مقالات مطالعات برنامه درسی

پژوهش حاضر در صدد است عوامل موثر بر تعهد سازماني كاركنان آموزش و پرورش يزد را شناسايي و رتبه بندي كند. روش پژوهش، با توجه به ماهيت تحقيق توصيفي از نوع پيمايشي است. جامعه آماري اين پژوهش، كاركنان آموزش و پرورش يزد هستند كه از ميان آنان 116 نفر به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب شدند. بدين ترتيب، نخست با به كارگيري نظر خبرگان و كارشناسان و با استفاده از تكنيك دلفي، 35 مولفه موثر بر تعهد سازماني كاركنان شناسايي شد و در چهار گروه دسته بندي گرديد. اين عوامل در نهايت با استفاده از روش هاي آماري و تكنيك هاي MADM رتبه بندي شدند.
نتايج به كارگيري تكنيك هاي MADM، مانند AHP و TOPSIS نشان مي دهد از ميان عوامل چهارگانه موثر بر تعهد سازماني كاركنان، عامل سازماني/ مديريتي بر تعهد سازماني كاركنان آموزش و پروش يزد بيشترين تاثير را دارد. همچنين پيشنهاداتي براي بهبود و ارتقا تعهد سازماني كاركنان آموزش و پرورش يزد ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

مطالعه حاضر که با هدف شناخت فرايند ياددهي - يادگيري و زندگي تحصيلي دانش آموزان دختر پايه چهارم دوره ابتدايي در شهر تهران انجام پذيرفته، مطالعه اي کيفي است که از روش ارزشيابي «خبرگي و نقادي تربيتي» ارايه شده توسط «آيزنر» بهره گيري نموده و چهار مرحله توصيفي، تفسيري، ارزشيابي و مضمون يابي را در بر گرفته است. در پژوهش حاضر دو کلاس پايه چهارم مورد مشاهده و مقايسه قرار گرفته است. جهت جمع آوري اطلاعات از ابزارهاي مشاهده فرايند ياددهي يادگيري و تعاملات مدرسه اي، مصاحبه با مدير و معاون مدرسه، نيز معلمان و دانش آموزان پايه چهارم، پرسشنامه باز پاسخ معلمان پايه چهارم، تصويربرداري و ضبط تعاملات گفتاري استفاده به عمل آمد. برآيند مشاهدات حکايت از آن دارد که بين وضع موجود فرايند تعليم و تربيت و وضع مطلوب آن فاصله و شکافي عظيم حاکم است.

 نسخه قابل چاپ

سه سوسازي، راهبردي مناسب براي بهبود پژوهش و ارزشيابي است که ايده اوليه آن در دهه 1960 مطرح شد. در اين رويکرد، تلفيقي از روش هاي مختلف کمي و کيفي در فرايند پژوهش به کار گرفته مي شوند. به بيان کامل تر، روش هاي گوناگوني براي گردآوري داده ها، ارزشيابي و داوري بر روي داده ها، و بازنمايي يافته ها استفاده مي شوند تا تبيين هايي منطقي و معتبرتر از پديده يا مساله پژوهشي به دست آيد. سه سوسازي از تبيين هاي ناقص، سطحي، و ساده انگارانه جلوگيري مي کند. چهار نوع شناخته شده آن عبارتند از: سه سوسازي داده ها، سه سوسازي محقق، سه سوسازي نظري، و سه سوسازي روش شناختي.
علاوه بر اين، نوع ديگري از سه سوسازي بر مبناي انديشه هاي آيزنر تبيين ميشود که «سه سوسازي در بازنمايي يافته ها» ناميده شده است.

 نسخه قابل چاپ

خرده نظام ارزشيابي پيشرفت تحصيلي دانش آموزان در کشور ما به طور رسمي با تصويب اولين نظامنامه امتحانات مدارس در نظام آموزش و پرورش کشور شکل گرفت. بررسي آيين نامه ها و شرح وظايف تشکيلات مرتبط با اين خرده نظام نشان مي دهد که سياست گزاران و تصميم گيرندگان نظام آموزشي کشور همانند ارزشيابي از عملکرد تحصيلي دانش آموزان به ارزشيابي از نظام آموزشي کشورها توجه داشته اند.
تغيير در ساختار و برنامه هاي نظام آموزشي، توجه به ارزشيابي آموزشي را کمرنگ تر و نقش ارزشيابي پيشرفت تحصيلي را برجسته تر کرده است. در اين مقاله، روند خرده نظام ارزشيابي پيشرفت تحصيلي، پيگيري مي شود.

