پاسخ به:مقالات مطالعات و پژوهش هاي شهري منطقه اي
مقاله حاضر با هدف تحليل سنجش عوامل موثر بر مشارکت شهروندان در مديريت شهري و بر اساس يافته ها و نتايج يک بررسي ميداني از منطقه 4 شهر تبريز تهيه شده است. روش جمع آوري اطلاعات بر مبناي کتابخانه اي، اسنادي و نيز ميداني (پرسشنامه اي)، و نوع تحقيق کاربردي- توسعه اي و روش مطالعه اسنادي- تحليلي و پيمايشي بوده است. براي تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شده است. روش هاي آماري مورد استفاده در اين تحقيق کندال، رگرسيون چند متغيره و اسپيرمن است. و در نهايت، از اين پژوهش نتايج زير به دست آمده است: 1- ارزيابي شهروندان از پيامدهاي مشارکت مثبت بوده، بيشتر شهروندان معتقد بودند که مي توانند با مشارکت در مديريت شهري تاثيرگذار باشند. مطالعات به دست آمده نشان مي دهد که بيشترين مشارکت، برگزاري مراسم و جشن هاي محلي و کمترين مشارکت مربوط به اطلاع رساني مشکلات به مديران شهري بوده است؛ 2- هر چه ميزان رضايتمندي افراد از خدمات رساني مديران شهري بيشتر باشد، به همان ميزان تمايل به مشارکت در مديريت شهري افزايش مي يابد که اين ميزان مشارکت در محدوده مورد مطالعه 42/0 است؛ 3- مطالعات به دست آمده نشان مي دهد که هرچه احساس مالکيت؛ يعني مدت زمان سکونت و نوع مالکيت (ملکي) بيشتر باشد، به همان اندازه مشارکت افزايش پيدا مي کند. مطالعات صورت گرفته، نشان دهنده اين است که در محدوده مورد مطالعه، احساس مالکيت 48/0 درصد تعيين کننده مشارکت در مديريت شهري بوده است؛ 4- و اينکه وضعيت اقتصادي و اجتماعي شهروندان برمشارکت تعيين کننده است، که با بررسي متغيرهاي اقتصادي و اجتماعي مشخص شد با بهتر شدن وضعيت اقتصادي و اجتماعي ميزان مشارکت هم بالا مي رود.
نسخه قابل چاپ
اهميت به کارگيري روش هاي عقلاني و نظام مند برنامه ريزي در مديريت و استفاده بهينه از منابع، به ويژه منابع طبيعي براي همگان روشن است. از آنجايي که توسعه کالبدي شهرها، نابودي اراضي کشاورزي و گسترش به سمت پهنه هاي آسيب پذير، نظير حوزه هاي سيلابي و نيز شيب هاي نامناسب را به دنبال دارد که در حقيقت باعث به هم خوردن تعادل و پايداري اکولوژيک در شهرها مي شود، ضرورت ارزيابي توان اکولوژيک کاربري توسعه شهري به معناي عينيت بخشيدن به قابليت بالقوه سرزمين مورد انتظار است. منطقه قزوين از جمله زيست بوم هايي است که دچار معضلات ناشي از عدم حاکميت نظام انضباطي بر منابع طبيعي است. در اين تحقيق، پس از مطالعه پارامترهاي اکولوژيک، اعم از پارامترهاي فيزيکي (شامل توپوگرافي، ارتفاع، شيب، خاک، سنگ مادر، بارندگي، دما و...) و پارامترهاي زيستي (شامل تراکم پوشش گياهي و مناطق حفاظت شده) که در کاربري توسعه شهري موثرند، شناسايي و نقشه سازي اين پارامترها در منطقه قزوين، به کمک سامانه اطلاعات جغرافيايي (GIS) انجام گرديد. سپس توان اکولوژيک منطقه مذکور به کمک مدل اکولوژيک کاربري توسعه شهري و بر اساس تناسب اراضي (از طريق منطق بولين) مشخص شد. براي اين کار، در هر يک از طبقات مدل فوق، شرايط و ويژگي هاي مناسب در منطقه با کد 1 و بقيه با کد صفر مشخص گرديد. سپس با ضرب لايه ها، ارزيابي توان توسعه شهري براي هر طبقه مشخص گرديد که نتايج نشان دهنده وجود تنها طبقه يک (مناسب) کاربري توسعه شهري درمنطقه مورد مطالعه است.
