بانک مقالات بلورشناسي و كاني شناسي

منطقه مورد بررسي، در استان کرمان و 10 کيلومتري شمال رابر قرار دارد. اين منطقه از لحاظ زمين شناختي در بخش شرقي نوار دهج- ساردوئيه که خود بخشي از مجموعه ماگمايي اروميه - دختر واقع شده است. دايک هاي مورد بررسي، به درون سنگ هاي آذرآواري ائوسن و واحدهاي رسوبي پليوسن نفوذ کرده اند. بررسي هاي سنگ شناسي مبين ترکيب آندزيتي اين سنگ هاست. از لحاظ کاني شناسي اين سنگ ها شامل پلاژيوکلاز، هورنبلند، بيوتيت و کلينوپيروکسن هستند. درشت بلورهاي پلاژيوکلاز داراي بافت هاي غيرتعادلي چون منطقه بندي نوساني و بافت غربالي اند. کاني هاي هورنبلند و بيوتيت، تحت تاثير فرآيند کدر قرار گرفته اند. بافت هاي مهم اين دايک ها به صورت هيالوپورفيري، ميکروليتيک پورفيري و جرياني ديده مي شوند. بر اساس بررسي هاي ژئوشيميايي، اين سنگ ها از لحاظ LREE در مقايسه با HREE، غني شدگي دارند. فقدان بي هنجاري مشخص Eu در الگوي عناصر نادر خاکي، نشان دهنده شرايط اکسايش ماگما طي تبلور است. اين ويژگي ها شاخصه سنگ هاي وابسته به سري ماگمايي آهکي- قليايي است که در يک محيط کمان آتشفشاني تشکيل شده اند.

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي آتشفشاني و توده هاي نيمه عميق ائوسن- اليگوسن مسجد داغي در ?? کيلومتري شرق جلفا و در کنار رود ارس واقع شده اند. اين منطقه از نظر زمين شناسي ساختاري بخشي از زون البرز باختري– آذربايجان است. سنگ هاي آتش فشاني از نوع ريوليت، داسيت تا تراکي اندزيت و سنگ هاي نيمه عميق شامل مونزونيت پورفيري تا ديوريت پورفيري هستند. غني شدگي از عناصر LREE و LILE نسبت به HREE و HFSE، بيهنجاري منفي از عناصر Ti, Ta و Nb و نسبت هاي بالاي Ba/Nb و Ba/Ta همراه با نمودارهاي جداكننده محيط زمين ساختي بيانگر شكل گيري اين سنگ ها در محيطي وابسته به فرورانش در يك حاشيه فعال قاره اي است. ويژگي هاي ژئوشيميايي نمونه ها، SiO₂>%57، MgO<%3، ميزان پايين Y و ‎‎(Y<13 and Yb<1.4) Yb نسبت هاي Sr/Y>40 و La/Yb>20 حاكي از شكل گيري آن ها از ماگماي آداكيتي پر سيليس در منطقه است. اين شواهد همراه با موقعيت نمونه ها در نمودارهاي ژئوشيميايي نشان مي دهد كه سنگ هاي مورد بررسي احتمالا از ذوب پوسته اقيانوسي با تركيب اكلوژيت و آمفيبوليت گارنت دار حاصل شده اند.

