بانک مقالات علوم ارتباطات اجتماعي

ارتباطات ويروسي، با محوريت وجود پيام ويروسي، به تازگي کاربردهاي بسياري يافته است. وجود ويروس در پيام ها باعث مي شود پيام، خاصيت خود تکراري پيدا کند و سرعت توزيع آن در بين مخاطبان افزايش يابد. هدف پژوهش حاضر نيز مطالعه تاثير ويروس هاي قابل استفاده در پيام ها، بر سرعت انتقال پيام بوده است. به اين منظور مدل جامع ارتباطات ويروسي با بررسي ادبيات موضوع و ديدگاه هاي انديشمندان اين حوزه طراحي شد. براي سنجش اين مدل تعداد 57 کارشناس که با روش نمونه گيري خوشه اي از بين جامعه آماري کارشناسان واحدهاي روابط عمومي شهرستان بجنورد انتخاب شده بودند به پرسشنامه اي محقق ساخته مشتمل بر 7 عامل و 42 گويه پاسخ دادند. نتايج بررسي معادلات ساختاري مدل نشان داد، تعجب، سرور و ترس بر سرعت انتقال پيام تاثير مثبت دارند. ويروس غم بر سرعت انتقال پيام تاثير منفي مي گذارد و خشم و تنفر تاثيري بر سرعت انتقال پيام ندارند.

 نسخه قابل چاپ

ظهور فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي در دهه هاي اخير، نه تنها تحولات چشمگيري را در جوامع ايجاد کرده، بلکه زمينه ساز مطالعات نظري و تحقيقات تجربي فراواني نيز بوده است. در اين مقاله رابطه متقابل فناوري و جامعه مورد توجه قرار گرفته است و نخست، دو جريان فکري عمده مربوط به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي، که يکي، فناوري را عامل اصلي دگرگوني هاي اجتماعي معرفي مي کند و ديگري، عناصر و ساختارهاي اجتماعي را دليل اين تحولات مي داند، و سپس نظريه هاي مربوط به جامعه شناسي استفاده از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي، بويژه، سه رهيافت مشهور نوآوري، اشاعه و تصاحب معرفي و تجزيه و تحليل شده اند. افزون بر اين، تلاش شده است به کمک پژوهش هايي که در حوزه جامعه شناسي استفاده از فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي در فرانسه و امريکاي شمالي صورت گرفته اند، جايگاه و نقش استفاده کنندگان از اين فناوري ها به بحث گذاشته شود.
تجزيه و تحليل مکاتب فکري مربوط به فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي نشان مي دهد، هيچ کدام از اين دو جريان فکري، به تنهايي قادر نيستند عملکرد يک فناوري را به طور دقيق بررسي کنند. در نتيجه، بررسي و تجزيه و تحليل متون اين حوزه، ظهور مکتب فکري جديدي را نويد مي دهد که بيانگر نوعي تغيير نگرش به استفاده کنندگان فناوري هاي اطلاعاتي و ارتباطي و پيدايش تفکر استفاد کننده فعال به جاي منفعل است.

 نسخه قابل چاپ

فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، به عنوان فناوري غالب در هزاره جديد معرفي شده اند. اين فناوري ها با سرعت بخشيدن به فرايند مبادله اطلاعات و کاهش هزينه هاي داد و ستد، به ابزاري براي افزايش بهره وري، کارآيي و رشد در تمامي حيطه هاي فعاليت بشري تبديل شده اند. مزاياي بالقوه اين فناوري ها زماني قابل حصول است که در بين تمام بخش هاي جامعه توسعه و گسترش يابند. در مقاله حاضر، نظريه هاي فردي پذيرش فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، از جمله نظريه نشر نوآوري، مدل پذيرش فناوري، نظريه رفتار هدايت شده، پارادايم انتظار-تاييد و نظريه يکپارچه پذيرش و استفاده از فناوري و نظريه هاي سازماني شامل مدل تناسب بين وظيفه و فناوري، چارچوب فناوري-سازمان-محيط و چارچوب تناسب بين افراد، وظيفه و فناوري، شرح داده مي شوند و در نهايت، متغيرهاي تاثيرگذار بر کاربران براي پذيرش فناوري هاي اطلاعات و ارتباطات، معرفي مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

