بانک مقالات علوم محیطی

در زمان حاضر پالايش و پاكسازي آبها از آلاينده‌ها به ويژه عناصر سنگين به شكل يكي از مسایل مهم روز در آمده است. بهره برداري روز افزون از كارخانه‌ها و استفاده از كودهاي شيميایي، آفت كش‌ها، مواد سوختي و رنگي در مقياس عظيم، منابع مختلف آلودگي‌ آبها را تشكيل مي‌دهند. در نتيجه امروزه در منابع جهان بيش از 700 نوع ماده شيميايي شناسايي شده است كه اغلب آنها بسيار خطرناك مي‌باشند.
استان يزد به عنوان يكي از مناطق خشك كشور از نظر منابع آب داراي محدوديت كيفي و كمي است. لذا بهره‌برداري مجدد از پسابهاي صنعتي مي‌تواند تا حدودي كمبود آب را در سطح استان جبران نمايد. بررسي خصوصيات فيزيكي و شيميايي پسابهاي خروجي از واحدهاي صنعتي مي‌تواند آگاهي لازم از آلاينده‌هاي موجود را ارایه نمايد. اطلاع از وضعيت آلاينده‌ها در جلوگيري از آلودگي محيط زيست با ارایه راه‌كارها و همچنين چگونگي تصفيه پسابها براي بهره‌برداري مجدد از آن‌ها موثر است.
در تحقيق حاضر چهار واحد صنعتي ريسندگي و بافندگي يزد با (1) جنوب (2) درخشان (3) و تابان (4) در شهر يزد مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در هر واحد صنعتي نمونه برداري از پساب به صورت ماهانه و به مدت 6 ماه انجام شده و با انتقال نمونه‌ها به آزمايشگاه برخي خصوصيات شيميايي آب از جمله pH, EC, Na⁺, K⁺, Ca⁺², Mg⁺², So₄^-2. CO₃^-2, HCO^3- و غلظت عناصر سنگين Pb, Cd و Ni در نمونه‌هاي پساب اندازه گيري گرديدند.
نتايج نشان داد كه در واحد صنعتي شماره (1) غلظت كلسيم، منيزيم، كلرور بي كربنات، در واحد صنعتي شماره (2) EC, pH، غلظت كلسيم، منيزيم، كلر، سولفات و بي‌كربنات و در واحد صنعتي شماره (3) غلظت كلسيم، منيزيم، كلر و بي كربنات و در واحد صنعتي شماره (4) pH، غلظت كلسيم، منيزيم، كلر و بي‌كربنات فراتر از حد مجاز غلظت اين آلاينده ها بودند. غلظت عناصر سنگين در پساب كليه واحدهاي صنعتي در نمونه‌هاي پساب کلیه واحدهای صنعتی در نمونه های پساب كمتر از حد مجاز آلاينده‌ها بود و پساب‌هاي واحدهاي مذكور از نظر اين فلزت جهت استفاده مجدد يا ورود به محيط زيست خطرساز نمي‌باشند.
در مجموع مي‌توان نتيجه گيري كرد كه پسابهاي مذكور از نظر بعضي پارامترها از جمله غلظت كلر، سولفات، بي كربنات، كلسيم، منيزيم و pH بيش از مقادير مجاز بوده ولي از نظر عناصر سنگين مورد مطالعه محدوديتي ندارند. بنابراين ضرورت دارد جهت بهره‌برداري از پسابهاي مورد بررسي، تصفيه و جداسازي عناصر با غلظت هاي بيش از حد مجاز صورت گيرد. براي انجام تصفيه با ارایه راه‌حلهاي مناسب جهت بهره‌برداري مجدد، مطالعه و بررسي بيشتري لازم است.