کيفيت زندگي شهري يکي از مهمترين حوزه هاي مطالعات شهري در کشورهاي مختلف است. اين مهم به دليل اهميت روزافزون مطالعات کيفيت زندگي در پايش سياست هاي عمومي و نقش آن به عنوان ابزاري کارآمد در مديريت و برنامه ريزي شهري است. کيفيت زندگي شهري معمولا از طريق شاخص هاي ذهني حاصل از پيمايش و ارزيابي ادراکات و رضايت شهروندان از زندگي شهري و يا با استفاده از شاخص هاي عيني حاصل از داد ه هاي ثانويه و به ندرت با استفاده از هر دو نوع شاخصه ها اندازه گيري مي شود. هدف مطالعه حاضر، توسعه و سنجش شاخص هاي کيفيت زندگي شهري در شهر نورآباد، استان لرستان با استفاده از شاخص هاي عيني و ذهني است. داده هاي مورد نياز با استفاده از پيمايش خانوارهاي شهري در شهر نورآباد جمع آوري شده و البته از برخي داده هاي ثانويه نيز بهره برداري گرديده است. 352 خانوار از بين تمام محلات شهر به شيوه تصادفي ساده براي مطالعه انتخاب شدند. روش هاي آماري از قبيل تحليل عاملي، تحليل رگرسيون چندگانه،ANOVA و T-test براي سنجش کيفيت زندگي و تحليل و ارزيابي روابط آن با برخي از خصوصيات فردي استفاده شد. مقايسه نتايج کيفيت عيني و ذهني زندگي در شهر نورآباد نشان مي دهد که 25 درصد خانوارها در حالت بهزيستي و 1/30 درصد در حالت محروميت قرار دارند؛ در حالي که 4/24 درصد آنها در حالت ناهماهنگي و 4/20 درصد در حالت انطباق قرار گرفته اند. هر چند که همبستگي بين ابعاد عيني و ذهني کيفيت زندگي بالا نيست، اما به طور کلي، يافته هاي تحقيق اهميت مطالعه همزمان ابعاد عيني و ذهني کيفيت زندگي را نشان مي دهد، که مي تواند به پيشبرد مطالعات کيفيت زندگي شهري کمک نمايد.
انتقال تکنولوژي و توسعه صنايع بزرگ، گسترش راه هاي ارتباطي، امکانات فرهنگي و ساير جاذبه هاي فريبنده در شهرهاي بزرگ، پيامدهايي نظير خالي شدن روستاها، تبديل روستاها به شهرهاي کوچک، همچنين تبديل شهرهاي کوچک و مياني به شهرهاي بزرگ و افزايش تعداد شهرها را سبب گرديده است. گسترش بي رويه و سريع، تراکم و تمرکز بيش از حد جمعيت در شهرهاي بزرگ سبب گرديده است که اين شهرها قادر به تداوم حيات سالم شهري نبوده، در واقع توان ارايه خدمات لازم براي ساکنان خود را نداشته باشد. با توجه به اين مسايل در شهرهاي بزرگ و براي توزيع رشد متعادل اقتصادي و اجتماعي و کنترل بي رويه آنها، ايجاد شهرهاي جديد پيرامون شهرهاي بزرگ در جهت کاهش جمعيت و جاذبه هاي آنها در فاصله مناسب از شهرهاي بزرگ پيشنهاد گرديده است. شهر جديد صدرا در فاصله 15 کيلومتري شمال غربي شيراز، به عنوان اولين شهر جديد در ناحيه شهري شيراز به منظور ساماندهي نظام سکونت و جذب سرريز جمعيتي مادرشهر شيراز و کاستن از بار مشکلات اين شهر ايجاد گرديده است. اين مقاله به بررسي ميزان عملکرد شهر جديد صدرا در جذب سرريز جمعيت مادر شهر شيراز و ميزان رضايتمندي ساکنان اين شهر مي پردازد. روش تحقيق در اين پژوهش، مبتني بر مطالعات کتابخآنهاي و اسنادي، مشاهدات ميداني، مصاحبه و به دست آوردن داده ها، از طريق پرسشنامه و تجزيه و تحليل اطلاعات با نرم افزار SPSS صورت پذيرفت. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که: تعداد زيادي از خانوارهاي ساکن در شهر جديد صدرا سرريز جمعيت شهر شيراز هستند؛ از جمله دلايل مهم مهاجرت خانوارها به شهر جديد صدرا؛ ارزان بودن زمين و مسکن بوده است. ميزان رضايت ساکنان شهر جديد صدرا در حد بسيار پاييني قرار دارد و بالاخره اين که، 1/61 درصد ساکنان شهر جديد صدرا، تمايلي به اقامت دايم در اين شهر ندارند. بر اساس يافته هاي پژوهش، ميان مدت زمان اقامت و ميزان رضايتمندي از شهر جديد صدرا، احساس تعلق مکاني و اقامت دايم در آن، کاسته شدن مشکلات و تمايل به ماندن دايم، تسهيلات و تجهيزات شهري و ميزان رضايتمندي از اين شهر و ساير متغيرها که در ادامه تحقيق خواهد آمد، رابطه معناداري وجود دارد.
