هپاتوسوماتيک، شدت تغذيه و چربي اطراف لوله گوارش جز اهداف اصلي محسوب شدند. رابطه طول و وزن تصاعدي بوده و طول بي نهايت73.7cm و ضريب رشد 0.3254 اندازه گيري شد.نسبت جنسي نر به ماده 3 به 1، شاخص گناد و سوماتيک در فصول توليد مثل حداکثر ميزان خود بوده و با شاخصهاي هپاتوسوماتيک و شدت تغذيه مرتبط مي باشد. شدت تغذيه با شاخصهاي گاستروسوماتيک و تهي بودن معده بترتيب رابطه مستقيم و معکوس دارد. با توجه به تعيين خصوصيات بيولوژيک اين گونه، پتانسيل بالاي آبهاي داخلي کشور و شرايط مناسب اکولوژيک براي زيست گونه حاضر نتيجه گرفته شد که استفاده از راهکارهايي در جهت حفظ اين گونه در درياي خزر و نيز تکثير و پرورش آن بايد از اولويتهاي شيلات قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

در اين تحقيق به منظور بررسي اثرات کارگاههاي پرورش ماهي قزل آلا بر کيفيت آب رودخانه هراز، سه کارگاه تکثير و پرورش ماهي انتخاب و طي ماه هاي اسفند، خرداد و تير، سه بار در دو نوبت صبح و بعدازظهر از آب ورودي و خروجي کارگاهها نمونه برداري شد و پارامترهاي pH, EC DO و BOD₅ توسط دستگاه DO سنج و مواد مغذي شامل آمونيوم، نيتريت، نيترات و اورتوفسفات بوسيله دستگاه يون کروماتوگراف(HPLC) با دتکتور CDD-6AV اندازه گيري شدند. نتايج حاصل از آناليزها نشان داد که دامنه اختلاف پارامترها در آب ورودي و خروجي برايDO از 0.15 تا 3.92 ميلي گرم در ليتر،  pH از 0.02 تا 0.32،  EC از 1 تا 31 ميکروزيمنتس در سانتيمتر، BOD₅ از 0.12 تا 1.91 ميلي گرم در ليتر، آمونيم از 0.05 تا 0.69 ميلي گرم در ليتر و نيترات از 0.09 تا 0.67 ميلي گرم در ليتر متغير بوده و غلظت نيتريت و اورتوفسفات در حد تشخيص دستگاه نبود. در اين مطالعه همبستگي معني داري بين تراکم آبزي پروري و غلظت آمونيم مشاهده گرديد.

 نسخه قابل چاپ

دو رگه گيري بين کپور علفخوار ماده (Ctenopharyngodon idella) و کپور سرگنده نر(Hypophthalmichthys nobilis) انجام پذيرفت. تکثير مولدين به صورت مصنوعي و با تزريق داخل صفاقي هورمون LRH-A صورت پذيرفت. در نتايج دو رگه، ميزان لقاح تخم ها، نسبت تفريح و نسبت لارو داراي شناي فعال به ترتيب برابر 88%، 90% و 90% تعيين گرديد. اين موارد در کپور علفخوار شاهد به ترتيب 70%، 65% و 89% و در خصوص کپور سرگنده شاهد 95%، 95% و 95% به دست آمد. در طول دوره انکوباسيون تکامل جنيني دو رگه ها تقريبا همانند ديگر کپور ماهيان چيني بود و تا روز پنجم، لاروها به صورت طبيعي تکامل يافته و سپس به منظور پرورش به داخل استخرهاي خاکي به مساحت 400 متر مربع انتقال داده شدند. در اولين روز پس از شروع تغذيه خارجي، به واسطه عدم تکامل دهان و آبشش برخي لاروها تلفات شديدي به ميزان 60% مشاهده گرديد.
لاروها در روزهاي اول زندگي زئوپلانکتون خوار بوده سپس تغذيه مختلط گياهي و جانوري داشته و با ادامه رشد پس از 48 روزگي کاملا به رژيم گياهخواري روي آوردند. نتايج بررسي هاي مرفولوژيکي بين بچه ماهيان دو رگه و شاهد نشان داد که در رنگ بدن، فلس ها، ساختمان شعاع باله ها، چشم، شکل دهان، طول بدن، استخوان ستون فقرات، نسبت وزن اندامهاي مختلف به وزن کل بدن، شکل دندانهاي حلقي و نسبت شاخصهاي بدن آنها تفاوت وجود دارد. نتايج بررسي گلبولهاي قرمز خون بر روي گسترشها نيز نشان داد که گلبولهاي قرمز ماهيان دو رگه شکل بيضوي کشيده داشته و حجيم تر بوده ولي در ماهيان شاهد گلبولهاي قرمز کوچکتر و کروي تر بودند. نتايج بررسيهاي کروموزومي از 15 عدد ماهي دو رگه بيانگر آن است که 60% بچه ماهيان دورگه تريپلوئيد و مابقي نيز ديپلوئيد بوده و تعداد کروموزومهاي آنها به ترتيب 72 و48 عدد ميباشد، در حالي که تمامي بچه ماهيان شاهد کپور علفخوار و کپور سرگنده ديپلوييد و داراي 48 کروموزوم بودند. ارزيابي نتايج کيفيت گوشت ماهيان دورگه مبين آن است که در برخي صفات مانند ميزان پروتئين (13.2%)، رطوبت (8.16%) و چربي (4.02%) به ماهي کپور علفخوار بيشتر شباهت داشته و در ميزان خاکستر (1.62%) به کپور سرگنده نزديکتر است.

 نسخه قابل چاپ

تغييرات تراکم و زيتوده(Biomass)  شانه دار(Mnemiopsis leidyi)  طي فصول زمستان 1380 و بهار و تابستان 1381 (اسفند تا شهريور) در آب هاي سطحي (لايه 5 متري از سطح آب) مناطق کم عمق جنوب درياي خزر (منطقه نور) در سه ايستگاه بررسي شد. براساس اين تحقيق حداقل زيتوده در اول اسفند (0.024 گرم در متر مکعب)، کمترين تراکم در 26 اسفند (2.3 عدد در متر مکعب)، حداکثر زيتوده و تراکم در اول خرداد (بترتيب 10.037 گرم در متر مکعب و 203 عدد در متر مکعب)، حداقل ميانگين وزن هر شانه دار در اول اسفند (0.008 گرم) و حداکثر ميانگين وزن آن در 13 شهريور (0.123 گرم) اندازه گيري شد. با توجه به نتايج حاصله، توليد مثل شانه دار در فصل بهار و تابستان انجام مي شد که بيشترين مقدار توليد مثل در بهار صورت گرفت. به همين دليل افزايش ميزان زيتوده شانه دار در بهار متاثر از توليد مثل آن و تغييرات زيتوده در فصل تابستان ناشي از رشد فردي شانه داران و ميزان توليد مثل آن ها بود. اندازه و وزن شانه داران از اسفند تا شهريور سير صعودي طي کرده و در 13 شهريور به بيشترين مقدار خود رسيد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