پس از پنج سال تلاش جرج بيسل (George H. Bissel) و كلنل دريك (Col. Drake) براي كشف نفت، اولين چاه حفر شده به دست بشر در 27 آگوست سال 1859 ميلادي در امريكا به نفت رسيد. ارزش نفت بسرعت شناخته شد و تلاش براي يافتن نفت در ديگر نقاط دنيا نيز آغاز گشت. اين تلاش ها در ايران با كشف نفت در مسجد سليمان در سال 1908 ميلادي به ثمر رسيد كه تاريخ آن بسيار جالب و شنيدني است. از آن پس صنعت نفت بسرعت در ايران توسعه يافت و شهر مدرن مسجد سليمان به عنوان مركز فعاليت هاي نفتي در ايران به وجود آمد. تاسيسات صنعتي زيادي در اين شهر ساخته شد تا در خدمت صنعت نفت قرار گيرد. با گذشت زمان و كشف نفت در ديگر نقاط ايران و نيز كاهش ذخاير نفتي مسجد سليمان، اين شهر افسانه اي در دهه 1970 ميلادي بتدريج رونق خود را از دست داد. اكنون شهري فقير و فاقد امكانات مناسب است كه تاريخ عظيمي را پشت سر گذاشته و تاسيسات متروكه به جا مانده از كوران فعاليت هاي نفتي در آن، نماد بخشي از اين تاريخ است. در اين مقاله تاريخ نفت و تاسيسات صنعتي به جا مانده در مسجد سليمان به عنوان توان بالقوه در جذب گردشگر مطرح شده و طرحي براي بهره برداري از جاذبه هاي گردشگري آن ارايه گشته است. اين طرح در قالب توسعه گردشگري در منطقه جنوب غرب كشور كه در آن استان هاي جنوب غرب كشور براساس جاذبه هاي جهانگردي موجود به پهنه هاي گردشگري تقسيم گرديده و هر پهنه داراي يك مركز جهانگردي و چند جاذبه جهانگردي پراكنده است، پارك - موزه نفت مسجد سليمان به عنوان فعاليت هاي جهانگردي در رفع ركود پهنه جهانگردي مسجد سليمان عمل خواهد كرد.

 نسخه قابل چاپ

سد ماملو در پايين دست رودخانه جاجرود، به منظور تامين نياز آبي دشت ورامين، توليد انرژي و كنترل سيلاب در حال احداث است. به منظور پيش بيني كيفيت آب و تعيين حداقل دبي در پايين دست، به گونه اي كه استانداردها و معيارهاي كيفيت آب رعايت شوند، مطالعات خودپالايي رودخانه با استفاده از مدل QUAL2E، به منظور ارزيابي پارامترهاي اكسيژن محلول و BOD₅ و دما انجام شد. نتايج نشان مي دهد که قبل و بعد از احداث سد، تغييرات کيفيت آب تا پيش از ورود پساب مجتمع پارچين محسوس نمي باشد، اما ورود پساب مجتمع پارچين حتي با فرض تصفيه تا حد استانداردهاي تخليه به آبهاي سطحي موجب مي شود كه كيفيت آب رود خانه بشدت تغيير كند. علت اين مساله نشان مي دهد كه تنها رعايت استانداردهاي تخليه بدون توجه به بار آلودگي براي حفظ کيفيت منابع آب كافي نمي باشد و لازم است تا نسبت به تدوين استانداردهاي كيفيت آبهاي سطحي و مقررات تخليه پساب، با توجه به ظرفيت خودپالايي منابع پذيرنده اقدام شود.

