بانک مقالات بلورشناسي و كاني شناسي

خواص اپتيکي چاه هاي کوانتومي چندتايي In_0.5Ga_0.5N/GaN و آلياژ In_xGa_1-xN در ناحيه فرو سرخ دور (Far-IR) مورد بررسي قرار گرفته اند. طيف بازتابي چاه کوانتومي چندتايي In_0.5Ga_0.5N/GaN با زير لايه GaAs در ناحيه فروسرخ دور، با استفاده از تقريب محيط موثر، و پاسخ آن به نور قطبيده مايل s و p بررسي شده است. طيف حاصله و پاسخ تابع دي الکتريک اطلاعات مفيدي از سهم فونوني و پلاسموني در چاه کوانتومي را ارائه مي نمايد. همچنين کسر مولي ترکيبات در آلياژ و تغييرات محل مدهاي اپتيکي وسيله مناسبي جهت اندازه گيري ميزان حاملهاي آزاد و ميزان کسر مولي در نمونه هاست. در بررسي طيف بازتابيInxGa1-xN، دو ناحيه Reststrahlen جدا از هم با بسامدهايي نزديک GaN خالص و InN خالص به ازاي مقادير مختلف ترکيب مشاهده شده اند. با کاهش غلظت هر ترکيب در آلياژ، هر ناحيه به سمت بسامدهاي پايين تر با دامنه کمتر جابه جا مي شوند. آناليز تابع دي الکتريک، تغييرات بسامد مدهاي اپتيكي طولي LO و عرضي TO آلياژ را با تغيير x نشان مي هد. در حالت آلاييده تغيير بسامدهاي مد LO به علت جفتيدگي مد فونون و پلاسمون مشاهده مي شود.

 نسخه قابل چاپ

هيدروكسي آپاتيت (HA) اصلي ترين جزء معدني سازنده استخوان و دندان است. اين بيوسراميك قابليت رشد استخوان را زياد مي كند و هنگامي كه بافتهاي استخوان بر سطح اين سراميك رشد مي کنند با آن تشكيل يك پيوند شيميايي محكم مي دهند. در اين کار پژوهشي ريخت شناسي پودر HA سنتز شده به وسيله ميكروسكوپ الکتروني تابش ميداني جاروبي FESEM مورد بررسي قرارگرفته است. علاوه بر اين تركيب فازي و مولكولي با XRD روشهاي و اسپكتروسكوپي فروسرخ(FTIR) بررسي شدند. نتايج به دست آمده نشان مي دهند كه با استفاده از روش سنتز به كار رفته پودرHA با خلوص بالا ته نشين مي شود. اين پودر داراي ذرات با ريخت شناسي ميله اي شكل كوتاه و متوسط ابعاد تقريبي طول و قطر ذرات اوليه ته نشين شده، به ترتيب 200nm و 50nm است. رها کردن ذرات معلق براي مدتي پس از افزودن محلول اسيدي، باعث افزايش ابعاد، كاهش سطح ويژه ذرات و نيز بروز تغييراتي در ريخت شناسي و شكل آنها مي شود. همچنين ديده شد كه ذرات پودر HA سنتز شده سمتگيريهاي ويژه اي دارند.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

چهارگوش برندق، واقع در شمال شرق زنجان، بخشي از حوزه چند فلزي طارم - زنجان است. شواهد صحرايي و مطالعات ميكروسكوپي نشان از رابطه نزديك بين بي هنجاري هاي زمين شيميايي بدست آمده و زون هاي دگرسان ناحيه دارند. بر اساس مشاهدات صحرايي و مطالعات كاني شناسي اين زون هاي دگرسان از لحاظ وسعت، موقعيت مكاني، و مجموعه كانيهاي تشكيل دهنده، متفاوت بوده و در امتداد زون برشي منطقه و حاشيه رودخانه قزل اوزن گسترش دارند. زون هاي دگرسان اصلي مرتبط با زون برشي منطقه، به دو نوع جدا از هم دگرساني 1) اسيد سولفاتي هيپوژن (مثل زون هاي سيليسي، آلونيتي، آرژيليك پيشرفته، سريسيتي، و پروپليتيك) و 2) اسيد سولفاتي سوپرژن (با مجموعه كانيايي جاروسيت، آلونيت، ليمونيت، گوتيت، ژيپس و سولفور طبيعي) طبقه بندي مي شوند. زون دگرساني حاشيه رودخانه قزل اوزن شامل انواع دگرساني هاي با pH خنثي (زون هاي آرژيليكي، كالك سيليكاتي و زئوليتي) است. در کل اين زون هاي دگرسان در اثر عملكرد يك سيستم زمين گرمايي وسيع طي اليگوسن فوقاني - ميوسن مياني تشكيل شده اند. نتايج بدست آمده حاكي از آن است كه تفاوت در ميزان واكنش آبگونها با سنگهاي دربرگيرنده باعث ايجاد اين دو نوع دگرساني شده است. با توجه به نوع زون هاي دگرسان و نتايج به دست آمده از بررسي هاي زمين شيمي اكتشافي، اين ناحيه داراي پتانسيل مناسبي براي اكتشاف ذخاير طلا و نقره اپي ترمالي (وراگرمايي) و چند فلزي (طلا – نقره – مس - سرب - روي) است.