در مقاله حاضر ضمن معرفي نظريه ها و ديدگاه هاي مربوط به شکل گيري و پيشبرد جامعه اطلاعاتي و شرايط جديدي که اطلاعاتي شدن در عرصه جهاني پديد آورده است، وي‍ژگي هاي جامعه اطلاعاتي و جوامع معرفتي مطرح و با يکديگر مقايسه شده است. مطالعه ادبيات موجود، نشان مي دهد که انقلاب اطلاعات دو چالش مهم را مطرح کرده است؛ يکي پر کردن شکاف ديجيتال و ديگري ضمانت آينده آزادي بيان. همچنين براي درک بهتر روند جهاني ارتباطات به بررسي سياست هاي جهاني ارتباطات در دوره معاصر پرداخته شده و اجلاس جهاني سران درباره جامعه اطلاعاتي در ژنو و تونس به طور اجمال مورد بررسي قرار گرفته است.
همچنين با معرفي دو شاخص جهاني «آمادگي الکترونيک» و «فرصت ديجيتال»، به بررسي و مقايسه جايگاه کشورها در جهان و وضعيت شکاف ديجيتال پرداخته شده است. نتيجه اين بررسي نشان مي دهد هر چند که ايران در سال 2008 در رتبه هفدهم کشورهاي داراي بيشترين کاربران اينترنت قرارگرفته ولي از نظر رتبه آمادگي الکترونيک، روند صعودي نداشته است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر تاثيرات فناوري هاي نوين ارتباطي بر مديريت رسانه را با روش اسنادي مورد بررسي قرار داده است. پنج خصوصيت ديجيتالي شدن محتوا، تعاملي بودن، شخصي سازي، آني بودن و مستقيم بودن به عنوان ويژگي هايي شناسايي شدند که متاثر از فناوري هاي نوين به ميزان متفاوتي در هر يک از رسانه ها ايجاد مي شوند. سپس با عطف توجه به مديريت رسانه ملي، مدلي براي تعامل مديريت رسانه ملي با تحولات ناشي از فناوري هاي جديد پيشنهاد گرديد که در آن آميخته رسانه اي شامل رسانه هاي همگاني همچون تلويزيون، راديو و رسانه هاي نوين مانند اينترنت و تلفن همراه، که براي چهار نوع متفاوت مخاطب يعني مخاطب انبوه، مخاطب انبوه محدود با نياز به دسترسي به رسانه سيال، مخاطب خاص با نياز به اطلاعات شخصي شده و سرانجام مخاطب مشخص با نياز به دسترسي دايم، همراه با چهار نوع محتوا يعني محتواي همگاني، محتواي کاربرساخته، محتواي قطعه قطعه و محتواي پيشتاز در نظر گرفته شده است که هر يک از آنها توسط بخشي از آميخته رسانه اي مورد توجه قرار مي گيرند. سرانجام سياست هاي کلان رسانه و نيز سودآوري اقتصادي، کليت تعامل را تحت تاثير قرار مي دهند تا مديريت رسانه منطبق با الزامات ناشي از فناوري هاي نوين اجرا شود.

 نسخه قابل چاپ

گسترش تلفن هاي همراه دگرگوني هايي را در ويژگي هاي فردي و تعاملات اجتماعي افراد جامعه ايجاد کرده است. تلفن همراه با ظرفيت هاي انتخابي که فراهم کرده است، به ابزار جديدي براي انعکاس «خود» و «ديگري» و شکل گيري هويتي جديد تبديل شده است. پژوهش حاضر به بررسي تاثير استفاده از تلفن همراه بر هويت شخصي مدرن پرداخته است. بر اساس رويکردهاي نظري، بويژه چارچوب نظري گيدنز، پنج شاخص بازتابندگي خود و خود بيانگري، تعاملات و ارتباطات گسترده، تجربه از جاکندگي زمان و مکان، تجربه اضطراب و اعتماد و تجربه آزادي، استقلال فردي و قدرتمندي در دوران مدرنيته متاخر که منجر به شکل گيري هويت شخصي مي شوند، به عنوان شاخص هاي هويت شخصي مدرن در نظر گرفته شده است. به اين منظور 300 نفر از جوانان شهر تهران که داراي تلفن همراه بودند، به روش نمونه گيري خوشه اي چند مرحله اي انتخاب شدند. داده هاي گرد آوري شده، با استفاده آزمون هاي تحليل واريانس و آزمون تعقيبي LSD مورد بررسي قرار گرفت. نتايج پژوهش نشان داد استفاده هاي چند منظوره رسانه اي از تلفن همراه مانند گوش دادن به راديو و موسيقي، تماشاي تلويزيون و ورود به جهان مجازي اينترنت از ويژگي هايي است که هويت شخصي مدرن را تقويت مي کند و کانوني بودن فرد و خواسته هاي او را معنا مي بخشد.