 نسخه قابل چاپ

در اغلب استانداردهاي محيط زيستي، حد مجاز رها سازي فلزات سنگين در محيط براي تمام تركيبات يك عنصر به يك اندازه تعيين شده است، حال آنكه اثرهاي سمي و توان آلايندگي اين عناصر تا حد زيادي به نوع املاح و تركيب شيميايي آنها بستگي دارد (Merian, 1991) .
در اين بررسي به منظور تبيين نقش فرم شيميايي عناصر سنگين در آثار آلايندگي آنها، اثر كلرور و نيترات كادميوم به طور جداگانه بر رشد بوته هاي گوجه فرنگي (Lycopersicum esculentum) و همچنين ميزان جذب و ذخيره سازي اين عنصر توسط ريشه و اندام هوايي اين گياه در حضور املاح فوق مورد مقايسه قرار گرفت.
نتايج حاصل نشان داد كه اثر بازدارندگي نيترات كادميوم بر رشد بوته ها به گونه معني داري بيشتر از كلرور آن بود. جذب و ذخيره سازي اين عنصر توسط اندام هاي گياهي نيز در محيط هاي حاوي نيترات كادميوم، بمراتب بيشتر از بوته هاي كاشته شده در محيط هاي داراي كلرور كادميوم بود. لذا مي توان نتيجه گيري كرد كه در ارزيابي آثار آلايندگي عناصر سنگين، چنانچه سازگاري گياهان با برخي املاح مثل نيترات موجب سهولت ورود اين تركيبات به چرخه هاي زيستي و آلايندگي بيشتر آنها مي گردد، مي بايد علاوه بر كميت، به نوع املاح و تركيب شيميايي آنها نيز توجه كرد.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش به منظور توجيه اقتصادي بازيافت مواد زايد جامد شهري (پسماند) لاهيجان براي نخستين مرتبه در سال 1380 انجام شده است. در اين پژوهش، ضمن آناليز فيزيكي زباله هاي خانگي توليد شده در شهر لاهيجان، مطالعات لازم در مورد ميزان توليد روزانه زباله، هزينه هاي جمع آوري، حمل و نقل و دفن نهايي آنها انجام شد. روزانه در شهر لاهيجان با جمعيت شهري 57298 نفر، 70 تن زباله توليد مي شود. درصد وزني اجزاي تشكيل دهنده آن شامل: كاغذ و مقوا 7 درصد، پلاستيك، 6.6 درصد، شيشه 1.2 درصد، فلزات 1.2 درصد، مواد فسادپذير و غيره 83.8 درصد بود. بر اساس قيمت هاي بازار، با بازيافت اين مواد مي توان سالانه 392046515.2 ريال كاغذ و مقوا، 715932815.2 ريال پلاستيك، 6146311 ريال فلز، 6146311 ريال شيشه و 688495.4 ريال از ضايعات شيشه اي سود به دست آورد كه ارزش اقتصادي كل آن معادل 127160447.8 ريال در سال است. با توجه به هزينه هاي جمع آوري، حمل و نقل، دفع نهايي و آلودگي هاي محيط زيستي بازيافت اين مواد صددرصد توجيه اقتصادي دارد.

 نسخه قابل چاپ

جهت بررسي برخي از ويژگيهاي اكولوژيكي گونه Artemisia sieberi در مراتع استان اردبيل، با توجه به نقشه پراكنش تيپ هاي رويشي و بازديد صحرايي، محدوده اي در ارتفاع 20 الي 1900 متري از سطح دريا انتخاب شد. در اين محدوده در 30 رويشگاه كه معرف كل منطقه مي باشد، نمونه برداري انجام گرديد. جهت نمونه برداري در هر رويشگاه، سه ترانسكت طولي  20متري در امتداد شيب استقرار يافته و بر روي هر ترانسكت، 4 پلات 1 متر مربعي مستقر گرديد. علاوه بر بررسي شرايط زيستگاهي، جايگاه گونه در توالي و تواتر گياهي، خصوصيات گياه شناسي از قبيل وضعيت ريشه، فنولوژي و تركيبات شيميايي گياه بررسي شد. نتايج نشان مي دهد كه با توجه به تنوع منطقه از لحاظ عوامل اكولوژيكي، اين گونه دامنه بردباري وسيعي داشته كه توانسته خود را با شرايط منطقه سازگار كند، ولي بيشترين تراكم گونه مذكور در اراضي با بافت رسي و عميق كه در شيب هاي ملايم شرقي قرار گرفته باشد، مشاهده مي شود.

 نسخه قابل چاپ

در سال 1843 Luciobarbus mystaceus, Heckel را توصيف نمود و اختلافات آن را با Barbus barbulus شرح داد. اما تا سالهاي اخير جايگاه اين دو گونه درعلم طبقه بندي آشكار نگرديد. Berg (1945) آن را با Luciobarbus scheich و Cyprinus mystaceus, Pallas (1814)  و Barbus rajanorum مترادف دانست. همچنين Cyprinus mystaceus, Berg (1945) را نيز به عنوان گونه مستقل و مترادف با B.mystaceus ندانست.
Barbus mystaceus, Karaman (1971) را باBarbus barbulus, Barbus rajanorum, Luciobarbus scheich مترادف دانسته است.
 Barbus mystaceus, Alma?a (1983)را زير گونه اي از B.barbulus قلمداد كرد. و براي آن دو زير گونه معرفي كرد. بعدها اين محقق اين گونه را به عنوان يك گونه مستقل به رسميت شناخت.
در آثار مكتوب جهاني يادداشتهاي كوچكي درباره:
 Cyprinus mystaceusيا Barbus (Luciobarbus) mystaceus موجود است، اما درباره وجود اين گونه ماهي در ايران تاكنون گزارش معتبري ارايه نشده است. در فهرستهايي كه توسط Coad (1995) ارايه گرديده وجود اين گونه ماهي در ايران با علامت سوال مشخص شده بود.
بنابراين ديدگاه روشني درباره B. mystaceus و اختلاف آن با B.barbulus همچنين حضور اين ماهي در ايران وجود ندارد. هدف اين مقاله آشكار نمودن اين اختلافات و نقطه عطف براي حل اين تناقضات ميباشد. زمينه لازم براي تحقيقات بعدي فراهم خواهد شد. همچنين درباره محلهاي صيد اين ماهي توضيح داده مي‌شود.