 نسخه قابل چاپ

تحقيق حاضر با هدف شناخت ميزان آگاهي معلمان دوره ابتدايي از نظريه هاي يادگيري و به کارگيري آن در فرايند تدريس انجام گرفته است. جامعه آماري تحقيق، معلمان ابتدايي شهر همدان در سال تحصيلي 1385-86 هستند که از ميان آن ها 310 نفر 226) نفر زن و 84 نفر مرد( به عنوان نمونه تحقيق و به روش طبقه اي تصادفي انتخاب شدند. براي جمع آوري اطلاعات از دو نوع ابزار شامل: آزمون سنجش ميزان آگاهي معلمان از نظريه هاي يادگيري و پرسشنامه به کارگيري نظريه هاي يادگيري بهره گرفتيم و داده ها با استفاده از آزمون هاي آماري t تک نمونه اي، t براي گروه هاي مستقل، U من ويتني، و تحليل واريانس مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و در نهايت نتايج زير به دست آمد:
ميزان آگاهي معلمان ابتدايي از نظريه رفتارگرايي در حد متوسط و از نظريه هاي شناخت گرايي و شناختي - اجتماعي پايين تر از حد متوسط بود؛ ميان ميزان آگاهي معلمان از نظريه هاي يادگيري و متغيرهاي: مدت دوره هاي آموزش ضمن خدمت، مدرک تحصيلي، رشته تحصيلي و سابقه تدريس معلمان تفاوت معناداري وجود داشت، اما تفاوت معناداري با متغير جنس ملاحظه نشد.
ميزان به کارگيري نظريه هاي يادگيري توسط معلمان بالاتر از حد متوسط بود و بيشترين ميزان آن به نظريه هاي رفتارگرايي و کم ترين ميزان به نظريه شناختي - اجتماعي مربوط مي شد؛ ميان ميزان به کارگيري نظريه هاي يادگيري توسط معلمان و متغيرهاي جنس، مدرک تحصيلي، سابقه تدريس معلمان معناداري وجود داشت، اما تفاوت معناداري با متغيرهاي: مدت دوره هاي آموزش ضمن خدمت و رشته تحصيلي معلمان ملاحظه نشد.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي فعاليت ها، بازدارنده هاي محيطي و ويژگي هاي فردي موثر بر يادگيري غير رسمي معلمان مدارس دولتي شهر اصفهان است. اين پژوهش با استفاده از طرح پژوهشي زمينه يابي انجام گرفت و جامعه آماري آن را همه معلمان مدارس دولتي در سه دوره تحصيلي نواحي پنجگانه شهر اصفهان در سال تحصيلي 1386-1387 تشکيل مي دهند. 370 معلم به عنوان حجم نمونه به روش تصادفي طبقه اي و با استفاده از فرمول تعيين حجم نمونه کوهن و همکاران (2000) انتخاب شدند.
ابزار اصلي گردآوري اطلاعات اين پژوهش، بر اساس پرسش نامه تعديل شده لوهمن (2003) است که پايايي کلي آن با استفاده از ضريب آلفاي کرانباخ 0.95 برآورد شد و متخصصان روان سنجي و موضوعي نيز روايي آن را به شکل صوري و محتوايي تاييد کردند.
يافته هاي پژوهش نشان داد ميانگين F=6.50) و (M=3.33 استفاده از فعاليت هاي يادگيري غير رسمي معلمان دوره دبيرستان بيش از معلمان دوره هاي ديگر است و اين تفاوت در سطح (p<0.05) معنادار مي باشد. هم چنين، نتايج آزمون t تک نمونه اي در ارتباط با بازدارنده هاي محيطي گوياي آن بود که «برقرار نکردن ارتباط با حيطه هاي شغلي همکاران، نداشتن شناخت، نداشتن پاداش هاي مالي مناسب و دسترسي نداشتن به فناوري کامپيوتر» کمتر از حد متوسط و «ويژگي هاي فردي: عشق به يادگيري و علاقه به زمينه حرفه اي خويش» بالاتر از حد متوسط بر يادگيري غير رسمي معلمان در هر سه دوره تحصيلي تاثير داشت.