برای اینکه بتوان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کرد باید مهارتهای لازم را یادگرفت، در این باره اطلاعات کافی داشت و اعتمادبهنفس، قاطعیت و مهارت کلامی خوبی هم پیدا کرد. برای قاطعیت و بیان احساسات و تمایلات درونی...
ما آدم‌ها موجوداتی اجتماعی هستیم و برای زندگی‌کردن و رشد و تکامل‌مان لازم است که در جمع زندگی کنیم. اما برای اینکه بتوان به راحتی با دیگران ارتباط برقرار کرد باید مهارتهای لازم را یادگرفت، در این باره اطلاعات کافی داشت و اعتمادبهنفس، قاطعیت و مهارت کلامی خوبی هم پیدا کرد. برای قاطعیت و بیان احساسات و تمایلات درونی با اعتمادبهنفس کامل لازم است 3 نوع رفتار را یاد بگیرید؛ نه گفتن و اظهار عدم‌تمایل، بیان احساسات منفی و مثبت و تقاضا و درخواست کمک از دیگران.
در ادامه این یادداشت به هر سه این مهارتها خواهیم پرداخت اما تمرکز بیشتر ما بر روی مهارت "نه گفتن" است و به سایر مهارتها در یادداشتهای بعدی می پردازیم:
مهارت نه گفتن و اظهار عدم تمایل
چرا باید نه بگوئیم؟
آیا نه گفتن یک مهارت است؟
چگونه می‌توان آنرا یاد گرفت؟
اینها سوالاتی هستند که شاید برای برخی افراد مطرح شده باشند. از آنجایی که زندگی اجتماعی مستلزم رعایت مواردی است که هم حقوق دیگران و هم حقوق فرد در آن باید مورد توجه قرار گیرد مهارت نه گفتن یکی از لازمه‌های موفقیت فرد در زندگی شخصی و اجتماعی‌اش است. هر فردی ، برای خود عقاید ، ایده‌ها و اهدافی دارد، شیوه زندگی را برای خود برگزیده است و لازم است در مواردی که احساس کند این اهداف و ایده‌ها در برآورده شدن آنها با احتمال بروز مشکل روبرو خواهد شد از مهارتهای خاصی استفاده کند تا بتواند خود را در مسیر مناسبی که برای خود برگزیده است، نگه دارد. انسان اراده و اختیار و آگاهی دارد. بر اساس اراده خود می‌تواند تصمیمهایی برای زندگی داشته باشد. این تصمیمها از موارد بسیار جزئی یا موارد بزرگ و پراهمیت را شامل می‌شود، آنچه که به عنوان مانعی او را عملی ساختن تصمیمات خود باز دارد باید به نحوی از گذر مسیر او برداشته شود. برای چنین اقدامی قاطعیت ، قدرت و به عبارتی مهارتهایی چون نه گفتن و ... مورد نیاز است.
علتهای زیادی در مشكل "نه گفتن" افراد نقش دارد. از جمله: ترس از دست دادن رابطه با فرد مقابل - احساس مسؤلیت در خصوص احساسات دیگران - اعتقاد به اینكه اگر از درخواست دیگران سر باز بزنید، آدم بد و خودخواهی هستید و شاید این كار را با از خودگذشتگی، ایثار و فداكاری و... كه در دوران كودكی به شما آموخته اند، در تناقض می بینید - احساس مهم و با ارزش بودن در مواقعی كه درخواستی از شما می شود و تصور اینكه اگر حتی برای یك بار هم درخواست دیگران را رد كنید، آنها دیگر شما را به حساب نمی آورند و ممكن است حتی دیگر از شما چیزی نخواهند - دلسوزی كردن برای طرف مقابل و تصور اینكه اگر نه بگویید، شاید هیچ كس دیگر نخواهد یا نتواند به او كمك كند و در نتیجه ممكن است كارش راه نیفتد - تصور اینكه اگر نه بگویید، طرف مقابل دیگر شما را دوست نخواهد داشت .
اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به‌راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است
اما در خصوص چگونگی "نه گفتن"، لازم است كه سه گام را بردارید.
گام اول اینكه، تصمیم بگیرید كه كدام پاسخ به نفع شماست (تصمیم گیری)،
گام دوم اینكه، علت تصمیم خود را بگویید ( مثلا، قول آن را به كسی دادم یا برنامه دیگری دارم)،
گام سوم اینكه، همدلی و درك احساسات دیگران باعث می شود كه پاسخ منفی شما را راحت تر بپذیرند ( مثلا، می دانم كه تو به آن نیاز داری و یا البته وضع تو را درك می كنم).
روش های نه گفتن
در ادامه چند روش عملی "نه گفتن" به شما ارایه می شود:
** به سادگی و مستقیماً نه بگویید .
** یک دلیل یا بهانه ای برای امتناع خود بیاورید .( مثلاً من سرما خورده ام ، دکتر قدغن کرده ...)
** از تکرار کردن نه شرمسار نشوید.
** سعی کنید بحث را عوض کنید .
** با حرکات غیرکلامی پاسخ دهید . طورمثال :
** شانه های خودرا بالا بیاندازید.
** صورت خودرا درهم کنید.
** سرخودرا عقب ببرید.
مهارت بیان احساسات
اینکه شما بتوانید حالات و احساسات درونی‌تان را به‌راحتی به دیگران بگویید، در داشتن روابط سالم و شفاف خیلی مهم و مؤثر است. شما باید یاد بگیرید احساسات منفی و مثبت‌تان را به‌سادگی بیان کنید.
** احساسات مثبت را نشان دهید؛ چه شغل خوبی پیدا کرده‌ای.
** احساسات منفی را هم بیان کنید؛ من از کاری که انجام داده‌ای ناراحت شدم.
بیان علت احساسات و توضیح‌دادن درباره آنها به‌ویژه در نشان‌دادن و ابراز احساسات منفی لازم است. بیان علت احساسات مثبت و تعریف و تمجید هم در ایجاد روابط سالم و ایجاد صمیمیت بیشتر، مؤثر است اما این مهم است که شما تشخیص بدهید در شرایط و موقعیت‌های مختلف از جملات و عبارات مناسب استفاده کنید.
مهارت درخواست‌کردن و تقاضای کمک
در زندگی گاهی مواقعی پیش می‌آید که ما به کمک دیگران نیاز داریم و باید یاد بگیریم چطور از دیگران درخواست کمک کنیم. هنگامی که می‌خواهید از کسی تقاضای کمک کنید، بهتر است به موارد زیر توجه کنید:
**مشکل را مشخص کنید؛ شما 2 دستور مختلف به من داده‌اید.
**درخواست کنید؛ ممکن است به من اجازه بدهید یک کار را انجام بدهم، بعد کار دیگری به من واگذار کنید؟.
** توضیح بخواهید؛ ممکن است یک بار دیگر بگویید دقیقا می‌خواهید چه کاری انجام شود؟.
مهارت درخواست کمک یک مهارت بسیار مهم است و لازم است آن را یاد بگیرید؛ به ویژه در محل کار. مثلا اگر سرپرست یا رئیستان جلوی دیگر همکاران با شما بلند حرف می‌زند و سر شما فریاد می‌زند، شما باید بتوانید خیلی صریح و شفاف به او بگویید: من از طرز برخورد شما ناراحت شدم، لطفا جلوی بقیه همکاران سر من داد نزنید.
تمرین کنید
مهارتهایی را که برایتان شرح دادیم هم مانند سایر مهارتها آموختنی است اما برای اینکه بتوانید آن را در زندگی روزمره و در مواقع ضروری به کار ببرید، لازم است بارها و بارها آن را تمرین کنید، خودتان را در شرایط مختلف تخیل کنید و سعی کنید رفتار درستی داشته باشید. سخت است اما چندبار پیش خودتان شرایط مختلف را تمرین کنید.
