بانک مقالات علوم ارتباطات اجتماعي

فجايع طبيعي و بحران هاي اجتماعي بدون اطلاع قبلي حادث مي شوند و نظم جاري جامعه را برهم مي زنند؛ فقدان اطلاعات کافي، يکي از مهم ترين عوامل تشديدکننده وضعيت بحراني است و از اين رو نقش اطلاع رساني در مديريت بحران، نقشي راهبردي در دوره هاي پيش از وقوع، وقوع و پس از وقوع بحران است. براي رويارويي با بحران دو رويکرد قابل اتخاذ است، رويارويي برنامه ريزي شده (تلاش براي پيش بيني و کنترل پيش از وقوع حادثه بحراني) و برخورد، پس از غافلگيري.
در مقاله حاضر، بر استفاده از نظام برنامه ريزي سلولي چندلايه براي رويارويي با بحران که اثربخشي آن به شدت در گرو حمايت رسانه ملي است، تاکيد شده است. رسانه ملي به سه صورت مي تواند به اين فراگرد کمک کند: ايفاي نقش به مثابه بانک اطلاعاتي و ذخيره دانش مديريت بحران؛ تدوين برنامه اي براي همراهي با مديريت بحران از طريق بازيابي و ارايه به موقع اطلاعات و تدوين برنامه هاي گوناگون به منظور هدايت مناسب کمک هاي مردمي به سوي مناطق بحران زده، برحسب نوع و شدت وضعيت بحراني.

 نسخه قابل چاپ

هدف از تحقيق حاضر، بررسي تاثير به کارگيري سبک ها يا روش هاي مداخله در تماشاي برنامه هاي خشونتاميز تلويزيوني بر ميزان پرخاشگري آموخته شده کودکان از اين برنامه ها بوده است. به اين منظور، 144 پسر 9 تا 11 ساله، با توجه به دو متغير مهم مداخله گر، يعني سبک مداخله والدين در تماشاي برنامه هاي تلويزيون و طبقه اجتماعي - اقتصادي در يک طرح آزمايشي عاملي تحت مطالعه قرار گرفتند.
نتايج پژوهش نشان داد هرچند ميزان پرخاشگري کلي کودکان در پايان 12 جلسه تماشاي کارتون هاي خشونتاميز تغيير نکرده است، اعمال روش هاي آزمايشي مداخله در تماشاي کارتون هاي خشونتاميز (فعال و محدودکننده) توانسته در ميزان تاثير پذيري کودکان از تماشاي اين نوع کارتون ها تغييراتي ايجاد کند.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر برگرفته از پژوهشي است كه ارتباط بين پايگاه اجتماعي ـ اقتصادي و تماشاي خشونت تلويزيوني را با رفتار خشونتاميز كودكان بررسي مي کند و تاثير رفتار خشونتاميز والدين را بر توسل كودكان به خشونت مورد مطالعه قرار مي دهد.
نتايج به دست آمده نشان مي دهد كودكاني كه برنامه هاي خشونتاميز تلويزيوني را بيشتر تماشا مي کنند و کودکاني كه در معرض رفتار خشونتاميز والدين قرار مي گيرند، بيشتر از ديگر کودکان به خشونت متوسل مي شوند و به تماشاي خشونت تلويزيوني تمايل بيشتري دارند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از مقاله حاضر، بررسي «اثرات تماشاي برنامه هاي خشونت آميز تلويزيوني بر پرخاشگري بينندگان» با استفاده از پيشينه و پژوهش هاي انجام شده، بويژه شناسايي متغيرهاي تعديل کننده و واسطه اي در اين زمينه است. نتايج اغلب تحقيقات مويد آن است که تماشاي خشونت تلويزيوني، بويژه در کودکان و نوجوانان منجر به بروز پرخاشگري يا افزايش آن مي شود. بديهي است نياز جامعه، بخصوص افراد نوجوان و جوان به هيجان و نيز توجه به واقعيت آنچه در اغلب جوامع مي گذرد، ارايه تصاوير تلويزيوني عاري از خشونت را دشوار يا حتي غير ممکن مي سازد. در اين مقاله، تلاش شده است با استفاده از متغيرهاي اثرگذار و ميانجي، راهکارهايي براي به حداقل رساندن آثار سوء نمايش خشونت در برنامه هاي تلويزيون، ارايه شود. برخي از اين متغيرها عبارتند از: ماهيت مهاجم و قرباني، انگيزه خشونت، وسعت و بي پردگي خشونت، واقع گرايي، پاداش و تنبيه، پيامدها، طنز و ... . در پايان راهکارهايي نيز در اين زمينه ارايه شده است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر برگرفته از پژوهشي است که در سال 1386 در مرکز تحقيقات صداو سيما انجام شده است. اين پژوهش با استفاده از طرح شبه آزمايشي پيش آزمون ـ پس آزمون با گروه گواه انجام شده است. آزمودني ها، 52 نفر از نوجوانان پسر کلاس دوم راهنمايي مدرسه جابربن حيان واقع در منطقه پانزده آموزش و پرورش تهران بوده اند. متغير مستقل پژوهش، نمايش فيلم کارتوني «نجات کودکان» و متغير وابسته ميزان پرخاشگري پس از تماشا بود که در دو نوبت به فاصله دوازده روز سنجيده شده است.
نتايج تحقيق نشان داد که تماشاي کارتون خشونتاميز «نجات کودکان» بر پرخاشگري فيزيکي آزمودني ها (پس از تماشا) موثر واقع شده است؛ به اين ترتيب که پرخاشگري فيزيکي آزمودني ها پس از تماشاي کارتون افزايش يافت.