 نسخه قابل چاپ

نفوذ توده گابروديوريتي چاه قند در سنگهاي دگرگون ناحيه اي زون سنندج - سيرجان در شمال شرق ني ريز باعث تشكيل هاله دگرگوني همبري شده است. هورنفلس هاي متنوع رسي حاصل اين دگرگوني همبري هستند. توزيع كانيها در هاله چاه قند وجود سه زون كرديريت، آندالوزيت، و سيليمانيت را نشان مي دهد. بررسي واكنشهاي دگرگوني و روابط فاز فشاري حدود 5/2 تا 5/3 كيلوبار و دماي500 تا 600 درجه سانتيگراد براي زون آندالوزيت و دماي حدود700 درجه سانتيگراد براي زون سيليمانيت را مشخص مي كند. علاوه بر سيليمانيت منشوري در زون سيليمانيت، فيبروليت در زون هاي ديگر تشكيل شده است. به نظر مي رسد كه شستشوي كاتيوني و دگرشكلي مهمترين عوامل تشكيل فيبروليت در هاله دگرگوني همبري چاه قند باشند. با توجه به حضور فيبروليت در سنگهاي دگرسان دور از هاله، فيبروليت در محدوده پايداري سيليمانيت تشكيل نشده است بلكه در دماي پايين تري به وجود آمده است. با توجه به معادل دانستن حضور فيبروليت در سنگها، با حضور سيليمانيت به منظور تعيين دما و فشار دگرگوني، حداقل در سنگهاي دگرسان هاله هاي دگرگوني همبري، با اشكال همراه است.

 نسخه قابل چاپ

سنگ هاي آذرين بنيان سد كرج بيشتر از گابرو، ديوريت و مونزوديوريت - مونزونيت تشکيل شده اند كه به صورت موضعي به وسيله دايكهاي تاخيري قطع شده اند. حاشيه هاي بالايي و پاييني اين مجموعه داراي بافت پرفيري (حاشيه انجماد سريع) با تركيب گابرويي بوده كه از پايين به بالا به تدريج به گابرو همسان دانه، ديوريت و سپس مونزوديوريت - مونزونيت تغيير مي يابد. نتايج تجزيه شيميايي الكترون ميكروپروب پلاژيوكلازها و پيروكسن هاي انواع مختلف سنگ هاي مورد مطالعه از حاشيه پاييني به سمت بالا نشان دهنده يك فرايند تفريقي است، به طوري كه نمونه هاي حاشيه انجماد سريع كه نشان دهنده تركيب اصلي ماگماي اوليه است داراي Mg^¹ (در پيروكسنها) و An% (در پلاژيوكلازها) حد واسط نمونه هاي مونزونيتي و گابرويي هستند. به علاوه افزايش سنگ هاي آذرين بنيان سد كرج بيشتر از گابرو، ديوريت و مونزوديوريت - مونزونيت تشکيل شده اند كه به صورت موضعي به وسيله دايكهاي تاخيري قطع شده اند. حاشيه هاي بالايي و پاييني اين مجموعه داراي بافت پرفيري (حاشيه انجماد سريع) با تركيب گابرويي بوده كه از پايين به بالا به تدريج به گابرو همسان دانه، ديوريت و سپس مونزوديوريت - مونزونيت تغيير مي يابد. نتايج تجزيه شيميايي الكترون ميكروپروب پلاژيوكلازها و پيروكسن هاي انواع مختلف سنگ هاي مورد مطالعه از حاشيه پاييني به سمت بالا نشان دهنده يك فرايند تفريقي است، به طوري كه نمونه هاي حاشيه انجماد سريع كه نشان دهنده تركيب اصلي ماگماي اوليه است داراي Mg^¹ (در پيروكسنها) و An% (در پلاژيوكلازها) حد واسط نمونه هاي مونزونيتي و گابرويي هستند. به علاوه افزايش Mg^¹ پيروكسن نمونه هاي حاشيه انجماد سريع حاشيه بالايي نسبت به حاشيه پاييني مويد تفريقي است به صورت انتشار گرانشي. همچنين با پيشروي تفريق، K₂O ,Na₂O، و عناصر ناسازگار افزايش، وAl₂O₃ , MgO , CaO, FeO، و عناصر سازگار كاهش يافته و نمونه هاي مورد مطالعه در نمودارهاي LogLa-LogNi و LogZr-LogNi در يك خط نسبتا مستقيم و تقريبا افقي كه نشانه فرايند تفريق است قرار مي گيرند.

