مقالات مطالعات برنامه درسی

در دنياي معاصر، آموزه هاي پست مدرنيسم به ويژه از ديدگاه ليوتار، کم کم به ديدگاه آشنايي تبديل مي شود، به طوري که در حوزه هاي گوناگون سياست، هنر، ادبيات و به ويژه تعليم و تربيت به شکل گيري مسائل جديدي دامن مي زند که ضرورت شناخت آنها، مستلزم اجراي پژوهش است.

اين پژوهش با عنوان «دلالتهاي تربيتي ديدگاه پست مدرنيستي ليوتار و نقد آن» انجام شده و هدف اصلي آن شرح مباني فلسفي (هستي شناختي، معرفت شناختي و ارزش شناختي) ديدگاه ليوتار و استنباط دلالتهاي تربيتي آن شامل اهداف آموزشي، برنامه درسي و شيوه هاي ياددهي- يادگيري و بيان کننده بحران مدرنيسم و تعليم و تربيت مدرن است.

مدرنيسم در حکم انديشه اي اجتماعي و فلسفي، با صفاتي نظير انسان گرايي، آزاديخواهي، ناسيوناليسم، عقل گرايي، دين گريزي و مانند آن، تاثيري گسترده بر تعليم وتربيت در ابعاد گوناگون آن داشته است. هدف تعليم و تربيت مدرن تربيت شهروند متمدن، متخصص و آزاد است. تعليم و تربيت مدرن، علوم تجربي و فني را بهترين محتواي برنامه درسي تلقي مي کند و حس گرايي، تجربه گري و عقلانيت را به عنوان بهترين شيوه شناخت و روشهاي مبتني بر آن را بهترين شيوه آموزش و يادگيري مي داند.

ليوتار و ديگر متفکران پست مدرن، مدعي اند که مدرنيسم، با چنين ويژگيهايي، مشکلاتي جدي به دنبال دارد، زيرا ديگر جنبه هاي وجود بشر و نيز فرهنگها، ارزشها و عقايد ديني گروههاي ديگر را ناديده مي گيرد.

تعليم و تربيت پست مدرن، مباني جهاني و ثابتي ندارد، بلکه محلي و موقتي است. بنابراين بر گفتگو، تکثرگرايي، تفاوت، دگربودگي، بررسيهاي فرهنگي و ضد استبدادي و انتقاد تاکيد دارد. پست مدرنيسم خطرات مطلق گرايي و سلطه ديدگاه هاي اکثريت حاکم، فراروايتها، فراگفتمانها و فرازبانها را آشکار و بر اهميت ديگر ديدگاههاي اقليتي و محلي تاکيد مي کند. ليوتار عمدتا در مورد تصميمات آموزشي، سکوت مي کند که اين خود خطرات جديدي در پي دارد، که از جمله مي توان به نسبيت باوري افراطي و متزلزل ساختن مباني هنجاري و جامعه پذيري اشاره کرد.

 نسخه قابل چاپ

در چهار چوب نظريه "يادگيري اجتماعي" باندورا، "كارآمدپنداري" "شخصي"و"جمعي" عواملي موثر در رشد و تحول و سازگاري انسان توصيف مي شوند و خودكارآمد پنداري همبستگي قابل توجه با عملكرد دارد. خودكارآمد پنداري از "تجربه موفقيت"، "الگو يا سرمشق"، "ترغيب كلامي"، و از"شرايط هيجاني/ فيزيولوژيك" تاثير مي پذيرد.
در اين پژوهش، پرسشنامه خودكارآمد پنداري بندورا، پس از ترجمه و معادل سازي مورد استفاده قرار گرفته است. به وسيله اين پرسشنامه، ابعاد كارآمدپنداري شخصي در زمينه هاي زير سنجيده مي شود: زمينه تحصيلي؛ زمينه خودنظم دهي به يادگيري؛ فعاليت هاي فوق برنامه؛ برآوردن نيازهاي ديگران، استحكام خود؛ و خودنظم دهي انگيزشي.
براي سنجش خودكارآمد پنداري جمعي از پرسشنامه كيم و پارك استفاده شد. در پرسشنامه اي كه به وسيله 895 دانش آموز پسر و دختر دبيرستاني پاسخ داده شد، علاوه بر مقايسهاي فوق از خرده- آزمون حمايت از سوي والدين، معلمان، و دوستان و از مقياس جديدنظر شده رضايت از زندگي استفاده شد. اين پژوهش، علاوه بر يافته هاي قابل توجه ديگر، نشان داد كه:
بين خودكارآمد پنداري شخصي و جمعي با رضايت از زندگي رابطه مستقيم و معني دار وجود دارد.
بين كارآمد پنداري شخصي و جمعي رابطه مستقيم و معني داري وجود دارد.
بين كارآمد پنداري شخصي و جمعي با موفقيت تحصيلي رابطه مستقيم و معني داري وجود دارد.
كارآمد پنداري شخصي و جمعي دختران دانش آموز به طور معني داري از پسران بيشتر است.
كارآمد پنداري شخصي در درجه نخست و سطح رفاه خانواده در درجه دوم، نقشي موثر در رضايت از زندگي دارد.