تعيين اندازه جمعيت و ويژگي هاي مهم آن، مشخصات مسکن مورد استفاده جمعيت در يک مقطع زماني معين، شناخت کمبودها و نيازها و نيز امکانات بالقوه و استعدادهاي جمعيت و استفاده از اين شناخت در تهيه و ارزيابي برنامه هاي اجتماعي و اقتصادي براي توسعه آينده امري الزامي است. اين گونه اطلاعات مرجع و ماخذ مهمي براي توزيع عادلانه منابع مالي، خدمات دولتي در سطح کشور است. آگاهي مداوم از تغييرات ساختار جمعيتي در استاني مانند هرمزگان و شهري مانند قشم که در حال تحول سريع در زمينه هاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي است، از جمله ضروريات مسلم به شمار مي رود. اين مقاله با هدف بررسي تحولات جمعيتي سکونتي و پيش بيني جمعيت شهر قشم تا افق سال 1405 به عنوان يکي از شهرهاي کوچک اندام کشور تدوين يافته است. روش به کار گرفته شده در اين پژوهش توصيفي- تحليلي و کمي است. نتايج حاصله بيانگر اين است که جمعيت 25 هزاري شهر قشم (1385) با استفاده از نرم افزار پيش بيني جمعيت (People) در سال 1405 به 50900 نفر، و تعداد خانوار به 12662 عدد خواهد رسيد. بر اساس روش بر آورد خام ميزان نياز شهر قشم به واحد مسکوني جديد تا سال 1405 تعداد 6837 واحد مسکوني خواهد بود که اين تعداد بايد در دوره هاي مختلف با توجه به نياز ساکنان در هر دوره ساخته شوند. بنابراين، براي دستيابي به برنامه ريزي مطلوب مسکن در شهر قشم بايد ضمن شناخت وضع موجود مسکن و تسهيلات مربوطه، روند گذشته در شوونات اقتصادي و اجتماعي موثر بر بازار مسکن و تحولات مسکوني جامعه بررسي و تجزيه و تحليل گردد.
تحليل کاربري اراضي شهري؛ چگونگي استفاده، توزيع، حفاظت، ساماندهي مکاني – فضايي فعاليت ها و عملکردهاي شهري را بر اساس خواست و نيازهاي جامعه شهري، بررسي مي کند. امروز با توجه به رشد نابسامان کالبدي شهرها و بي تعادل در کاربري هاي موجود و از طرفي براي ارتقاي کيفي شهر نشيني و تعادل بخشي و ساماندهي و بهينه گزيني کاربري ها، اراضي شهر ها، از اهميت بسيار زيادي برخوردار است. در اين تحقيق، علاوه بر بررسي ديدگاه هاي نظري و روند عملي چگونگي تحليل کاربري اراضي شهري در ايران و جهان، براي نمونه به تحليل کاربري اراضي شهر نورآباد ممسني، به روش تحليلي و پيمايشي پرداخته شده است. شهر نورآباد، نمونه اي از اين شهر هايي است که براساس گسترش بي رويه و استفاده از زمين هاي مرغوب کشاورزي و همچنين پراکنش غير اصولي خدمات، دچار کمبود امکانات و خدمات در سطح شهر است. اين پژوهش جهت ساماندهي و تعادل بخشي و بالا بردن وضعيت کيفي زندگي شهري انجام گرفته است. در اين تحقيق، با روش توصيفي، تحليلي و پيمايشي، مسايل و کمبودهاي کاربري ها به طور جداگانه به صورت کمي و کيفي، با لحاظ کردن شرايط اجتماعي، اقتصادي و کالبدي شهر بررسي شده و با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) به تجزيه و تحليل کاربري ها پرداخته شده است. نتايج تحقيق نشان دهنده اين مطلب است که با توجه به وضع نامطلوب کاربري ها، به ارايه راهکارها و پيشنهادهايي همانند توجه دولت به مناطق روستايي، براي مهاجرت کمتر به شهر، مشخص کردن محدوده توسعه شهر، به دليل کاهش تخريب زمين هاي مرغوب کشاورزي، اصلاح بافت هاي روستايي که جزو محدوده خدماتي شهر شده اند، جهت حمل و نقل آسان، انتقال تجهيزاتي مثل، قبرستان و کشتارگاه از درون شهر به بيرون از شهر و انتقال کاربري هاي ناسازگار به خارج از شهر پرداخته، که ثمره آن تعادل بخشي به توزيع خدمات شهري و جلوگيري از گسترش بي رويه شهر خواهد بود.