 نسخه قابل چاپ

سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي، به عنوان مهم ترين سازمان رسانه اي کشور، در سال 1383 با تصويب سند افق رسانه، راهبرد هاي خود را براي يک دوره ده ساله تدوين کرد. در اين سند حوزه هاي مختلف از جمله «خبر» و «فني» مورد توجه قرار گرفته اند و تاکيد شده است با بهره گيري از فناوري هاي نوين رسانه اي، الگوي توليد و پخش خبر تغيير يابد. در اين مقاله راهبرد هاي سند در حوزه خبر، مورد بررسي و مطالعه قرار گرفته  است. هدف اصلي تحقيق شناخت عوامل موثر بر کسب موفقيت تلويزيون (سيماي جمهوري اسلامي) به عنوان قطب خبر رساني در کشور بوده است.
نتايج اين تحقيق که با روش پيمايش در بين کارکنان صدا و سيما در سايت جام جم-به جزء کارکنان خبري-انجام شد، نشان داد که در شرايط حاضر، سيماي جمهوري اسلامي، يکي از مهم ترين منابع کسب خبر در جامعه به شمار مي رود. چند مولفه شامل سرعت در انتشار اخبار، توجه به نيازهاي خبري مردم، استقلال حوزه خبر، تنوع خبري و ايجاد رقابت در بين بخش هاي خبري تلويزيون از مولفه هاي موثر بر قطب خبري شدن رسانه اي مانند سيماست. همچنين شبکه خبر، در مقايسه با ساير بخش هاي خبري شبکه هاي سيما، از قابليت بيشتري براي تبديل شدن به قطب خبري برخوردار است. بين سرعت انتشار اخبار سيما و تبديل آن به قطب خبري جامعه، رابطه معنادار و مستقيم وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

فناوري هاي نوين ارتباطي در دهه 1990، به افزايش قدرت جنبش هاي اجتماعي جديد، در شکل دهي و هدايت افکار عمومي جهاني، اعتراض ها و ايجاد چالش هاي جدي براي حکومت ها انجاميده اند. چنان که مي توان گفت جنبش هاي اجتماعي جديد با بهره گيري از فناوري هاي جديد رسانه اي، نقش بسيار مهمي در تحولات جامعه مدني جهاني ايفا مي کنند.
در اين مقاله، نخست، به کارکردهاي مهم اينترنت در جنبش هاي اجتماعي، از حيث نظري پرداخته مي شود و سپس، به منظور تاييد بحث هاي نظري، جنبش هاي اجتماعي زاپاتيستا، جنبش هاي اعتراضي عليه سازمان تجارت جهاني و گروه 8 و نيز جنبش هاي صلح طلبانه، به اجمال بررسي مي شوند. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد، از نيمه دوم دهه 1990 به بعد، اينترنت با قابليت هايي همچون پست الکترونيک، وب سايت ها، اطلاع رساني گسترده، شبکه سازي و هويت سازي، بر موفقيت اين جنبش ها در تشويق و بسيج اعتراض ها در سطح جهاني، تاثير قابل توجهي داشته است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر، حاصل پژوهشي است که با هدف شناخت مولفه هاي پنهان در پيش بيني وضعيت «نظارت الكترونيکي» در جامعه اطلاعاتي 20 سال آينده كشور ايران انجام شده است تا تصويري روشن به كارگزاران آن ارايه دهد. به اين منظور، پس از مصاحبه هاي عمقي که در 3 مرحله، بر اساس روش دلفي انجام گرفت، ديدگاه هاي 15 صاحبنظر دريافت شد. در مرحله اول، 27 پيش بيني و در مرحله دوم، پس از هم رايي، 18 پيش بيني اظهار شد.
اين 18 پيش بيني، در قالب 18 پرسش در اختيار مجريان جامعه اطلاعاتي ايران؛ «مهندسان مراكز پشتيباني اينترنت» قرار گرفت. در تحليل عاملي، ابتدا به منظور بررسي ساختار عاملي، پرسش ها با روش مولفه هاي اصلي و چرخش واريماكس؛ چرخش داده شدند و نتايج حاصل از آنها نامگذاري شد. به اين ترتيب، 6 مولفه اصلي و پنهان شناسايي شدند:
نظارت آسان، نظارت فرهنگي، سواد رسانه اي، نظارت تخصصي، آسيب پذيري آزادي ها و مقاومت مردمي