 نسخه قابل چاپ

تركيب (Bi_0.25 Sb_0.75)₂ Te₃ بلوري نيمرسانا با خاصيت ترموالكتريك نوع P براي كاربرد در سردكننده هاي ترموالكتريكي است. براي ساخت اين تك بلور عناصر مورد نياز Bi، و Sb، و Te با درجه خلوص 99.999 در كپسول كواتز در خلا torr  10^-6ذوب و به سرعت تا دماي اتاق سرد مي کنيم. بدين ترتيب محلول جامدي از اين عناصر تهيه مي شود. به منظور بلوري كردن، محلول جامد به دست آمده، به روش رشد ناحيه اي با آهنگ رشد 8mm/h (سرعت حركت كوره) در دماي 700°C رشد داده مي شود و براي تنش زدايي نمونه ها در دماي370°C  به مدت 24 ساعت تحت عمليات گرمايي قرار مي دهيم. در اين مقاله، فرآيند رشد بلور و نقش مواد آلاينده در بهبود خواص ترموالكتريكي بررسي مي شود. مطالعات ساختاري انجام شده با پرتو X، تشكيل فازهاي مورد انتظار را نشان مي دهد. براي مشخص كردن كيفيت رشد بلورها از تصاوير SEM استفاده مي شود. بيشترين ضريب بهره در حالت بهينه

 Z = 3.15×10^-3K-¹ به دست مي آيد.

 نسخه قابل چاپ

يكي از منابع مهم خطا ضمن آماده سازي نمونه هاي معدني و زمين شناسي براي تجزيه شيميايي، آلودگي به عناصر مختلف ناشي از دستگاه هاي آماده سازي است. در اين ميان آسيابها و دستگاه هاي پودر كننده، نقش مهمي در اين آلودگي دارند. در اين کار پژوهشي نمونه هاي مختلف سنگ و کانه با درجه سايندگي متفاوت با يک آسياب رينگي كربور تنگستن پودر شده و با دستگاه XRF مورد تجزيه قرار گرفتند. معلوم شد كه اين نمونه ها به مقدار قابل توجهي به وسيله دو عنصر  Coو W آلوده شده اند كه اين آلودگي با درجه سختي نمونه و نيز زمان حضور آنها در آسياب رابطه مستقيم دارد. همچنين مشخص شد كه حضور دو عنصر Co و  Wدر نمونه در مواردي باعث ايجاد تداخل هاي طيفي گسترده اي در روش تجزيه XRF شد، به طوريكه تجزيه بعضي عناصر ديگر را نيز با مشكل مواجه مي كنند و بايد با روش هاي مناسبي در جهت حذف يا كاهش اثر اين تداخل ها كوشش کرد

