بانک مقالات علوم محیطی

به منـظور مدل سـازي توسعه شهري براي شـهر گـرگان طي دوره زمـاني1987- 2001 از روش مدل سازي رگرسيون لجستيك كه از روش هاي برآورد تجربي است استفاده شد. براي انجام اين عمل از سه گروه متغير مستقل شامل متغيرهاي اجتماعي، اقتصادي، بيوفيزيكي و كاربري زمين استفاده شد. براي حذف متغيرهاي همبسته، كوواريانس بين متغيرها مورد بررسي قرار گرفت و با توجه به نتايج تحليل، متغيرهاي فاصله از مناطق اداري، رفاهي و مناطق شهري به دليل كوواريانس بيش از 9/0 از بين متغيرها حذف شد. براي بررسي صحت مدل سازي و ارزيابي متغيرها در مرحله حساسيت سنجي مدل به متغيرهاي مستقل از روش ROC استـفاده شـد و ميزان آن براي مدل با داده هاي كامل 87/0 برآورد شد. با بـهره گيري از تصوير احتمال حاصل از اين مدل كه احتمال تغيير كاربري به كاربري شهري را براي آينده نشان مي دهد، الگوي رشد شهري منطقه مورد مطالعه براي سالهاي 2010، 2020، 2030 و 2040 استخراج شد. براي استخراج اين نقشه ها، مناطق با بالاترين احتمال از تصاوير احتمال جدا شدند. بر اساس حساسيت سنجي مدل به حذف متغيرهاي مستقل با استفاده از ROC و مقايسه آن با مدل كامل، ميزان اثر 10 متغير مختلف بر رشد شهري گرگان مشخص شد. در بين متغيرهاي مورد استفاده، كاربري هاي كشاورزي و مرتعي موثرترين داده ها براي رشد شهري گرگان در مقايسه با متغيرهاي ديگر بودند كه نشان از آن دارند كاربري هاي فعلي منطقه و بويژه تبديل زمين هاي زراعي و مرتعي نقش مهمي در رشد شهري در گرگان داشته است.

 نسخه قابل چاپ

بندر انزلي يکي از شهرستان هاي استان گيلان است که به دليل جاذبه هاي زياد از مناطق تفريحي و گردشگري مهم است. بنابراين، مطالعه ارزش تفريحي آن مي تواند در پيش بيني نيازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگري در منطقه موثر باشد. هدف پژوهش حاضر، برآورد ارزش تفريحي تالاب انزلي، با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط است. براي بررسي عوامل موثر بر ميزان تمايل به پرداخت افراد، مدل لوجيت به روش حداکثر درست نمايي برآورد شد. داده هاي مورد نياز از طريق تکميل پرسشنامه و مصاحبه حضوري با بازديدکنندگان از تالاب انزلي جمع آوري شد. نتايج نشان داد که، ضرايب متغيرهاي قيمت پيشنهادي، کيفيت زيست محيطي تالاب، درآمد و سن در سطح ? ? معني دار بودند، اما ساير متغير ها در سطح ? ? اثر معني داري بر تمايل افراد به پرداخت ندارند. متوسط تمايل به پرداخت افراد براي ارزش تفرجي تالاب انزلي حدود ????0 ريال و ارزش تفريحي سالانه آن برابر 1490000000 ريال برآورد شد. همچنين، ?? ? افراد داراي انگيزه قوي براي مشاركت در امور بهينه سازي تالاب هستند. متغير کيفيت زيست محيطي (ارزش زيست محيطي تالاب) نيز به طور معني داري بر قبول وروديه اثر مثبت دارد. با توجه به اهميتي که مردم براي بازديد از محيط هاي جذاب قائلند و براي رسيدن به جامعه اي سالم و تداوم پيشرفت و توسعه اقتصادي، شايسته است که برنامه ريزان و مسولان به بهبود كيفيت محيط زيست، كنترل و نظارت جهت نيل به توسعه پايدار مناظر طبيعي منطقه توجه بيشتر داشته و با گسترش امکانات مناسب براي خانواده ها و بهبود بهداشت در اين گونه فضاها به منظور بالابردن رفاه جامعه کمک بيشتري كنند.

