بانک مقالات بلورشناسي و كاني شناسي

سنگ هاي آتشفشاني ترشيري شمال و باختر بيرجند شامل داسيت، آندزيت، آندزيت بازالتي، تراكي آندزيتي و ريوليت بوده و به سري ماگماي آهكي- قليايي تعلق دارند. شواهد كاني شناسي، سنگ شناسي و ژئوشيميايي نشان مي دهد كه محل تشكيل اين سنگ ها با حاشيه فعال قاره اي مطابقت دارد. آندزيت ها و داسيت ها غالبا به صورت گنبدهاي آتشفشاني و يا به صورت دايكي، سنگ هاي قديم تر منطقه، شامل افيوليت ملانژ اواخر كرتاسه و فليش هاي اواخر كرتاسه و پالئوسن را قطع مي كند. يكي از بارزترين ويژگي هاي اين سنگ ها حضور برونبوم هاي متفاوت در آن هاست. اين برونيوم ها شامل انواع زينوليتي و انوليتي مي شوند. زينوليت ها شامل هورنفلس هاي پليتي، آمفيبوليتي و گنيس هاي توناليتي و اتوليت ها از نوع آندزيتي (ديوريتي) و داسيتي (توناليتي) مي شوند. زينوليت ها قطعات كنده شده از واحدهاي افيوليت ملانژ و فليشي كرتاسه است كه حين صعود ماگما به درون آن سقوط كرده و حداقل دستخوش دو نوع دگرگوني شده اند. دگرگوني اول از نوع گرما جنبشي بوده كه به جايگيري افيوليت ها بر پوسته قاره اي وابسته است. طي اين دگرگوني، واحدهاي فليشي به اسليت، فيليت و ميكائيست؛ واحدهاي بازيك مجموعه افيوليتي به آمفيبوليت و واحدهاي اسيدي آن به گنيس توناليتي تبديل شده است. دگرگوني دوم از نوع مجاورتي و ناشي از تاثير گرماي ماگماي مادر گدازه ها بر برونيوم ها بوده، به طوري كه آن ها را تا درجات متوسط و شديد دگرگون كرده است.

 نسخه قابل چاپ

تنوع سنگ شناسي متعلق به اواخر پركامبرين تا عهد حاضر و شرايط مناسب كاني سازي موجب تشكيل كانسار طلا و آرسنيك زرشوران در افق كانه دار شامل شيست هاي سياه، شيل، سنگ آهك و دولوميت شده است. پاراژنز كانه ها شامل سولفيدهاي آرسنيك آنتيموان، آهن، سرب، روي و جيوه همراه با طلا، فلوريت، باريت و كوارتز است. مهمترين دگرساني از نوع سيليسي است كه اغلب در افق كانه دار گسترش يافته و توده هايي از جاسپروئيد را به وجود آورده است. طلا در اين كانسار به صورت ذرت بسيار ريز است و به ندرت به صورت قابل ديد يافت مي شود. كاني كمياب گچليت در كانسنگ آرسنيكي كانسار زرشوان به صورت يك كاني سرخ رنگ با رخ (001) يافت شده است. اين كاني از نظر پاراژنتيكي به عنوان كاني حد واسط سولفيدهاي آرسنيك و آنتيموان به وجود‌ آمده است. با توجه به حضور كاني گچليت در برخي از كانسارهاي طلايي اپي ترمال، وجود اين كاني مي تواند نشان دهنده احتمال رخداد طلا در اين نوع كانسارها باشد.

 نسخه قابل چاپ

بلور سولفات تري گلايسين، TGS، و نيز همتاي فسفات دار شده آن، TGSP، با روش رشد از محلول اشباع، رشد داده شدند و از لحاظ چگونگي شرايط رشد و پارامترهاي مختلف بلورشناسي مورد بررسي قرار گرفتند. ابزار تجزيه و تحليلي ساختاري نظير پراش پرتو X و طيف سنجي پس پراکندگي ليزري ميکرو رامان براي بررسي بلورهاي رشد داده شده مورد استفاده قرار گرفته شد، و نتايج تجربي به دست آمده از آنها در مورد بلورهاي خالص TGS و آلاييده TGSP ارايه شده اند. توجه ويژه به تاثير دانه اوليه، و اثر افزايش اسيد فسفريک در کيفيت بلورهاي نهايي رشد داده شده، بوده است، و تغيير قطبش ايجاد شده با به کارگيري مدار الکتريکي ويژه و ثبت منحنيهاي پسماند بلورهاي خالص و آلاييده بررسي شده اند.

