بانک مقالات رشته کتابداری

ارزيابي کيفيت صفحات وب از ديدگاه کاربران، نقشي سازنده در طراحي و توسعه آن بالاخص در مراکز پژوهشي دارد، زيرا توسعه دهندگان وب را با ديدگاه کاربر، آشنا و به آنان در خلق وب سايت هاي کاربر مدار در محيط علمي-پژوهشي ياري مي رساند. «وب کوال»، به عنوان مدل ارزيابي کيفيت صفحات وب، مي کوشد تا تصويري از کيفيت وب سايت از ديدگاه کاربران، در دو وضعيت موجود و مورد انتظار ارايه دهد. در پژوهش فوق نيز، تلاش شده است تا کيفيت صفحات وب پژوهشگاه هاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فن آوري مستقر در شهر تهران، با رويکرد پيمايشي-تحليلي و با استفاده از جديدترين ويرايش مدل وب کوال که تحت عنوان اي-کوال معرفي شده است، مورد ارزيابي و بررسي قرار گيرد. مدل اي-کوال، بر اساس ساختار وب کوال مي کوشد کيفيت موجود و مورد انتظار صفحات وب را از ديد کاربر ارزيابي نمايد. يافته هاي اين پژوهش، نشان دهنده وجود «تفاوت معني دار» ميان کيفيت موجود و کيفيت مورد انتظار اين صفحات از ديدگاه کاربران مي باشد. در پايان نيز نظرات و پيش نهادهايي براي بهبود کيفيت اين صفحات ارايه شده است.

اين پژوهش به بررسي ميزان سواد اطلاعاتي کتابداران کتابخانه هاي عمومي استان خوزستان به منظور شناسايي نقاط قوت و ضعف احتمالي آنان مي پردازد. جامعه آماري اين پژوهش تمامي کتابداران کتابخانه هاي عمومي استان خوزستان مـي باشند. براي گردآوري اطلاعات از پرسشنامه اي محقق ساخته، مشتمل بر 44 سوال استفاده شده است. روش پژوهش پيمايشي و براي تجزيه و تحليل داده ها از نرم افزار SPSS و آمار توصيفي استفاده شده است. نتايج اين پژوهش نشان داد که اکثريت افراد جامعه آماري را زنان، در گروه سني زير 35 سال و با مدرک تحصيلي کارداني تشکيل مي دهند. بررسي کلي يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که مهارت کتابداران کتابخانه هاي عمومي استان خوزستان در درک صحيح نياز اطلاعاتي شان در سطحي مطلوب، راهبردهاي جستجوي اطلاعات به صورت چاپي در سطحي متوسط، راهبردهاي جستجوي اطلاعات به صورت الکترونيکي در سطحي نامطلوب، استفاده از پايگاه هاي اطلاعاتي پيوسته و ناپيوسته در سطحي نامطلوب، استفاده از امکانات و ويژگي هاي موتورهاي کاوش، گروه هاي بحث و خبري در اينترنت در سطحي نامطلوب، استناددهي به منابع اطلاعاتي چاپي و الکترونيکي در سطحي نامطلوب، طراحي و انتخاب مناسب ترين و موثرين روش دستيابي به اطلاعات در سطحي نامطلوب، توانايي ترکيب اطلاعات جديد با دانسته هاي قبلي و توليد دانش جديد در سطحي مطلوب، ارزيابي نتيجه فرايند جستجو در رابطه با رفع نياز اطلاعاتي شان در سطحي مطلوب، استفاده خلاق و مناسب از فناوري در جهت توليد محصولات و عمل کردهاي نوين در سطحي متوسط، ميزان پايبندي به مساله حق مولف ومحدوديت هاي قانوني و اجتماعي استفاده از اطلاعات در سطحي مطلوب، سازماندهي، خلاصه برداري و چکيده نويسي از منابع و مدارک اطلاعاتي در سطحي متوسط، تعيين و تشخيص نکات اصلي موجود در اطلاعات در سطحي متوسط و تعيين ميزان مشورت با ديگر کتابداران و متخصصان موضوعي در بازيابي اطلاعات در سطحي نامطلوب قرار دارد. هم چنين يافته هاي پژوهش نشان مي دهند که سواد اطلاعاتي کتابداران کتابخانه هاي عمومي استان خوزستان در وضعيت مناسب و مطلوبي نمي باشد. در پايان به منظور بهبود وضعيت موجود پيش نهاد هايي ارايه شده است.