 نسخه قابل چاپ

برخي دانش آموزان، به رغم برخورداري از هوش طبيعي يا حتي بالاتر از طبيعي و دارا بودن حواس بينايي و شنوايي سالم، قادر به فراگيري مطالب آموزشي و مفاهيم ويژه با استفاده از روشهاي متداول در مدارس نيستند. اين قبيل دانش آموزان را، كه در كتابهاي روان شناسي با نامهاي گوناگون ناميده اند، ساموئل كرك، در سال 1963، به عنوان كودكان مبتلا به ناتوانيهاي يادگيري مطرح كرد. يكي از انواع ناتوانيهاي يادگيري در دانش آموزان، ناتواني يادگيري رياضي است كه حاكي از دشواريهايي در درك مفاهيم رياضي است. در اين پژوهش، اثربخشي سه روش آمرزش تكليف، آموزش فرايند يا توانايي، و آموزش تكليف- فرايند در آموزش رياضي به دانش آموزان مبتلا به ناتواني يادگيري رياضي بررسي و مقايسه شده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهند كه ميان نمره هاي پيش آزمون و پس آزمون آزمودني ها در آزمون پيشرفت تحصيلي اختلاف معناداري وجود دارد كه ناشي از اجراي روشهاي آموزش است. به عبارت ديگر يافته هاي پژوهش نشان مي دهند كه روش آموزش تكليف، آموزش فرايند يا توانايي، و آموزش تكليف- فرايند در آموزش رياضي به آزمودني ها موثر بوده است.

 نسخه قابل چاپ

پائولو فريره يكي از متنفذترين متخصصان تعليم و تربيت در قرن بيستم است. اين مقاله ناظر بر كاربرد ايده‌هاي فريره در آموزش و پرورش است. بنابراين ابعاد اجتماعي و تربيتي نظريه انتقادي وي مورد مداقه قرار گرفته و برخي اصول كليدي در آثار او شناسايي شده است. در اين مقاله تصريح شده است كه فلسفه پائولو فريره مبتني بر رويكردي است كه نشان دهنده ديدگاه كاربردي وي درباره دانش ايده‌آل انساني و نيز تعهدي ژرف به آزادي بخشي ستمديدگان است.

 نسخه قابل چاپ

تحقق آرمانها، اهداف، راهبردها و برنامه هاي آموزشي و درسي و پاسخگويي صحيح به نيازهاي مخاطبان آموزش و پرورش بدون وجود مديران و رهبران آموزشي آگاه، مجرب و آفريننده امكان پذير نيست، اما سوال اين مديران به راستي چه استانداردهايي را مي توان براي سنجش شايستگيهاي عملكرد براي ارزشيابي عملكرد مديران آموزشي تدوين كرد؟ هدف اصلي اين پژوهش تدوين استانداردهاي سنجش عملكرد (شايستگي هاي عملكرد) مديران آموزشي دوره راهنمايي و ارايه الگوي مناسب براي استانداردهاي عملكرد مديران آموزشي دوره راهنمايي (شهر تهران) است.
در اين پژوهش پژوهشگر ابتدا بر پايه مطالعات كتابخانه اي و جستجوهاي اينترنتي به بررسي مباني نظري و پيشينه پژوهش در داخل و خارج اقدام و سپس با استفاده از نتايج حاصل از بررسي هاي تطبيقي و مباني نظري مربوط به پژوهش مجموعه اي از معيارهاي سنجش شايستگي هاي عملكرد مديران آموزشي را تدوين كرده است. اين مجموعه شامل شش مولفه اصلي، چهار زير مولفه و يكصد و شصت رفتار نشان دهنده شايستگي (معيار عملكرد) است.