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي آتشفشاني مورد بررسي در جنوب سراب، و در شمال کوه بزقوش واقع شده اند، که شامل روانه هاي آندزيت هاي پورفيري، گدازه هاي تراكي آندزيتي همراه با توف مي شوند و در شمال منطقه با رسوب هاي جوان كواترنر پوشيده شده اند. اين سنگ ها داراي درشت بلورهايي از آنالسيم، اليوين، پيروکسن و پلاژيوکلازند. بافت اصلي اين سنگ ها، پورفيري با زمينه اينترسرتال است. با توجه به آناليزهاي شيميايي، سنگ هاي منطقه مورد بررسي، در گستره تراکي آندزيت و فنوليت تفريتي قرار مي گيرند. همچنين اين سنگ ها داراي ماهيت پتاسيم قليايي بالا تا شوشونيتي با ويژگي هاي پرآلومينيوم هستند. بر اساس بررسي هاي انجام شده آنالسيم اين سنگ ها اوليه بوده و به طور مستقيم از تبلور ماگما حاصل شده اند. سنگ هاي شمال غربي بزقوش به طور مشخصي، غني شدگي از عناصر LILE (مثلا U, Tb, Ba, Rb ,K) را نشان مي دهند. غني شدگي عناصر ناسازگار K و Rb و بيهنجاري منفي Ti و Nb در اين سنگ ها بيشتر با گدازه هاي حاصل از پوسته زيرين سازگار است. نمودارهاي عنكبوتي و الگوي عناصر REE نشان مي دهد كه سنگ هاي اين منطقه از يك خاستگاه يكسان به وجود آمده اند. غني شدگي اين عناصر مي تواند به دگرنهادي گوشته يا آلايش پوسته قاره اي وابسته باشد. با اين وجود بي هنجاري منفي Nb, Ta (TNT) و Tb و نيز با در نظر گرفتن احتمالي فرورانش نئوتتيس در منطقه، به احتمال زياد غني شدگي عناصر ناسازگار مي تواند نتيجه تاثير فرورانش بر منابع گوشته اي باشد. بر اساس بررسي عناصر REE، ماگماهاي مادر سنگ هاي مورد بررسي احتمالا از يک خاستگاه گارنت لرزوليتي فلوگوپيت دار با درجه ذوب بخشي كم 4 تا 6 درصد، تحت فشار 30 تا 35 كيلوبار و در عمق 90 تا 100 كيلومتري ريشه گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

اکسايش کاني هاي سولفيدي موجود در زغال سنگ و باطله هاي معدني آن منجر به تشکيل زهاب اسيدي معدن مي شود. تبخير، اکسايش، رقيق شدگي و خنثي سازي زهاب اسيدي توليد شده باعث تشکيل کاني هاي ثانويه خواهد شد. اين کاني ها به دليل گستردگي زياد سطحي توان ذخيره سازي سولفات و بسياري از فلزات را دارند. براي بررسي هاي کاني شناسي و ژئوشيمي کاني هاي زيست محيطي تشکيل شده از محل انباشت باطله کارخانه زغال شويي وطني و معدن زغال سنگ گلندرود نمونه برداري شد. بر اساس نتايج پراش پرتوي ايكس كاني هاي اپسوميت، هگزاهدريت، ژيپس، هاليت، گوتيت، هماتيت، دولوميت، سيدريت، کائولينيت، مونت موريويلونيت، ايليت و کوارتز در فاز اصلي و ژاروسيت در فاز فرعي شناسايي شدند. نتايج تجزيه ژئوشيميايي حاکي از غني شدگي MgO و SO₃ و عناصر جزئي Co, Cr, Pb و Rb در کاني هاي ثانويه نسبت به نمونه معدن زغال و باطله هاست. از طرفي عناصر جزئي Ni, Zn, Pb, Cu, Cr و Co در کاني هاي زيست محيطي نسبت به ميزان کلارک و ميانگين زغال سنگ هاي چين، آمريکا و جهان غني شدگي دارد. کاتيون ها و آنيون هاي موجود در زهاب هاي معدني باطله ها بر اساس نمودار گيبز از خاستگاه سنگ مادري است. بنابر مدل اشباع شدگي هيدروژئوشيميايي، در زهاب هاي باطله کارخانه زغال شويي کاني هاي گوتيت، هيدروکسيدهاي آهن، کلسيت و دولوميت در حال اشباع و سولفات هاي آهن مانند ملانتريت و ژاروسيت تحت اشباع هستند.