هدف از پژوهش حاضر، بررسي نرم افزارهاي مديريت و ارايه اصطلاح نامه اي فارسي است. در اين پژوهش با استفاده از روش پيمايشي-توصيفي، پنج نرم افزار مديريت اصطلاح نامه اي علوم اسلامي، تزاروس بيلدر، پارس آذرخش، قاموس و نسخه توليدي ابراهيم پور، به علاوه چهار نرم افزار ارايه اصطلاح نامه اي علوم اسلامي، تزاروس بيلدر، قاموس، نسخه توليدي ابراهيم پور، از لحاظ معيارهاي عمومي و عملكردي موجود در سياهه وارسي مورد بررسي قرار مي گيرند. نتايج به دست آمده از اين پژوهش نشان مي دهد که از لحاظ رعايت معيارهاي عمل کردي، نرم افزارهاي تزاروس بيلدر و پارس آذرخش، بالاترين رتبه را در بين نرم افزارهاي مديريت و اصطلاح نامه هاي علوم اسلامي و تزاروس بيلدر هم بيش ترين امتياز را در بين نرم افزارهاي ارايه، کسب کرده اند. در قسمت رعايت معيارهاي عمومي نيز نرم افزار تزاروس بيلدر و اصطلاح نامه علوم اسلامي، بيش ترين امتياز را به خود اختصاص داده اند. نتايج کلي اين پژوهش نشان مي دهند که نرم افزار تزاروس بيلدر بيش ترين امكانات را در بين نرم افزارهاي موجود دارا مي باشد.

امروزه نشريات لاتين يکي از منابع مهم و ضروري در کتابخانه هاي دانشگاهي محسوب مي شوند. بالا رفتن قيمت نشريات و افزايش تعداد مجله هاي منتشر شده، ارايه تمام اطلاعات مورد نياز پژوهشگران را براي كتابخانه ها دشوار ساخته است. از اين رو ضرورت وجود معياري براي انتخاب مجله هاي برتر بيش از پيش احساس مي شود. با استفاده از نمايه هاي استنادي علوم و گزارش استنادي مجله ها مي توان پراستنادترين مجله هاي مرتبط با يک حوزه علمي را شناسايي و از آنها در سياست گذاري براي مجموعه سازي کتابخانه ها و مراکز اطلاع رساني استفاده نمود. از اين رو مطالعات تحليل استنادي به دليل کاربردهاي جالب آن در تحليل انتشارات ادواري مورد توجه متخصصان انتخاب منابع اطلاعاتي هستند. فهرست هاي رتبه بندي شده نشريات که از اين طريق به دست مي آيند، منبع مناسبي براي انتخاب مجله ها به شمار مي آيند و در بسياري از کتابخانه ها به کار گرفته مي‏شوند. مقاله حاضر سعي دارد ضمن معرفي تحليل استنادي و کاربردهاي آن و انواع نمايه هاي استنادي، کتابداران و دانشجويان کتابداري و اطلاع رساني را با کاربرد و نقش گزارش استنادي مجله ها در انتخاب نشريات لاتين در کتابخانه هاي دانشگاهي و تخصصي آشنا سازد.