در ادامه پژوهشگر با استفاده از روش باخورد 360 درجه اي و تدوين پرسشنامه نگرش سنج محقق ساخته، به بررسي نگرش مخاطبان مدير مدرسه درباره مولفه هاي اصلي، زير مولفه ها و معيارهاي عملکرد پرداخته است.

داده هاي حاصل با استفاده از روش هاي آماري فراواني، درصد، ميانگين، انحراف معيار، آزمون آماري t، گروه هاي هميشه و آزمون تحليل واريانس يک طرفه "گروه هاي مستقل" تجزيه و تحليل و بر اساس نتايج توصيفي و تحليلي حاصل از اجراي نرم افزار spss به سوالات پژوهش پاسخ داده شد.

سوال اول: براي ارزشيابي عملکرد مديريان آموزشي دوره راهنمايي چه استانداردهايي را مي توان تدوين و ارائه کرد ؟

نتايج حاصله از يافته هاي پژوهش شش جنبه از مولفه هاي اصلي و زير مولفه هاي مربوط به استاندارد هاي (شايستگي) عملکرد مديريان آموزشي را تاييد مي کند. اين جنبه ها عبارتند از: الف) وظايف، ب) مهارتها ،ج) اخلاق ،د) نقشها ه) ويژگي ها، و) عملکرد

سوال دوم: براي تدوين استانداردهاي عملکرد مديران آموزشي دوره راهنمايي چه الگويي مي توان ارائه کرد؟

بر پايه مباني نظري و يافته هاي پژوهش مدلي مشتمل بر پنج بخش فلسفه و اهداف ،مباني نظري ، مراحل اجرايي ،نظام ارزشيابي ،و باز خورد مدل ،تدوين شد و با استفاده از نظريات سي و دو نفر از متخصصان مديريت آموزشي تجزيه و تحليل شد و اصلاحات لازم در آن به عمل آمد .

سوال سوم: درجه تناسب الگوي پيشنهادي براي استاندارد سازي عملکرد مديران آموزشي دوره راهنمايي از نظر متخصصان چقدر است ؟

الگوي پيشنهادي با ضريب پاياني 93% و ميانگين کل 25/4 از 5 و توافق بالاي 83% از نظر متخصصان مديريت آموزشي تاييد شد؟

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق به منظور بررسي رابطه سطح خلاقيت و پنج عامل بزرگ شخصيتي دانش آموزان دبيرستانهاي نظري و پيش دانشگاهي انجام گرفته است. نمونه مورد مطالعه شامل 250 دانش آموز دختر و پسر بوده که به طور تصادفي از پايه هاي سوم دبيرستانهاي نظري و مراکز آموزش پيش دانشگاهي تهران انتخاب شده اند. براي اندازه گيري سطح خلاقيت از آزمون تورنس (بخش کلامي) و براي اندازه گيري خصايص شخصيتي از آزمون استاندارد شده ايراني پنج عامل بزرگ شخصيت استفاده شده است.

نتايج زير پس از جمع آوري و تجزيه و تحليل آماري داده ها به دست آمده است:

پسران از نظر خلاقيت بر دختران برتري دارند.

گرايش به روان نژندي در ميان دختران بيش از پسران است.

ميان عاملهاي شخصيتي برونگرايي (E)، وجدان (C)، و انعطافپذيري (O) و خلاقيت رابطه مثبت وجود دارد.

ميان عامل شخصيتي توافق پذيري و گرايش به روان نژندي با خلاقيت رابطه معنادار مشاهده نشد.