 نسخه قابل چاپ

در تحقيق حاضر رفتار خوددار و غيرخوددار (Conservative/non Conservative) عناصر Zn, Pb, Cd, Ni, Co, Mn, Fe  و Cu در رسوبات و ذرات معلق رودخانه تجن و فرآيند جذب/ دفع عناصر تحت تاثير اختلاط با آب درياي خزر مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج آناليز نمونه ها نشان مي‌دهد در حالت معمول قبل از اختلاط آب رودخانه‌ و دريا ذرات معلق غلظت بيشتري از عناصر Co, Fe, Pb, Mn و Zn و رسوبات بستر غلظت بيشتري از عناصر Cu ,Ni و Cd را در خود دارند. نتايج آزمايشات اختلاط نشان مي‌دهد كه در اثر اختلاط آب دريا و رودخانه تجن عناصر Fe, Cu در نهايت از فاز محلول جذب ذرات معلق گرديده و ساير عناصر از سطح ذرات دفع مي‌گردند. همچنين در رسوبات بستر نيز عنصر Fe جذب ذرات گرديده و بقيه عناصر دفع مي‌گردند. در مجموع رفتار عناصر Co و تا حدي Cu در ذرات معلق رودخانه تجن در طول اختلاط با آب شور دريا متمايل به حالت خوددار و بروز حداقل تغييرات در غلظت عناصر بوده و غلظت ساير عناصر تغييرات بيشتري نشان مي‌دهد. در رسوبات بستر نيز عنصر Co رفتار نزديك به حالت خوددار و ساير عناصر تغييرات بيشتري را نشان مي‌دهند. همچنين محاسبات آماري ضرايب همبستگي و آناليز خوشه‌اي نشان مي‌دهد كه در رسوبات بستر عامل محيطي pH آب بيشترين تاثير را در رفتار عناصر Cd  و پس از آن Mn, Pb و Cu داشته و عوامل TOC و شوري آب تا حدي بر رفتار عنصر Fe موثرند و تاثير بسيار كمي بر رفتار عناصر Ni ، Co و Zn دارند. اين در حاليكه است كه در ذرات معلق رودخانه رفتار عنصر Cu تا حدي متاثر از عوامل TOC  و شوري محيط آبي و عناصر  Mn، Cd و Pb متاثر از تغييرات pH مي‌باشند. به نظر مي‌رسد غلظت Fe, Co و Ni در ذرات معلق در حين اختلاط با آب دريا متاثر از عواملي غير از pH و TOC و شوري باشد.