هدف اين پژوهش بررسي وضعيت ميزان خوداستنادي در مقاله هاي تاليفي اعضاي هيات علمي دانشگاه تهران در مجله هاي «نامه علوم اجتماعي» و «پژوهش هاي جغرافيايي» بين سال هاي 1378 تا 1386 است. براي نيل به مقصود تعداد 212 مقاله تاليفي مشتمل بر 4565 استناد با استفاده از روش تحليل استنادي مورد بررسي قرار گرفت. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه نسبت قابل توجهي از مقاله هاي اين دو مجله (در حدود نيمي از مقاله ها) از خوداستنادي برخوردارند و يك سوم نويسندگان در مقاله هاي تاليفي، خوداستنادگر هستند. متوسط خوداستنادي در مجله «نامه علوم اجتماعي» 8/0درصد و در مجله «پژوهش هاي جغرافيايي» 6/0 درصد به دست آمد. بررسي ساليانه مقاله ها نيز نشان داد که خوداستنادي در اين مجله ها از روند منظمي برخوردار نيست و مقاله هاي مجله ها از نظر نوع مدرك بيشترين مدرك مورد استفاده در خوداستنادي ها را تشکيل مي دادند. همچنين تفاوت معني داري ميان ميزان خوداستنادي و تعداد نويسندگان در مقاله ها وجود دارد. در بررسي عمر خوداستنادي نيز مشخص شد كه حدود 46 درصد خوداستنادي ها در بازه زماني دو ساله قرار مي گيرند و نويسندگان در رفتار استنادي خود بيشتر به متون و مقاله هاي اخير خود استناد كرده اند.

هدف اصلي پژوهش حاضر، ارزيابي ظاهري، ضريب تاثيرگذاري و وضعيت بازديد وب سايت دانشگاه هاي علوم پزشکي وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکي است. براي نيل به اين هدف، 41 وب سايت مورد نظر با استفاده از سياهه وارسي متشکل از 59 عامل، از ديدگاه ظاهري بررسي شدند. هم چنين تعداد صفحات نمايه شده هر وب سايت، تعداد کل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، خود پيوندها، ضريب تاثيرگذاري کل و ضريب تاثيرگذاري دريافتي اين وب سايت ها به منظور ارزيابي رويت پذيري و ميزان تاثيرگذاري آنها مورد بررسي قرار گرفت. علاوه بر اين در پژوهش حاضر ميزان بازديد از وب سايت هاي مورد بررسي و عواملي مانند رتبه ترافيک در ايران و جهان، درصد کاربران وب که سايت هاي مورد نظر را مرور کرده اند، متوسط صفحات مرور شده توسط کاربران و ميزان مرور از داخل و خارج از کشور، بر اساس آمار مستخرج از سايت آلکسا بررسي شدند. يافته هاي پژوهش، نشان مي دهد که وب سايت دانشگاه هاي علوم پزشکي شيراز و ايران از نظر طراحي در بهترين وضعيت قرار دارند. بيش ترين تعداد پيوندها و پيوندهاي دريافتي مربوط به وب سايت دانشگاه علوم پزشکي تهران و بيش ترين تعداد خودپيوندها مربوط به وب سايت دانشگاه علوم پزشکي مشهد است. بالاترين ضريب تاثيرگذاري کل به وب سايت دانشگاه هاي علوم پزشکي شاهرود و ايران و بيش ترين ضريب تاثيرگذاري دريافتي به وب سايت دانشگاه هاي علوم پزشکي اصفهان و گيلان تعلق دارد. هم چنين وب سايت دانشگاه هاي علوم پزشکي تهران، شيراز و مشهد به ترتيب داراي بالاترين رتبه ترافيک در ايران و جهان بوده اند.