 نسخه قابل چاپ

اندازه گيري مقدار كانيها و تعيين توزيع فضايي آنها يكي از اولويتهاي اصلي بررسيهاي زمين شناسي اقتصادي و سنگ شناسي است. امروزه روشهاي متعددي براي تعيين ميزان كانيهاي موجود در يك سنگ وجود دارد، ولي روشي سريع، ارزان، و دقيقي كه شبكه سه بعدي كانيهاي موجود در يك سنگ را نشان دهد، در دسترس نيست. در اين بررسي با استفاده از تهيه تصاوير رقومي پيوسته از يك سنگ، مدل سه بعدي كاني (گارنت) موجود در آن ترسيم مي شود. بدين منظور تصاوير پيوسته از نمونه ها با ضخامت 300 ميكرون تهيه و در نرم افزار متلب مورد پردازش قرار گرفت، و مدل سازي حجمي نهايي در نرم افزار راك وركس انجام پذيرفت. شبكه گارنتها از حذف زمينه سنگ در مدل به دست آمده با استفاده از انحراف معيار داده ها ساخته شد، و با استفاده از نسبت حجم مدل فيلتر شده به حجم مدل اوليه، مقدار حجمي گارنت سنگ محاسبه شد. با توجه به مقدار 31.4 درصدي گارنت مي توان زون مورد مطالعه را زون گارنت - ولاستونيت ناميد. اين روش را مي توان در مواردي مانند تعيين تخلخل سنگها، محاسبه عيار ماده معدني و باطله كانسارها، بررسي آبگونهاي درگير، مشخص كردن نام سنگ، منطقه بندي، تعيين آرايش، و جهت يافتگي سه بعدي كانيها نيز به كاربرد.

 نسخه قابل چاپ

وجود پاليگورسكايت و شرايط تشكيل آن در خاك و ته نشست هاي زمين شناسي در راستاي برشي، از تپه ماهورهاي گرانيتي تا تپه ماهورهاي مارني جنوب مشهد بررسي شدند. بر پايه شرايط تشكيل، مقدار، و ريخت شناسي، سه نوع پاليگورسكايت، شامل پاليگورسكايت فراوان با الياف بلند در مارن هاي گچي ميوسن و قاعده لس هاي عميق با شوري زياد، مقدار متوسط پاليگورسکايت که بيشتر به همراه کربنات ها و گچ در زمان تشکيل افق هاي كلسيک و ژيپسيك انبوه شده اند، و مقدار کم پاليگورسکايت آواري منتقل شده با باد، در بادرفت هاي بدون تغيير شناسايي شدند. وجود پاليگورسكايت در مارن ميوسن با پژوهش هاي قبلي در ايران مركزي، هماهنگ بوده و نشان دهنده شرايط مشابه اين منطقه، جنوب خاوري ايران و ايران مركزي پس از محو شدن درياي تتيس و تشكيل درياچه هاي كم عمق و شور است. بررسي هاي مشابه در ديگر نقاط جهان، نشان مي دهد كه ته نشستهاي دوران سوم خاستگاه اصلي پاليگورسكايت در دنيا هستند.