 نسخه قابل چاپ

ترکيبات باز شيف جديد N- (3, 4-dimethoxybenzylidene) -4-methoxyaniline (1) و  N- (3, 4-dimethoxybenzylidene) -4-methoxyaniline (2) تهيه شده و به کمک روشهاي تجزيه عنصري و طيف سنجي FT-IR موردشناسايي قرار گرفتند. ساختارهاي بلوري 1 و 2 به کمک تکنيک پراش پرتو ايکس شناسايي شدند. ترکيب 1 به صورت سيستم منوکلينيک و گروه فضايي P2₁ با دو مولکول مستقل (A و B) با داده هاي ساختار بلوري  a=14.8198 (4) b=7.1656 (2) c=13.2982 (4) ? b=103.289 (2)^o V=1374.36 (7) ?³ Z=4 و ترکيب 2 به صورت سيستم منوکلينيک و گروه فضايي P2₁/n با داده هاي ساختار بلوري a=16.5638 (6) b=7.3546 (2) c=12.7449 (4) ? b=106.021 (4)^o V=1492.28 (9) ?³ Z=4 متبلور مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

امروزه علاوه بر تعيين شاخص هاي شيميايي ذرات گرد و غبار، بررسي ويژگي هاي فيزيكي و نقش آن ها در آلودگي محيط زيست نيز حائز اهميت است. در اين راستا تعداد 10 نمونه برداشته شده در سال هاي 1387 و 1388 در روزهاي گرد و غباري با خاستگاه فرا محلي در استان خوزستان براي بررسي هاي کاني شناسي و ريخت شناسي مورد بررسي XRD و SEM قرار گرفتند. نتايج حاصل از بررسي هاي XRD نشان داد که تركيب كاني شناسي ذرات گرد و غبار خوزستان را مي توان در سه گروه كانيايي خلاصه كرد (1) كروه كربنات (كاني غالب كلسيت) (2) گروه سيليكات (كاني غالب كوارتز) و گروه رس ها (كاني غالب كائولن)، و مهم ترين فاز فرعي نيز كاني ژيپس است. بررسي هاي SEM نشان مي دهد كه شكل هاي كروي، نامنظم، منشوري و لوزي رخ مهم ترين شكل هاي تشكيل دهنده ذرات گرد و غبار خوزستان را تشكيل مي دهند. اندازه متوسط اين ذرات بين 2 تا 44 ميكرومترند، كه ذرات رسي كمترين اندازه و سولفاتي و كربناتي بيشترين اندازه را دارند. به طور كلي ذرات با اندازه هاي 2 تا 50 ميكرومتر در نمونه ها پراكندگي دارند كه اندازه هاي بين 10 تا 22 ميكرومتر در نمونه هاي گرد و غبار خوزستان تركيب غالبند.

 نسخه قابل چاپ

کاني شناسي رسي خاک هاي قديمي اطلاعاتي درباره تغييرات اقليمي کواترنر و شرايط محيطي گذشته در اختيار مي گذارد. کاني هاي رسي در خاک هاي قديمي يک مخروط آبرفتي در شرق اصفهان با روش پراش پرتو ايكس مورد بررسي قرار گرفت. خاک هاي قديمي مورد بررسي روي سطوح زمين ريخت قديمي (Qf1، Qf2) قرار گرفته اند. سطح زمين ريخت Qf1 نسبت به سطح Qf2 قديمي تر بوده و در موقعيت توپوگرافي بالاتري قرار گرفته است. نتايج بررسي کاني شناسي نشان مي دهد که خاک قديمي روي سطح زمين ريخت Qf1 داراي غالبيت کاني اسمکتيت در افق آرجيليک و پاليگورسکيت در افق کلسيک است. کالکريت موجود در خاک قديمي سطح Qf1 در اقليم نيمه خشک گذشته تشکيل شده است. به نظر مي رسد که در دوره هاي مرطوبتر فرايندهاي انتقال و افزايش کربنات ها و کاهش تخلخل سبب افزايش فعاليت يوني و تشکيل اسمکتيت هاي خاکساز در کالکريت شده است. طي دوره هاي خشک تر بعدي انتقال و تشکيل درجاي کاني پاليگورسکيت رخ داده و وجود بلورهاي کلسيت سبب حفاظت فيبرهاي پاليگورسکيت شده است. مقايسه افق هاي آرجيليک در سطوح زمين ريخت نشانگر غالبيت کاني هاي اسمکتيت و پاليگورسکيت به ترتيب در خاک هاي قديمي سطوح زمين ريخت Qf1 و Qf2 است. با توجه به مواد مادري و زمين ساني يکسان، اين امر مي تواند ناشي از هواديدگي بيشتر در خاک سطح Qf1 و تشکيل و حفاظت بيشتر پاليگورسکيت در افق هاي آرجيليک - کلسيک (Btk) خاک سطح زمين ريخت Qf2 باشد. در مجموع استفاده از کاني شناسي رسي افق هاي کلسيک، کالکريت ها و افق هاي آرجيليک به عنوان ابزاري مفيد در پژوهش هاي زمين ريخت شناسي و شناسايي سطوح زمين ريخت پيشنهاد مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