 نسخه قابل چاپ

توجه به تغييرات کمي و کيفي منابع آب زيرزميني، به خصوص در مناطق خشک و نيمه خشک، ضروري است. هدف اين تحقيق رده بندي کيفيت آب زيرزميني دشت شهرکرد و مقايسه آن با استانداردهاي موجود است. برخي از خصوصيات شيميايي در چهار زمان (سالهاي 83 و 84) ارزيابي شد. نتايج نشان داد که غلظت اکثر عناصر شيميايي معرف کيفيت آب شامل کلسيم، منيزيم، سولفات، بيکربنات، کلر و سديم در جنوب دشت حداکثر است. در ميان آنيون ها، بيکربنات و در بين کاتيون ها، کلسيم بيشترين فراواني را به خود اختصاص داده اند وليکن مقادير مشاهده شده، کمتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهاني است. با توجه به ترکيب يون هاي موجود در آب تيپ آب آبخوان شهرکرد از نوع بيکربنات کلسيم تعيين شد. سختي آب در اکثر چاهها بين 150 تا 300 ميلي گرم در ليتر بر حسب کربنات کلسيم است که در طبقه بندي آب از نظر سختي در طبقه آب سخت قرار دارد. بين مقادير سختي کل و باقيمانده خشک در فصل هاي بهار و پاييز اختلاف زيادي وجود ندارد. بيشترين غلظت نيترات در حدود 37 ميلي گرم در ليتر در زمين هاي تحت تاثير کاربري کشاورزي در بخش هاي شمالي دشت اندازه گيري شده است. نتايج نشان مي دهد که ميزان سختي و باقيمانده خشک در قسمت هاي جنوبي و غلظت نيترات در قسمت شمالي دشت حداکثر است. اين مطلب نشان دهنده آن است که منبع غلظت مشخصه هاي مذکور، متفاوت است. نشت کودهاي نيتروژنه حاصل از فعاليت هاي کشاورزي، بيشترين نقش را در افزايش آلودگي نيترات داشته و فاضلاب خانگي در بالا بردن غلظت کل ماده باقيمانده خشک و سختي کل، موثر بوده اند.

 نسخه قابل چاپ

يکي از مهم ترين آلاينده هاي موجود در پساب بسياري از صنايع، فلزات سنگين است که در صورت راهيابي به سيستم هاي تصفيه فاضلاب روي ميکروارگانيسم ها و سينتيک واکنش هاي تصفيه فاضلاب تاثير گذاشته و باعث کاهش بازده سيستم مي شوند. به منظور سنجش کارايي و بررسي عملکرد سيستم بيولوژيکي لجن فعال با بستر ثابت، در تصفيه پساب هاي حاوي ترکيبات فلزات سنگين کرم، سرب و نيکل از يک رآکتور از جنس پلاکسي گلاس شامل سه قسمت به ترتيب راکتورهاي هوازي با جريان رو به پايين، راکتورهاي هوازي با جريان رو به بالا و واحد ته نشيني ثقلي به حجم کل معادل 73/100 ليتر و حجم مفيد معادل 4/78 ليتر که توسط لجن فعال خط برگشتي تصفيه خانه شهرک غرب راه اندازي گشت، استفاده شد. فاز اول اين مطالعه سازگاري سيستم ، فاز دوم تاثير فلز کرم به صورت تنها بر عملکرد سيستم و فاز سوم تاثير تجمعي فلزات بر عملکرد سيستم بود. نتايج پژوهش نشان داد که درصد حذف COD در اين سيستم و در زمان سازگاري ميکروارگانيسم ها حدود 95 درصد بوده و دوره خو گرفتن ميکروارگانيسم ها در اين سيستم پايين است. درصد حذف فلز سنگين کرم به صورت تنها در رآکتور لجن فعال با بستر ثابت و در غلظت 1 ميلي گرم در ليتر 66% است که با افزايش غلظت تا 100 ميلي گرم در ليتر (5، 10، 50 و 100 ميلي گرم در ليتر) تا %83 افزايش مي يابد. درصد حذف فلزات سنگين (کرم، سرب و نيکل) به صورت مخلوط در رآکتور در غلظت  1 ميلي گرم در ليتر به ترتيب %84 ، %75 و %80 است که با افزايش غلظت تا 100 ميلي گرم در ليتر تا %86 ، %97.06 و %97 افزايش مي يابد. در رآکتور لجن فعال با بستر ثابت، ميزان کرم، سرب و نيکل جذب شده در لجن نسبت به مقدار آن در داخل لجن آب حاصل از شست و شوي لجن بسيار بيشتر است که نشان دهنده جذب اين فلزات توسط ميکروارگانيزم هاست.