كتابداري و اطلاع رساني به فقر مباني نظري مبتلا است. تنها تعويض نام مشكلي را حل نمي كند. در واقع، كتابداري نه به  لحاظ نام شايسته اين رشته است و نه به لحاظ محتوا مطابقتي با مفهوم آن دارد. اگر چه در دنياي غرب با گسترش موج جديد صنعتي و نياز روز افزون پژوهشگران به يافتن دانش، كتابخانه ها به عنوان جايگاهي براي عرضه يافته هاي علمي داراي رونقي دوباره شدند، اما با ظهور فن آوري اطلاعاتي و قدرت اشاعه اطلاعات از طريق استفاده از ابزارهاي جديد الكترونيكي و نوري اين توجه و رونق دستخوش چالش گرديد. تا جايي كه ضرورت وجود كتابخانه به شكل سنتي آن مورد ترديد قرار گرفت. اين بي مهري در حالي صورت گرفت كه زيربناي فن آوري جديد هم بر طبقه بندي استوار بود. نويسنده در اين مقاله از شش جنبه  حوزه كتابداري و اطلاع رساني را بررسي و درباره آنها پيشنهادي ارايه مي كند. اين شش جنبه عبارتند از: اول خاستگاه مفهوم كتابداري و اطلاع رساني، دوم جايگاه آن در درخت دانش، سوم تعريف جامع و مانع از اين رشته، چهارم دامنه حضور و نفوذ اين رشته، پنجم پيشنهاد نامي براي آن و سرانجام پيشنهاد نام هايي براي مشاغلي كه اين حوزه ملزم به تربيت افراد براي آن مشاغل است. روش پژوهش در اين مطالعه استقرا، مطالعه تطبيقي و تا اندازه اي تحليل محتوا است.

در اين پژوهش آمار مربوط به 39 كشور جهان در 14 شاخص سرانه امانت، بازدهي منبع، سرانه مراجعه، عضو، سرانه كتاب، سرانه مواد ديگر، روزآمدي مجموعه، سرانه رايانه، سرانه پايانه اينترنت، سرانه كارمند تمام وقت، سرانه كارمند حرفه اي، هزينه امانت، سرانه هزينه و سرانه مركز خدمات تنظيم شد و با رويكرد MADM ارزيابي گرديد. براي تعيين وزن شاخص ها، تركيبي از مطالعات نظري و نظر ارزياب و آنتروپي شانون استفاده گرديد. براي رتبه بندي شاخص ها نيز از مدل SAW استفاده شد. رتبه بندي نشان داد كه كشورهاي فنلاند، استوني و دانمارك سه كشوري هستند كه داراي بهترين كتابخانه هاي عمومي مي باشند.

گرچه هيچ حرفه مندي نيست كه بي نياز از يك نظام اخلاقي باشد؛ اما چنين امري در حرفه هاي خدمت مداري چون كتابداري و اطلاع رساني، نمودي مضاعف دارد. با اين حال، كمبود برنامه هاي آموزشي در زمينه آموزش اخلاق حرفه اي به كتابداران محسوس است. از ديدگاه اين نوشتار، تدوين اخلاق حرفه اي فراتر از نوشتن دستوريِ مجموعه اي از بايدها و نبايدهاست. هر بايد و نبايدي كه مبناي فلسفي مستدل نداشته باشد، در حد دستوري فرمايشي باقي خواهد ماند. بر اين اساس، نگارنده، نظريه اي تحت عنوان «نظريه كاركرد تعادلي كتابخانه ها» را به عنوان سنگ بنايي براي تدوين و نيز آموزش اخلاق حرفه اي كتابداران و اطلاع رسانان پيشنهاد داده است.