 نسخه قابل چاپ

يكي از مهم ترين پديده هاي سرگرم کننده در ساليان اخير، بازي هاي رايانه اي هستند كه با سرعتي روزافزون جاي خود را در ميان کودکان و نوجوانان باز كرده اند و با بهره گيري از فناوري هاي نوين، هر روز بيش از پيش با زندگي کاربران عجين شده اند. مهم ترين نكته مورد بحث در مورد اين بازي ها، محتواي خشونت آميز آنهاست كه مي تواند کاربران را به نحو عميقي تحت تاثير قرار دهد و بازتاب هاي بيروني ناهنجاري را موجب شود. البته رابطه نمايش خشونت با رفتار افراد به طور قطعي ثابت شده نيست و همين امر باعث شده است، شرکت هاي سازنده، هر چه بيشتر نسبت به توليد اين بازي ها اقدام کنند. از اين رو پژوهشگران بايد با بررسي ميزان تاثير گذاري اين قبيل خشونت ها بر جوانان، پيشنهادهاي عملي و قانوني لازم را در اين زمينه ارايه دهند. نتايج پژوهش ها مي تواند در توليد و ساخت بازي هاي رايانه اي موثر باشد.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر با هدف ارايه پژوهش هاي جديد (2007) درباره تاثيرات خشونت تلويزيوني نگاشته شده است. در اين مقاله پس از تعريف خشونت ساختگي و تمايز ميان آن و خشونت واقعي و بيان نظريه هاي اصلي موجود در مورد تاثيرات نمايش خشونت، به بررسي برخي از پژوهش هاي صورت گرفته درباره تاثيرات خشونت ساختگي پرداخته شده است. همچنين حوزه پژوهشي جديدي به نام «قرباني سازي ثانويه»؛ که به حوزه اخلاق رسانه مرتبط است، مطرح شده و مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. آنچه جمع بندي نتايج پژوهش هاي گوناگون نشان مي دهد، اين است که رسانه در صورتي مي تواند سبب عملي خشونت بار شود که زمينه هاي اجتماعي مناسب با پرخاشگري و خشونت فراهم باشد.

 نسخه قابل چاپ

خشونت پديده اي خطرناک و در عين حال بسيار شايع در عصر حاضر است. با توجه به اهميت تلويزيون به عنوان رسانه اي با قابليت هاي متعدد و بسيار پرمخاطب در اين مقاله تاثير برنامه هاي حاوي خشونت تلويزيون بر جامعه امريكا بررسي شده است. نتايج نشان مي دهد، خشونت بي رويه اي كه از طريق برنامه هاي تلويزيوني مختلف به مردم، بويژه كودكان و نوجوانان عرضه مي شود، اثرات نامطلوب فراواني بر آنان به جاي مي گذارد. اين اثرات افزايش خشونت طلبي، بروز رفتارهاي خشن، حساسيت زدايي كودكان و بزرگسالان نسبت به مسائل خشونتاميز و حتي مواردي مانند عصبانيت و اختلال در خواب را شامل مي شود. به نظر مي رسد که ميان خشونت رسانه اي (تلويزيوني) و خشونت واقعي، در جامعه امريکا همبستگي وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

از نظر مفهومي، ميان مفاهيم «دين» و «سبک زندگي»، رابطه اي علي قابل فرض است؛ به گونه اي که برخي از صاحبنظران معتقدند دين در شکل دهي به سبک زندگي نقش بسزايي دارد.
در ميان اديان مختلف، «دين اسلام» به دليل تاثيرگذاري بر سبک زندگي پيروان خود، مقامي برجسته و ممتاز دارد زيرا تنها به ارايه اصول و ارزش هاي کلي، بسنده نکرده و سنن و قوانين عملي بسياري براي حوزه هاي مختلف زندگي بشر ارايه داده است؛ بنابراين، سبک زندگي اي که اسلام ارايه مي دهد، طرح مهندسي ويژه اي را براي کاربرد در زندگي فردي و اجتماعي فراهم مي کند.
از ديد مکاتب و نظريه پردازان غربي، مصرف، يکي از مولفه هاي مهم در سبک زندگي است چنان که اسلام نيز درباره آن دستورات بسياري دارد. از اين رو، در مقاله حاضر، ابتدا سبک زندگي و جايگاه مصرف در آن، از ديدگاه انديشمندان غربي تعريف شده است و در ادامه، با اشاره به برخي از اصول و مباني شريعت اسلام که تاثير شگرفي بر سبک زندگي ديني دارند، اصول مصرف صحيح در اسلام و نقش رسانه ملي در ترويج آن بيان شده است.