 نسخه قابل چاپ

امروزه با رشد جمعيت در نواحي شهري، تامين آب سالم و بهداشتي يکي از نيازهاي اوليه بشر محسوب مي شود. علاوه بر اين آلاينده هاي مختلف ناشي از فعاليت هاي شهري، کشاورزي و صنعتي در نقاط همجوار و محدوده هاي پيرامون، منابع تامين آب شهري وارد محيط زيست مي شود، به نحوي که ضرورت مطالعه براي جلوگيري از آلودگي منابع آب و شناسايي منابع آلاينده را نشان مي دهد. هدف از تحقيق در اين مقاله، شناسايي منابع آلاينده آب سبزوار که در محدوده تامين آب اين شهر قرار دارند، با استفاده از داده هاي موجود مي باشد و روش هاي کاهش آلودگي احتمالي منابع آب نيز مورد بررسي قرار گيرد. يافته ها نشان داد که ميزان آلودگي ناشي از بار ازت در محدوده مورد مطالعه در سال 1385 برابر 9/1725 تن است. بر اين اساس، آلاينده هاي کشاورزي به دليل تمرکز اراضي زراعي و باغي در سطح محدوده مورد مطالعه و شدّت استفاده از کودهاي شيميايي و حيواني و سموم دفع آفات، با 6/68 درصد بالاترين نقش را در آلودگي دارند و پس از آن به ترتيب آلاينده هاي شهري و روستايي با 9/29 درصد و آلاينده هاي صنعتي با 5/1 درصد قرار گرفته اند. با توجه به يافته ها، تکميل شبکه جمع آوري فاضلاب سبزوار، جداسازي فاضلاب هاي صنعتي از فاضلاب شهري وتصفيه جداگانه آن به همراه راه اندازي شبکه هاي جمع آوري و تصفيه فاضلاب در واحدهاي صنعتي، اجراي طرح توسعه تصفيه خانه هاي فاضلاب، طرح شناخت شرايط و وضعيت آبهاي زيرزميني محدوده طرح، به منظور تکميل بانک اطلاعاتي منابع آب زيرزميني و استفاده از پسآب تصفيه شده شهري در بخش کشاورزي براي نواحي شهري و روستايي پيشنهاد شده است.

 نسخه قابل چاپ

مطالعات انجام شده در حوزه هاي مختلف مناطق نفت خيز نشان داد که ترکيب "فنانترن" از خانواده هيدروکربن هاي آروماتيک چند حلقه اي(PAHs)  آلاينده غالب در اغلب مناطق اطراف تاسيسات نفت و گاز است. در اين کار تحقيقاتي به مطالعه نقش گياه سورگوم (Pers. Sudanense Sorghum vulgare) در حذف آلاينده فوق با روش گياه پالايي پرداخته شده است. پس از تيماربندي بر اساس طرح بلوک هاي کاملا تصادفي و کشت گياه انتخابي در محيط گلخانه با شرايط مشابه منطقه مورد نظر، روند تغييرات غلظت آلاينده در خاک در مدت 16 هفته (دوره رشد کامل گياه) دنبال شد. به منظور بررسي تاثير آلاينده بر فعاليت هاي فيزيولوژيک گياه، ابتدا ميزان کلروفيل و بيوماس توليدي و سپس براي تعيين ريسک اکولوژيکي روش، ميزان تجمع آلاينده مذکور در گياه و خاک مطالعه شد. اندازه گيري غلظت آلاينده توسط دستگاهHPLC ، ميزان کلروفيل با استفاده از دستگاه کلروفيل سنج و تحليل هاي آماري با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتايج به دست آمده نشان داد که گياه مذکور ميزان حذف آلاينده در خاک را در شرايط اعمال شده تا 20 درصد افزايش داده است. تحليل آماري و مقايسه ميانگين داده ها، اختلاف معني دار در عملکرد تيمارهاي گياهي و فاقد گياه را تاييد کرد (P<0.05). در عين حال ثابت شد که آلاينده در ناحيه ريز و سفر گياه تجزيه و به اندام هاي هوايي منتقل نشده است. به علاوه فعاليت هاي فيزيولوژيک گياه، نظير ميزان بيوسنتز کلروفيل و بيوماس توليدي تاثير چنداني نداشته و نهايتا در زنجيره غذايي نيز وارد نمي شود.

