می گویند جزیره قشم مثل نهنگی عظیم‌الجثه است که در دهانه تنگه هرمز جا خوش کرده، می‌گویند قشم، ماهی طلایی آبهای نیلگون جنوب است. بنابراین شاید بد نباشد تا هوا گرم نشده و تابستان به جنوب ایران نرسیده، سفری به این جزیره طلایی داشته باشید و بکرترین جاذبه های طبیعی ایران را در این منطقه ببینید.
قشم، با 1400 كیلومتر مربع وسعت، بزرگ‌ترین جزیره غیرمستقل جهان است. از نقطه ابتدا (شهر قشم) تا آخرین نقطه (با سعیدو) در یك رفت و برگشت حدود 300 كیلومتر راه می‌پیمایید، اما در این جزیره منطقه‌ای وجود دارد كه اگر گذارتان به این جزیره افتاد دیدنش را از دست ندهید.
در 15 كیلومتری غرب قشم در سمت راست جاده قشم ـ درگهان، در دل ارتفاعات این منطقه آثار با شكوهی از معماری صخره‌ای دیده می‌شود كه برخی معتقدند نیایشگاه پیروان آیین‌های میترائیسم یا آناهیتا بوده است.
روستای بزرگ خوربیز یا خوربس (خربز) اكنون دیگر كاملا ویران شده و جز كلاته، گورستان و بركه‌ای از آن چیزی باقی نمانده است. خوربز در میان كاسه‌ای وسیع قرار گرفته كه اطراف آن را تپه‌های كوتاه و بلند مرجانی به صورت دایره‌وار پوشانده‌اند.
از گورستان تا پناهگاه
در میاندشت خربس، وقتى رو به شمال بایستیم، آثار ساختمانى قلعه مخروبه‌اى از سنگ را مى‌بینیم که احتمال مى‌رود در دوران بعد از صفویه چندبار بازچین شده باشد. در جلو همین قلعه، در فاصله‌اى نه چندان دور از غارهاى خربس، گورستانى وسیع و قدیمى وجود دارد که هم گورهاى پیش از اسلام و هم بعد از اسلام در آن دیده مى‌شود.
درست مشرف بر این گورستان، در دیواره صخره‌ها و در سینه کوه در ارتفاع 20 تا 30 متر چند دهانه به صورت غار مانند به چشم مى‌خورد که به غارهاى خربس شهرت دارند. غارهایی که شگفتی طبیعت جزیره به شمار می روند. کهن، شگفت انگیز و پر رمز و راز. این غارها از پدیده‌های كهن زمین‌شناسی به شمار می‌روند كه همراه با دیگر پدیده‌ها، كوه‌ها و خود خربز، دنباله چین‌خوردگی‌های رشته كوه‌های زاگرس هستند كه در هزاره‌های گذشته سر از آب برآورده‌اند.
این غارها كه از بیرون ساختار ساده و طبیعی خود را حفظ كرده‌اند از درون نیز با مجموعه دهلیزها، تالارها و اتاق‌های متعدد، چشمه و روزنه‌‌های گوناگون نشان‌دهنده حضور مردمانی از دوران كهن در این جزیره هستند.
غارهاى خربس را به لحاظ شکل و ساختار با دخمه‌هاى آذربایجان، کردستان، لرستان، بوشهر، اهواز و شوشتر مقایسه مى‌کنند. غارهاى خربس به ویژه از نظر فضاهاى درونى شکل و طرح اولیه خود را حفظ کرده و به همان صورت کهن خود باقى‌مانده است.
چیزی که در نگاه اول بیش از هر چیز غافلگیرتان می کند، کنده کاری های دیواره های غار است که عده ای معتقدند محل نگهدارى استخوان‌هاى مردگان زرتشتی در آیین بوده اند.
غار شگفت انگیز
چیزی که در نگاه اول بیش از هر چیز غافلگیرتان می کند، کنده کاری های دیواره های غار است که عده ای معتقدند محل نگهدارى استخوان‌هاى مردگان زرتشتی در آیین بوده اند. عده ای هم عقیده دارند این حفره ها محل پنهان شدن زنان و کودکانی بوده است که روزگارى در دشت هموار خربز زندگى مى‌کرده‌اند و هر لحظه امکان یورش دزدان دریایى به آنها وجود داشته است. این حفره های دست‌کنده، با راهروهاى باریک به همدیگر راه دارند و در تالار مرکزى، که جاى اجتماع بوده، دو تاقچه کوچک جاچراغى نیز به چشم می خورد.
غارهاى دست‌کنده خربس با راهروهاى باریک به همدیگر راه دارند و در تالار مرکزى، که جاى اجتماع بوده، دو تاقچه کوچک جاچراغى نیز ساخته شده است. در پاى دهانه این غارها برکه‌اى براى نگهدارى آب باران وجود دارد که اکثر ایام سال (جز مواقع بى‌بارانى) آب دارد.
امروزه روی این غار، همیشه یک جفت عقاب ماهیگیر (که از انواع نادر و مرغوب عقاب‌هاى جهانند و در جزیره قشم خوشبختانه فراوانند) به چشم مى‌خورند که در ارتفاعات صخره‌اى لانه دارند و تخم مى‌گذارند.
بد نیست بدانید ساکنان همیشگی این غارها خفاش‌هاى دم موشى هستند که بیشتر در زاویه‌هاى تاریک و بخش انبار ذخایر غار (حفره‌هاى زیرین) زندگى مى‌کنند و مدام مشغول زاد و ولد هستند. بنابراین در سفر به خوربیز و غارهای عجیبش مراقب این حیوانات بومی باشید.