 نسخه قابل چاپ

در مقاله حاضر، به مباحث نظري اصلاح نظام توليد و مصرف در دستيابي به عدالت اقتصادي، نقش و كاركرد رسانه هاي جمعي در تقويت مباني نظام سرمايه داري ليبرال، ضرورت بازبيني در روند تخصيص و توزيع منابع توليدي و درآمدي به منظور اصلاح الگوي مصرف و بازنگري در نقش هدايت کننده رسانه هاي جمعي در اصلاح الگوي توليد و مصرف پرداخته شده است.
طبق فرضيه اي که اين پژوهش به دنبال بررسي و تاييد آن است، رسانه از طريق ايجاد فضاي ذهني مناسب جهت پذيرش ضرورت اصلاح و بازبيني روند تخصيص و توزيع منابع توليدي و درآمدها، به ايفاي نقش تبليغي و کارکرد فرهنگي و نظارتي مناسب در روند اصلاح الگوي مصرف مي پردازد.
همچنين نظر به اهميت عدالت در دستيابي به اهداف كلان اقتصادي، سياسي و فرهنگي و نقش اصلاح الگوي مصرف در اين زمينه، تلاش شده است كاركرد رسانه هاي جمعي، بويژه رسانه ملي در اين روند مورد مطالعه قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

آگهي هاي تجاري متن هاي ارتباطي هستند که معنا از خلال آنها جريان مي يابد. اين مقاله درصدد واکاوي نسبت ميان مفهوم مصرف و آگهي هاي تجاري است و براي نيل به اين هدف، از رويکردي نشانه شناختي استفاده مي کند. در اين پژوهش، با استفاده از نمونه گيري غير احتمالي، 20 آگهي پخش شده از شبکه سه سيما در سه ماهه آخر سال 1387 بررسي شد. نشانه شناسي نمونه هاي انتخاب شده بيانگر آن است که آگهي هاي تجاري با استفاده از تمهيداتي مانند واقع نمايي، به کارگيري ابزارهاي علمي و مولفه هاي مرتبط با طبيعت، تاکيد بر نام تجاري و جان بخشي به کالاها، سعي در ارايه تصويري از مصرف کننده ايده آل دارند؛ اين متن ها، مصرفي ايده آل را براي مصرف کننده اي ايده آل به تصوير مي کشند که در جهاني کامل، بي نقص، آرماني و رويايي زندگي مي کند. اين جهان، جهان متن آگهي هاي تجاري است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به بررسي رابطه تماشاي آگهي هاي تبليغاتي تلويزيون با الگوي مصرف در کودکان و نوجوانان شهر تهران پرداخته است. گروه نمونه اين پژوهش که با روش پيمايشي انجام شده است، 734 نفر از كودكان و نوجوانان (369 پسر و 365 دختر) 7 تا 14 سال تهراني و والدينشان بوده اند که به روش نمونه گيري تصادفي خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. براي جمع آوري داده ها، از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. داده هاي پژوهش با استفاده از روش هاي آماري آزمون همبستگي پيرسون، تحليل واريانس يک طرفه و آزمون تعقيبي توکي مورد پردازش قرار گرفت. نتايج اين پژوهش نشان داد، بين ميزان تماشاي آگهي هاي بازرگاني تلويزيون و ميزان استفاده از «مواد خوراکي»، «لوازم و وسايل» و «مکان هاي خدماتي و تفريحي»، رابطه مثبت وجود دارد. همچنين، با افزايش ميزان تماشاي آگهي هاي آموزشي تلويزيون، ميزان رفتار «صرفه جويي و رعايت مسايل ايمني و مقررات راهنمايي و رانندگي» افزايش يافته است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر، به بررسي نظر مردم تهران درباره مصرف گرايي و ضرورت اصلاح الگوي مصرف و همچنين نقش صداوسيما در اين زمينه پرداخته است. در اين تحقيق که به شيوه پيمايش صورت گرفته است. 849 نفر از شهروندان 18 سال به بالاي تهراني به روش خوشه اي چند مرحله اي به عنوان نمونه تحقيق انتخاب و براي سنجش نظر آنان درباره الگوي مصرف و موضوعات مرتبط با آن از پرسشنامه اي محقق ساخته استفاده شد. يافته ها نشان داد که 84.5 درصد از افراد نمونه، ميزان تجمل گرا بودن و همچنين ?? درصد ضرورت اصلاح الگوي مصرف را در حد «زياد و خيلي زياد» دانسته اند. از نظر پاسخگويان مهم ترين دليل تجملاتي شدن شيوه زندگي مردم، چشم و همچشمي و مهم ترين پيامدهاي اصلاح نشدن الگوي مصرف، هدر رفتن امکانات و کمبود منابع و همچنين مشکلات اقتصادي (گراني و تورم) است. به اعتقاد پاسخگويان، آب، برق و سوخت بيشتر از امکانات ديگر به شيوه نادرست مصرف مي شود، همچنين فرهنگ سازي و آموزش مردم از مهم ترين پيشنهادهاي آنان به دست اندرکاران صداوسيما براي اصلاح الگوي مصرف است.