 نسخه قابل چاپ

اين پ‍ژوهش براي اولين بار با هدف بررسي فرآيند مديريت پسماندهاي بيمارستاني در بيمارستان هاي شهر کرج در سال 1387 انجام شده است. روش گردآوري داده ها مصاحبه و مشاهده و ابزار گردآوري پرسشنامه اي به سبک ليکرت است. همچنين براي تجزيه و تحليل داده ها از آمار توصيفي - تحليلي و نرم افزار SPSS استفاده شده است. يافته ها نشان مي دهد که 64 درصد از بيمارستان هاي مورد پژوهش از نظر توليد مواد زايد عفوني وضعيت مطلوبي داشته اند. جداسازي از مبدا در 100 درصد از واحدها انجام مي گيرد، اما اين جداسازي به صورت کامل صورت نگرفته و زباله هاي معمولي بخش ها نيز هنگام حمل با زباله هاي عفوني مخلوط و آلوده مي شوند در مجموع عملکرد فوق وضعيت مطلوبي دارد. 100 درصـــد از بيمارستانها داراي زباله دان ?شرايط مطلوب? هستند به طوري که در تمام موارد زباله هاي عفوني در ظروف پلاستيکي محکم در دار همراه با کيسه زباله استفاده مي شدند و در 8/81 درصد موارد، جمع آوري زباله از بخش ها به وسيله ظروف مخصوص چرخدار در بسته صورت مي گيرد و 8/81 درصد از جايگاههاي موقت نگهداري زباله، فضاي مناسب با حجم زباله داشته اند. عملکرد حمل و نقل در واحد هاي مورد پژوهش مطلوب بود. در زمينه دفع در 1/9 درصد از واحد هاي مورد پژوهش، زباله هاي عفوني با استفاده از اتوکلاو ضدعفوني و بي خطر سازي و در 1/9 درصد از آنها زباله هاي عفوني سوزانده مي شد. بنابراين مي توان عملکرد فوق را ضعيف توصيف کرد. به طور کلي مي توان نتيجه گرفت که مديريت پسماند در بيمارستان هاي مورد پژوهش در حد مطلوبي صورت نمي گيرد و در يک جمع بندي کلي اين عملکرد در محور هاي تفکيک زباله، جمع آوري زباله از بخش ها، نگهداري موقت و حمل به طور قابل قبول انجام مي گيرد ولي در محور هاي دفع ضعيف است.

 نسخه قابل چاپ

با توجه به اهميت منابع محيطي در حفظ اکوسيستم هاي طبيعي و بقاي بشر، حفظ اين منابع و جلوگيري از تخريب آنها ضروري خواهد بود. از آنجا که تالاب ميانکاله واقع در استان مازندران، زيستگاه گونه هاي نادر گياهي و جانوري است و همچنين با توجه به اين که همه ساله پرندگان بيشماري به اين منطقه کوچ مي کنند، اين مطالعه به تعيين ارزش حفاظتي اين تالاب بين المللي و اندازه گيري ميزان تمايل به پرداخت افراد جامعه براي حفاظت از آن با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط و پرسشنامه انتخاب دوگانه مي پردازد. براي اندازه گيري ميزان تمايل به پرداخت از مدل لوجيت استفاده شده و بر اساس روش حداکثر راست نمايي، مشخصه هاي اين مدل برآورد شدند. نتايج نشان مي دهد که 3/68 درصد افراد تحت بررسي در اين مطالعه، حاضر به پرداخت مبلغي براي حفاظت تالاب ميانکاله هستند. با توجه به نتايج اين پژوهش، با افزايش يک  درصدي در مبلغ پيشنهادي، احتمال پذيرش اين مبلغ براي حفاظت تالاب ميانکاله معادل 924/0 درصد کاهش مي يابد. همچنين متوسط تمايل به پرداخت ماهانه هر خانوار براي ارزش حفاظتي اين تالاب 6/6878 ريال به دست آمده است. ارزش حفاظتي سالانه اين تالاب به طور تقريبي معادل 9/20 ميليون ريال در هکتار برآورد شده است. مهم ترين متغيرهاي اثرگذار براي حفاظت از اين تالاب، متغيرهاي مبلغ پيشنهاد، سطح درآمد، جنسيت، تحصيلات و نوع مشاغل بوده اند. با کمک نتايج به دست آمده مي توان سياستگزاري مناسب قيمتي براي حفاظت از تالاب مهم ميانکاله اتخاذ کرد.