 نسخه قابل چاپ

آنچه در اين تحقيق مدنظر قرار گرفته، شناسايي عواقب مثبت و منفي ناشي از اجراي پروژه جاده كنار گذر انزلي بر اكوسيستم حساس تالاب انزلي است تا ضمن بررسي عوامل تاثير گذار در اين خصوص پيشنهاد عملي جهت بهبود وضعيت محيط زيستي، ارايه شود. در اين تحقيق از روش ماتريس ساده به عنوان يكي از روشهاي متداول ارزيابي آثار توسعه در ايران استفاده شده است. تحقيق به عمل آمده براساس اولويت با بيان هدف پروژه، تعيين محدوده پروژه، شناسايي آثار ممكن، ارزيابي آثار، جمع‌بندي و گزينه‌هاي اصلاحي و ارايه پيشنهادها صورت پذيرفته است. جدول ماتريس طراحي شده شامل 59 ريز فعاليت پروژه و 76 عامل محيط زيستي ميباشد كه از اين ميان 54/52 % ميانگين ها كمتر از 1/3- در ستون ها و32/51 % ميانگين ها كمتر از 1/3- در رديف هاست. بنابراين طرح مذكور با توجه به عبور جاده 16 كيلومتري از محدوده حفاظتي تالاب و همچنين نتايج به دست آمده از روش ماتريس مردود است. ادامه طرح فقط در صورت توجيه اقتصادي براي اصلاح گزينه ها (ميانگين ها كمتر از 1/3- در ستون ها) و ارايه طرح هاي بهسازي (ميانگين ها كمتر از1/3- در رديفها) ممكن خواهد بود.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله ضمن اشاره به اهميت زبان در توليد، حفظ و تداوم فرهنگ و هويت در جامعه، به يكي از دست آوردهاي زبان فارسي در انتقال يك حوزه معنايي و نظام مفهومي مي پردازد. اين حوزه معنايي همانا بيان جهانشناسانه و فرهنگي فضاهاي سبز طراحي شده و ساخته شده توسط انسان است. براي ناميدن اينگونه فضاها در زبان فارسي از لغات متعددي استفاده مي شده است. مجموعه اين كلمات و معاني مرتبط با آنها يك انگاره ذهني - فرهنگي را ترسيم و تصوير مي كند كه در عين زيبايي، كارآمدي كاملي نسبت به اكو سيستم منطقه داشته است. در نهايت هدف اين مقاله آن است كه خواننده را با فرآيند فرهنگ سازي گذشته ايران در مورد فضاهاي انسان ساخت و از جمله فضاهاي سبز ساخته شده آشنا نمايد. از سوي ديگر اين مقاله درصدد نشان دادن روش متفاوتي در تفسير فضاهاي انسان ساخت گذشته در ايران است. شايد اين روش بتواند به شناسايي برخي از ناشناخته هاي نحوه نگرش نياكان ما به محيط زيستشان ياري رساند.

 نسخه قابل چاپ

بررسي سير تحول فضاي ورودي شهرها از گذشته تا به امروز مبين تحولات اجتماعي، فرهنگي، سياسي، اقتصادي و فن آوري است كه با گذشت زمان الگوهاي زيستي جوامع را در سكونتگاههاي هر سرزمين تحت تاثير قرار داده است. تبديل شدن فضاهاي ورودي شهرهاي قديم از دروازه و برج و باروي هماهنگ و تعريف شده به كريدورهاي ورودي با ساختمانهاي زشت و فرسوده مسكوني، تعمیر كاري ها، كاربري هاي نظامي، انبار مصالح، اسقاطي اتومبيل، تعويض روغن و فضاهاي متروكه و سامان نيافته حاكي از رشد و توسعه بي رويه ولي بر گسيخته شهرهاي امروزي كشور است. بررسي شرايط نامطلوب محيطي فضاي ورودي شهرها و اثرات منفي آن بر ساكنين و تازه واردين و نقشي كه حرفه طراحي محيط مي تواند در ارتقا كيفي، بصري و عملكردي اينگونه فضاها داشته باشد هدف اصلي اين تحقيق مي باشد. در ابتدا به بررسي فضاي ورودي در معماري سنتي و فضاهاي ورودي شهرهاي گذشته ايران پرداخته و رابط ميان عملكرد و ساختار فضاي ورودي شهر با اهداف ساكنين آن و توانایي اين فضا در برآوردن نيازهاي شهرنشينان در گذشته مرور مي شود. سپس خصوصيات و ويژگي هاي ورودي چند شهر ايران با تاكيد بر جنبه گردشگري آن و نيز قرارگيري در دو اقليم معتدل و گرم و خشك كشور مورد بررسي قرار گرفته و نحوه برقراري پيوند شهر با فضاي خارج آن از طريق فضاي ورودي جستجو مي گردد. در انتها با توجه به نتايج حاصله و نيز برخي ويژگيهاي مفيد و قابل احيا ورودي هاي شهرهاي گذشته، الگوهايي جهت پيوند فضاي شهر با محيط خارج آن با استناد به واقعيت و الگوهاي موجود ارایه و معيارها و ضوابط عملياتي جهت طراحي محيط فضاهاي ورودي پيشنهاد خواهد شد. بر اساس نتايج حاصله از مطالعات فوق، ورودي جنوبي شهر اصفهان مورد طراحي قرار گرفته كه در اينجا به صورت گرافيكي نشان داده شده است.