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي پژوهش حاضر، توسعه فنون موثر مصورسازي اطلاعات و پشتيباني از فرايندهاي آموزشي است. در اين پژوهش روش هاي سودمند مصورسازي براي دانش آموزان، به شکلي خاص مورد بررسي قرار مي گيرد. فنون مصورسازي براي ايجاد ساختار موثر تصاوير و گراف ها به کار مي روند تا دانش آموزان را به درک ساده تر اطلاعات موجود در کتابها و ديگر رسانه ها کمک کنند. مصورسازي اطلاعات فنوني را تثبيت مي کند که به دانش آموزان اجازه مي دهد محتواي تصوير، نماد و گراف را به شيوه ديداري در کتاب و ديگر منابع اطلاعاتي تبيين کنند و بتوانند از ابزارهاي موثر در کاربردهاي آموزشي بهره گيرند.
مصورسازي اطلاعات مي تواند به شيوه هاي گوناگون براي درک بهتر اطلاعات ديداري در کتاب هاي درسي، مانند: تاريخ، جغرافيا، زمين شناسي، زيست شناسي، رياضيات، آمار، رايانه، شيمي، و دروس رشته هاي هنري مانند: فيلم، سينما و گرافيک مورد استفاده قرار گيرد.
تصويرسازي تشبيه فضايي، کهکشاني، نمودار مارپيچي، چشم انداز ديواري و تحليل پويا از جمله روش هاي مهم مصورسازي به شمار مي آيند. از سوي ديگر، مهارت هاي سواد ديداري عاملي موثر در بهره گيري از مصورسازي اطلاعات است. نتايج اين مطالعه در تعامل کاربردهاي مصورسازي فوايدي براي دانش آموزان در بر دارد.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف مقايسه ميزان شيوع ناهنجاري هاي وضعيتي در اندام فوقاني دانش آموزان دختر و پسر دوره راهنمايي منطقه 2 آموزش و پرورش شهر تهران در سال 85-86 انجام گرفته است. در اين مطالعه، دانش آموزان دختر و پسر از 11 تا 15 سال در دو نمونه 921) پسر و 967 دختر( به صورت هدفمند انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و «صفحه شطرنجي»، «متر»، «تراز» و «آزمون استاندارد نيويورک»، از نمونه هاي در دسترس جمع آوري شد. براي اعلام درصد شيوع ناهنجاري هاي سر به جلو، شانه هاي نامتقارن، پشت گرد، کمرگود، پشت کج، پشت صاف، از درصد فراواني و براي بررسي ارتباط ميان «جنسيت» با ميزان شيوع ناهنجاري ها در اندام فوقاني از آزمون خيدو بهره گرفتيم.
يافته هاي تحقيق نشان مي دهد بيشترين و کمترين درصد فراواني ناهنجاري هاي اندام فوقاني با وضعيت بدني متوسط در دانش آموزان پسر دوره راهنمايي به ترتيب مربوط به ناهنجاري هاي پشت گرد 31.8) درصد( و پشت صاف 1) درصد( و در دختران به ترتيب مربوط به ناهنجاري هاي پشت گرد 47.1) درصد( و پشت صاف 5.9) درصد( است.
هم چنين بيشترين و کمترين درصد فراواني ناهنجاري هايي که با وضعيت بدني ضعيف در اندام فوقاني دانش آموزان پسر وجود دارند، به ترتيب ناهنجاري هاي پشت گرد 16.6) درصد( و پشت کج 0.9) درصد( را شامل مي شوند و در دانش آموزان دختر نيز، ناهنجاري هاي پشت گرد 18.6) درصد( و پشت صاف 0.8) درصد( وجود دارد؛ بنابراين پسران 82.89) درصد( در مقايسه با دختران 65.97) درصد( وضعيت بدني مطلوب تري دارند.
يافته هاي پژوهش نشان مي دهد رابطه معناداري ميان جنسيت و ناهنجاري هاي سر به جلو، شانه نامتقارن، پشت گرد، کمر گود .و پشت صاف در سطح 0.01 وجود دارد. پسران بيشتر در معرض ناهنجاري سر به جلو و دختران در معرض مبتلا شدن به ناهنجاري هاي پشت گرد، کمر گود، پشت صاف و شانه نامتقارن هستند.

