بانک مقالات زنان

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

موضوع اين مقاله، حضور زن در جامعه اسلامي است. زن در سه حوزه علمي،‌ اجتماعي و اقتصادي مورد بحث قرار گرفته و رابطه بين نگاه حاكميت اسلامي بر مبناي عمل به سيره نبوي و علوي و حضور اجتماعي زن و بر عكس فاصله حاكمان از سيره مورد توجه اين مقاله بوده است. نويسنده سعي داشته كه بين آنچه در ميراث و تمدن اسلامي كه حاصل عملكرد حاكمان است،‌ با آنچه اصل اسلام و بر مبناي عمل به سيره نبوي و علوي است،‌ فرق نهد. در نتيجه، حاصل پژوهش مبين عدم منع براي حضور اجتماعي زنان است و با استناد به سيره، مي توان گفت،‌ حضور زن در جامعه اسلامي مورد تاييد و تاكيد بوده است.

 نسخه قابل چاپ

رشد كمي سازمان هاي غير دولتي زنان در دهه 1370 خورشيدي، پديده اي است كه رابطه دولت و اين سازمان ها را تحت تاثير قرار داده است. با توجه به تاكيد قانون اساسي، برنامه هاي توسعه، گروه هاي سياسي و اجتماعي و نخبگان فكري جامعه بر اهميت موضوع، رشد كمي اين سازمان ها، دلالت بر گسترش كيفي سازمان هاي غير دولتي ندارد. بررسي آسيب شناسانه اين رابطه بر چهار محور همكاري، تعارض، تكميل و تخاصم، ظرفيت و امكان توانمندسازي افراد در درون اين سازمان ها را نشان مي دهد. از يك سو دستگاه هاي مختلف اجرايي دولت، به دنبال قانونمند كردن امور نظارت بر اين سازمان ها هستند و از سوي ديگر گروه هاي اجتماعي و نخبگان فكري معتقدند، دولت نبايد به ايجاد تشكل هاي مردمي مبادرت ورزد، چرا كه انجام اين كار توان و ظرفيت اين سازمان ها را به تدريج تحليل مي برد. همين امر نشان مي دهد كه تعيين نسبت بهينه رابطه دولت و سازمان هاي غيردولتي زنان اهميت بسزايي دارد. اين مقاله به بررسي اين رابطه مي پردازد تا مشخص شود آسيب هاي اين رابطه كدامند و بر اساس چه محوري مي توان رابطه اي بهينه را سامان داد تا سازمان هاي غير دولتي زنان بتوانند در آن موقعيت، شرايط اجتماعي- اقتصادي زنان را بهبود بخشند. بر اين اساس، نتايج بحث هاي گروه متمركز با نوع گروه هاي متفاوت در تهران و شهرستان ها، راهكارهاي ميان مدتي را در قبال دولت و سازمان هاي غير دولتي زنان ارائه داده است. اين برنامه با ارايه توصيه هايي، مي تواند به مثابه يك زمينه عملي كار ميان مدت، تعاون و تشريك مساعي دولت و سازمان هاي غيردولتي زنان را بهبود بخشد. استمرار رابطه فعلي احتمالا فعاليت را محدود و در تغيير ساختاري مسائل زنان نقش چنداني ايفا نخواهد كرد؛ ضمن آنكه تاكيدات قانون اساسي و برنامه هاي توسعه به مشاركت سازمان يافته زنان در برنامه ها، بي توجه باقي مي مانند.

 نسخه قابل چاپ

در جوامعي از جمله ايران كه فرزندآوري جزيي از پايگاه و هويت زنان است و داشتن فرزند منبعي از قدرت زن در خانواده و جامعه محسوب مي شود، معمولا ناباوري يك مشكل زنانه تلقي مي شود. از اين رو زنان نابارور با مسايل و مشكلات خانوادگي و اجتماعي بيشتري نسبت به مردان روبرو مي باشند. اين مقاله در پي بررسي موقعيت زنان نابارور و تاثيرات ناباروري بر جنبه هاي مختلف زندگي آن ها است. داده هاي مورد نياز براي مطالعه از طريق روش هاي كيفي و به وسيله مصاحبه عميق با 30 زن نابارور در تهران به دست آمده است.
نتايج مطالعه بيانگر اين است كه در شرايط ناباروري، زنان با مشكلات متعددي روبرو هستند. تعريف افراد جامعه از ناباروري و شيوه برخورد با افراد و يا زوجين نابارور تاثير مهمي در اين زمينه دارد. افزايش آگاهي هاي عمومي در مورد ناباروري، مي تواند تا اندازه اي زنان نابارور را از مشكلات عديده اي كه با آن روبرو هستند مصون داشته و در نهايت به سلامت و پايداري خانواده اين افراد كمك نمايد.