 نسخه قابل چاپ

آغاز گاه تحولات روزافزون بشر در حوزه هاي گوناگون «انقلابهاي صنعتي» سالهاي اول قرن هفدهم است. انديشه مدرنيته نيز در همين دوران شکل مي گيرد. مهمترين ويژگي انديشه مدرنيته «اومانيسم» است. غرب، خاستگاه اين تمدن نوين بوده است. انديشه مدرن تدريجا به ديگر سرزمينهاي غير غربي گسترش يافت. اسلام در حکم يکي از تمدنهاي غير غربي خواه ناخواه مي بايد با اين تمدن نوين مواجه مي شد. از بدو مواجهه مسلمانان با تمدن نوين غرب به طور پراکنده تلاشهايي در اين جهت صورت گرفته است. نخستين تلاشهاي سازمان يافته در حوزه تعليم و تربيت در سال 1977 با برگزاري کنفرانس «تعليم و تربيت مسلمانان» در شهر مکه آغاز شد. تفکر «اسلامي سازي علوم» نيز در همين کنفرانس مطرح و بعدها دنبال شد. با گذشت سالها از اين رويداد، حتي مدعيان اين تفکر نيز از روند تحقق مطلوب آن اظهار رضايت نمي کنند. چرايي عدم تحقق مطلوب اين نظر و به تبع آن تعليم و تربيت وجه مسئله خيز مقاله حاضر است. رويکردهايي که مسلمانان براي اسلامي سازي علوم در نظر گرفته اند، عبارتند از: استنباطي، سنت گرايانه، تغيير پارادايم و تغيير پيش فرض. هر کدام از اين رويکردها دلالتهايي را براي تعليم و تربيت در بردارد و در جهت تحقق مطلوب خود نيازمند توجه به سه حوزه انتقادي، معرفت شناسانه، دين شناسانه و تربيتي است.

 نسخه قابل چاپ

يکي از اهداف و نيازهاي مبرم نظام آموزشي هر کشور، برنامه ريزي، تدوين، تغيير و روزآمد کردن کتابهاي درسي است. برنامه ريزي و تدوين کتابهاي روزآمد سبب مي شود دانش آموزان با سير و تحول پيشرفت جهان و کشورمان همگام شوند، براي دستيابي به اين مهم، دفتر برنامه ريزي و تاليف کتابهاي درسي، گروه تعليمات ديني و قرآن، مبادرت به تدوين کتاب «هديه هاي آسمان» و «کتاب کار» آن کرده است. نويسندگان اين مقاله، با توجه به اينکه کتابهاي مذکور جديدالتاليف اند، به تحليل محتوايي آنها با روش تجزيه و تحليل «ويليام رومي» پرداخته اند. در اين تجزيه و تحليل به تحليل محتوايي متن، پرسشها و تصاوير کتابها از طريق ميزان ضريب درگيري دانش آموزان با کتابها پرداخته شده است.

آنچه از تحليل محتوايي کتاب تعليمات ديني (چاپ 1380) و کتاب هديه هاي آسمان و کتاب کار (چاپ سال 1381) پايه دوم ابتدايي به دست آمده، حاکي از اين است که ضريب درگيري دانش آموزان با متن و تصاوير در کتاب تعليمات ديني و کتاب هديه هاي آسمان و کتاب کار پايين است و منجر به درگيري دانش آموزان و تصاوير نمي شود، اما ضريب درگيري 1.1 در پرسشها بيانگر اين امر است که کتاب هديه هاي آسمان موجب درگيري بيشتر دانش آموزان شده، در حالي که کتاب قبلي در اين زمينه ضعيف است. به طور کلي، ضريب درگيري دانش آموزان با محتواي کتاب تعليمات ديني 0.41 و با کتاب هديه هاي آسمان و کتاب کار 1.2 است. نتيجه اينکه کتاب جديد موجب درگيري بيشتر دانش آموزان با محتوا شده و کتاب قبلي ضريب درگيري پاييني داشته است.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر، بررسي نقش راهبردهاي خودتنظيمي دانش آموزان دبستان در حل مسايل رياضي (معمولي و غيرمعمولي) است. جامعه مورد مطالعه اين پژوهش، دانش آموزان کلاس چهارم دبستان شهرستان فسا بوده که از اين جامعه 36 نفر از دانش آموزان کلاس چهارم دبستانهاي دخترانه و پسرانه به طور هدفمند انتخاب شدند. داده هاي اين پژوهش از انجام تکاليف رياضي، مشاهده عملکرد آزمودنيها ضمن انجام دادن تکاليف رياضي و مصاحبه دانش آموزان گردآوري شده است. تجزيه و تحليل و تعبير و تفسير يافته ها نشان داد که راهبردهاي خودتنظيمي در حل مسايل معمولي رياضي نقشي قابل توجه ندارند. در حالي که اين راهبردها نقشي مهم و قابل توجه در حل مسايل غيرمعمولي ايفا مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