 نسخه قابل چاپ

نهشته هاي كروميتي ناحيه خوي به شكلهاي عدسي، تخته اي و رگه مانند در ميان هارزبورژيت هاي سرپانتيني شده يافت مي شوند. كروميت و سرپانتين كانيهاي اصلي و هماتيت و مگنتيت كانيهاي فرعي كانسنگ كروميتي را تشكيل مي دهند. فزون بر آن، عناصر Gd، Ce، La، Ir، Os، Ru، Zn، Co، Cu، Ni، Fe و S در قالب سولفيدهاي فلزهاي پايه (BMS)، سولفيدهاي عناصر گروه پلاتين، اكسيدهاي فلزي، عناصر آزاد و آلياژهاي طبيعي به صورت ميانبارهاي جامد در بلورهاي كروميت و يا زمينه سرپانتيني و شكستگي هاي آنها يافت مي شوند. در بيشتر موارد، به دليل اندازه بسيار ريز اين کانيها امکان شناسايي آنها به روش کانه نگاري با نور بازتابي وجود نداشت، به اين منظور براي بررسي آنها از دستگاه ريزکاوالکتروني استفاده شد. بيشتر اين کانيها خاستگاه ثانوي دارند و در پيوند با پديده سرپانتيني شدن پديدار شده اند و تنها شمار اندکي از آنها داراي خاستگاه اوليه اند. در ميان کانيهاي سولفيدي براوئيت، پيروتيت، ميلريت، لينه ايت و پيريت خاستگاه ثانوي، و پنتلانديت خاستگاه اوليه دارند. کالکوپيريت در دو نسل پديدار شده است، به گونه خاستگاه برخي از آنها اوليه و برخي ديگر ثانوي است. کاني لوريت((Ru, Os, Ir)S₂)  از کانيهاي عناصر پلاتين با خاستگاه اوليه به صورت ميانبار جامد درون دانه کروميت جاي دارد. فلزهاي آزاد و آلياژهاي طبيعي همچون نيکل، مس، آهن، و ژوزفينيت (Ni₃Fe) در ميان ريز درزه هاي پر شده از سرپانتين تشکيل شده اند. ترکيبهاي برخي عناصر نادر خاکي نيز در شکستگيهاي ريز کروميتها يافت مي شوند که خاستگاه همه آنها ثانوي است.

 نسخه قابل چاپ

منطقه کوه زر در بخش مركزي كمربند ولكانيكي - پلوتونيكي خواف - بردسكن واقع در غرب تربت حيدريه در استان خراسان رضوي قرار دارد. پي جوييهاي گسترده دهه اخير در کمربند ياد شده موجب شناسايي ذخاير مختلف مس - طلاي نوع غني از اکسيد آهن (IOCG) از جمله در كوه زر شده است. انواع توف و گدازه هاي اسيدي تا حد واسط (ترشياري زيرين)، در ناحيه گسترش دارند. توده هاي نفوذي با تركيب مونزونيت‌‌‍، گرانوديوريت و گرانيت در منطقه رخنمون دارند. كاني سازي به صورت رگه اي، داربستي، و برش هاي گرمابي در زونهاي گسلي در راستاي لغزشي درون سنگهاي آتشفشاني و نفوذي رخ داده است. ميانگين عيار طلا 3.02 گرم در تن و ذخيره سنگ معدن با احتساب عيار کمينه 0.7 گرم در تن، معادل 3 ميليون تن است. عيار مس در زونهاي كاني سازي درون توده هاي نفوذي و پيرامون آن بين 0.3 تا 1.1 درصد است. كانيهاي اصلي تشكيل دهنده مناطق كاني سازي كوارتز و اسپكيولاريت (بيش از 30 درصد) بوده است ولي، انواع سولفيدها در سطح زمين اندك است. طلا به صورت آزاد و همراه با كوارتز و اسپكيولاريت مشاهده مي شود. بر پايه بررسي ايزوتوپهاي پايدار اکسيژن (d¹⁸O) در کوارتز و سيدريت و گوگرد (d³⁴S) درکالکوپيريت، بررسي هاي ژئوشيميايي و دماسنجي، کاني سازي طلا (± مس) از آبگون ماگمايي که سولفيد آن بسيار کم و حالت فرا اکسايش داشته، صورت گرفته است. کاني سازي منطقه کوه زر به لحاظ پاراژنز، دگرساني و ابعاد در سطح جهاني بي نظير است. با توجه به عدم وجود نمونه شناخته شده و مشابه در جهان، اين کانسار نوعي جديد و متفاوت از کانسارهاي مس- طلاي نوع اكسيد آهن  (IOCG)محسوب شده، و به نام ذخاير طلاي غني از اکسيد آهن (IOG) يا غني از اسپکيولاريت معرفي و نام گذاري مي شود. اين کانسار، غني شدگي غير عادي طلا و عناصر کمياب خاکي سبک (LREE)، و تهي شدگي در مس دارد.

