بانک مقالات رشته کتابداری

پيشرفتهاي زيادي در زمينه فهرستهاي پيوسته رايانه اي صورت گرفته است. امروزه اين فهرستها به منزله دروازه هاي اطلاعاتي شناخته شده اند که از طريق آنها مي توان علاوه بر اطلاعات کتابشناختي کتابها به صفحات وب، فايلهاي الکترونيکي، متن کامل مقاله ها و.... دسترسي پيدا کرد.
در اين مقاله به برخي چالشهاي موجود در ساخت و کار با فهرستهاي پيوسته از جمله نگهداري و اداره آن، ويژگيهاي جستجو در آن به ويژه دشواريهاي جستجوي موضوعي و نيز حضور وب سايتها در اين فهرستها پرداخته شده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله رويکردهاي مختلفي که براي بهبود طراحي فهرست رايانه اي براي انجام جستجوي موضوعي پيشنهاد شده است، مرور مي شود. گرايش به سوي محيطهاي رابط فهرست رايانه اي مبتني بر وب، پيشرفت در اينترنت و فن آوري کتابخانه هاي ديجيتالي و فرصتهاي تازه اي که براي افزايش کارآيي سيستم فهرست رايانه اي در انجام جستجوي موضوعي ايجاد کرده است مورد بحث است.

 نسخه قابل چاپ

درس مواد و خدمات کتابخانه براي نوسوادان تنها درس از درس هاي دوره کارشناسي کتابداري است که کتابي مناسب و قابل کاربرد از زبان انگليسي يا زبان ديگر، براي آن ترجمه نشده است. در طي سال هايي که اين درس تدريس مي شده است مباحث مربوط به آموزش بزرگسالان بخشي قابل توجه از کلاس را به خود اختصاص مي داده است. مدرسان اين درس، با آگاهي از کمبود مطالب در اين حوزه هر يک به سهم خود در پي توليد مطالبي بوده اند که با فلسفه وجودي اين درس سازگار باشد. در اين مسير شش کتاب توسط مدرسان متفاوت اين درس نگاشته شده است. گرچه مشترکاتي در اين کتاب ها وجود دارد، اما هر يک، بخشي متمايز از ديگر کتاب ها را در خود جاي داده است که متکي بر تحقيقات يا انديشه هاي داخلي است. با گذشت زمان اين امکان فراهم شده است که با بهره گيري از بخش هاي متمايز اين کتاب ها، محتوايي قابل توجيه براي اين درس در اختيار مدرسان اين درس قرار گيرد، محتوايي که بيش از ساير کتاب هاي دروس کتابداري به دانش بومي متکي است.

 نسخه قابل چاپ

اجراي هر طرح عمراني منجر به توليد مدارکي مي شود که عموما نقشه، پلان، شيت و به طور کلي طراحي يا ترسيمه (drawing) خوانده مي شوند و در واقع يک فرآورده دانشي حاصل از طرح هاي عمراني، و منابع ارزشمند اطلاعاتي به حساب مي آيند و بايد امکان دسترسي و بهره گيري موثر از آن ها وجود داشته باشد.
نبود يک سيستم نظام مند براي سازماندهي اين گروه از منابع اطلاعات در کشور و در نتيجه نبود امکان دسترسي و استفاده موثر از اين سرمايه ها لزوم طراحي الگويي براي ذخيره و سازماندهي اين گروه از منابع اطلاعات را آشکارتر نمود. براي اين منظور پس از مطالعه مباني نظري و بررسي برخي از شيوه ها، اصول و استانداردهاي سازماندهي منابع اطلاعات، استاندارد بين المللي مارک 21 و فرمت ايران مارک، الگويي براي ذخيره سازي و سازماندهي اطلاعات پروژه ها و طرح هاي پروژه هاي فني و عمراني کشور مبتني بر استاندارد مارک 21 و فرمت ايران مارک ارايه شده. اين الگو به گونه اي طراحي شده که بتوان با صرف حداقل زمان و تخصص به ذخيره سازي و سازماندهي اين گروه از منابع اطلاعات پرداخت و به گونه اي مؤثر به جايابي اطلاعات طرح ها مبادرت ورزيد.

 نسخه قابل چاپ

بازيابي هر چه سريع تر و دقيق تر اطلاعات، آرمان بزرگ همه کتابداران است. براي دسترسي به اين آرمان، ابزارهايي توسط کتابداران به وجود آمده که نمايه ها نمونه هايي از آن ها هستند. نمايه ها که اکنون به کمک کامپيوتر حالت پيشرفته اي يافته اند در سنت کتابشناسي و کتابداري شرقي متاثر از اسلام، داراي قدمت هستند و حتي نمونه هايي پيشرفته از آن ها با عناوين کشف المطالب، کشف الآيات و غيره که به دليل جايگاه والاي قرآن در جوامع اسلامي به وجود آمده اند سال هاست که مورد استفاده قرار مي گيرند. آن چه که در زير مي آيد بررسي نمايه ها و جدول هاي قرآني متعلق به سال 1313 است که در زمان ناصرالدين شاه قاجار توسط محمدخان صنيع الدوله (اعتماد السلطنه) چاپ شده. هدف اين نوشته ضمن بررسي انتقادي کليه جدول هاي مندرج در اين قرآن، نشان دادن اين نکته است که آن جا که علاقه و اهميت به هر دليلي مطرح بوده، آن چنان که در مورد قرآن مطرح بوده و هست ابزارهاي بازيابي بسيار پيشرفته اي در شرايطي به وجود آمده اند که حتي شايد تصوري نيز درباره فناوري هاي پيشرفته کنوني وجود نداشته است.