رفتارهاي خشونت آميز در مدرسه بر فرآيند آموزش و پرورش تاثير مي گذارد و عواقب ناگواري دارد. با توجه به اهميت مساله، اين پژوهش به منظور بررسي نوع، فراواني، و علل خشونت بدني در مدارس راهنمايي شهر تهران و واکنشهاي اولياي مدرسه در برابر خشونت از ديدگاه دانش آموزان دختر و پسر انجام شد. در اين پژوهش، شناخت رابطه يا تعامل سه راهه جنسيت، کلاس، و ابراز خشونت بدني نيز مورد بررسي قرار گرفت. نمونه مورد مطالعه 471 دانش آموز سالهاي اول و سوم راهنمايي (227 دختر و 244 پسر) بودند. براي جمع آوري اطلاعات از يک پرسشنامه محقق ساخته با 45 سوال بسته پاسخ استفاده شد. يافته هاي پژوهش نشان داد که اعمال خشونت بدني در مدارس از سوي دانش آموزان، معلمان و حتي در بعضي موارد از طرف کارکنان غيرآموزشي وجود دارد. اما موارد خشونت بدني در مدارس پسرانه از سوي دانش آموزان و معلمان به مراتب بيشتر از مدارس دخترانه گزارش شد. همچنين، دانش آموزان پسر بيشتر از دختران و به صورتي معنادار ابراز خشونت بدني را توصيه مي کنند. درباره واکنش مدرسه در برابر اعمال خشونت بدني معلمان نسبت به دانش آموزان، نظر اغلب دانش آموزان اين است که مسئولان به هر حال حق را به معلمان مي دهند، با بي اعتنايي و بي توجهي مي کنند، و يا خود دانش آموز شاکي را تنبيه مي کنند. بر اساس يافته هاي پژوهش پيشنهادهايي براي کاهش خشونت بدني در مدارس مانند مداخله در سطح مدرسه، آموزش معلمان و مسئولان مدرسه، و مقابله با خشونت در سطح کلاس و در سطح فردي ارائه شده است. 