 نسخه قابل چاپ

در هواي شهر تهران الگوي روزانه آلاينده CO براي فصل زمستان و تابستان وجود 2 بيشينه يكي در صبح و ديگري در شب را نشان مي دهد. ترافيك وسايل نقليه در صبح و كاهش ارتفاع لايه آميخته در شب و پايداري ايستايي شبانه در وجود اين بيشينه ها موثر هستند. همچنين بررسي تغييرات فصلي آلاينده CO وجود دو بيشينه در زمستان و تابستان را نشان مي دهد. بررسي نقشه هاي همديدي امواج سطح 200 ميلي باري در فصل سرد نشان داد كه در روزهاي حاد آلودگي، محور جت جنب حاره اي، شمال غربي - جنوب غربي و نزديك به حالت نصف النهاري است ولي در دوره هاي كمينه آلودگي، محور جت جنب حاره اي تقريبا مداري بوده، و يا ناوه اي بر روي ايران حاكم است و سرعت هاي قوي مداري در كاهش آلودگي منطقه اي موثر هستند. بررسي ارتباط سيستم هاي جو بالا و غلظت هاي آلودگي نشان داد كه دوره هاي حاد آلودگي مربوط به هنگامي است كه سيستم پشته بر ايران حاكم است و يا سيستم حباب مانندي است كه در اثر تركيب دو موج روي جت هاي جنب حاره اي و قطبي ايجاد مي شود و ايران داخل منطقه اي قرار مي گيرد كه از عرض هاي پايين با جت جنب حاره اي و از عرض هاي بالا با جت قطبي احاطه مي شود. طول اين دوره هاي حاد معمولا حدود 3 تا 7 روز است كه دوره هاي بلند تر همراه سيستم حباب مانند است. بررسي شرايط هواشناختي دوره هاي آلودگي نشان داد كه اگر سيستم هاي پشته، يا حباب همراه با وارونگي هاي دماي سطحي باشند، آلودگي هاي شديد و مداومي رخ مي دهدكه همراه با افزايش فشار در سطح زمين است ولي پيك فشار چند روز زودتر و گاهي همزمان رخ مي دهد. همچنين در اين دوره ها، شرايط سكون بر جو حاكم بوده و سرعت باد كاهش مي يابد و دماي جو نيز افزايش نسبي پيدا مي كند. ضرايب همبستگي به دست آمده بين غلظت آلاينده و شدت وارونگي دمايي مثبت و بين غلظت آلاينده و سرعت باد منفي و از نظر آماري معني دار است. همچنين دوره هاي آلوده همراه با مقادير بالاي سرعت قائم اومگا (حركات نزولي) است.

 نسخه قابل چاپ

محدوديت منابـع انــرژي و رشد چشمگير مصرف آن در ايران، نسبت به متوسط شـدت مصرف آن در جهان و نيز آثار زيانباري كه مصرف بالاي انرژي بر محيط زيست تحميل مي كند، لـزوم صرفه جويي و بهينه سازي مصرف انـرژي در كشـورمان را دو چندان كرده است. سيستم هاي گرمايش يكي از مصرف كنندگان عمده انرژي محسوب شده و استفاده از روشي با بازده بالا، در بخش هاي مختـلف، بويـژه ساختمان هاي صنــعتي و سوله ها، ضــروري به نظر مي رسد. به اين منظور، سيستم گـرمايش تـابشي، نسبت به طرق ديگر، از بازده بالاتري برخوردار است. در گرمايش تابشي، گرما، از طريق اشعه مادون قرمز به كف سالن مي تابد و با برخورد با افراد و اشيا آنها را گرم مي كند. در اين سيستم اتلاف انرژي از طريق هوا بسيار ناچيز است. در تحقيق حاضر، مميزي انرژي الكتريكي و گاز مصرفي پس از بهسازي الگوي گرمايش در يك مطالعه موردي كه بزرگترين مجتمع صنعتي مصرف كننده انرژي در شمال كشور است، نشان مي دهد كه استفاده از ايـن روش، تا 75 درصـد صــرفه جويي در مصـرف سـوخت و تا 95 درصـد صـرفه جـويي در مـصرف بــرق، نسـبت به ديـگر سـيسـتم هاي گــرمايشي را به همـراه دارد و مي تواند سهم چشمگـيري در مصـرف بهـينه انـرژي و حفظ محيط زيست داشته باشد. از آنجايي كه ثابت شده، فعاليت هاي نيروگاهي منجر به توليد گازهاي آلاينده، نظير So2،Co2  و  Noxمي شود و بهسازي مصرف انرژي، به معناي كاهش نياز به توليدات نيروگاهي و در نتيجه كاستن از آثار مخربي است كه فرايند توليد انرژي از سوي نيروگاهها، بر محيط زيست كشور تحميل مي كند، سعي بر آن شده است تا حاصل اين اصلاح در سيستم گرمايش سازمان، از منظر زيست محيطي نيز مورد كاوش قرار گيرد. نتايج حاصل از تعميم فعاليت هاي انجام يافته در مطالعه موردي و بهسازي الگوي گرمايش در ساختمان هاي مشابه، كاهش هزينه هاي اجتماعي چشمگيري را نمايش مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