 نسخه قابل چاپ

تلويزيون تعاملي حاصل دو فرايند «همگرايي» و «تعامل» ناشي از انقلاب ديجيتال است. در پژوهش حاضر موانع راه اندازي تلويزيون تعاملي در ايران مورد بررسي قرار گرفته است. يافته هاي اين پژوهش، با روش کيفي و استفاده از مصاحبه عميق با کارشناسان و سياستگذاران به دست آمده است. يافته ها حاکي از اين است که تلويزيون تعاملي، چندان شناخته شده نيست و راه اندازي آن با موانع متعددي روبه روست که آنها را مي توان به سه بخش عمده شامل محدوديت هاي «فني و توليدي»، «فرهنگي و اجتماعي» و «قانوني و حقوقي» تقسيم کرد. موضوعاتي چون نامناسب بودن زيرساخت هاي فني و بي توجهي به تربيت نيروي انساني ماهر براي توليد برنامه هاي تعاملي را مي توان در دسته محدوديت هاي «فني و توليدي» قرار داد. موضوعاتي از قبيل انحصاري و دولتي بودن تلويزيون و فراگير نبودن فرهنگ استفاده از اين فناوري ها در بخش محدوديت هاي «فرهنگي و اجتماعي» جاي مي گيرند. ابهامات موجود بر سر پخش صدا و تصوير از طريق وب و فقدان قانون مناسب براي حفظ حقوق معنوي برنامه ها و حفظ حريم خصوصي افراد نيز در مباحث «قانوني و حقوقي» مي گنجند.

 نسخه قابل چاپ

هر چند دنياي ديجيتال دريچه هاي تازه و بكري را براي مخاطبان گشوده است كه رسانه ها از طريق آنها مي توانند بر گستره مخاطبانشان بيفزايند، اما پديده جهاني ديجيتالي شدن رسانه ها، با ورود به هر كشور، به اقتضاي شرايط تاريخي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي، علمي و فرهنگي جامعه، تجربه اي جديد و منحصربه فرد به شمار مي رود.
در اين تحقيق با استفاده از روش کيو، ديدگاه هاي كارشناسان، مديران و صاحبنظران حوزه راديو، در داخل و خارج از كشور مورد بررسي قرار گرفته است و متغيرهاي مربوط به ديجيتالي شدن، در سه بخش توليد، ارسال و دريافت، به عنوان «متغيرهاي وابسته» و كليه عوامل تسهيل كننده يا ممانعت کننده از رسيدن به هدف (شامل دو بخش درون و برون سازماني) به عنوان «متغيرهاي مستقل» در نظر گرفته شده اند.
بر اساس نتايج به دست آمده، مهم ترين مشكل در خصوص تغيير سيستم راديو از آنالوگ به ديجيتال، مجاب كردن شنوندگان براي خريد دستگاه گيرنده راديو ديجيتال است. اما در كنار اين مشكل، به دليل آنكه راديوهاي امروز، راهي جز طي مسير ديجيتالي شدن ندارند، مهم ترين نكته قابل توجه براي مديران رسانه، برنامه ريزي در جهت تغيير محتواي لازم است كه در اين خصوص برخلاف مسايل فني، مطالعات چنداني انجام نشده است.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر درصدد بررسي ديدگاه هاي کارشناسان و کارگزاران ارتباطات در خصوص تاثير پادکستينگ، براي راديو در ايران است. اطلاعات لازم براي بررسي فرصت ها و تهديدهاي پادکستينگ، از طريق روش هاي اسنادي و کيفي (گروه هاي کانوني) به دست آمده که طي آن، از سه گروه کارشناسان راديو، کارشناسان رسانه هاي جديد و گردانندگان پادکستينگ در ايران نظرخواهي شده است. همچنين به منظور تجزيه و تحليل داده ها و معنا کردن يافته هاي پژوهش، از همگرايي رسانه اي استفاده شده است. نتايج، نشان دهنده آن است که پادکست مي تواند ظرفيت هاي جديدي را در سه سطح سازماني، فردي و محيطي فراهم کند که مهم ترين آنها ايجاد فضاي رقابتي براي راديو، گسترش و توسعه راديوهاي تخصصي، شکستن انحصار و ايجاد فضاي بحث و گفتگو و نقد و انتقاد در برنامه هاي راديويي، استفاده از امکانات رسانه هاي ديجيتال، استعداديابي، شناخت بهتر مخاطب و معرفي راديو به نسل سوم ناآشنا با راديو است. اما اين فناوري به دليل موانع فني، حقوقي و ... موجود در کشور، دست کم تا زماني که فاقد زيرساخت هاي لازم هستيم، تهديدي براي راديو محسوب نمي شود.