 نسخه قابل چاپ

سبک رفتاري خانواده و نحوه ارتباط پدر و مادر با فرزندان، عامل موثري در وضعيت رواني و نگرشهاي آنان به زندگي و مناسبات اجتماعي و، از جمله، چگونگي نگرش به روابط انساني در مدرسه است. اين تحقيق، که روي يک نمونه 1522 نفري از دانش آموزان دوره راهنمايي و متوسط عمومي و پيش دانشگاهي استان تهران انجام شده، با مطالعه پنج سبک رفتاري خانواده (يعني خانواده منسجم و صميمي، خانواده پاسخگو، خانواده بي تفاوت، خانواده مستبد، و خانواده آشفته) در پي پاسخگويي به اين سوال بوده است که هر يک از انواع خانواده هاي مذکور چه تاثيري بر وضيعت رواني و بر نگرش نوجوانان و جوانان مدارس راهنمايي و دبيرستاني نسبت به نوع رفتار اولياي مدارس با دانش آموزان دارند.
براي سنجش عامل رواني، وضعيت متعادل فرد از لحاظ فاقد بودن پنج ويژگي اضطراب، افسردگي، پرخاشگري، نگرشهاي ضد اجتماعي، و روحيه خلافکاري، معيار قضاوت قرار گرفته است. همچنين، پنج متغير سن، جنس، سطح تحصيلي، وضعيت اقتصادي، و وضعيت فرهنگي دانش آموزان نيز به عنوان متغيرهاي زمينه اي بررسي شده است. روشهاي آماري به کار رفته در اين تحقيق، جدا از آمارهاي توصيفي، شامل مقايسه ميانگينها و تحليل رگرسيون چند متغيره براي پيش بيني عوامل موثر بر وضعيت رواني دانش آموزان و نگرش آنان در مورد روابط انساني در مدرسه بوده است.
نتايج تحقيق حاکي از تاثير مثبت سبک رفتاري خانواده هاي منسجم و صميمي و خانواده هاي پاسخگو، و تاثير منفي سبک رفتاري خانواده هاي بي تفاوت و مستبد و آشفته بر سلامت رواني دانش آموزان  و نگرش آنان به روابط انساني در مدرسه است.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين پژوهش، بررسي تفاوت مهارتهاي زباني- شناختي دانش آموزان دو زبانه اي است که زمينه هاي اقتصادي- اجتماعي گوناگوني دارند. در اين بررسي، دو ديدگاه مورد نظر بوده است: اول، نظريه ويگوتسگي درباره رشد شناختي عمومي که در مورد يادگيري زبان کاربرد دارد؛ دوم، نظريه برنشتاين درباره طبقه اجتماعي و تفاوتهاي کيفي گفتاري. در اين پژوهش تفسيرهاي نظري مناسبي پيشنهاد مي شود تا اثرات متفاوت رفتارهاي شناختي در يادگيري زبان دوم مشخص گردد. افزون بر اين، يادگيري زبان دوم در چارچوب اجتماعي مورد بحث قرار مي گيرد. آزمودنيهاي اين مطالعه شامل 205 دانش آموز کلاس اول دبستانهاي دولتي شهر اروميه اند. سن اين کودکان بين شش سال و شش ماه تا هشت سال و شش ماه بوده است. زبان مادري اين کودکان، ترکي يا کردي است، در مدرسه به زبان فارسي تعليم مي بينند، و از طبقات مختلف اجتماعي و اقتصادي انتخاب شده اند.
آزمون توانايي زبان فارسي (آزمون توانايي نوشتن واژگان) براي کودکان دوزبانه به کار گرفته شده است. نتايج اين مطالعه شواهد مستدلي دال بر رابطه طبقه اجتماعي با رشد زباني- شناختي ارائه داده و حاکي از آن است که تجارب اوليه کودک در شبکه خانواده و گروه اجتماعي مي تواند در ساختار رشد شناختي و زباني تاثير گذار باشد. در عين حال، يافته هاي پژوهش حاضر شواهد مستدلي در مورد ارتباط فرهنگ و رشد زباني- شناختي ارائه نداد. يعني، با وجود تفاوتهاي فرهنگي ميان کردزبانان و ترک زبانان در منطقه، ميزان کسب دانش فارسي نزد اين دو گروه از کودکان تفاوتي آماري در برنداشته است. مهمترين نتيجه اين مطالعه بر اين نکته تاکيد دارد که منابع آموزشي در دسترس، تا چه اندازه امکان دارد پيشرفت آموزشي در زبان دوم کودکان دو زبانه را تحت تاثير قرار دهد. کودکاني که فرصت گذراندن دوره هاي قبل از دبستان را داشته اند توانايي يادگيري دانش زبان فارسي آنان به مراتب بيشتر از کودکاني بود که چنين فرصتي را در اختيار نداشته اند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از اين تحقيق، ارزشيابي مهارتهاي حرفه اي معلمان علوم و رياضي (مهارتهاي عمومي و اختصاصي) دوره راهنمايي و بررسي ميزان موفقيت آنان در تدريس به منظور تعيين کاستيهاي موجود و ارائه پيشنهادهايي در جهت ارتقاي کيفي مهارتهاي معلمان است. افزون بر اين، رابطه برخي از عوامل تاثير گذار بر مهارتهاي عمومي و اختصاصي معلمان و نيز عوامل موثر بر موفقيت يا عدم موفقيت آنان در به کار بستن مهارتهاي تدريس، مورد سنجش قرار گرفته است. جامعه آماري مورد مطالعه در اين پژوهش را معلمان مدارس راهنمايي تهران در سال 82-81 تشکيل مي دهند. نمونه آماري شامل موارد زير است: 448 معلم دوره راهنمايي که به پرسشنامه خودسنجي پاسخ داده اند، 92 نفر از مديران مدارس راهنمايي که به پرسشنامه سنجش مهارتهاي معلمان علوم و رياضي پاسخ گفته اند، و نيز فرآيند تدريس در کلاسهاي درس 48 نفر از معلمان علوم و رياضي که از نزديک مورد مشاهده و ارزيابي قرار گرفته اند.
يافته هاي اين پژوهش نشان داد که در برخي از راهکارهاي تدريس، مانند فنون پرورش مهارتهاي عملي، نارساييهايي وجود دارد و آموزش مداوم معلمان براي هماهنگي آنان با هدفها و روشهاي تدريس کتابهاي رياضي و علوم جديد امري  اجتناب ناپذير است. همچنين، يافته هاي تحقيق حاضر نشان داد که اولا، معلمان مورد بررسي مطالب درسي را با زندگي واقعي دانش آموزان کمتر ربط مي دهند و ثانيا، معلمان به جاي آنکه راهنماي دانش آموز باشند و دانش آموزان را به فرضيه سازي و تفکر علمي و حل مساله وادارند، اغلب سعي مي کنند محتواي برنامه را با روشهاي غير فعال به ذهن دانش آموزان منتقل کنند. از سوي ديگر، برنامه هاي تربيت معلم و آموزش ضمن خدمت نيز، ارتباط و هماهنگي تنگاتنگي با نظريه ها و شيوه هاي نوين فرايند ياددهي- يادگيري وجود ندارد. بنابراين، اين برنامه ها نياز به بازنگري و اصلاحات ضروري دارد.