استفاده انسان از سرزمين از دو جنبه مديريت سرزمين و نحوه بهره برداري از آن اهميت پيدا مي كند. ارزيابي توان زيست محيطي به عنوان راهكاري به منظور استفاده بهينه از امكانات آب و خاك و بررسي پيامدهاي زيست محيطي، مورد استفاده قرار گيرد. در اين مطالعه ارزيابي توان زيست محيطي حوضه آبريز بيرجند واقع در استان خراسان جنوبي با استفاده از روش روي هم گذاري نقشه ها بررسي شده است. شوري و قلياييت، عدم تكامل پروفيل خاك، بافت نامناسب خاك، بارندگي كم و پراكنده و فقدان پوشش گياهي مناسب از مهم ترين محدوديت هاي اساسي فعاليت هاي كشاورزي دشت بيرجند است. از تلفيق 5 نقشه جهات جغرافيايي، شيب، ارتفاع، اجزاي واحد اراضي، پوشش گياهي و در نظر گرفتن ويژگي هاي اكولوژيك اقليمي، جمعيتي و هيدرولوژيكي، نقشه نهايي واحد هاي زيست محيطي و در خاتمه نقشه توان زيست محيطي حوضه آبريز بيرجند به دست آمده است. بخش عمده اي از اراضي اين حوضه، به استثناي بخش مركزي به دليل محدوديت هاي پيش گفته فاقد توان كاربري زراعي اند و فعاليت هاي كشاورزي به صورت فارياب فقط در محدوده آبخوان دشت بيرجند قابل پيش بيني است. كاربري زراعي ديم نيز در محدوده آبخوان و در سطح كمي بيشتر از آبخوان بر روي تراس هاي فوقاني و دشت هاي دامنه اي و مناطقي با خاكهاي عميق قابل اجراست. كاربري باغي در محدوده آبخوان و در دره ها و مظهر قنات هاي واقع در بخش كوهستاني و كاربري مرتعي و حيات وحش نيز در مناطق با شيب بيش از 10 درصد قابل اجراست.

 نسخه قابل چاپ

منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس در جنوب شرقي استان بوشهر به منظور استفاده از ميدان گازي پارس جنوبي و فعاليت در طرح هاي نفت، گاز و پتروشيمي در سال 1377 تاسيس شده كه از جنوب به خليج فارس و از شمال به ادامه سلسله جبال زاگرس محدود شده است. به دليل وجود اكوتون حساس آب - خشكي و يگانه پارك ملي آبي ناي بند در منطقه از يك طرف و آثار سوء احتمالي ناشي از فعاليت هاي ساخت وساز از طرف ديگر، بررسي آثار احداث طرح بر روي محيط زيست منطقه از اهميت ويژه اي برخوردار است. در اين پژوهش به منظور بررسي مخاطرات طرح كاربري اراضي از روش روي هم گذاري، براي ارزيابي آثار محيط زيستي از روش فهرست و براي تعيين رابطه آثار و اولويت بندي نسبي اقدامات اصلاحي از روش ماتريس استفاده شده است. فرايند طي شده شامل شناخت ويژگي هاي فني پروژه پيشنهادي، شناخت محيط زيست تحت اثر، شناسايي و پيش بيني آثار ناشي از طرح، تجزيه و تحليل آثار، ارايه راهكارهاي تقليل آثار سوء و ارايه برنامه پايش و مديريت محيط زيست است. نتيجه حاصل از ارزيابي توان اكولوژيكي به كمك روش روي هم گذاري لايه هاي اطلاعاتي در نرم افزار GIS، پهنه بندي از نظر آسيب پذيري را نشان مي دهد. همچنين از مقايسه نقشه توان اكولوژيكي محدوده با نقشه توسعه منطقه ويژه مشخص مي شود كه حدود 56 درصد توسعه در پهنه نيمه مناسب و 44 درصد در پهنه نامناسب انجام شده است. بررسي نتايج حاصل از چك ليست نيز نتايج ارزيابي توان را از نظر آسيب پذيري تاييد مي كند. نتايج روش ماتريس براي دو سطح كلان و خرد نشان مي دهد كه بيش از 50 درصد ارزش هاي داده شده از -3.1 كوچكتر بوده و بنابراين اجراي هرگونه طرح توسعه در منطقه رد مي شود. نتايج بررسي هاي انجام شده در اين تحقيق نشان مي دهد كه احداث طرح پارس جنوبي از ديدگاه محيط زيست در ساحل خليج فارس به هيچ وجه قابل تاييد نبوده و آثار مخرب و غيرقابل جبران در منطقه ايجاد مي كند. از آنجا كه توقف طرح به علت اهميت آن از نظر توسعه اقتصادي و صنعتي امكان پذير نيست، بنابراين به منظور كاهش آثار مخرب محيط زيستي و حفظ ساختار اكولوژيك منطقه، در ادامه تحقيق طرح هاي بهسازي و گزينه هاي اصلاحي ارايه شده است. در بخش پاياني از نتايج ارزيابي براي تدوين برنامه پايش و مديريت آلاينده ها استفاده شده است.