 نسخه قابل چاپ

مقاله حاضر، برگرفته از پژوهشي است كه با حمايت سازمان منطقه آزاد كيش و با استفاده از روش پيمايشي، به بررسي کاربرد ابزارهاي نوين ارتباطي در حوزه تبليغات گردشگري، در منطقه آزاد كيش مي پردازد. در اين پژوهش، ميزان آشنايي كارشناسان تبليغات منطقه آزاد كيش با سه ابزار نوين ارتباطي «اينترنت»، «پيام كوتاه» و «بيلبورد ديجيتال» و همچنين ميزان استفاده از اين ابزارها در اين منطقه، از سال 1382 تا 1387 مورد بررسي قرار گرفته است. نتايج حاكي از آن است كه ميزان استفاده كارشناسان تبليغات منطقه آزاد كيش از ابزارهاي نوين ارتباطي در تبليغات گردشگري، وابسته به متغير «ميزان آشنايي» اين افراد با اين ابزارهاست. همچنين «ميزان آشنايي» خود نيز معلول متغيرهايي چون «آشنايي با زبان انگليسي» و «سطح تحصيلات» افراد است. در كل، ميزان آشنايي جامعه آماري با ابزارهاي نوين ارتباطي و ميزان استفاده افراد از اين ابزارها در حد متوسط قرار دارد. اين در حالي است كه امروزه، رشد سريع فناوري هاي ارتباطي و اطلاعاتي، دستيابي به بازارهاي جديدي را در زمينه گردشگري فراهم آورده است و اگر ابزارهاي نوين ارتباطي در حوزه تبليغات، با توجه به نقش و كاركرد خاص خود، با آگاهي كامل و به درستي به كار گرفته شوند، مي توانند نقش مهمي در توسعه اين صنعت درآمدزا ايفا كنند.

 نسخه قابل چاپ

هدف اصلي اين مقاله بررسي وضعيت « آي پي تي وي » و «تلويزيون هاي اينترنتي» در ايران و جهان و نيز وضعيت فناوري هاي پخش تصوير و فيلم در فضاي سايبر ايراني بوده است. روش تحقيق روش اسنادي مبتني بر اينترنت بوده است. در بخش آي پي تي وي، از گزارش هاي تحقيق اتحاديه بين المللي ارتباطا ت راه دور بهره برداري شده و در بخش تلويزيون هاي اينترنتي و فناوري هاي پخش تصوير و فيلم در فضاي سايبر ايراني، با روش انتخاب نمونه هاي هدفمند، 4 وب سايت اينترنتي يوتيوب، ويدئو گوگل، کلام تي و رضوي تي وي، به عنوان اصلي ترين فناوري هاي پخش تصوير و فيلم در فضاي سايبر ايراني مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گرفته اند. با استفاده از وب سايت هاي اصلي اين شبکه هاي اينترنتي نيز سعي شده است کارکردها و ويژگي هاي اين شبکه ها، به طور دقيق و مستند مورد بررسي و تجزيه و تحليل قرار گيرند. بر اساس مطالعه حاضر به نظر مي رسد صدا و سيما به عنوان رسانه ملي بايد با رصد كردن تلويزيون هاي اينترنتي به نيازهاي جديد مخاطبان فضاي سايبر بينديشد و برنامه ريزي هاي لازم را در اين خصوص انجام دهد.

 نسخه قابل چاپ

نظريه هاي هنجاري، مشخص کننده بايدها و نبايد ها در عملکرد رسانه ها هستند. در اين رابطه سيبرت (1963) چهار نظريه اقتدارگرا، ليبرالي، مسووليت اجتماعي و کمونيسم روسي را معرفي کرد. پس از او مريل با ارايه دسته بندي دوگانه (اقتدارگرا، ليبرالي)، هاچتن با تقسيم بندي پنج گانه (اقتدارگرا، کمونيسم روسي، توسعه بخش، انقلابي و غربي)، آلتشول با سه نظريه (بازار، مارکسيسم و پيشرو) و سرانجام مک کوئيل با افزودن دو نظريه توسعه بخش و مشارکت دموکراتيک به تقسيمات چهارگانه اين نظريه، آن را به عنوان نظريه هنجاري رسانه ها معرفي کردند.
در اين مقاله تلاش شده است بر اساس مولفه هاي اصلي نظريه هاي هنجاري رسانه ها، ديدگاه هاي رهبران انقلاب اسلامي، امام خميني و آيت اله خامنه اي، از ميان سخنان ايشان استخراج شود. گزاره هاي به دست آمده نشان مي دهد، نظام هنجاري مطلوب آنان، با وجود برخي شباهت ها به شش نظريه ديگر، داراي ويژگي هايي است که شايد بتوان به عنوان الگوي هفتم از آن سخن گفت.

 نسخه قابل چاپ