ارزش ها طي فراگرد اجتماعي شدن به افراد منتقل و دروني مي شوند. ارزش ها بر نهادهاي اجتماعي اثر گذاشته، مهمترين ابزار جامعه براي برقراري انتظام اجتماعي هستند. از اين رو، نظريه پردازان توسعه، به ويژه توسعه روستايي، تحول ارزش ها و گرايش ها را شرط اساسي توسعه دانسته، بر اين اعتقادند كه مهم ترين وظيفه مجريان توسعه رخنه در رفتار اجتماعي افراد و گروه هايي است كه همكاري آنها در فراگرد توسعه اساسي است. به طور كلي، تغييرات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي رخ داده در كشور باعث متحول شدن نظام ارزشي جامعه روستايي گرديده است. هدف اين تحقيق، شناسايي مهمترين ارزش هاي اجتماعي جوانان روستايي و عوامل موثر بر آن است. جامعه آماري، شامل افراد 18 تا 30 ساله ساكن مناطق روستايي استان اصفهان هستند. در انجام اين پژوهش، از دو روش اسنادي و پيمايشي استفاده شد. براي جمع آوري داده هاي ميداني تحقيق با 544 جوان روستايي كه با استفاده از روش نمونه گيري چند مرحله اي انتخاب گرديدند، مصاحبه به عمل آمد. نتايج: 65.8 درصد جوانان روستايي از عام گرايي زيادي برخوردارند. از نظر ارجحيت جنسي براي 83.3 درصد پاسخگويان جنسيت فرزندشان تفاوتي نمي کند. 55.7 درصد جوانان روستايي تمايل کمي به زندگي در روستا دارند. بين خودپنداري طبقاتي و نگرش نسبت به طبقه مطلوب پاسخگويان تفاوت وجود داشته، در حالي که 34.6 درصد آنان خود را متعلق به طبقه پايين مي دانند، 2.4 درصد تعلق به اين طبقه را مطلوب ارزيابي نموده اند. 75 درصد اعتقاد کمي به وجود عدالت در جامعه دارند. بيشتر از 92.8 درصد جوانان روستايي داراي غرور ملي بوده، به ايراني بودن خود افتخار مي کنند. پاسخگويان از اعتماد کمي به دوستان خود برخوردار بوده، فقط 25 درصد پاسخگويان اعتماد زيادي به دوستان خود دارند. ميانگين انگيزه پيشرفت جوانان روستايي بالاتر از حد متوسط و تقديرگرايي کمتر از حد متوسط است. رضايت از زندگي، سطح تحصيلات، شرايط اقليمي و استفاده از رسانه هاي جمعي عواملي هستند که به طور مستقيم و سن، جنسيت، وضعيت تاهل، وضعيت اقتصادي، ارتباط با مراکز شهري و قابليت دسترسي روستا به طور غيرمستقيم بر ارزش هاي اجتماعي موثر هستند.