 نسخه قابل چاپ

يكي از عوامل تاثيرگذار بر عملكرد رياضي دانش آموزان، دانش رياضي آن هاست. در سال هاي اخير، مدل دانش رياضي، مانند بسياري از موضوعات ديگر در آموزش رياضي، تكامل يافته است. مقاله حاضر، پژوهش ها و ديدگاه هاي مهم نظري را در مورد دانش مفهومي و دانش رويه اي رياضي مورد نقد بررسي و قرار مي دهد. نتايج بررسي، سه ديدگاه اساسي در اين حوزه را مشخص كرد.
نخست، مدلي يك بعدي از دانش رياضي ارايه شد، به طوري كه اين دانش (در ابتدا) بر اساس نوع به دانش مفهومي و رويه اي دسته بندي گرديد. با گذشت زمان و نياز به تغيير اين مدل، مدلي دو بعدي از دانش بر اساس نوع و كيفيت و در نهايت مدلي سه بعدي از دانش بر اساس نوع، عمق و آمادگي يادگيري پيشنهاد شد. به علاوه، ايده هاي متفاوتي در مورد رابطه ميان اين دو دانش مطرح شده است كه مهم ترين آنان عبارتند از: ديدگاه ناكنش ور،‌ ديدگاه كنش همزمان، ديدگاه بر هم كنشي پويا، ديدگاه تكويني و ديدگاه رفت و برگشتي.
بررسي ديدگاه هاي نظري موجود و نيز نتايج پژوهش حاضر نشان مي دهد مدل سه بعدي از دانش رياضي، نسبت به ساير مدل ها و نيز ديدگاه رفت و برگشتي درباره رابطه ميان دانش مفهومي و دانش رويه اي، نسبت به ساير ديدگاه ها دلالت كامل تري دارد.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر منزلت اجتماعي حرفه معلمي (دبير دبيرستان و آموزگار دبستان) و تغييرات آن را در ميان مشاغل جامعه در طول سه دهه گذشته مورد بررسي قرار مي دهد. براي اين منظور با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي، 902 نفر (584 مرد و 318 زن) انتخاب شدند. نتايج پژوهش نشان داد از ديدگاه شهروندان تهراني، حرفه معلمي منزلت اجتماعي متوسط رو به بالا دارد و اين جايگاه تحت تاثير پايگاه اقتصادي و اجتماعي آنان نيست. مطالعه روند منزلت اجتماعي حرفه معلمي نشان مي دهد جايگاه اين حرفه در دورهاي سي ساله، رو به كاهش بوده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله بر مبناي نظريه زباني «نقش گرايي نظام مند» هليدي، به معرفي نقش تجربي زبان و اهميت معرفي اين فرانقش زباني به كودكان دبستاني از دو ديدگاه پرداخته مي شود:
1- لزوم معرفي همه فرآيندهاي اين فرانقش در جهت تكامل نظام يادگيري زبان؛
2- معرفي فرآيندهاي اين فرانقش با توجه با ساختار رشد شناختي كودك در هر مرحله از رشد.
پژوهش حاضر متون كتاب «بخوانيم» از اول تا پنجم دبستان، كه اولين و رسمي ترين منبع زبان آموزي به كودكان است،‌ را براي تحليل آماري و معنايي، ‌مورد بررسي قرار مي دهد. براي انتخاب نمونه ها از روش نمونه گيري طبقه اي با تخصيص متناسب و نمونه گيري سيتماتيك در داخل هر طبقه استفاده شده است. نتايج پژوهش نشان داد: در متون مورد بررسي تمامي فرآيندهاي تجربي زبان به كودك معرفي نشده اند و مولفان هنگام تدوين كتاب هاي «بخوانيم» مقطع دبستان، به نقش تجربي زبان كه مرحله نهايي تكامل فرآيند زبان آموزي كودك به شمار مي آيد، توجه ويژه نداشته اند؛ همچنين فرآيندهاي زباني به عنوان ابزاري براي زباني كردن تجربه هاي آدمي و برقراري ارتباط، به شيوه هاي هدفمند به كودك معرفي نشده اند.

