بانک مقالات بلورشناسي و كاني شناسي

بر اساس مشاهدات سنگ شناختي و مجموعه اي از داده ها که حاصل تجزيه نقطه اي کاني هاي اصلي و فرعي در سنگ هاي الترامافيک - مافيک خاور فريمان با گرايش کوماتي ايتي تا پيکريتي - توله ايتي بوده به بررسي برخي از ويژگي هاي ماگماهاي ميزبان و شرايط تبلور کاني ها در اين سنگ ها پرداخته ايم. بافت هاي نامتعادل مشاهده شده در سنگ هاي الترامافيک، شامل اليوين هاي توخالي کشيده و نوک تيز، پيروکسن هاي تار مانند، سوزني، اسکلتي و توخالي، و در سنگ هاي مافيک شامل اشکال شاخه اي از هم رشدي کلينوپيروکسن و پلاژيوکلاز بوده و نمايانگر رشد سريع بلورها تحت تاثير فروتافت يک مذاب است. محتواي بالاي Fo در بلورهاي اليوين مستلزم تعادل اين بلورها با يک مذاب سرشار از MgO با دماي بالا بوده است. بر اساس بالاترين ميزان Fo در بلور اليوين مشاهده شده در يک نمونه کوماتي ايتي، مقدار MgO و دماي ماگماي والد را به ترتيب در حدود %23.74 و 1470 تا 1535 درجه سانتي گراد برآورد کرده ايم که همراه با شواهد ديگر، مانند محتواي بالاي TiO₂ در ترکيب پيروکسن ها و اسپينل ها، نشان از وجود مذاب ريشه گرفته از خاستگاه گوشته اي زايا نظير خاستگاه هاي گوشته اي OIB و / يا LIP داشته و بر نقش احتمالي يک زبانه گوشته اي در اين سنگ زايي ها دلالت دارد.

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي آتشفشاني مورد مطالعه به سن 6 ± 32.7 ميليون سال در جنوب شرقي کمربند آتشفشاني اروميه – دختر واقع در استان کرمان رخنمون دارند. براساس تقسيم بندي TAS اين سنگ ها به تفري فنوليت و فنوليت تقسيم مي شوند و جز رشته سنگ هاي قليايي غني از پتاسيم هستند. کاني هاي اصلي تشکيل دهنده سنگ هاي منطقه مورد مطالعه عبارتند از: پيروکسن، پلاژيوکلاز، سانيدين، نفلين، آنالسيم، و تيتاتومگنتيت. اوژيت تنها پيروکسن موجود در منطقه است؛ در اغلب فنوکريست هاي اين کاني، Mgo در مرکز بلور بيشتر از حاشيه آنهاست؛ در حاليکه مقدار FeO در حاشيه ها بيشتر است. اين روند نشانگر تفکيک معمولي ماگما در شکل گيري مغناطيس است. ترکيب فنوکريست هاي پيروکسن از WO _47.8 En _38.8 FS _13.4 تا FS _18.7 En _35.7 WO_45.6  است. سانيدين تنها فلدسپار پتاسيم موجود در سنگ هاي مورد مطالعه است و داراي ترکيب Or_62.7 تا Or_93.8 است. بيشتر فنوکريست هاي پلاژيوکلاژ در مرکز غني ازCa  و در حاشيه غني از Na است که اين به تفکيک معمولي ماگما مطابقت دارد و ترکيب آنها از An_50.83 تا An_59.2 متغير است. ذوذنقه و جهيهاي آنالسيم حدود 40 درصد سنگ ها را تشکيل مي دهند و از نظر ترکيب شيميايي تقريبا همگن هستند. در زمان سرد شدن ماگما يا پس از آن فنوکريست هاي آنالسيم در اثر جابجايي يوني از لوسيت هاي اوليه تشکيل شده اند. تيتانومگنتيت ها به صورت دانه هايي گرد در زمينه پراکنده اند و به خاطر بالا بودن مقدار TiO₂ و FeO به آنها تيتانومگنتيت مي گويند.