 نسخه قابل چاپ

دشت هاي بازرگان و پلدشت در شمال غرب ايران و شمال استان آذربايجان غربي قرار دارند. مهم ترين منابع آب موجود در دشت هاي بازرگان و پلدشت را آب زيرزميني تشكيل مي دهد. در اين تحقيق با توجه به ويژگي هاي هيدرولوژي و هيدروژئولوژي منطقه مورد مطالعه، آسيب پذيري آبخوان در برابر عوامل آلاينده پهنه بندي شده است. براي اين منظور از مدل دراستيك و سيستم اطلاعات جغرافيايي براي پردازش و تجزيه و تحليل كيفي آبخوان استفاده شده است. در مدل دراستيك از مشخصه هاي موثر در ارزيابي آسيب پذيري سفره آب زيرزميني شامل عمق سطح ايستابي، تغذيه، جنس سفره، نوع خاك، شيب توپوگرافي، مواد تشكيل دهنده منطقه غيراشباع و هدايت هيدروليكي استفاده مي شود كه به صورت هفت لايه در نرم افزار Arc View تهيه شدند و با وزن دهي و رتبه بندي و تلفيق هفت لايه فوق، نقشه نهايي آسيب پذيري آبخوان نسبت به آلودگي، با تقسيم بندي به سه محدوده آسيب پذيري كم، متوسط و زياد تهيه و شاخص دراستيك براي كل منطقه بين 71 تا 175 برآورد شد. براي صحت سنجي نقشه نهايي آسيب پذيري از يون فلوئوريد استفاده شد. با انطباق غلظت فلوئوريد بر روي نقشه نهايي دراستيك مشخص شد كه كليه نقاطي كه داراي فلوئوريد بالا هستند، در محدوده با نيروي آلودگي زياد قرار گرفته اند كه اين مي تواند دقت و صحت مدل را مورد تاييد قرار دهد. از نظر وسعت مي توان گفت كه حدود 3 درصد از منطقه مورد مطالعه در محدوده آسيب پذيري كم، 37 درصد متوسط و 60 درصد در محدوده آسيب پذيري زياد قرار مي گيرد كه قسمت هاي وسيعي از شرق، غرب و بخشي از مركز را شامل مي شود. با توجه به حجم زياد منابع آب زيرزميني در منطقه مورد مطالعه و استفاده از آن در شرب، كشاورزي و پرورش آبزيان، حفاظت اين مناطق به منظور جلوگيري از آلودگي و مديريت بهينه منابع آب ضروري است.