 نسخه قابل چاپ

زاگرس بلند، مجموعه هاي نسبتا در هم ريخته اي از سنگهاي آذرين - تبخيري به سن کامبرين زيرين به حالت صورت گنبدي برونزد دارد. اين مجموعه ها به موازات گسل اصلي زاگرس رخنمون يافته است. بازالت فراوانترين سنگ آذرين مجموعه هاي ياد شده است. ميکروگابرو، ميکروديوريت، آندزيت و تراکيت از ديگر سنگهاي آذرين اين گنبدها هستند. کلينوپيروکسن سالمترين کاني سنگهاي بازيک است که از دگرساني مصون مانده است، و ساختار منطقه اي و ماکل قطاعي از خود نشان مي دهد. بر پايه بررسيهاي کاني شناسي و کاني شيمي پيروکسن از نوع تيتان - اوژيت و ديوپسيد است. بررسي شيمي کلينوپيروکسن و استفاده از نمودارهاي تفکيکي ژئوشيميايي، مبين ماگماي انتقالي قليايي اين مجموعه است. که نشان دهنده رخداد ماگماتيسم در محيط کافت درون قاره اي است.

 نسخه قابل چاپ

گستره معدني باريكا در دنباله آتشفشاني- ته نشستي زيردريايي كرتاسه در پايانه شمال غربي زون سنندج- سيرجان قرار دارد. كانه زايي ماسيوسولفيد غني از طلا در واحد متاريوليت - توف ريوليتي اين دنباله، رخ داده است. اين كانه زايي در اصلي ترين و بزرگترين پهنه برشي منطقه واقع شده است (پهنه برشي باريکا). بنا بر بررسيهاي ريز پردازشي الکتروني، طلا بيشتر به صورت، الکتروم و نيز درگير با شبکه ديگر کانيها از جمله پيريت، گالن، تترائدريت- تنانتيت، بورنونيت- بولانژريت و تووينيت- وينيت ديده مي شود. مهمترين اثر دگرشکلي بر کانه زايي طلا در گستره معدني باريکا شامل خروج الكتروم غيرقابل رويت از درون کانيهاي طلادار از جمله پيريت، و قرار گيري و تبلور دوباره آن در شكستگيها و فضاي بين بلوري کانيها، به صورت الكتروم درشت بلور است، به طوريکه اندازه بلورهاي الکتروم تا 264 ميکرون نيز مي رسد. اين رفتار الکتروم در طي دگرشکلي مي تواند باعث افزايش بازيافت طلا از كانسنگ طلا در نهشته هاي ماسيوسولفيد غني از طلاي دگرشكل شود.

 نسخه قابل چاپ

سنگهاي آتشفشاني زيردريايي موجود در مجموعه آتشفشاني - ته نشستي تتماج، در 25 کيلومتري جنوب خاوري شهرستان کاشان، دستخوش دگرساني پروپليتي نا يكنواخت و گسترده شده اند. بر پايه بررسيهاي صحرايي، سنگ شناختي و نتايج آناليزهاي XRD، سه زون دگرسان كلريتي - اپيدوتي، اپيدوتي، و هماتيتي در منطقه قابل تشخيص اند. کانيهاي ثانويه گرمابي در سنگهاي آتشفشاني شامل آلبيت، اپيدوت، هماتيت، کلريت، کلسيت و کوارتز است. اين کانيها يا به صورت سودومورف جايگزين فنوکريستهاي اوليه پلاژيوکلاز، آمفيبول، و پيروکسن شده اند و يا شكستگيها و حفره هاي گدازه ها را پر کرده اند. تركيب ايزوتوپهاي پايدار كلسيت هاي گرمابي زون دگرساني كلريتي - اپيدوتي نشان مي دهد كه دامنه تغييرات d¹⁸O شاره سازنده آن ها بين -9.2% تا -11.3% و d¹³C آن ها از -2.02 تا 6.02 تغيير مي كند. بنابراين شاره عامل دگرساني به استثناي زون هماتيتي آب دريا است كه با نفوذ به درون گدازه هاي داغ و چرخش شاره ها در آن ها باعث شستشوي عناصري مانند آهن و منيزيم از گدازه ها و اضافه شدن عناصري مانند سديم به آن ها شده است. بررسيهاي زمين - دماسنجي بر روي کلريت هاي دگرسان نشان مي دهد که اين كانيها در دماي بين 240^oC تا 300^oC تشکيل شده اند. بر پايه اين نتايج و با توجه به گستره دماي پايداري مجموعه کانيهاي همزيست با کلريت (از قبيل اپيدوت، اكتينوليت، کلسيت و کوارتز)، به نظر مي رسد كه سنگهاي آتشفشاني منطقه تتماج در حد رخساره شيست سبز دگرسان شده اند.