 نسخه قابل چاپ

برنامه هاي تلويزيوني خواه آشكار، خواه نهان مملو از گفتمان هاي جنسيتي هستند. اينكه ما به عنوان زن يا مرد كيستيم و چگونه بايد در فضاهاي مختلف رفتار كنيم، بخشي از فرهنگ جنسيتي است كه توسط نهادهايي چون رسانه باز توليد مي شود. در عصر فراواقعيت كه تمايز ميان امر واقع و مجاز مخدوش گشته است بازنمايي هاي جنسيتي در سريالهاي تلويزيون اهميت افزون تري يافته است. دلالت هاي ضمني و صريح جنسيتي اين سريال ها براي تاثيرگذاري نيازي به شناخته شدن در سطح خودآگاه ندارند. برنامه هاي تلويزيوني بدين ترتيب نقشي مهم در بازآفريني تصورات جنسيتي جامعه ما دارند. آنها بيان كننده تصورات فرهنگي از نقش هاي مناسب زنان و مردان، هويت هاي جنسي و جنسيتي هستند. هدف اين مقاله بررسي اين مطلب است كه آيا در تلويزيون ايران، كليشه هاي جنسيتي برگرفته از فرهنگ سنتي ايراني در حال باز توليد هستند؟
هدف از اين گونه تحقيقات توليد دانش جديدي است كه مي تواند در برگيرنده مفاهيم مهمي براي تغيير سياست هاي اجتماعي باشد.
در اين تحقيق مجموعا پنج كليشه شخصيتي سنتي در فرهنگ سنتي ايراني شناسايي شد. زن فريبكار،‌ ناقص العقل، بي وفا، منفعل و فرودست و مرد صادق، عاقل، وفادار،‌ فعال و فرادست. از ميان اين كليشه ها، كليشه هاي زن فريبكار و زن منفعل در حال باز توليد هستند و ناقص العقلي به زن منتسب شده و در مجموع زنان فرودست مردان هستند. در مقابل مردان صادق، عاقل، فعال و در مجموع فرادست زن توصيف مي شوند. بي وفايي كليشه اي فراموش شده است كه از گردونه باز توليد خارج شده است.
روش بكار رفته در اين پژوهش تحليل محتواي كمي و كيفي مي باشد كه بطور توامان بكار رفته است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر نقش زن و حضور او را در كتاب پهلوي ارداويراف نامه بررسي كرده است. كتاب مزبور از كتب زردشتيان است كه اگر چه در زمان هاي متاخر نوشته شده است اما اساس باورهاي مطرح شده در آن بي شك به دوران ساساني باز مي گردد و با تدقيق در موضوعات آن مي توان به آموزه هاي ديني آن عصر آشنايي يافت و از آنجا كه كتاب فصولي مستقيما در باب زنان و وضعيت گناهان ايشان در دنياي پس از مرگ و شيوه برخورد با آنان دارد، بررسي كتاب از اين منظر، غوري است در مسائل زنان در عصر ساساني.
ارداويراف در سفري كه به دنياي پس از مرگ دارد با انبوه زنان و مرداني روبرو مي شود كه به دلايل مختلف به بهشت و يا دوزخ فرستاده شده اند. مقاله با بررسي وضعيت تك تك زنان و گناهان آنان، ضمن تذكر به اهميت زنان در عصر ساساني به اين نتيجه مي رسد كه گناهان و پادافره زنان غالبا مبتني بر جنسيت آنان بوده است و بر خلاف مردان كه مشاغل و رفتارهايشان ايشان را مستوجب بهشت يا دوزخ مي كند،‌ زنان با ديدي جنسيتي، تنها در موضع زن و غالبا از ديد مردان و وظايفي كه مردان اجتماع بر دوش آنان نهاده اند به بهشت يا دوزخ فرستاده مي شوند.
گناهان زنان در ارداويرافنامه: روسپي گري، خيانت به زندگي زناشويي، عدم پرهيز در دوره دشتان (عادت ماهانه)، جادوگري، نافرماني در شير دادن به فرزند، سقط جنين، زبان درازي با شوهر و عدول از خويدوده (ازدواج با نزديكان) در مقاله حاضر مورد بحث قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله به بررسي مناطق مختلف استان سيستان و بلوچستان از جهت وضعيت آموزش مي پردازد. هدف اين مقاله رتبه بندي مناطق و نواحي آموزشي از نظر ميزان دستيابي دانش آموزان دختر و پسر مقاطع سه گانه تحصيلي به فرصت هاي آموزشي است. اطلاعات مورد نياز با استفاده از داده هاي آماري آخرين سرشماري نفوس و جمعيت كشور بدست آمده است. از اين رو سه نوع نابرابري در مورد استان سيستان و بلوچستان مشاهده مي شود. نخست،‌ بين استان با مياگين كشوري، دوم، بين مناطق مختلف استان و سوم، ميان دختران و پسران. اين نابرابري، عموما در مقاطع تحصيلي بالاتر تشديد مي شود. براي رتبه بندي مناطق و نواحي از شاخص انتخاب، ضريب جيني و منحني لورنز استفاده شد و ميزان دسترسي به فرصت هاي آموزشي در قالب پوشش تحصيلي واقعي، نرخ گذر تحصيلي، انجام گرفت. نتايج بدست آمده حاكي از آن است كه وضعيت آموزشي در استان هم در بين نواحي مختلف استان نابرابر است و هم تفاوت هاي جنسيتي قابل ملاحظه اي ديده مي شود. افزون بر اين وضعيت استان از ميانگين كشوري نيز پايين تر است.