 نسخه قابل چاپ

تالاب انزلي در حاشيه جنوب غربي درياي خزر با ويژگي هاي منحصر به فرد خود در سال 1354 در فهرست كنوانسيون رامسر قرار گرفت. در حال حاضر اين تالاب دچار مشكلات متعددي است كه فراغني شدن از پيامدهاي بارز آن است. ورودي هاي تالاب انزلي در روند يوتريفيكاسيون آن موثر بوده و بخش هاي شرقي و مركزي را بيشتر تحت اثر خود قرار مي دهند. بررسي حاضر طي سالهاي 1371 تا 1381 در ايستگاههاي موجود در پيكره تالاب انجام گرفت. درجه يوتريفيكاسيون با استفاده از مدل هاي مختلف تعيين سطح تروفي سنجش شد و مقادير كلروفيلa، نيتروژن كل و فسفات كل به عنوان مشخصه هاي مورد نياز در مدل ها بر اساس روش هاي استاندارد اندازه گيري شدند. نتايج بررسي ها نشان داد كه مقدار كلروفيل a در اكثر نقاط بالاتر از 25 ميكرو گرم در ليتر، مقادير نيتروژن بيشتر بين 0.5 تا 1.5 ميلي گرم در ليتر و فسفر كل بين 0.05 تا 0.17 ميلي گرم در ليتر بوده است. بر اساس آستانه وضعيت هاي مختلف تروفي مشخصه هاي مذكور 87 تا 100 درصد تالاب انزلي يوتروف شده در حالي كه اين رقم در سالهاي اوليه حدود 46 تا 90 درصد بوده است. بر اساس مدل يوتروفي فسفات به ازت، سير صعودي يوتريفيكاسيون طي سالهاي مورد بررسي مشاهده شده. اما بخش هاي عمده تالاب در مرحله نهايي مزوتروف قرار دارد. ميانگين مقدار اين نمايه در سالهاي انتهايي بررسي حدود 46 محاسبه شده كه با توجه به ساير خصوصيات زيستي تالاب انزلي و در مقايسه با برخي درياچه هاي اليگو مزوتروف رقم پاييني محسوب مي شود. بر اساس اين نمايه كمتر از 5.2 درصد گستره تالاب يوتروف به شمار مي رود. تالاب انزلي گنجايش جذب و هضم مواد مغذي وارده بر خود را ندارد و متوقف كردن روند رو به رشد آن بايد در برنامه هاي احياي تالاب قرار گيرد. بهره گيري از نتايج مطالعات گذشته و بازبيني برخي از توصيه ها كمك موثري در كنترل فراغني شدن تالاب انزلي خواهد كرد.

 نسخه قابل چاپ

بر اساس آمارهاي منتشر شده از طرف سازمان جنگل ها و مراتع كشور سالانه صدها مورد آتش سوزي در مناطق مختلف ايران رخ مي دهد. با توجه به از بين رفتن مراتع و جنگل ها در قسمت هاي مختلف ايران، به خصوص در سلسله جبال زاگرس و البرز، پيش بيني تمهيدات لازم به منظور مقابله با آن ضروري به نظر مي رسد. دلايل متعددي براي وقوع آتش سوزي وجود دارد كه صرف نظر از اين دلايل، تاثيرات زيست محيطي و تخريب منابع طبيعي و از بين رفتن پوشش گياهي موجود، داراي اهميت زياد است. با توجه به اين كه آتش سوزي ها تقريبا در اكثر عرصه هاي گياهي كشور مي تواند واقع شود، نظارت كامل و مداوم بر روند پيشروي آنها با مطالعات ميداني و در مقياس هاي محلي براحتي امكان پذير نيست. استفاده از فناوري سنجش از دور و مدل سازي با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS)، راهكاري مناسب و اساسي براي نظارت، پيشگيري و مقابله با اين مشكل ملي است. در اين مطالعه از توزيع مكاني آتش سوزي هاي اتفاق افتاده طي هشت سال گذشته در ايران كه با استفاده از تصاوير ماهواره اي MODIS ثبت شده اند، استفاده شد و با كمك تصاوير شاخص پوشش گياهي نرمال شده  (NDVI)و با در نظر گرفتن تكرار آتش سوزي ها، آتش هاي دايمي از آتش هاي اتفاقي تفكيك شدند. سپس با استفاده از روش آماري چگالي و خود همبستگي مكاني در محيطGIS  نسبت به تحليل فضايي و استخراج نقاط پر خطر و مستعد براي آتش سوزي اقدام شد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان مي دهد كه آتش سوزي هايي كه طي سالهاي اخير در كشور اتفاق افتاده، ارتباط زيادي با وضعيت و ميزان پوشش گياهي موجود داشته است، به طوري كه ضريب همبستگي آن با ميانگين شاخص پوشش گياهي نرمال شده كشور به 0.9 مي رسد.

 نسخه قابل چاپ