 نسخه قابل چاپ

تلويزيون يکي از عوامل تاثيرگذار در شکل دهي به فرهنگ مصرف در جامعه است. يافته هاي پژوهشي طي دو دهه اخير نشان مي دهند که برنامه هاي تلويزيوني (سريال ها و آگهي هاي بازرگاني) بيشتر به بازنمايي سبک زندگي طبقات مرفه پرداخته اند و از اين طريق، عناصر مصرف تجملي را به نمايش درآورده اند. در پژوهش حاضر، در خصوص اثرات رسانه ها، از نظريه کاشت و در مورد نحوه مواجهه مخاطب با پيام هاي رسانه، از نظريه استفاده و رضامندي بهره گرفته شده است. بر اساس نظريه کاشت، محتواي برنامه هاي تلويزيوني در دراز مدت مي تواند ارزش ها و نگرش هاي مخاطبان را شکل دهد، در بررسي محتواي مجموعه هاي تلويزيوني و آگهي هاي بازرگاني، سازوکار هايي شناسايي شدند که در فرايند برنامه سازي مي توانند سبک مصرف تجملي را شکل دهند. اين سازوکارها عبارتند از: سناريو، فضاسازي و بازنمايي. با اين حال، بر مبناي رويکرد استفاده و رضامندي استدلال مي شود که پيام هاي ياد شده، تاثيري مستقيم و يکسان بر همه مخاطبان نخواهند داشت.
نتيجه کلي پژوهش آن است که در محتواي برنامه هاي تلويزيون، عناصري وجود دارد که مي تواند زمينه ساز ايجاد نگرش مصرف تجملي در مخاطبان شود، اما مخاطبان در مواجهه با اين پيام ها، بر حسب ويژگي هاي روان شناختي خود واکنش هاي متفاوتي نشان مي دهند و به اين ترتيب، تاثيرات متفاوتي از اين پيام ها دريافت مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

بي ترديد کليفورد گيرتز از مهم ترين و اثر گذارترين مردم شناسان معاصر است که با برقرار کردن پيوند بين تفسير و تبيين قدمي تعيين کننده در ارتقاي جايگاه مردم شناسي در ميان دانشهاي انساني و اجتماعي برداشته است. جايگاه او را در مردم شناسي و مطالعه فرهنگ و دين مي توان با جايگاه ماکس وبر در جامعه شناسي مقايسه کرد. او از طريق تالکوت پارسنز با آراي ماکس وبر آشنا شد و تلاش کرد تفهيم و تفسير را در شناخت فرهنگ و پديده هاي فرهنگي به کار بندد. يکي از مهم ترين مواريث نظري و عملي گيرتز را بايد تلاشهاي او در توضيح رابطه «فرهنگ» و «جامعه» دانست. او با قايل شدن استقلال و اولويت براي فرهنگ، از پيش قراولان رويکردي است که کريستين بل آن را «فرهنگ گرا- نمادگرا» مي خواند. ابزار تئوريک کارآمد گيرتز در اتخاذ و توسعه اين رويکرد تفسيري و معناگرا، آيين است. با وجود اين چنين به نظر مي رسد که آراي گيرتز براي دانش پژوهان ايراني چندان شناخته شده نباشد. مقاله حاضر تلاش مي کند تحليلي از آراي گيرتز ارايه کند و نشان دهد که او را به چه تعبير بايد يک تفسيرگرا دانست. اين مقاله با تاکيد و مروري بر رويکرد تفسيري گيرتز به فرهنگ و دين و مرروي بر يکي از مطالعات ميداني او در جزاير بالي توضيح دهد که او چگونه از آيين به عنوان يک متن براي تفسير يک فرهنگ استفاده مي کند.

 نسخه قابل چاپ