در اين پژوهش پيدايش و تحول كتابخانه هاي عمومي ايران در مقايسه با جنبش كتابخانه هاي عمومي در كشورهاي آمريكا و انگليس (به لحاظ تاريخي) و همچنين رهنمودهاي ايفلا و يونسكو مورد بررسي قرار گرفته است. مهم ترين يافته پژوهش حاضر اين است كه جنبش كتابخانه هاي عمومي ايران مانند كشورهاي پيشگام در اين راه يعني آمريكا و انگليس، توسط مردم و روشنفكران شكل گرفت. اما در ايران بر عكس كشورهاي آمريكا و انگليس قوانين روز به روز از مشاركت مردم و كتابداران در امور كتابخانه هاي عمومي كاسته و باعث برخي مشكلات و نارسايي ها شده است. يكي ديگر از يافته هاي اين پژوهش اين است كه چارچوب قانوني و مالي كتابخانه هاي عمومي كشور ايران نيز هم اكنون با رهنمودهاي ايفلا و يونسكو در سال 2001 هم خواني چنداني ندارد. و به دليل عدم توجه به نيازهاي محلي، كودكان و گروه هاي خاص، كتابخانه هاي عمومي ايران از كاركردها و ماهيت و رسالت اصلي خود دور شده اند. بنابراين به نظر مي رسد قوانين مربوط به كتابخانه هاي عمومي ايران نياز به بازنويسي دارد، به گونه اي كه مشاركت مردم از طريق شوراهاي محلي و متخصصان علوم كتابداري و اطلاع رساني پر رنگ تر شود. مقاله حاضر علاوه بر ارايه يافته هاي پژوهش، مي تواند مقدمه اي براي تحقيقات كيفي و تاريخي بيشتر در اين زمينه باشد.

با رشد فزاينده نشريات الكترونيكي، به دليل قابليت هاي بالقوه آن و گرايش كتابخانه ها به خريد و جايگزيني آن با نشريات چاپي، پژوهش گران به بررسي ميزان و چگونگي استفاده كاربران از اين قابليت جديد در دهه گذشته پرداخته اند. دانشگاه امام صادق (ع) نيز، با اشتراك پايگاه هاي اطلاعاتي حاوي نشريات الكترونيكي، اين امكان را براي كاربران خود فراهم آورده است. در پژوهش حاضر از روش پيمايشي و نيز تحليل آمار مربوط به استفاده از منابع الكترونيكي كه توسط ناشران فراهم گرديده استفاده شده است و طي آن مشخص گرديد كه در بين نشريات اين پايگاه ها نشريات مربوط به حوزه مديريت بالاترين ميزان استفاده را دارا است. از نظر تعداد مراجعه به پايگاه ها، به ترتيب پروكوئست 5000، جي استور، امرالد و ابسكو قرار دارد. از نظر تعداد مقاله دانلود شده، پايگاه جي استور در بالاترين رتبه قرار دارد. تكاليف كلاسي و درسي و نيز نگارش مقاله از مهمترين دلايل دانشجويان در استفاده از پايگاه هاي اطلاعاتي و در بين استادان، آموزش و تدريس و نگارش مقاله بالاترين دليل استفاده ايشان است.

كتابخانه هاي عمومي وظيفه خدمات دهي به همه افراد جامعه را بر عهده دارند. به اين لحاظ، تعداد جمعيت مهم ترين پارامتر براي ايجاد كتابخانه هاي عمومي است و منابع آنها نيز بايد بر حسب تركيب و ساختار جمعيتي فرآهم آوري شود.
در اين مقاله، با نگاهي به آمارهاي جمعيتي ايران، ابتدا دسترسي جمعيت به كتابخانه هاي عمومي در دو حوزه شهري و روستايي بررسي مي شود. سپس، نقش مولفه هاي جمعيتي مانند سن، جنس، سواد، مذهب، نوع فعاليت در تعيين نوع نياز به منابع و خدمات كتابخانه هاي عمومي بررسي مي گردد.