 نسخه قابل چاپ

در اين كار تحقيقاتي امکان سنتز كمپلكس پتاسيم نيكل هگزاسيانوفرات روي پايه زئوليت طبيعي کلينوپتيلوليت به منظور افزايش کارايي آن براي حذف ⁺Cs از پسماندهاي راديواكتيو، مورد بررسي قرار گرفته است. با توجه به کارهاي انجام شده مشاهده شد که در غلظتهاي بالاي سديم ميزان جذب اين راديونوکلئيد به وسيله کلينوپتيلوليت پايين است، با نشاندن کمپلکس پتاسيم نيكل هگزاسيانوفرات روي کلينوپتيلوليت طبيعي، کارايي آن براي هدف بالا افزايش يافت. در ابتدا کمپلکس پتاسيم نيكل هگزاسيانوفرات سنتز و با روشهاي ICP-AES،XRD و SEM مورد شناسايي قرار گرفت. سپس ساختار زئوليت طبيعي کلينوپتيلوليت و نيز زئوليت بار شده با کمپلکس مذکور به روشهاي XRD،SEM ، EDS و IR مورد شناسايي قرار گرفت و وجود اين کمپلکس روي زئوليت تاييد شد. ميزان جذب سزيم در حضور غلظتهاي متفات يون سديم براي کلينوپتيلوليت و کلينوپتيلوليت بار شده با پتاسيم نيكل هگزاسيانوفرات (CFC) اندازه گيري شد که نتايج نشان دهنده بهبود جذب آن به وسيله CFC است.

 نسخه قابل چاپ

از آنجا كه خواص ترمو - مكانيكي سراميكهاي مهندسي بستگي زيادي به نوع ريزساختار تحول يافته و ماهيت فازهاي مرزدانه اي تشكيل شده در ضمن تفجوشي دارد، در اين کار پژوهشي در اولين گام سعي شد تا براي سراميكهاي بر پايه سيليسيم، به خصوص نيتريد سيليسيم، مراحل آماده سازي نمونه كه مقدمه اي بر مشاهدات ميكروسكوپي هستند، بهينه سازي شود و در مرحله بعد چگونگي آناليز تصاوير از نظر دانه بندي و فازهاي امورف و يا احتمالا بلوري شدن در مرزدانه ها مورد بررسي قرار گرفته است. بر همين اساس پس از آماده سازي سطح، فرايندهاي مختلف حکاکي گرمايي، شيميايي و پلاسما، انواع ابزارهاي مشاهده و آناليز تصاوير بدست آمده مورد مطالعه قرار گرفتند. براي شناسايي ماهيت فازهاي ثانويه بين دانه اي از ميكروسكوپ الكتروني تراگسيلي (TEM) در مد پراش، پاشندگي انرژي (EDS)، و پراش پرتو X استفاده شده، و در ضمن روشي نو در تهيه نمونه براي مشاهده با TEM، ارائه شده است. در اين بررسي بلوري شدن فاز بين دانه اي با تغيير در مقادير اكسيدهاي Y₂O₃ و Al₂O₃ به عنوان كمك تفجوش و نيز چرخه هاي گرمايي به منزله پسا تفجوشي مورد بررسي قرار گرفت به طوريکه نتايج، بلوري شدن فازهاي مرزدانه اي را در گستره 1450-1100 درجه سانتيگراد به خوبي نشان مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

کلينوپتيلوليت در شرايط گرمابي و در حضور شاره هاي قليايي به فيليپسيت تبديل مي شود. غلظت يون هاي سديم و پتاسيم آبگون، دما، و زمان واکنش، متغيرهايي هستند که در اين کار پژوهشي مورد بررسي قرار گرفته اند. در اين کار آبگون قليايي پتاس و نمک طعام در غلظت هاي 1.25 تا 7.5 مول بر ليتر تهيه و در آزمايش ها مورد استفاده قرار گرفت. واکنش هاي گرمابي در دماي 100 و 150 درجه سانتيگراد انجام گرفت، و نتايج بررسي ها نشان داد که فاز فيليپسيت در دماي 100 و 150 درجه سانتيگراد و در حضور غلظت هاي بالاي حاصل مي شود. با افزايش زمان واکنش و نيز افزايش غلظت مقدار فيليپسيت سنتز شده، افزايش مي يابد. بررسي هاي XRD، تقارن تک ميل (راستگوشه کاذب) با ابعاد ياخته يکه a:10.104?، b:14.305?، c:14.618?، b:91.401° را براي آنها پيش بيني مي کند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله الگوهاي پراش XRD نمونه (0<y,x<1) K_xCu₃O₇ با استفاده از نرم افزار GSAS به روش ريتولد پالايش و برازش شدند. افزايش مقدار پتاسيم، x، در نمونه در الگوي پراش تغييراتي به وجود مي آورد كه از آن جمله رشد قله هاي جديد است که وجود آنها روي ساختار بلوري نمونه و مقدار X² (معياري كه ميزان عدم برازش مدل با داده ها را نشان مي دهد) اثر مي گذارد. جايگزيني پتاسيم به جاي باريم باعث تغييرات در محتواي اکسيژن در نمونه شده و نيز مكان نسبي صفحات Ba(K) در راستاي محورZ ها كاهش مي يابد. درصد فازي چارگوشي افرايش يافته و لذا گذار فاز چارگوشي به راستگوشه به كندي صورت مي گيرد و وارد کردن فاز چارگوشي در کاهش و بهبود مقدار X² موثر است و اين به معناي آن است که حتي در نمونه هايي که فاز غالب ساختاري چارگوشي است نيز ابررسانايي ديده مي شود.