 نسخه قابل چاپ

كتاب هاي ديني، درصددند تا نظام ارزشي الهي را به مخاطبانشان ارايه كنند، از طرف ديگر نوجوانان و جوانان نه تنها درگير تحولات بلوغ و روند هويت يابي خويش هستند، بلكه در عصري زندگي مي كنند كه در آن به چالش كشيدن تمامي بنيادها و اصول پيشين، مباح شمرده مي شود. همچنين، فضاي جهاني شده، روز به روز جوانان را با ارزش هاي متنوع، متفاوت و گاه متعارضي مواجه مي كند كه تشويق به انحرافات اجتماعي، بخشي از اين ارزش هاست.
بنابراين در جمع بندي اجمالي، انتظار مي رود كتاب هاي ديني همزمان با ارايه دانش شناختي موردنياز (كه تبيين كننده اصول زندگي بر مبناي خط مشي هاي الهي هستند)، اطلاعات لازم را در مورد مهارت ها و آداب زندگي ارايه دهند و مخاطبشان را در زندگي فردي و اجتماعي، در تشخيص راه از بيراهه،‌ ياري رسانند.
بر اين اساس، در پژوهش حاضر تحليل محتواي كتاب هاي ديني سوم راهنمايي و سوم دبيرستان،‌ با عنايت به مولفه هاي پاسخ به نيازهاي اجتماعي و نيازهاي عاطفي - رواني دانش آموزان، مورد توجه قرار مي گيرد. اين مهم، پس از تهيه مقوله هاي لازم براي تحليل محتواي كتاب هاي مزبور در دو بعد پاسخ به نيازهاي اجتماعي و پاسخ به نيازهاي عاطفي - رواني جوانان، انجام پذيرفت و در نهايت، پس از تحليل هاي آماري لازم، روشن شد اين كتاب ها، نسبت به مقوله هاي پيش گفته، كم توجه بوده اند.