 نسخه قابل چاپ

عدم تمايل به نظم پذيري در مدارس پيامدهاي منفي گوناگون و فراواني براي دانش آموزان در حيطه هاي آموزشي، اجتماعي و خانوادگي در بردارد. علاقه نداشتن به نظم پذيري حتي در دانش آموزاني که دچار مشکلات حاد و نابهنجار نيستند زمينه قانون گريزي، خود کم بيني و تخلفات بيشتري را در آنان فراهم مي آورد. معلمان، درمقام اشخاصي که بايد از آگاهي و توانمندي در شناسايي و ايجاد رابطه سازنده با دانش آموزان برخوردار باشند، يکي از مهمترين عوامل در شکل گيري شخصيت رو به رشد دانش آموزان به شمار مي آيند. تحقيق حاضر تلاش مي کند تا اهميت اين نقش را در ايجاد رفتارهاي حاکي از نظم پذيري در دانش آموزان، تبيين نمايد. اين تحقيق فرضيه هاي زير را مورد آزمون قرار داده است: 1. ميان ارتباط دوستانه معلم با رعايت انضباط در دانش آموزان رابطه مثبت معنادار وجود دارد؛ 2. ميان ميزان احترام گذاشتن معلمان به دانش آموزان با نظم پذيري ارتباطي مثبت و معنادار وجود دارد؛ 3. ميان تلاش معلمان در تفهيم مطالب آموزشي به دانش آموزان و نظم پذيري ارتباطي مثبت و معنادار وجود دارد و 4. ميان ميزان الگوي نظم پذير بودن در معلمان با نظم پذيري از طرف دانش آموزان رابطه اي مثبت و معنادار وجود دارد. به منظور بررسي فرضيه هاي تحقيق، 200 تن از دانش آموزان دختر پايه دوم دبيرستانهاي منطقه 15 تهران، به طور تصادفي، انتخاب شدند و از آنان خواسته شد تا به پرسشنامه محقق ساخته پاسخ دهند. نتايج تحقيق نشان داد که رابطه دوستانه و صميمي معلمان با دانش آموزان، نمونه برتر بودن معلمان براي دانش آموزان، تلاش در خور معلمان به منظور تفهيم مطالب آموزشي، احترام گذاشتن به دانش آموزان، و نيز موفقيت خانوادگي دانش آموزان موجب افزايش ميزان نظم پذيري آنان مي گردد.  