گردشگري صنعتي است كه توسعه آن نيازمند شناخت و آگاهي كافي از مسايل و عوامل موثر اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در هر منطقه است. شهرستان چابهار در منتهي اليه جنوب شرقي ايران و در يک محيط بکر و دور از هياهوي شهرهاي پرجمعيت و شلوغ کشور قرار دارد و با توجه به ويژگي هاي محيطي، جاذبه هاي فرهنگي و انساني آن (شهرستان چابهار با 228 جاذبه گردشگري شامل: 74 مورد جاذبه طبيعي، 44 مورد جاذبه فرهنگي- تاريخي و 110 مورد جاذبه انسان ساخت است) و نزديکي به کشورهاي حوزه خليح فارس، هند، افغانستان و پاکستان و همين طور برخوداري از منطقه آزاد تجاري - صنعتي، مي تواند با مديريت و برنامه ريزي علمي به قطب توريستي مهمي در سطح منطقه تبديل گردد و يکي از محورهاي مهم گردشگري کشور باشد. تحليل هاي حاصل از مدل SWOT نشان مي دهد که اين شهر علي رغم برخورداري از ظرفيت تبديل شدن به يک منطقه نمونه گردشگري، تعدد تصميم گيران و مسايل مديريتي، کمبود زير ساخت ها و ضعف تبليغات را به عنوان موانع اساسي در راه رسيدن به اين هدف در مقابل خود دارد. با اين حال، وجود زمينه اشتغال زايي، درآمد ارزي و سرمايه گذاري زير بنايي، به ترتيب با امتياز هاي وزني 0.40، 0.28 و 0.18 مهمترين فرصت ها و وجود آثار تاريخي، جاذبه هاي ورزشي - تفريحي و برخورداري از سواحل شني و جذابيت هاي طبيعي به عنوان نقاط قوت و جاذب در کنار امکان توسعه و اصلاح نهادهاي مديريتي، تقويت تبليغات، تعامل و هم فکري بين مسولان منطقه آزاد و سازمان هاي مرتبط با گردشگري و مردم و توسعه اکوتوريسم، از مهم ترين رهيافت ها به منظور توسعه گردشگري اين ناحيه تلقي مي گردند.
صنايع کوچک کارگاهي از يک سو به واسطه نقش و جايگاه انکار ناپذيرشان در ايجاد اشتغال موثر در شهرها و از سوي ديگر به دليل داشتن پيوند تنگاتنگ با بخش هاي ديگر اقتصادي نقش بسزايي در توسعه شهري دارد و مي تواند در فرايند توسعه ملي نيز موثر و سودمند واقع شوند.در اين مقاله، با استفاده از روش اسنادي و اطلاعات پرسشنامه اي و برداشت هاي ميداني، شاخص هاي بهره وري کل عوامل توليد در صنايع کوچک کارگاهي خرمدشت شهر بومهن، واقع در شرق کلانشهر تهران طي سالهاي 1388-1386 محاسبه شده و سپس با استفاده از روش هاي آماري پارامتري، ناپارامتري و نرم افزار SPSS و به کمک مطالعات پيمايشي، تاثير آن بر شاخص هاي توسعه شهري مورد آزمون قرار گرفته است. براي تجزيه و تحليل داده هاي بهره وري صنايع، از مدل تابع توليد کاب داگلاس استفاده شده است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد که: صنايع کوچک کارگاهي شهر بومهن از صرفه هاي مقياس برخوردار بوده است. نتايج اين تحقيق، حاکي از ان است که بين بهره وري صنايع کوچک کارگاهي و شاخص هاي توسعه - درآمد، رضايت از درآمد، برخورداري از امکانات - رابطه مثبت و معناداري وجود دارد. در پايان مقاله نيز راهکارهايي در زمينه بهبود کارايي هرچه بيشتر صنايع کارگاهي کوچک ارايه شده است.
پژوهش حاضر به بررسي پديده مهاجرت و آثار آن بر خانوارهاي مهاجر به شهر تهران پرداخته است. هدف تعيين ميزان تغييرات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي مهاجران و ميزان تاثير پذيري مهاجران از جنبه هاي مختلف محيطي در قالب تفاوت هاي اجتماعي، اخلاقي، رفاهي و نگرشي در مقايسه با افراد بومي است. تحليل نهايي اين پژوهش بر روي 400 خانوار، شامل 200 نفر ازمهاجران و 200 نفر افراد بومي (متولد تهران) به عنوان گروه گواه، در بين خانوارهاي معمولي ساكن در مناطق 3، 6 و 12 شهر تهران كه لزوما داراي فرزند بالاي 10 سال بوده اند، انجام گرفته است. نتايج پژوهش بر اساس تحليل هاي دو متغيري آزمون هاي تاو-كندال c و كاي اسكوار پيرسون نشان مي دهد كه رابطه معني داري بين تحرك اجتماعي و پايگاه اجتماعي مهاجران وجود دارد. همچنين بين تغيير وضعيت اخلاقي مهاجران و افراد بومي تفاوت معني داري وجود دارد كه در جريان تحليل مسير ميزان اثرات متغيرها بر تغيير وضعيت مهاجر و سپس ارزيابي مجدد فرد مهاجر و در نهايت، تاثير آن بر تمايل به مهاجرت معكوس و ماندگاري بررسي شده است. تبيين فرضيات با تكيه بر ديدگاه هاي كاركردي و كلاسيك مهاجرت صورت گرفته است.