 نسخه قابل چاپ

در شمال غرب مرند در بخش شمالي نوار آتشفشاني اروميه - دختر مجموعه اي از سنگ هاي آتش فشاني با ترکيب آندزيت، داسيت، بازالت هاي سديک، پتاسيک و اولتراپتاسيک قليايي برونزد دارند که در گستره زماني ميوسن بالايي تا کواترنري به سطح زمين راه يافته اند. اين مقاله به بخش ترکيب هاي آندزيتي و داسيتي اين سنگ ها مي پردازد که به طور پراکنده از داخل مجموعه آذرآواري بيرون ريخته اند. اين سنگ هاي آتشفشاني داراي بافت پرفيري هستند كه شامل فنوكريست هاي پلاژيوكلاز، هورنبلند، پيروكسن و به مقدار کم بيوتيت هستند. از لحاظ ژئوشيميايي اين سنگ ها داراي مقاديرSiO₂ در گستره 6?.8 – 5?.5 درصد وزني، 1?.5) Al₂O₃ تا (1?.3، (1185 - 577) Sr بالا، نسبت هاي بالاي (8?.46 –  3?.7) Sr/Y و (6?.36 – 1?.27) La/Yb و مقادير پايين (2?.2 – 1?.2) Y هستند كه نشان دهنده ويژگي آداکيتي اين ماگماها هستند. ويژگي هاي ژئوشيميائي نمونه هاي منطقه با آداکيت هاي پر سيليس (Sr<1100 ppm, Na₂O+K₂O<11 %wt, MgO = 0.85-3.5)  همخواني دارد که نشان مي دهد آداکيت هاي منطقه مورد بررسي همانند آداکيت هاي پرسيليس از ذوب صفحه بازالتي فرورونده به وجود آمده اند. همچنين اين سنگ ها از عناصر LILEs و LREEs غني شدگي نشان مي دهند (((Ce/Yb)N = 26.39-6.33 و داراي تهي شدگي نسبي از عناصر انتخابي HFSEs مانند Ta, Ti و Nb هستند. الگوي شديد جدايشي در REE و نيز مقادير پايين HREEs و Y ممكن است به دليل وجود گارنت و يا آمفيبول در پسمانده جامد ماگماي اين سنگ ها باشد. همچنين مقادير بالاي استرانسيم و بيهنجاري منفي تانتاليم، نيوبيوم و تيتانيم مي تواند نشانگر عدم حضور پلاژيوكلاز و حضور اكسيدهاي آهن و تيتان در تفاله باقيمانده ذوب باشد. ويژگي هاي ژئوشيميائي سنگ هاي منطقه نشان مي دهند كه شكسته شدن صفحه اقيانوسي فرورونده و ذوب باقيمانده اين صفحه موجب توليد ماگماتيسم آداكيتي منطقه شمال غرب مرند شده اند. همچنين بالا بودن مقادير باريم، توريم و روبيديم مي تواند در اثر آغشتگي ماگما با مواد پوسته اي در طول صعود ماگماست.

 نسخه قابل چاپ

سازند ايلام واحد کربناته اي از گروه بنگستان با سن سانتونين – کامپانين است که در رخنمون تنگ رشيد، تاقديس پيون، واقع در 18.5 کيلومتري شهر ايذه با ناپيوستگي هم شيب بر روي سازند سروک واقع شده است. به دليل تشابهات ليتولوژيکي ، مرز اين سازند با سازند سروک در منطقه مورد مطالعه نامشخص است. لذا بر اساس شواهد صحرايي و سنگ شناسي نمي توان اين دو سازند را از يکديگر شناسايي کرد. همچنين شناسايي کاني شناسي اولي کربنات ها به دليل تاثير فرايندهاي دياژنتيکي صرفا براساس بررسي هاي سنگ شناسي امري بسيار مشکل است، زيرا به مرور زمان آراگونيت (A) و کلسيت داراي منيزم بالا (HMC) به کلسيت کم منيزيم (LMC) تبديل شده و باعث تغيير بافت و ترکيب اوليه سنگ شدند که سازند ايلام مستثني از اين امر نبوده است. مطالعه عناصر اصلي، فرعي، ايزوتوپ هاي اکسيژن و کربن و ترسيم اين مقادير در مقايسه با يکديگر و مقايسه آنها با محدوده هايي که توسط محققين مختلف در کاني شناسي آراگونيتي و کلسيتي ارايه شد حاکي از اين است که کربنات هاي سازند ايلام داراي ترکيب اوليه آراگونيتي بوده است. ترسيم نسبت Sr/Ca در مقابل Mn نشان مي دهد اين است که کربنات هاي سازند ايلام تحت تاثير دياژنزنا درياي (non-marine) در يک محيط بسته قرار گرفته اند. علاوه بر اين با استفاده از تغييرات Sr,Sr/Na,Sr/Ca و ايزوتوپ اکسيژن و کربن، مرز بين اين سازند با سازند سروک به طور دقيق مشخص شده است. اين بررسي که براي اولين بار انجام شد به برخي از ابهامهايي که درخصوص مرز بين اين دو سازند در شرکت ملي نفت ايران وجود دارد پاسخ داده است.