 نسخه قابل چاپ

پلاياي ساغند ايران مرکزي، در 150 کيلومتري شمال خاوري شهرستان يزد واقع شده است. به منظور بررسي روند تکاملي شورابه ها و تاثير خاستگاه آنها بر تغييرات کاني شناسي و هيدروژئوشيمي پلايا، کاني هاي تبخيري با ارزش، 21 نمونه شورابه به صورت سيستماتيک از بخش هاي مختلف پلايا برداشت شدند. نمونه هاي جمع آوري شده براي تعيين غلظت يون ها به روش فلوئورساني پرتو ايکس (XRF) و تعيين ويژگي هاي کاني شناسي با استفاده از پراش پرتو ايکس (XRD) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج حاصل از اين دستاوردها، با داده هاي مشابه آن از چند درياچه نمکي بزرگ دنيا از جمله درياچه نمکي بزرگ و حوضه هاي دره مرگ ايالات متحده و نيز پهنه نمکي بزرگ آمريکاي شمالي، مقايسه شدند. نتايج تغييرات کاتيوني و آنيوني در شورابه هاي پلاياي ساغند نسبت به درياچه هاي ديگر نشان داد که اين شورابه ها از نظر ويژگي هاي هيدروژئوشيميايي و فيزيکوشيميايي به ويژه اسيديته، مشابه درياچه نمکي بزرگ ايالات متحده بوده، و نوع شورابه آن از نوع Na - K - Mg - Cl - So₄ يا شورابه هاي جوي قليايي است، به طوريكه بيشينه غلظت يون هاي مربوط به كلر با 41828، سديم 25538، و سولفات 21482 ميلي گرم در ليتر است. از ديدگاه کاني شناسي نيز هاليت، ژيپس، و باسانيت فراوانترين کاني تبخيري در اين پلايا هستند که نشان دهنده تکامل بالاتر شورابه هاي پلاياي ساغند در مقايسه با پلاياي ديگر است.

 نسخه قابل چاپ

كاني سيليكات كلسيم پتاسيم ميسريت پس از يك دوره طولاني تحليل نادرست از فرمول شيميايي و ساختار بلوري از سال 1891، بالاخره در سال 1975 توسط اسکات¹ به صورت يك ساختار سيليكات زنجيره اي در سيستم تري کلينيک با فرمول [ca_5.51M³⁺_0.49](Si₆(O,OH)₁₅)(Si₂O₇)(F,OH)₂0.25H₂O((k_1.29₂₁ مورد شناسايي قرار گرفت. اسکات، ضمن تعيين پارامترهاي ياخته اوليه، مکان كليه اتم ها در آن را نيز تعيين كرد و نشان داد که در اين ساختار برخي از ناخالصي ها نظير Y⁺³ و Ce³⁺ و ... در مکان Ca²⁺به صورت محلول جامد حضور دارند. ساخت اين تركيب در سال 1999 توسط پينکني² و بل³ به روش شيشه سراميكي تهيه شد و استحكام خمشي 235MPa و مقاومت شكست ?.?MPa.m^1/2 را براي اين تركيب گزارش کردند. در اين كار پژوهشي، ساخت سه تركيب با پايه ميسريتي به روش شيشه سراميكي مورد بررسي قرار گرفت. نتايج اين كار با استفاده از دستگاه هاي DTA و XRD نشان داد كه ساخت اين تركيب تنها با استفاده از افزودني هايي نظير امكان پذير است. استفاده از افزودني هاي ديگر نظير Al₂O₃ و Be2O3 در كنار Ce³⁺به افزايش فاز ميسريت به عنوان فاز غالب منجر خواهد شد. ريزساختار اين تركيب به صورت ميله هاي در هم تنيده به قطر 1 ميكرون و طول بيش از 20 ميكرون است. اين ريزساختار خواص نمونه را از نظر استحكام مكانيكي بهبود خواهد بخشيد.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