 نسخه قابل چاپ

همانگونه كه فريزبي (1981) اعلام كرد زيمل (1858-1918) يك نظريه پرداز غير متعارف بود. زماني كه علوم جديد از داشتن مزيت پيشنهاد يك راه حل موقت براي مشكلات و خللي كه وجود داشت لذت مي بردند و انبوه مسائل و مشكلات اجتماعي گيج كننده بر علم جديد جامعه شناسي فشار مي آورد، گئورگ زيمل در جهت تحول نظريه جامعه شناسي تلاش مي كرد. به نظر مي رسد كه زيمل چالش بين ماركس و وبر را در تحليل سطح كلان اقتصاد سرمايه داري و تاثير آن بر روابط اجتماعي را با مهارت خاصي به سطح خرد تحليل كشانده و در مقالات متعدد خود توانسته است توصيف زيبايي از آنچه كه ناديده گرفته شده بود را ارايه نمايد. اين مهارت يكي از برجسته ترين دلايل غير متعارف بودن زيمل است. مقاله حاضر ديدگاه زيمل را در خصوص يكي از شاخصه هاي علم جامعه شناسي بيان مي دارد.

 نسخه قابل چاپ

يكي از ساز و كارهايي كه بيشترين تاثير را در تغيير وضعيت گروه هاي اقليتي و محروم در جوامع كنوني در طول سال هاي پس از جنگ جهاني دوم داشته، ساز و كاري است با عنوان "تبعيض مثبت" كه چه در رابطه با مشروعيت ذاتي آن و چه در رابطه با تاثير واقعي اش در تغيير موقعيت ها بسيار بحث انگيز بوده است. كاربرد اين روش در رابطه با موقعيت زنان در بسياري از كشورهاي جهان و در حوزه هاي مختلفي همچون ورود زنان به دانشگاه ها،‌ رده هاي مديريتي و به طور كلي به مشاغل زنانه موضوع بحث هاي گوناگوني بوده است كه مي تواند با توجه به موقعيت خاص زنان در كشور ما و در مقطع كنوني كه جامعه ايراني دگرگوني هاي عظيم و عميقي را تجربه مي كند مثمر ثمر باشد. در واقع موقعيت زنان در جامعه كنوني ايران در طول سه دهه گذشته تغييرات محسوسي را شاهد بوده است كه اين امر را مي توان به وضوح در حضور و مشاركت اجتماعي گسترده آن ها به ويژه در برخي از عرصه ها همچون دانشگاه ها و حيات روشنفكرانه و خلاقيت ادبي شاهد بود. با اين وصف اين حضور موثر كه پيامدهاي آن در سال هاي آتي به دليل ورود دانشجويان كنوني به حوزه زندگي اجتماعي بيش از پيش افزايش خواهد يافت، داراي مابه ازاي مناسب و درخوري در سطح اشتغال نبوده است. اشتغال زنان ايراني موقعيت نسبتا شكننده اي را نشان مي دهد كه چه در ارقام مطلق آن در مقايسه با اشتغال مردانه و چه در كيفيت آن يعني سطح مهارت و ميزان اهميت فرصت هاي شغلي به دست آمده به وسيله زنان در سلسله مراتب شغلي قابل مشاهده است. اين وضعيت را البته نمي توان خاص ايران و حتي خاص كشورهاي در حال توسعه دانست. در بسياري از كشورهاي توسعه يافته نيز ورود زنان به حوزه هاي كاري و به ويژه ارتقا يافتن آن ها در سلسله مراتب شغلي نه در قالب يك تحول خودكار و آرام بلكه به سختي و با تكيه بر مطالبات و