 نسخه قابل چاپ

فوران هاي آتشفشاني با سن پليو کواترنري در جنوب شرق نهبندان در بردارنده سنگ هاي بازي هستند، که روي نهشته هاي فليشي کرتاسه پسين و ته نشست هاي آبرفتي جوان قرار گرفته اند. از نظر سنگ نگاشتي اين سنگ ها بازالت، آندزيت بازالت و آندزيت هستند. اين گدازه ها داراي بافت هاي پورفيري، ريز بلوري-پورفيري، تراکيتي و پورفيري خوشه اي هستند. اين سنگ ها داراي درشت بلورهاي پلاژيوکلاز، کلينوپيروکسن (اوژيت)، اوليوين و آمفيبول (هورنبلند) و نيز پلاژيوکلاز - کلينوپيروکسن - هاي ريز بلور در خميره هستند. از نظر ژئوشيميايي اين سنگ ها آهکي-قليايي و داراي 48.8 تا 57 درصد وزني SiO₂ و در حدود 17 درصد وزني Al₂O₃ هستند. در نمودار عناصر نادر خاکي بهنجار شده نسبت به کندريت، اين سنگ ها نشاني از غني شدگي در عناصر نادر خاکي سبک (LREE) و تهي شدگي در عناصر نادر خاکي سنگين (HREE) دارند. اين سنگ ها در نمودار عناصر کمياب بهنجار شده نسبت به گوشته اوليه، عناصرNb ، P،Ti و Zr داراي بي هنجاري منفي ولي عناصرPb ، k، Ba و Sr بي هنجاري مثبت نشان مي دهند. اين ويژگي هاي شيميايي گدازه هاي پليو کواترنري نهبندان همراه با بالا بودن نسبت هاي LILE/HFSE و LREE/HREE نشان مي دهد که در يک محيط فرورانش حاصل شده اند. نسبت Zr/Y در اين سنگ ها مشابه گدازه هاي قوس قاره اي است. بر اساس نمودارهاي جدايشي زمين ساختي-ماگمايي گدازه هاي پليو کواترنري نهبندان در يک محيط حاشيه فعال قاره اي شکل گرفته اند.

 نسخه قابل چاپ

رگه هاي کوارتز – آلومينوسيليکات منطقه همدان از کوارتز همراه با يک دو، و يا سه سيليکات آلومينيم (AI₂SiO₅) چند ريخت شامل آندالوزيت، کيانيت و سيليمانيت تشکيل يافته اند. در برخي از اين رگه ها، کاني هاي فرعي ديگري مانند پلاژيوکلاز، گارنت، کلريت، بيوتيت، استاروليت و مسکويت ديده مي شوند. سنگ زايي اين رگه ها و سنگ هاي در برگيرنده آنها قبلا مورد بررسي قرار گرفته است. بنابراين در اين مطالعه نسبت هاي ايزوتوپي اکسيژن در کوارتز و آلومينوسيليکات هم زيست را براي برآورد شرايط تشکيل و خاستگاه اين رگه ها اندازه گرفتيم. مقدارO O/^{16 18} ? در کوارتز حدود 16.8 + تا 17.1 + 0 % ، در آندالوزيت 14.2 + تا 14.5 +0% ، در کيانيت 14.1 +0% ، و در سيليمانيت 14.6 +0% است. اين داده ها نشان مي دهند که آبگون هاي مسوول ايجاد رگه ها داراي خاستگاه دگرگوني هستند و خاستگاه ماگمايي در مورد آنها بعيد به نظر مي رسد. دماي تشکيل رگه ها بين 480 تا ^oC 550 تخمين زده شده است، که اين گستره دمايي با مطالعات سنگ شناسي رگه ها، و نتايج دماسنجي پيشين روي سنگ هاي ميزبان رگه ها هماهنگي دارد.