 نسخه قابل چاپ

فرايند سازماندهي اطلاعات، در طول تاريخ از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و در هر زمان، بسته به نوع و ماهيت منابع اطلاعاتي و پارادايم ها و رويکردهاي مسلط، رهيافت هاي متفاوتي براي سازماندهي اطلاعات مورد توجه قرار گرفته است. ولي امروزه همگام با توسعه جهان دانش، نياز به بازنگري درنظام هاي سازماندهي اين جهان، جدي ترشده. در اين مقاله ابتدا ويژگي هاي نظام هاي طبقه بندي سنتي و سرعنوان هاي موضوعي بر شمرده شده است. سپس بر مبناي برخي افق هاي نوين (مانند ساختار و نظام تبادل دانش، نظام فرامتن، منطق فازي، سنجش ناپذيري رده بندي ها، و رابطه ميان رشته اي)، ضرورت هاي تحول در نظام هاي سنتي طبقه بندي مورد تحليل قرار گرفته است.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش نيازهاي اطلاعاتي دانش آموزان و دانشجويان، منابع اطلاعاتي مورد نياز آن ها، دلايل مراجعه آن ها به کتابخانه هاي آستان قدس و همخواني مجموعه کتابخانه ها با نيازهاي آنان مورد بررسي قرار گرفته است. پژوهش به صورت پيمايشي و جامعه آماري مورد پژوهش، دانش آموزان و دانشجويان مراجعه کننده به کتابخانه هاي آستان قدس در شهر مشهد بوده است. يافته هاي پژوهش نشان مي دهد که مجموعه کتابخانه ها نيازهاي بيش از 80% از مراجعان دانش آموز و دانشجو را در حد متوسط و بيشتر برآورده مي کنند. بين نيازهاي اطلاعاتي دانش آموزان و دانشجويان تفاوت معناداري وجود ندارد. مجموعه کتابخانه ها با نيازهاي اطلاعاتي دانش آموزان در مقايسه با دانشجويان، همخواني بيشتري دارد و مهم ترين دليل مراجعه هر دو گروه به کتابخانه ها در دسترس نبودن کتابخانه مناسب در محل زندگي و تحصيل آن ها است.

 نسخه قابل چاپ

نرم افزارهاي با کد منبع باز، داراي زيرساخت برنامه نويسي اشتراکي هستند که کد منبع آن ها به رايگان در اختيار عموم گذاشته مي شود و اجازه اجرا، کپي، انتشار و بهبود نرم افزار، بدون محدوديت، به آن ها داده مي شود. در اين مقاله چند سيستم کتابخانه اي يکپارچه با کد منبع باز که از طريق اينترنت قابل دسترسي مي باشند مورد بررسي قرار گرفته اند. مديران کتابخانه ها و کتابداران مي توانند با بررسي اين نرم افزارها نسبت به انتخاب و استفاده از آن ها در خودکار سازي کتابخانه هاي خود تصميم بگيرند.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله به شرح ايجاد مدلي براي کتابخانه هاي دانشگاهي مي پردازد که بينش مفصلي درباره ساختار مالي جاري کتابخانه به دست مي دهد و تاثير انتقال به يک محيط ديجيتال را اندازه مي گيرد. در حرکت به سوي ديجيتالي شدن، هزينه بعضي از خدمات و فعاليت هاي مشخص کتابخانه کاهش، و هزينه هاي ديگر افزايش خواهند يافت. تاثير اين مساله بر بودجه کتابخانه چگونه خواهد بود؟ اين طرح، تصوير دقيقي از هزينه هاي کتابخانه، قبل و بعد از انتقال به محيط ديجيتال به همه شرکت کنندگان ارايه کرد و نشان داد که ارزش افزوده خدمات کتابخانه بالا مي رود. اين مدل با همکاري سه کتابخانه دانشگاهي (آتريچ در هلند، لولا در سوئد و برمن در آلمان) ساخته شد.

 نسخه قابل چاپ

تاريخ مستند کتابخانه به نحوي با تاريخ وقف، مرتبط و عجين شده است. از اين رو معرفي واقفان و شمه اي از ترجمه احوال آنان به همراه شناسايي و فهرست کتب خطي وقفي هر يک، از جمله اهداف اوليه پژوهشگران کتابخانه آستان قدس رضوي است. بر همين اساس در نوشتار زير شرح احوال «شادروان حجه الاسلام حاج شيخ محمد حسن علامي» و فهرست الفبايي کتب خطي کتابخانه شخصي ايشان که در سال 1382 وقف کتابخانه سرکار فيض آثار رضوي عليه السلام شده ارايه گرديده و اميد است معرفي هايي از مجموعه هاي ديگر واقفان، بتدريج تهيه و به اطلاع محققان فرهيخته رسانده شود.

 نسخه قابل چاپ