 نسخه قابل چاپ

پيش بيني روابط تبديلي اکسيدهاي منگنزدار و آهن دار که بر پايه درصد ديگر کاني هاي موجود در بي هنجاريهاي آهن دار است يکي از مراحل مهم کار ژئوشيمي به حساب مي آيد. در اين کار پژوهشي، بي هنجاريهاي آهن و منگنز مناطق پيرامون چغارت و ناريگان مورد بررسي قرار گرفتند. بدين منظور روابط تبديلي، با تعيين انباشت مقدار اکسيد يک عنصر بر حسب ميزان انباشت اکسيد عناصر مجهول ديگر انجام شد. تا روند تغييرات Fe₂O₃ و MnO در نمونه هاي مختلف مورد بررسي قرار گيرند. بنابراين با رسم نمودارهاي مختلف، روابط تبديلي مناسب به دست مي آيند. همچنين مي توان نوع ژنز (از حيث محيط تشکيل) و چگونگي تشکيل کانيها و نيز درصد غلظت کاني هاي اقتصادي موجود را برحسب عمق نمونه برداري مورد بررسي قرار داد. در معدن ناريگان بهترين کاني براي مطالعه شاره هاي درگير به علت شفافيت و فراواني آن از نوع کوارتز است. براي اين منطقه، روابط بين شوري نمک طعام و دما مورد بررسي قرار گرفته است. شاره هاي درگير بيشتر در دو فاز گاز، آبگون و در برخي از موارد همراه با بلور جامد نيز مشاهده مي شود. هر چـه فشار وارد بر شاره درگير بيشتر باشد، اختلاف دماي بين همگن شدن شاره و دماي واقعي به تله افتادن آن بيشتر مي شود.

 نسخه قابل چاپ

منطقه مورد مطالعه در شمال خاوري اردستان در استان اصفهان واقع شده است و از نظر ساختاري در بخش باختري زون ايران مركزي قرار دارد. سنگهاي آتشفشاني اين ناحيه بيشتر از ريوليت، ريوداسيت، داسيت، توف، ايگنمبريت، آندزيت، باناكيت و آندزيت بازالتي تشكيل شده اند. كوارتز، پلاژيوكلاز، آلكالي فلدسپار (ارتوز و آلبيت)، ‌آمفيبول، بيوتيت، كلينوپيروكسن و اليوين از تشكيل دهنده هاي اصلي و آپاتيت، زيركن و كانيهاي تيره (مگنتيت) از كانيهاي فرعي اين سنگها محسوب مي شوند. بيوتيت، کلينوپيروکسن، پلاژيوکلاز، فلدسپار قليايي و كلريت در انواع مختلف سنگهاي مورد مطالعه، با ريز پردازنده الكتروني مورد بررسي قرار گرفته اند. نتايج حاصل از اين بررسيها نشان مي دهد كه فنوكريستهاي فلدسپار طيف تركيبي گسترده اي را در بر مي گيرند كه از آندزين – لابرادوريت به سمت لابرادوريت - بيتونيت در باناكيتها و آندزيتهاي بازالتي و اليگوكلاز – آندزين و سانيدين در ريوليتها و داسيتها تغيير مي كند. كلينوپيروكسن، گستره تركيبي از ديوپسيد تا اوژيت را در باناكيتها و آندزيتهاي بازالتي در بر مي گيرد. بيوتيت در سنگهاي بررسي شده، تركيب يكنواختي دارد و در گستره فلوگوپيت (غني از منيزيم) قرار مي گيرد. اين نتايج نشان از تشكيل كلينوپيروكسن و بيوتيت از يك ماگماي غني از منيزيم دارد. همچنين بررسي شيمي كاني سنگهاي آتشفشاني كوه دم نشان مي دهد كه اين سنگها از يك ماگماي كالك قليايي تا شوشونيتي تشكيل شده و احتمالا به ماگماتيزم قوس قاره اي وابسته اند. فشار سنجي کلينوپيروکسن نشان مي دهد كه اين كاني از يك ماگماي آبدار در فشار 5 كيلوبار متبلور شده است. بر پايه بررسيهاي زمين- دماسنجي، گستره دمايي در زمان تبلور سنگهاي اسيدي در حدود 720 تا 800 درجه سانتي گراد و در زمان تبلور سنگهاي بازيك در حدود 1170 درجه سانتي گراد برآورد شده است. بررسيهاي ژئوشيميايي دو مرحله را در شكل گيري ماگماي كوه دم مشخص كرده است: مرحله نخست با تشكيل كلينوپيروكسن و فلوگوپيت در يك حجره ماگمايي مشخص مي شود، و در مرحله دوم خميره سنگ همراه با سانيدين، مگنتيت، و آپاتيت از ماگماي باقيمانده هنگام فوران ماگما و پس از آن به سرعت متبلور شده است.