 نسخه قابل چاپ

موضوع اين تحقيق پرداختن به رابطه دو مقوله فضاهاي شهري (به طور خاص پاركها) و آسيب‌هاي اجتماعي (به طور خاص اعتياد) مي باشد. با توجه به فراگير شدن اعتياد به عنوان يكي از معضلات و آسيب هاي مهم اجتماعي و گسترش قلمرو استفاده و خريد و فروش مواد مخدر از فضاهاي خصوصي به محدوده فضاهاي شهري، هدف اين تحقيق ارایه راهكار طراحي در ايجاد بستر مناسب افزايش تعاملات اجتماعي مثبت و محدوديت رفتارهاي ناهنجار در پارك هاي شهري است. پس از بررسي مطالعات و دستاوردهاي حاصل در زمينه روانشناسي محيطي و پيشگيري از جرم توسط طراحي محيطي، شناسايي و تحليل فضاي كالبدي پارك هاي مورد مطالعه، مشاهده و ثبت الگوهاي رفتاري گروه خاص تحقيق، به ارایه الگوهاي طراحي در زمينه بهبود شرايط موجود فضاي پارك هاي شهري پرداخته شده است. در تقابل با ديدگاه تعيين كنندگي محيط در ايجاد الگوهاي رفتاري و رويكردهايي كه عمدتا تغييرات افراطي در منظرسازي را به همراه دارند، الگوهاي پيشنهادي با تكيه بر «سازگاري و انعطاف پذيري» فضا به قابليت جذب الگوهاي متفاوت و ثابت رفتاري، امكان افزايش وقوع رفتارهاي هنجار و در نتيجه كاهش رفتارهاي ناهنجار تاكيد خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

محيط و منظر در اشكال طبيعي و انسان ساخت از مولفه / مولفه هايي تشكيل شده است كه در انتقال اثر از دو ديد بصري و فكري سرچشمه مي گيرد. اين مولفه ها به استثناي مولفه هاي طبيعي نتيجه دو زايش فكري (سنت خبرگان و عوام) بوده و هركدام حامل پيام هايي هستند و تركيب آنها با يكديگر ساختاري را تشكيل مي دهد كه از اركان اصلي سكونتگاههاي انساني به شمار مي آيند. اين ساختار كه در برگيرنده محيط و مناظر است برحسب مباني تاريخي، فرهنگي و شكلي خود از مفاهيم و معاني خاصي برخوردارند كه از ديد ناظران و بنندگان مختلف، معاني و مفاهيم متفاوتي براي آنها ارایه مي شوند.
اصولا مناظر و مولفه هاي آن به عنوان يك زبان به حساب آمده و زبان آن زبان بومي است. در ميان مناظر، منظر شهري جلوه گاه اين زبان و در دو شكل قابل مشاهده است. مولفه هايي كه به عنوان نماد و منظري از يك پهنه كه سال‌ها باقي مانده و به اعتبار تاريخي پهنه و يا معماري آن محافظت شده اند و مولفه ها يا مجموعه هايي كه عمر كوتاه تري داشته و به دليل تبعيت از تغييرات و نياز روز افزون مردم و تغيير در تكنولوژي با مولفه هاي جديدي جايگزين شده اند. بنابراين بجا خواهد بود چنانچه گفته شود مولفه هاي مناظر شهري تمام شدني نيستند و به صورت لايه هايي متناوبا جايگزين مي شوند. مشكل و يا سوال در اينجا درستي جايگزيني ها و نقشي كه موسسات آموزشي، مردم و عوامل اجرايي در ايجاد و حفظ اين مولفه ها مي توانند داشته باشند، دور مي زند.
بنابراين توجه به سنت ها و زبان بومي و گرايش به تغييرات الزام آور، هم به عنوان راه حل، مسووليتي است كه بايستي در حوزه هاي آموزشي و اجرايي نسبت به آن حساسيت نشان داده شود و اين پيام و با هدفي است كه اين مقاله قصد انتقال آن را به علاقمندان به خصوص دانشجويان دارد.