کانسار بوکسيت – لاتريت حيدرآباد در فاصله 63 کيلومتري جنوب خاوري شهرستان اروميه واقع شده است. اين نهشته معدني به شکل لايه اي هم شيب در ميان واحدهاي کربناتي (آهکي دولوميتي) پرمين بالايي و ترياس زيرين جاي گرفته است، اگرچه در امتداد خود داراي جابه جايي زمين ساختي است. ضخامت افق مورد بررسي 15 تا 20 متر و در راستاي خاوري باختري در حدود 3.5 کيلومتر گسترش دارد. کانسار از دو بخش تيره رنگ غني از هماتيت و کرندوم (افق بالايي) و روشن غني از آلومينوسيليکات هاي ورقه اي (افق پاييني) با گذر تدريجي تشکيل يافته و بافت هاي پيزوليتي، گرهکي، اووئيدي و توده اي در آن شايع است. بر اساس بررسي ميکروسکوپي و آناليزXRD ، هماتيت، دياسپور، کلريتوئيد و کرندوم کاني هاي اصلي تشکيل دهنده هستند. کلريت، روتيل، مگنتيت و پيريت در مقادير کم يافت مي شوند. نبود بوهميت، کائولينيت و ساير کاني هاي ديگر رسي و نيز فراواني کرندوم، کلريتوئيد، کلريت و روتيل افق بوکسيت لاتريت حيدرآباد را از کانسارهاي بوکسيتي ديگر واقع در کمربند Irano-Himalayan در شمال باختري ايران متمايز مي کند. شواهد زمين شناسي و کاني شناسي حاکي از اين است که تاثير يک رخداد دگرگوني گرمايي پس از فرآيند بوکسيتي شدن مسوول پيدايش اين مجموعه کاني هاي شاخص بوده است. بر پايه شواهد زمين شناسي، ويژگي هاي کاني شناسي و شيميايي، سنگ خاستگاه (مادر) احتمالي براي کانسار حيدرآباد، دايک سيل هاي مافيک (ديابازي) پيشنهاد مي شود. به دليل انباشت قابل توجه کاني هاي با سختي بالاتر از 6 (در گستره 92-56 درصد)، اين نهشته معدني را مي توان به عنوان پتانسيلي در کاربردهاي ساينده معرفي کرد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

آنالسيم به همراه زئوليت هايي نظير تتراناتروليت‏، ‏ناتروليت، مزوليت‏، کلسيم هيولنديت، اسكولسيت، کلسيم - استيلبيت و لوين،‏ در حفره هاي و رگه هاي سنگ هاي آتشفشاني حدواسط و بازي جنوب کهريزک مشاهده مي شود. تصاوير ميکروسکوپ الکتروني (SEM) بلورهاي آنالسيم نشانگر آن است که سطوح [211] منظم و بافت هاي نازک ناشي از فازهاي مختلف رشد بلوري تحت تاثير گرمابي ها قرار گرفته اند. بررسي هاي XRD نشان مي دهد که اين کاني داراي تقارن شبه مکعبي بوده و مقادير 13.6974(51)، 13.6874، 13.6637(311) آنگسترم به ترتيب براي ابعاد ياخته يکه a،b ،c  و 2561.695 آنگسترم مکعب براي حجم آن محاسبه شدند. طيف رامان بسامد ارتعاشي مولکول هاي H₂O موجود در ساختار آنالسيم را در بسامد حدود3500cm^-1  نشان مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