 نسخه قابل چاپ

تحقيق حاضر، به بررسي رابطه ميان «رعايت اصول روابط انساني و بهره وري مديران مدارس در دبيرستان هاي دخترانه دولتي شهر تهران» مي پردازد؛ سوال اصلي اين است كه آيا ميان رعايت اصول روابط انساني و بهره وري مديران رابطه اي وجود دارد؟ اين تحقيق، يك فرضيه اصلي و هفت فرضيه فرعي را شامل مي شود. فرضيه اصلي آن است كه «ميان رعايت اصول روابط انساني و بهره وري مديران، رابطه وجود دارد».
پژوهش حاضر در حيطه پژوهش هاي توصيفي از نوع همبستگي است. جامعه آماري آن، همه مديران و دبيران دبيرستان هاي دولتي دخترانه مناطق 22 گانه شهر تهران هستند؛ تعداد مديران 1110 نفر و تعداد دبيران آن ها 6103 نفر است. نمونه آماري تحقيق را 100 نفر از مديران و 500 نفر از دبيران آن ها (به ازاي هر مدير پنج دبير) تشكيل مي دهند كه توسط جدول حجم نمونه مورگان به روش تصادفي انتخاب شده اند.
ابزار تحقيق، پرسشنامه اچيو (ACHIEVE) و مدل آماري آن نيز رگرسيون يك متغيري است. يافته هاي تحقيق نشان مي دهند مديراني كه اصول روابط انساني را رعايت كرده اند و به وضوح يا درك نقش،‌ تمايل با انگيزش و همچنين فنون ارزيابي و سازگاري محيط، آشنا هستند، نسبت به مديراني كه فقط به توان‌، حمايت سازماني و اعتبار تصميم گيري اهميت مي دهند،‌ بهره وري بيشتري داشته اند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر، بررسي نيازهاي دانش آموزان دبيرستاني به كتاب هاي غيردرسي در سال 1384-85 است. اين طرح با گردآوري و تجزيه و تحليل اطلاعات كمي و كيفي، نظر دانش آموزان و زمينه هاي مطالعات غيردرسي آنان را بر اساس علايق و نوع كتاب هايي كه مطالعه كرده اند، مورد بررسي قرار مي دهد.
گروه نمونه اين پژوهش 6068 دانش آموز دوره متوسطه هستند كه با روش نمونه گيري خوشه اي انتخاب شده اند.
نتايج تحقيق نشان داد:
1- درصد دانش آموزاني كه در طول يك سال تحصيلي كتاب هاي غيردرسي را مطالعه مي كنند، كمتر از درصد دانش آموزاني است كه كتاب هاي غيردرسي را مطالعه نكرده اند.
2- بالاترين زمينه اولويت مطالعاتي دانش آموزان، روابط دختر و پسر و پايين ترين اولويت آنان به مسايل اقتصادي مربوط مي شود.
3- به جز زمينه هاي اطلاعات ديني، مسايل فناوري، اطلاعات تاريخي و اطلاعات شغلي، در بقيه زمينه ها ميان نيازهاي دانش آموزان دختر در پايه هاي مختلف، تفاوت معنادار وجود دارد.
4- به جز زمينه هاي سلامت و بهداشت جسماني و مسايل اجتماعي، در بقيه زمينه ها ميان نياز دانش آموزان پسر در پايه هاي مختلف، تفاوت معنادار وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

هدف اين پژوهش، شناسايي و اولويت بندي عوامل موثر بر توسعه پژوهش در تربيت بدني آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران است. جامعه اين تحقيق را همه كارشناسان ارشد تربيت بدني شاغل و استخدام رسمي وزارت آموزش و پرورش جمهوري اسلامي ايران كه طبق آمار سال تحصيلي 1386 تعداد آنها 546 نفر است، تشكيل مي دهد. از اين تعداد، 350 نفر 64) درصد) به عنوان نمونه آماري پژوهش انتخاب شدند. تحقيق حاضر از نوع توصيفي است و اطلاعات آن به صورت ميداني جمع آوري شده است. براي جمع آوري اطلاعات لازم، از مطالعات كتابخانه اي و پرسشنامه بهره گرفتيم. اطلاعات اوليه براي تهيه ساختار پرسش نامه، به روش دلفي جمع آوري شد و سپس سوال هاي آن مورد تحليل عوامل (از نوع مولفه هاي اصلي) و آزمون هاي مربوطه قرار گرفت.
پژوهش حاضر براي تعيين پايايي پرسشنامه از روش آلفاي كرونباخ استفاده كرد كه حاصل آن براي كل پرسشنامه 0.88 به دست آمد. براي تجزيه و تحليل داده ها از تحليل عاملي و روش هاي آمار توصيفي مانند محاسبه فراواني، درصد،‌ ميانگين و انحراف معيار استفاده كرديم. يافته هاي مهم اين تحقيق نشان داد: از ميان عوامل سازماني و اداري، عامل «وجود قوانين و مقررات جامع براي حمايت اصولي و مستمر از پژوهش هاي انجام شده»، و از ميان عوامل امكاناتي و مالي عامل «افزايش ميزان حق التحقيق متناسب با حق التدريس در آموزش و پرورش» و از ميان عوامل حرف هاي و تخصصي، عامل «آشنايي پژوهشگران تربيت بدني آموزش و پرورش با چگونگي استفاده از امكانات پژوهشي، اطلاع رساني و آزمايشگاهي» و بالاخره از ميان عوامل فردي و اجتماعي، عامل «تربيت پژوهشگران ماهر تربيت بدني در دانشگاه هاي كشور»، موثرترين عوامل توسعه فعاليت هاي پژوهشي در تربيت بدني آموزش و پرورش به شمار مي آيند.

 نسخه قابل چاپ