 نسخه قابل چاپ

كانسار روي- سرب-  باريت مهدي آباد يکي از کانسارهاي معروف سرب و روي در ايران است که در 110 کيلومتري جنوب خاوري يزد، ناحيه ايران مرکزي قرار مي گيرد. سنگ ميزبان كانسار، سنگهاي کربناتي كرتاسه زيرين، شامل سه سازند سنگستان، تفت، و آبكوه است. سازند سنگستان در قاعده بيشتر از شيل و سيلتستون با ميان لايه هاي آهکي آرنايت تشکيل شده است. اين واحد سنگ شناسي با دولوميت و سنگ آهک دولوميتي و آنكريتي سازند تفت پوشيده مي شود. سازند آبكوه در بخش بالايي كه شامل سنگ آهک چرتي و سنگ آهک رسي همراه با سنگ آهك ريفي توده اي و ميان لايه هاي کنگلومرايي است، روي سازند تفت قرار مي گيرد. ساختار ماده معدني در كانسار مهدي آباد به صورت ناوديس بزرگي با راستاي شمالي ـ جنوبي است و به وسيله گسلهاي متعددي دستخوش تغييرات فراواني شده است. از مهم ترين اين گسل ها، گسل معمولي تپه سياه است که احتمالا همزمان و پس از ته نشستي فعال بوده است. اسفالريت، گالن و باريت كانيهاي معمولي اقتصادي و پيريت و كالكوپيريت، كانيهاي فرعي در بخش سولفيدي است. كانيهاي سروزيت (PbCO₃)، اسميت زونيت (ZnCO₃)، همي مورفيت (Zn₄(Si₂O₇)(OH)₂.H₂O) و هيدروزنسيت (Zn₅(CO₃)₂(OH)₆) كانيهاي اصلي بخش اكسيده كانسارند. شکل توده معدني در اين كانسار لايه اي، و عدسي، و هم شيب با سنگهاي ميزبان است. همچنين کاني سازي به صورت تمركزهاي متقاطع به صورت پرشدگي شكستگي ها، حفره هاي كارستي، کلوفرم، افشان، و خوشه انگوري در کانسار قابل مشاهده اند. از نظر کمي نسبت حجم توده هاي لايه اي و عدسي همساز با سنگهاي ميزبان به مراتب بيشتر از بخش پرشدگي شگستگي ها و کارست هاست.