 نسخه قابل چاپ

در اين كار پژوهشي نخست ليگاند2) N - كلرو فنيل) 4- نيترو تيوبنزآميد (1) سنتز شد سپس1 ميلي مول اكسيد جيوه (II) به محلول حاوي 1 ميلي مول ليگاند (1) در كلرفرم اضافه شد، بعد از 90 دقيقه، مخلوط از ميان celite يا BaS عبور داده شد تا تركيبهاي جيوه (II) واكنش نداده خارج شوند. بلورها با تبخير آهسته حلال با بازده 87% به دست مي آيند و در خلا خشك مي شوند. ساختار بلوري كمپلكس بيس N] -(2-كلرو فنيل) 4- نيترو تيوبنزآميداتو[ جيوه (II) با استفاده از پراش پرتو X تعيين شد. بلورهاي كمپلكس در يك ياخته يکه تک ميل متبلور شده اند. پارامترهاي شبكه آن a=8.2822(9) ?،b=12.2907 (9) ?،c=13.1243 (13) ?، =98.729 (5)° ? و Z=2 و گروه فضايي آن P2₁/c است. پيوند S-Hg-S خطي بوده و زاويه آن 180° است.

 نسخه قابل چاپ

دو نوع كانه زايي تنگستن در جنوب غرب آستانه اراك شناسايي شده است: 1- نوع استراتاباند در بامسر با سنگ ميزبان كالك شيست و توف سيليسي، 2- نوع با رگه كوارتز - تورمالين در نظام آباد، روشت و فيزانه با سنگ ميزبان كوارتزديوريت - گرانوديوريت كه در هر دو نوع شئليت كانه اصلي تنگستن است. به طور كلي دو نوع REE_N در شئليت هاي ناحيه ديده مي شوند: نوع نظام آباد، روشت و فيزانه که شكل خميده داشته و از بدون آنومالي Eu تا داراي آنومالي به شدت منفي Eu تغيير مي كنند و Na و ?REE بالايي دارند. اين نمونه ها از HREE غني شده اند. نوع REE_N بامسر داراي Na و ?REE پايين تر، با شكل مسطح تر و آنومالي مثبت كوچك تا بزرگ Eu است. نمونه هاي شئليت بامسر از LREE غني شده اند. وجود كانيهاي با دماي بالا، بافت هاي نا آميخته و نيز مواد آلي و بخش هاي گرافيتي در REE، موجب شده اند تا كانه زايي هر دو نوع در محيط احيا و دماي بالا رخ دهد ولي تفاوتهايي از نظر فرايندهاي كنترل كننده REEها دارند. در بامسر جذب سطحي و در نظام آباد، روشت و فيزانه سازوکار اختلاط كمپلكس ها، كنترل كننده REEها هستند. بنابراين، مي توان نتيجه گرفت كه خاستگاه REE شئليت ها و در نتيجه خاستگاه تنگستن، در مناطق كاني سازي شده بامسر، نظام آباد، روشت و فيزانه يكسان بوده و اختلافات موجود در ?REE، ناشي از تاثير سنگهاي ميزبان مناطق كانه سازي نوع رگه اي است.