گرانيتوئيدهاي هولولوکوکرات غالبا به صورت رگه هاي کم ضخامت و پراکنده ميان گرانيتوئيدهاي اصلي الوند در منطقه اي با طول جغرافيايي ´00 48^o تا ´45 48^o شرقي و عرض جغرافيايي ´30 34^o تا ´00 35^o شمالي در جنوب و غرب همدان رخنمون دارند. اين گرانيتوئيدها بر اساس بررسي هاي سنگ شناسي در گستره لوکوتوناليت، لوکوگرانوديوريت و لوکوکوارتزمونزوديوريت قرار گرفته اند. بررسي گرانيتوئيدهاي هولولوکوکرات از نظر اندازه دانه ها نشان مي دهد که آن ها را مي توان به دو گروه پورفيروئيد و ريزدانه تقسيم کرد. برخوردگاه هاي گرانيتوئيدهاي هولولوکوکرات با گرانيتوئيدهاي اصلي الوند به خوبي ديده مي شوند و تدريجي نيست و نسبت به آن ها جوان تر (پالئوسن تا پس از پالئوسن) هستند. بررسي هاي کاني شناسي و ژئوشيميايي نشان مي دهد که اين سنگ ها از نوع I و آهکي قليايي هستند و از نظر درجه اشباع آلومين (ASI) متاآلومين تا کمي پرآلومين اند. اين گرانيتوئيدها در نمودارهاي عنکبوتي از نظر Sr غني و ازRb ،Nb ، Ba و Ti تهي شده اند. همچنين مقدارK₂O ،  MgOو FeO  در آن ها کمتر و ميزانNa₂O ، CaO بيش از گرانيتوئيدهاي ديگر الوند است. اين سنگ ها از نظر عناصر LILE و LREE غني شدگي و از عناصر HFSE تهي شدگي نشان مي دهند، و از ويژگي هاي شاخص مناطق فرورانش و حواشي قاره اي فعال است. نمودار هاي تفکيک محيط زمين ساختي جهاني،Rb  نسبت بهTa+Yb ، Nb نسبت به Y و Rb نسبت به SiO₂ با محيط قوس آتشفشاني (I - type) براي تشکيل گرانيتوئيدهاي هولولوکوکرات توده الوند هم خواني دارد. که با توجه به پيشينه زمين شناسي منطقه، با فرورانش پوسته اقيانوسي نئوتتيس به زير ايران مرکزي وابسته است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش، ترميستورهاي NTC به دو روش واکنش حالت جامد و سل - ژل (ژل سوزي) با تركيب NiMn_2-xCo_xO₄ (به ازاي x  مساوي 0.4،0.8 ، 1.2 و 1.6) تهيه شدند. ساختار و اندازه ميانگين پودرهاي حاصل با استفاده از پراش پرتو ايكس (XRD) و ميكروسكوپ الكتروني تراگسيلي (TEM) مشخصه يابي و اندازه گيري شدند. نتايج نشان مي دهد كه ميانگين اندازه پودرهاي حاصل به ترتيب در حدود 65 nm با فاز مكعبي و فاز مكعبي همراه با فاز چارگوشي براي درصد كم و زياد كبالت است. تصاوير SEM نشان مي دهند كه افزودن كبالت باعث رشد دانه ها از حدود 2 ميكرومتر به چند ميكرومتر مي شود. خواص الكتريكي اين ترميستورها به شدت به اندازه بلورك ها وابسته است، و در شرايط يكسان ساخت، نمونه هاي با پودرنانو، داراي بلورك هايي با ابعاد كمتر از نمونه هاي تهيه شده به روش واکنش حالت جامدند. اگر زمان تفجوشي قرص هاي تهيه شده به روش ژل سوزي را طولاني تر كنيم، نتايج نشان مي دهند كه در اين حالت پارامترهاي الكتريكي نمونه هاي نانوپودر بهتر از نمونه هاي تهيه شده به روش واکنش حالت جامد بدست مي آيند.