 نسخه قابل چاپ

باغ‌هاي تاريخي به عنوان ميراث ملي و سندي با ارزش از هويت تاريخي و فرهنگي بيانگر رابطه تنگاتنگ ميان تمدن و طبيعت هستند. هنر باغسازي در ايران قبل از هر چيز در نحوه آرايش گياه، آب و معماري و نحوه تداخل آنها با يكديگر تجلي مي كند. باغهاي تاريخي از آثار مهم گذشته در شهر، به خاطر ارزشهاي محيطي، زيبایي شناسي و فرهنگي بايستي به طور پويا و پيوسته مورد توجه قرار گيرند.
در اين مقاله باغهاي دوره قاجار در تهران كه قدمتي حداكثر بيش از 200 سال و حداقل 80 سال دارند، مورد بررسي قرار گرفته اند. بررسي حاضر نشان مي دهد كه باغهاي اين دوره تخريب شده و فقط تعداد كمي از آنها باقي مانده اند و در صورت ادامه گسترش شهر به روال موجود باقي مانده اين باغات نيز به كلي از ميان خواهند رفت.
به همين سبب شناسایي اين باغ‌ها در گستره شهر، شناخت عناصر ساختاري و ويژگي باغهاي اين دوره و علت گسترش آنها در دامنه كوههاي البرز از جمله اهداف اين پژوهش است.
اين مطالعه از طريق بررسي اسناد نوشتاري شامل متون تاريخي، سفرنامه ها، خاطرات سلاطين و رجال سياسي و نيز مدارك تصويري شامل عكس و نقاشي هاي جمع آوري شده در آرشيو و موزه‌هاي معتبر انجام گرفته است. نتايج حاصله از طريق روش تحليلي، قياسي از نظام حاكم در باغ (آب گياه، و معماري) ميسر شده است.
دستاوردهاي اين تحقيق در قالبي مدون از اسناد و مدارك نادر از باغ‌هاي تهران و معرفي ويژگي‌هاي هنر باغ‌سازي تبيين شده كه جهت شناسايي اجزا متشكله و قرائت لايه هاي زماني نظام ساختاري باغ بكار گرفته شده اند. برآيند اين شناخت مقدمه اي ضروري براي هرگونه مداخله، مرمت و بازسازي باغهاي با ارزش اين دوره است.

 نسخه قابل چاپ

تالاب انزلي واقع در راستاي ساحل جنوبي درياي خزر روزگاري داراي 60 كيلومتر طول (در امتداد شرقي ـ غربي) و با وسعتي در حدود 250 كيلومتر مربع بود. اين بستر آبي يكي از بزرگترين منابع آب شيرين با پيراموني از روستاهاي متعدد و آباد است. قبل از 70 سال گذشته اين تالاب راه آبي ورود به درياي خزر براي مسافرت به آن سوي كرانه دريا و به اروپا بود. تا نيمه قرن ميلادي گذشته اين تالاب تامين كننده نيازهاي غذايي (پروتئين و برنج) مردم پيرامون خود و داراي اهميت اقتصادي و محيطي براي رفع مايحتاج زندگي روزمره مردم گيلان به شمار مي‌ رفت. ارتباط طولاني (چندين قرن) مردم پيرامون آن با تالاب و آن سوي درياي خزر، سبب نوعي عادات و شيوه زندگي وابسته به اين بستر آبي حياتي گرديد و تالاب در واقع نوعي هويت براي مردم آن سامان شد. داستانهايي كه مردم در مورد گذشته اين تالاب شنيده بودند و يا همراه با خاطرات خود بازگو مي كردند، همه مايه نوعي فرهنگ خاص بي پيرايه و سالم و برگرفته از ذات طبيعت براي آنها شد.
در طول 30 سال اخير نظام چرخه تعادلي اين تالاب (بر اثر دستكاريهاي انساني) دچار تحولات سهمگين، هولناك، پيري زودرس و اغماي مرگ آور ـ كه مي بايد هنوز نسلهاي آينده نيز از آن بهره مي گرفتند ـ شد. اقداماتي كه در سالهاي اخير به عنوان احيا تالاب در آن صورت گرفت ـ چه آگاه و چه ناآگاه ـ آلودگيها را در آن غير قابل كنترل، عميق تر و آينده آن را تاريكتر ساخت. مسايل جاده سازي و اقدامات اخير چه در حوضه و چه پيرامون آن سبب شد تا اين تالاب ديگر بستر حياتي آبي و ذخيره گاه زيستي شناخته شده جهان نباشد و اعتبار خود را در فهرست بين المللي تالابهاي جهان از دست بدهد. اين نوشته حاصل تحقيق و بازديدهاي مكرر و مطالعه تالاب انزلي از سال 1339 تا سال 1380 است.
بخش اول اين مقاله شامل تاريخ مطالعات تالاب انزلي و پيامدها و تحولات ناشي از اثرات انساني است. بخش دوم اين نوشته به چگونگي پراكنش گياهان آبزي تالاب و تنوع زيستي گونه هاي گياهي آن اشاره دارد.

 نسخه قابل چاپ