 نسخه قابل چاپ

با اينكه در مجموعه الوند سنگهاي مافيك – حد واسط (گابروها، ديوريت ها، و توناليت ها)، اغلب قديم تر از سنگ هاي فلسيك (گرانوديوريت ها و مونزوگرانيت ها) هستند، و بين آن ها گسستگي كاني شناسي و ژئوشيميايي ديده مي شود، ولي شواهدي وجود دارد كه نشان مي دهد ماگماهاي مافيك و فلسيك در طول حيات خود گاهي همزمان نيز شكل گرفته باشند. با مطالعات روابط صحرايي سنگها، مجموعه زينوكريست ها، دايك هاي همزمان با پلوتونيسم، و برونبومهاي منشعب از آن ها ضمن اثبات حضور توام دو نوع ماگماي متضاد (مافيك و فلسيك)، به معرفي شواهد حاصل از در هم شدن و آميختگي آن ها پرداخته شد. ماگماهاي گابروديوريتي گوشته اي از يك سو و ماگماهاي آناتكتيك پوسته اي از سوي ديگر به صورت پي در پي و گاهي همزمان با هم به منطقه تزريق شده، و طيف گسترده اي از سنگهاي با خاستگاه پوسته اي (آناتكتيك)، گوشته اي، و دورگه را ايجاد كرده اند. در منطقه مورد مطالعه، سنگهاي گرانيتي با خاستگاه پوسته اي اغلب حاوي برونبومهاي رستيتي (سورميكاسه)، زينوكريست هاي سيليمانيت، آندالوزيت، کرديريت، و گارنت فراوان هستند و كاني مافيك آن ها تنها بيوتيت است (هورنبلند به هيچ وجه ندارند). در كنار اين سنگها گاهي سنگهاي ميگماتيتي يافت مي شوند که مجموعه پورفيروبلاست هاي درون آن ها از نظر جنس و اندازه دانه ها شباهت کاملي با زينوکريست هاي داخل گرانيت ها دارد. سنگ هاي گوشته اي (گابرو – ديوريت - توناليت ها) اغلب داراي پيروكسن و آمفيبول (هورنبلند) بوده و برونبومهاي سورميكاسه و زينوكريست ها در آن ها نادر است. سنگ هاي دورگه داراي مجموعه اي از ويژگي هاي زمين شناسي بينابين سنگهاي پوسته اي و گوشته اي هستند. ضمنا ويژگي هاي ژئوشيميايي سنگهاي دسته هاي بالا نيز قابل تفكيك اند و شواهد بالا را تاييد مي كنند.

 نسخه قابل چاپ

سنگهاي آتشفشاني اسيدي، بازي، و توده هاي نفوذي هرزندات – ديوان داغي به صورت لکه هاي پراكنده در شمال و شمالغرب مرند (هرزندات) و جنوب جلفا (كوههاي قره گوز و ديوان داغي) با راستاي تقريبي NW-SE رخنمون يافته اند. مجموعه هاي ياد شده زير نهشته هاي پيشرونده پرمين و با دگرشيبي آذرين پي پوشيده مي شوند. تركيب سنگ شناسي سنگهاي آتشفشاني اسيدي درحد داسيت تا ريوداسيت و ريوليت، تركيب سنگ شناسي سنگهاي آتشفشاني بازي در حد بازالت تا آندزيت بازالتي، و تركيب سنگ شناسي توده نفوذي در حد كوارتزسينيت است. كانيهاي اصلي سنگهاي آتشفشاني اسيدي و توده هاي نفوذي اسيدي شامل كوارتز، پلاژيوكلاز، فلدسپار پتاسيم، و كانيهاي اصلي سنگهاي آتشفشاني بازي، شامل پلاژيوكلاز، پيروكسن، و در برخي نمونه ها اوليوين است. كانيهاي فرعي و عارضه اي از بيوتيت، آمفيبول، پيروكسنهاي سديك، آپاتيت، اسفن، و زيركن تشکيل شده اند. جايگيري توده هاي نفوذي به صورت دايك، سيل و استوكهاي كوچك و كم عمق و به انواع A-type تعلق دارند. بررسيهاي دقيقتر نشان مي دهد كه سنگهاي آتشفشاني اسيدي همخون با توده هاي نفوذي بوده و هر دو به انواع A₁ تعلق دارند. سنگهاي آتشفشاني بازي در نمودارهاي تفکيک کننده محيط زمين ساختي بازالتها در دو گستره بازالتهاي اقيانوسي و بازالتهاي درون قاره اي قرار مي گيرند دو احتمال را تقويت مي-کند: يا (1) از باقيمانده هاي پوسته اقيانوسي پالئوتتيس اول اند و يا (2) پيش از فورانهاي اسيد و نفوذ توده هاي اسيدي در محيطهاي پسابرخورد و درون صفحه اي فوران کرده اند. با توجه به سرشت شوشونيتي اين بازالتها که بر پايه عناصر نامتحرک تعيين شده و عدم مشاهده شوشونيتها در محيطهاي اقيانوسي، احتمال دوم مقبولتر است.

 نسخه قابل چاپ