 نسخه قابل چاپ

در حاشيه درياچه هامون در جنوب باختري و شمال باختري زابل، در شرق ايران، برونزدهاي پراكنده اي از سنگ هاي آتشفشاني جوان ديده مي شوند. شواهد ميکروسکوپي و آناليز شيميايي اين سنگ ها را اليوين بازالت، بازالت تا تراكي بازالت معرفي مي کند. بافت هاي غالب اين سنگ ها پورفيري، پورفيري ميكروليتي و حفره اي است. فنوکريست ها بيشتر از اليوين، کلينوپيروکسن (ديوپسيد) و کمي پلاژيِوکلاز (بيشتر لابرادوريت) تشکيل شده اند. بررسي هاي تكتونوماگمايي سنگ هاي مورد بررسي نشان مي دهد كه اين سنگ ها در داخل صفحه قاره اي بلوك هلمند تشكيل شده و ماهيت آلكالن سديک دارند. اين سنگ ها مي توانند محصول فرايند كششي رخ داده در خاور ايران پس از پايان فرايند فشارشي باشند. غني شدگي عناصر LREE نسبت به HREE نشان مي دهد كه ماگماي مادر احتمالا در درجه هاي پايين ذوب بخشي از يك خاستگاه گوشته اي گارنت لرزوليتي تشكيل شده است.

 نسخه قابل چاپ

توده گرانوديوريتي مزرعه، بخشي از توده پلوتونيکي شيورداغ است که در20  کيلومتري شمال غربي شهرستان اهرو 5 کيلومتري شمال روستاي مزرعه، واقع شده است. اين توده بخشي از نوار آذرين دروني مزوزوئيک ترشيري در پهنه سنندج سيرجان به شمار مي رود. سنگ هاي منطقه بيشتر بافت دانه اي متوسط تا درشت دارند. کاني هاي تشکيل دهنده اين سنگ ها از پلاژيوکلاز، فلدسپار قليايي، کوارتز، آمفيبول و به ميزان کمتر بيوتيت، آپاتيت، اسفن و مگنتيت تشکيل شده اند. از ديدگاه شيميايي، سنگ هاي گرانوديوريت منطقه، ماهيت آهکي قليايي دارند. توده نفوذي منطقه از نظر شاخص اشباع از آلومينيم، ماهيت متاآلومين داشته و ويژگي هاي گونه I از خود نشان داده و از نظر ويژگي هاي محيط ژئوديناميکي از نوع VAG است. وجود روندهاي پيوسته در نمودارهاي هارکر، براي عناصر سازگار و ناسازگار اصلي، نشان مي دهد که جدايش ماگمايي از راه تبلور بخشي، اصلي ترين فرايند، در شکل گيري سنگ هاي نفوذي منطقه مورد بررسي است. وجود کاني هاي آبدار مانند آمفيبول نشان مي دهد که ماگماي اوليه داري مقادير چشم گيري (>3%) H₂O بوده است. همچنين غني شدگي از عناصر Fe, Ca, Mg, Co, Ni و تهي شدگي از عناصر K, Na, Th در نمونه هاي کم سيليسي (اوليه تر) نشانگر تبلور آمفيبول، در مراحل اوليه تبلور بخشي و آلبيت، فلدسپار قليايي و بيوتيت، در مراحل نهايي تبلور ماگمايي بوده است. مقايسه توده گرانوديوريت مزرعه با گرانوديوريت هاي ديگر نشان مي دهد که اين گرانوديوريت، نسبت به گرانوديوريت هاي ديگر مانند گرانوديوريت Qulong چين، کمربندRio Narcea  اسپانيا، منطقه Celebi ترکيه، توده سونگون و تيکمه داش ايران داراي مقادير بالاتر Na₂O و مقادير پايين تر FeO, Al₂O₃ هستند. همچنين بررسي ميانگين الگوي فراواني عناصر فرعي گرانوديوريت مزرعه نسبت به مناطق ياد شده، نشان مي دهد که نمونه هاي اين منطقه داراي بيشترين غني شدگي از عناصرTh, Nb, La, P, Pb  نسبت به نمونه هاي ديگرند. اختلاف ترکيب شيميايي گرانيتوئيدهاي مورد مقايسه، احتمالا ناشي از تفاوت سهم گوشته غني شده و پوسته در تشکيل اين توده هاست.

 نسخه قابل چاپ