درس نهم
اماله
:
در لغت به معنای میل دادن، متمایل کردن و منحرف نمودن و در اصطلاح قرائت
عبارت است از: میل دادن فتحه به سوی کسره و الف مدّی به سوی یاء مدّی
.
فقط در یک کلمه از قرآن باید انجام شود و آن الف پس از «رِ» در کلمه
﴿
مَجْریها
﴾
در
آی
ه
41 سور
ۀ
هود است
.
تعریف ادغام
ادغام در لغت به معنای داخل نمودن و در هم آمیختن و در اصطلاح تجوید عبارت است از: حذف حرف ساکن و مشدّد نمودن حرف بعد.
حرف ساکنِ حذف‌شده را «مُدغَم» و حرف بعدی را، که مشدّد می‌شود, «مُدغَمٌ فیه» گویند.
به روایت حفص از عاصم, ادغام سه نوع است:
1ـ متماثِلَین
2ـ متجانسَین
3ـ متقاربَین
حرف نونِ ساکنه یا تنوین با توجه به حرفی که پس از آن قرار می‌گیرد, چهار حکم متفاوت پیدا می‌کند:
الف) اظهار
ب) ادغام
ج) اقلاب
د) اخفاء
الف) اظهار
اظهار در لغت به معنای ظاهر نمودن و در تجوید عبارت است از: اداء حرف از مخرجش بدون هیچ‌گونه دخل و تصرف.
هرگاه نون ساکنه به شش حرف حلقی برسد, اظهار می‌شود. حروف حلقی عبارت‌اند از: «ء ـ ه ـ ع ـ ح ـ غ ـ خ».
ب) ادغام
نون ساکنه در شش حرفِ یَرمَلون ادغام می‌شود (نونْ حذف و حرف یرملون مشدّد می‌گردد). حروف یرملون عبارت‌اند از: ی ـ ر ـ م ـ ل ـ و ـ ن که در مجموع این کلمه را تشکیل داده‌اند.
باید توجه کرد که ادغام نون در چهار حرف یمون همراه با غُنّه (مع الغنّه) و در دو حرف «ل ـ ر» بدون غنه است (بلا غنّه).
غنّه
غنّه صوتی را گویند که از فضای بینی (خیشوم) خارج شود. اصولاً دو حرف نون و میم دارای صفت ذاتی غنه هستند که در برخی موارد این صفت را در احکام متعددِ خود، به صورت ویژه بروز می‌دهند.
ج) اقلاب
اقلاب به معنای دگرگون کردن و تبدیل نمودن و در اصطلاح تجوید، تبدیل نون به میم را گویند.
این حکم وقتی نون به ب برسد، صورت می‌گیرد؛ مثل: مِنْ بَعد
ِ
ß
مِمْ بَعدِ.
د) اخفاء
این کلمه در لغت به معنای پنهان کردن و در تجوید عبارت است از: اداء حرف در حالتی بین اظهار و ادغام.
اخفاء نون نزد هر حرف باید هم‌شأن آن حرف باشد؛ بدین معنا که اگر حرف مابقی از حروف استعلاء باشد, اخفاء نیز مانند آن حرف, تفخیم می‌گردد و در غیر این صورت ترقیق می‌شود.
ادامه دارد....