 نسخه قابل چاپ

مجموعه افيوليتي شرق بيرجند شامل سنگ هاي مختلف يك توالي افيوليتي كامل است. سه گروه از آمفيبولها در متابازيت هاي اين مجموعه افيوليتي وجود دارند كه عبارتند از: آمفيبولهاي كلسيك مانند اكتينوليت ـ ترموليت و منيزيوهورنبلند، آمفيبولهاي كلسيك ـ سديك مانند وينچيت و باروئيزيت، و نيز آمفيبولهاي سديك مانند گلوكوفان، منيزيو ريبكيت و فروگلوكوفان. مطالعات سنگ شناختي، نتايج ژئوترموبارومتري و تركيب كانيها مخصوصا آمفيبولها و به ويژه تغييرات تركيب شيميايي آمفيبولهاي مذكور در مجموعه كانيايي رخساره هاي مختلف دگرگوني در متابازيت هاي مختلف و گاه در يك متابازيت، و يا به عبارت بهتر تغييرات تركيب آمفيبول در هر تک نمونه از متابازيت ها از مركز به حاشيه يا بر عكس، به روشني حاكي از تغييرات فشار ـ دماي متابازيت ها در مراحل تكاملي مختلف و نشان دهنده فرآيند فرورانش و راندگي اعمال شده در منطقه مورد مطالعه در شرق ايران است.

 نسخه قابل چاپ

در حاشيه توده نفوذي قهرود در جنوب كاشان، رخنمونهايي از اسكارن ديده مي شود که در برخي از آنها بلورهاي گارنت ساختمان منطقه اي واضحي را نشان مي دهند. به منظور تعيين نوع ساختمان منطقه اي در اين گارنتها بررسي نقطه اي SEM از مركز به سمت حاشيه بلور انجام شد. نتايج حاصل نشان داد كه گارنتها متعلق به سري گرانديت (گروسولار - آندراديت) و ناحيه بندي در آنها نوساني و پيچيده است. چگونگي تغيير عناصر Al و Fe از مركز به سمت حاشيه گوياي آن است كه نوسان از مركز تا حاشيه بلور در ميزان دو عضو انتهايي گروسولار و آندراديت در سري محلول جامد گرانديت رخ داده است، لذا ساختمان منطقه اي گارنتها هنگام رشد بلور به وجود آمده و فرآيند نشر در تشكيل آنها نقشي نداشته است. با اين وجود تركيب گارنت در حوالي برخي از شكستگيها متفاوت بوده و اين تفاوت در تصوير BSE كاني ديده مي شود. لذا ساختمان منطقه اي ايجادشده در اثر نشت آبگونها در كاني به صورت موضعي به هم خورده است. الگوي تغييرات X_Grs از مركز به حاشيه بلور نشان مي دهد كه عامل اصلي ايجاد ساختمان منطقه اي نوساني در گارنتهاي منطقه، ناآميختگي در سيستم دوتايي گروسولار ـ آندراديت بوده كه با تغيير در تركيب آبگونهاي گرمابي ادامه يافته است. حفظ ساختمان منطقه اي گارنت در مقياس چند ميكرون و وجود مرزهاي ناگهاني در تغيير تركيب شيميايي بلورهاي گارنت نشان دهنده آن است كه اسكارنهاي منطقه پس از تشكيل، تحت تاثير گراديان گرمايي بعدي، مانند دگرگوني ناحيه اي، كه باعث ايجاد نشر و از بين رفتن ساختمان منطقه اي شود، قرار نگرفته اند.

 نسخه قابل چاپ

در مجموعه افيوليتي خوي (شمال غرب ايران) سه نوع كوارتزيت به همراه رگه هاي سيليسي قابل تشخيص اند: كوارتزيت هاي توده اي، رگه هاي سيليسي موجود در آمفيبوليت ها و رگه هاي سيليسي موجود در چرت هاي راديولردار. كوارتزيت هاي توده اي از پورفيروكلاست هاي كوارتز به همراه نئوبلاست هاي تغييرشكل يافته و بسيار كوچك كوارتز تشكيل شده اند. اين كوارتزيت ها نشان دهنده رژيم I تغيير شكلي و تبلور مجدد با تورم دانه ها هستند. رگه هاي سيليسي موجود در چرت ها داراي آلودگي هايي از كربنات مس بوده و در مقطع نازك مي توان دانه هاي بسيار درشت كوارتز با پيوندگاه نقاط سه گانه خوب توسعه يافته را مشاهده کرد. الگوي پراكندگي محور c آنها داراي سمتگيري خاصي نيست. الگوي پراكندگي محورهاي c در رگه هاي كوارتزي موجود در آمفيبوليت ها با سيستم لغزشي لوزي رخ و منشوري در راستاي محور <a> همخواني دارد. عملكرد آب در رگه هاي كوارتزي باعث ايجاد ساختارهاي انحلالي و ته نشست كاني هاي رسي شده است. آناليز نيمه كمّي SEM روي حفره هاي انحلالي حاصل از عملكرد آب نشان دهنده مقادير بالاي آب است.