 نسخه قابل چاپ

نظام‌هاي آموزش‌ و پرورش‌ همواره‌ در معرض‌ اصلاح‌ و تغيير قرار دارند. عمده‌ترين‌ دلايل‌ اين‌ اصلاحات‌ همسو كردن‌ نظام‌ آموزشي‌ با تحولات‌ و تغييرات‌ سياسي‌، اقتصادي‌ و اجتماعي‌ است‌ و در دهه‌هاي اخير موجب سرعت بخشيدن به اصلاحات اقتصادي بوده است. لذا توجه‌ به‌ اصلاح‌ نظام‌ آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي‌، به‌ عنوان‌ ابزار مهمي‌ براي‌ تربيت‌ و افزايش‌ كارايي‌ و بهره وري نيروهاي‌ انساني‌ به منظور‌ زمينه‌‌سازي‌ اصلاحات‌ و توسعه‌ اقتصادي‌، مي‌تواند از اولويت‌‌هاي‌ اصلي‌ اصلاح‌ نظام‌ آموزشي‌ كشور باشد.
يكي‌ از كشورهايي‌ كه‌ در اواخر دهه‌ 1980 ميلادي در شرايط‌ نسبتا مشابهي‌ با شرايط‌ امروز كشور ما (مانند تكيه‌ بر‌ صدور مواد خام‌، اقتصاد حمايتي،‌ و مواجهه‌ با بيكاري‌ جوانان‌، ركود اقتصادي، وسعت سرزمين، پراكندگي‌ جغرافيايي‌ و تنوع‌ فرهنگي) قرار داشت کشور استراليا است‌ كه‌ در اوايل‌ دهه‌ 1990 با تأكيد بر اصلاح‌ نظام‌ آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ توسعه‌ اقتصادي‌ را آغاز كرد و در پايان اين‌ دهه‌ و شروع قرن بيست و يكم به‌ موفقيت‌هاي‌ چشمگيري‌ نائل‌ شد. از اين رو، بررسي ويژگي هاي اين نظام مي تواند درس هايي براي اصلاح آموزش فني و تکميلي وجود دارد كه‌ امكان‌ تحرك‌ و انعطاف‌ پذيري‌ اين‌ سيستم‌ را در پاسخ‌گويي‌ به‌ نيازهاي‌ صنعت‌ و همچنين‌ توسعه‌ و اصلاح‌ مستمر آن‌ فراهم‌ مي‌سازد. اين‌ ويژگي‌ها عبارتند از: 1. استقلال‌ سازماني‌ نظام‌ آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي،‌ 2. ارتباط‌ با بخش‌ توليد و خدمات،‌ 3. ايجاد مراكز پژوهشي‌ و ارتباط‌ با دانشگاه‌ها و مراكز علمي.
اين‌ مقاله،‌ با توصيف و بررسي كاربرد اين‌ ويژگي‌ ها در آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ ايران،‌ نشان‌ داده‌ است‌ كه‌ توجه‌ به‌ آنها مي‌تواند به اصلاح‌ نظام‌ آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ ايران‌ كمك نمايد. البته‌ تحقق‌ اين‌ اصلاحات‌ نيازمند ايجاد بسترهايي‌ مانند پژوهشي شدن‌ ساختار دانشگاه ها و تاسيس‌ مراكز پژوهشي‌ در زمينه‌ آموزش‌هاي‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ و همچنين‌ تاسيس‌ و توسعه‌ نهادهاي‌ مدني حرفه اي است‌ تا به كمك‌ آنها بتوان‌ سازمان‌هاي مياني تاسيس‌ نمود كه‌ قادر باشد رابطه‌ مستمر بين‌ آموزش‌ و بخش‌ توليد را فراهم‌ سازد. در پايان‌ مقاله‌ نيز پيشنهادهايي‌ براي‌ اصلاح‌ نظام‌ آموزش‌ فني‌ و حرفه‌اي‌ ايران ارائه‌ شده‌ است‌.

 نسخه قابل چاپ