مبارزات برابرخواهانه خود آن ها صورت گرفت. اين تلاش ها الزامات پدرسالارانه موجود در جوامع انساني را به تدريج و در درجه هاي مختلف به عقب رانده و راه را براي دگرگوني موقعيت خود فراهم كرد. هدف از مقاله كنوني پيش از هر چيز بحث درباره اين سازوكار، ريشه هاي تاريخي آن، چگونگي انطباق يافتن آن با موقعيت زنان در كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه و در نهايت قابليت استفاده از آن با توجه به نقاط قدرت و ضعف آن در وضعيت كنوني ايران است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر تلاشي است در جهت نقد و تحليل كتاب زنان پرده نشين و نخبگان جوشن پوش فاطمه مرنيسي. نويسنده كتاب با تكيه بر دو منبع تاريخي؛ تاريخ طبري و سيره ابن هشام تحليل هاي خود را ارايه كرده است.
محدوديت منابع مورد استفاده نويسنده و عدم اتقان علمي آنها، همچنين عدم رعايت شاخصه هاي پژوهش در تحليل و نقد مطالب، كتاب حاضر را از جهات بي شماري قابل تامل ساخته است. اما لغزش نويسنده در چند جا نمود بيشتري دارد كه مي توان به موارد زير اشاره كرد: استباط اشتباه از آيه 53 سوره احزاب، روش نادرست نويسنده در نقد احاديث مذمت زنان و سرانجام ترسيم چهره اي نادرست از پيامبر اسلام (ص).

 نسخه قابل چاپ

فمينيسم به عنوان يك جنبش اجتماعي براي دفاع از حقوق زنان، يا آنچه اين پنداشته شده، عموما به مكاتب و جريان هاي مسلط فكري هم عصر خود متكي بوده است. موارد مشهور آن تاثير پذيري و موج اول از "ليبراليسم" و موج دو از "چپ جديد" است. اما موارد باريك تري هم وجود دارد كه در عين اهميت داشتن، كمتر به چشم مي آيد. بورژوازي مدرن كه خود متكي به ارزش هاي برابري و آزادي بود، حاضر نبود اين ارزش ها را به حوزه زنان تسري دهد، و اين در ميان جنبش زنان، نوعي سرخوردگي ايجاد مي كرد. اوجگيري گرايش هنري – فلسفي رمانتيك كه خود را در تعارض با ارزش هاي روشنگري چون "عقلانيت" و "پيشرفت" تعريف مي كرد، باعث شد كه برخي از فمينيست ها، به آن به عنوان يك راه حل نگاه كنند. رمانتيسم، "احساس" را مي ستود و "گذشته" را بزرگ مي داشت، و اين مبناي الهامي شد براي برخي فمينيست ها كه به جاي تلاش براي اثبات تساوي قدرت عقلي زنان و مردان و ضرورت حركت زنان پا به پاي مردان، بر اهميت احساس زنانه و برتري آن تاكيد كنند، و نيز فرضيه وجود گذشته اي طلايي به نام عصر مادر سالاري را جدي بگيرند و در پي تجديد حيات آن باشند. به نظر مي رسد رمانتيسم گرچه به عنوان يك واكنش در مقابل مصايب عقلانيت و توسعه مدرن قابل درك است، اما راه حل مشكلات دنياي جديد نبود؛ همين داوري در مورد فمينيسم الهام گرفته از آن هم صادق است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