 نسخه قابل چاپ

تغييرات کاني شناختي خاك روي دشت سيلابي و پادگانه هاي آبرفتي - دلتايي سفيدرود در استان گيلان مورد مطالعه قرار گرفت. اجزاي مختلف خاك پس از حذف مواد آلي، كربنات كلسيم، و اكسيدهاي آهن و آلومينيوم به وسيله سانتريفيوژ جدا شد. شناسايي كانيها در بخش رس ريز و درشت با دستگاه پراش پرتو ايكس انجام شد. همچنين با استفاده از ريز ريخت شناختي و تهيه مقاطع نازك، كانيهاي اوليه خاك نيز مورد مطالعه قرار گرفتند و در نتيجه معلوم شد که كوارتز، ميكا، فلدسپار، كلريت و اپيدوت كانيهاي اوليه غالب بخش شن و سيلت درشت را تشكيل مي دهند. در بخش رس كانيهاي كلريت، اسمكتيت، ايليت، كائولنيت و كانيهاي مختلط نامنظم مشاهده شدند. كلريت از دشت سيلابي به سمت پادگانه مياني (₂T) و بالايي (T₁) و در نتيجه افزايش سن و كاهش pH به كانيهاي اسمكتيت، اسمكتيتهاي با هيدروكسيد بين لايه اي و برخي كانيهاي مخلوط نامنظم تبديل شده است. براي انتقال هيدروكسيدها از بين لايه هاي رسهاي 2:1 و شناسايي نوع رس از سه روش استفاده شد. تنها يكي از اين روشها) شستشوي رس با اسيد كلريدريك 05/0 نرمال و سپس گرم کردن نمونه تا 400 درجه سانتيگراد و در نهايت قرار دادن آن در سود نيم نرمال در حال جوش) توانست هيدروكسيدهاي بين لايه اي را از بين رسهاي 2:1 آزاد کند و مشخص شد كه كاني فوق از نوع اسمكتيت (HIS) است

 نسخه قابل چاپ

محدوده مورد بررسي بخشي از رشته كوههاي طارم واقع در 40 كيلومتري شمال شهر زنجان است. اين محدوده عمدتا از سنگهاي آتشفشاني رسوبي و نفوذي ترشيري تشكيل يافته كه غالب آنها دچار دگرساني گرمابي شده اند. به طور كلي دگرسانيهاي گرمابي منطقه مورد مطالعه بر اساس جايگاه زمين شناسي در دو گروه اصلي قرار مي گيرند، (1) دگرسانيهاي گرمابي منطقه اي شامل انواع دگرسانيهاي پتاسيك، سريسيتيك و پروپيليتيك، (2) دگرسانيهاي گرمابي تحت كنترل ساختاري شامل سه نوع دگرساني آرژيليك و آلونيتي. بررسي هاي كاني شناختي نشان داد که مهمترين كانيهاي انواع دگرسانيهاي آرژيليتي ـ آلونيتي عبارتند از: كانيهاي گروه آلومينيم ـ فسفات ـ سولفات (APS) به ويژه آلونيت و جاروسيت +كانيهاي رسي (كائولينيت، مونتموريلونيت، ايليت، كاني مخلوط لايه ايليت/ اسمكتيت)+ كلريت + سريسيت + كوارتز + ژيپس + پيريت؛ كه مقدار كمي، دانه بندي و درجه تبلور آنها در انواع مختلف اين گروه از دگرسانيها متفاوت است. براي تعيين دماي دگرساني آرژيليزاسيون، از فاكتور درجه تبلور ايليت (IC) استفاده شد و نتايج محاسبات نشان داد كه دماي تشكيل ايليت بين 200 تا C^o 240 است. نتايج حاصل از اين تحقيق حاكي از شباهت زياد دگرسانيهاي آرژيليتي ـ آلونيتي منطقه مورد مطالعه با دگرسانيهاي آرژيليك وراگرماي نوع سولفيداسيون بالا در مناطق فرورانش قوسهاي قاره اي است .