پژوهش حاضر وضعيت مجموعه سازي كتابخانه هاي دبيرستان هاي دولتي شهر تهران را در سال تحصيلي 88-1387 مورد بررسي قرار مي دهد. 99 دبيرستان از ميان 296 دبيرستان دخترانه دولتي موجود به روش نمونه گيري تصادفي انتخاب و به روش پيمايشي مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار اين پژوهش يك پرسشنامه با 23 سوال بسته و 2 سوال باز مي باشد. يافته ها نشان داد كه 40 كتابخانه (5/45 درصد) توسط كتابدار اداره مي شود. «عدم توجه و اهميت به شغل كتابداري» مهم ترين دليل عدم استخدام كتابدار در كتابخانه هاي آموزشگاهي ذكر شده است. رشد سالانه منابع به طور متوسط كم تر از يك درصد است. آزمون آماري كاي اسكوئر نشان داد كه حضور يك كتابدار متخصص در كتابخانه با ايجاد مجموعه اي كه رضايت مراجعه كنندگان را تامين كند، ارتباط دارد (038/?=p و ??/?=X²) بيش ترين سهم مجموعه را كتب مذهبي، و كمترين سهم را كتب سرگرمي و تفريحي دارند، ضمن اينكه داشتن تحصيلات كتابداري نقشي در اولويت موضوعي مجموعه ندارد. «توصيه مراجعان» نخستين اولويت به عنوان ابزار انتخاب كتاب و «كمبود بودجه» مهم ترين مشكل در مجموعه سازي عنوان شده است.

هدف اصلي اين پژوهش بررسي ميزان و عوامل موثر بر رضايت مندي استفاده كنندگان از خدمات پيوسته واحدهاي اطلاع رساني كتابخانه هاي مركزي دانشگاه تربيت مدرس و دانشگاه تهران مي باشد. براي تعيين ميزان رضايت مندي و عوامل موثر بر آن از عواملي همچون سرعت دريافت اطلاعات، روزآمد بودن اطلاعات، تعداد پيشينه هاي بازيابي شده، تعداد دفعات استفاده از پايگاه هاي اطلاعاتي، مرتبط بودن اطلاعات دريافتي، آشنايي با نحوه ي جستجو در پايگاه هاي اطلاعاتي و راهنمايي و جستجو توسط كتابدار استفاده شده است. پژوهش حاضر با استفاده از روش پيمايشي توصيفي انجام گرفته شده است و اطلاعات مورد نياز از طريق پرسشنامه گردآوري شده است. بر اساس نتايج حاصله از تجزيه و تحليل يافته ها، بيشتر پاسخگويان سرعت دريافت اطلاعات، روزآمد بودن اطلاعات، تعداد پيشينه هاي بازيابي شده، مرتبط بودن اطلاعات دريافتي، آشنايي با نحوه جستجو در پايگاه هاي اطلاعاتي و تعداد دفعات استفاده از پايگاه هاي اطلاعاتي را در رضايت مندي خود موثر دانسته اند. همچنين بيشتر پاسخگويان تمايل داشته اند كه خود عمل جستجو را انجام دهند. در پايان پيشنهادهايي جهت بهتر شدن خدمات پيوسته اين واحدهاي اطلاع رساني و نيز پيشنهادهايي براي پژوهش هاي آينده ارايه شده است.

هدف اين پژوهش بررسي ميزان رضايت مندي دانشجويان دانشكده تربيت بدني دانشگاه هاي تهران، تربيت معلم وشهيد بهشتي از خدمات كتابخانه و مركز اطلاع رساني دانشگاه هاي شان مي باشد كه به صورت نظرخواهي از دانشجويان و با روش پيمايشي انجام گرفت. جامعه مورد مطالعه در اين پژوهش 800 نفر از دانشجويان كارشناسي و كارشناسي ارشد عضو كتابخانه دانشكده هاي تربيت بدني بوده اند كه تعداد 205 پرسشنامه معادل 25 درصد بين آنان توزيع شد. در پژوهش حاضر جنبه هاي مختلف كتابخانه از ديدگاه دانشجويان از جمله مجموعه سازي، خدمات مرجع، تجهيزات و امكانات رفاهي، قوانين و مقررات كتابخانه و خدمات رايانه اي و اطلاع رساني بررسي شد. با توجه به پرسش هاي اساسي، نتايج پژوهش نشان مي دهد كه دانشجويان عضو كتابخانه دانشكده هاي تربيت بدني از تجهيزات و امكانات موجود، قوانين و مقررات كتابخانه و نحوه برخورد كتابداران رضايت دارند، اما از خدمات مرجع، خدمات رايانه اي و اطلاع رساني و خدمات عمومي راضي نيستند.