 نسخه قابل چاپ

در کانسار باريت اردکان، همراه با رگه هاي معدني باريت دو گروه کاني هاي مس دار شناسايي شده اند. کانيهاي هيپوژن مس دار عبارتند از کالکوپيريت و کالکوزيت که پيريت آن را همراهي مي کند، و کاميهاي سوپرژن عمدتا شامل سولفيدهاي ثانوي مس (از قبيل کووليت، ياروويت و آنيليت ) کربنات هاي مس دار (مالاکيت و آزوريت ) و اکسيدهاي مس (کوپريت) هستند. کالکوپيريت مهم ترين کاني مس دار است که به کانيهاي سوپرژن مس دار دگرسان شده است. پديده تار نيش (کدرشدگي) به صورت هاله و رگچه هايي در طور درزها، شکستگي ها و مرز دانه هاي کالکوپيريت ديده مي شود. اين پديده با رنگهاي آبي پررنگ، آبي کم رنگ، صورتي، زرد و خاکستري تيره بر روي کالکوپيريت قابل مشاهده است. فازهاي تشکيل دهنده تار نيش در کالکوپيريت به طريق SEM-EDXA مورد مطالعه قرار گرفته است. توالي دگرساني کالکوپيريت طي فرآيند اکسايش به صورت زير است : کالکو پيريت (CuFeS₂)، کووليت (CuS)، ياروويت (Cu₉S₈) ، اسپيونکوپيت (Cu₃₉S₂₈)، گيريت (Cu_1/6S) و آنيليت(Cu_1/75S) ، يعني هوازدگي و اکسايش سبب ايجاد يک سري تغييرات از کالکوپيريت تا آنيليت شده است. اين تغييرات شامل تغيير کلي در نسبت Cu/Fe و نسبت Cu/S است که نتيجه نهايي اين تغييرات تشکيل کانيهاي فقير از آهن و گوگرد و غني از مس است. طي هوازدگي کالکوپيريت به کووليت، به طور هم آهنگ از ميزان آهن کاسته شده و بر ميزان مس افزوده شده است. با ادامه هوازدگي نسبت Cu/S از 0.9 در کووليت به 1.12 در ياروويت، 1.45 در اسپيونکوپيت، 1.64 در گيريت و به 1.77 در آنيليت افزايش يافته است. هوازدگي کالکوپيريت در کانسار ياريت اردکان عمدتا به علت عملکرد واکنشهاي پيلي است

 نسخه قابل چاپ

توده هاي گرانيتوئيدي جنوب دامغان، با روند شمال شرقي - جنوب غربي در نهشته هاي آتشفشاني و آتشفشان آواري ائوسن و نهشته هاي كربناتي كرتاسه جايگيري كرده اند. مطالعات اخير معلوم کرده است كه ميزان Al هورنبلند در گرانيتوئيد هاي كالكوآلكالن به طور خطي با فشار تبلور تغيير مي كند، لذا وسيله اي را براي تعيين عمق جايگيري پلوتون فراهم مي نمايد. بر اساس نتايج حاصل از تجزيه ريزگمانه الکتروني، كاني هاي آمفيبول موجود در اين توده ها بر اساس تقسيم بندي ليك در قلمرو كلسيك واقع شده و از نوع اكتينوليت، اكتينوليت - هورنبلند و مگنزيوهورنبلند هستند. فشارِ جايگيري اين توده ها با استفاده از ميزان Al هورنبلند در حدود 51/0 تا 98/0 كيلوبار ( در عمق تقريبي 8/1 تا 5/3 كيلومتري) تغيير مي كند. دماي تعادل كاني ها، با دماسنج هاي مختلف محاسبه شد و از 613 تا 772 درجه سانتي گراد تغيير مي كند.

 نسخه قابل چاپ