بانک مقالات رشته کتابداری

رابط کاربر، محيطي است که ارتباط بين انسان و رايانه را برقرار مي کند و پل ارتباطي بين انسان و محيط وب، برنامه ها و نظامهاي رايانه اي است. خشنودي و رضايت کاربران در صورتي فراهم مي شود که تعامل بيشتر و بهتري بين آنان و محيطهاي رايانه اي برقرار شود. با توجه به علايق و سليقه هاي متفاوت کاربران از سويي و تنوع محيطهاي رايانه اي از سوي ديگر، طراحي رابط کاربر ايده آل دشوار به نظر مي رسد؛ ولي به طور کلي، معيارهايي عمومي براي رابط کاربرهاي مطلوب توسط طراحان رابط کاربر در نظر گرفته شده که در اين مقاله به اين ويژگيها و معيارها پرداخته شده است. در نهايت، سياهه اي از پر بسامدترين معيارهاي عمومي يک رابط کاربر مطلوب ارايه شده است که مي تواند به منظور سنجش رابط کاربرها به کار رود.

 نسخه قابل چاپ

در پژوهش حاضر، عبارتهاي کليدي از متون مقاله هاي فارسي به صورت خودکار جداسازي گرديده است. استخراج عبارتها مبتني بر روشهاي آماري، نحوه توزيع واژگان، مجاورت و ... صورت پذيرفته است. سيستمي که بر پايه پژوهش حاضر طراحي گرديده، با توجه به بازخوردهاي کاربر از قابليت يادگيري برخوردار است، با توجه به بازخوردهاي کاربر از قابليت يادگيري برخوردار است، به گونه اي که در طول زمان مرتبا به کارايي آن افزوده مي شود. استخراج عبارتهاي کليدي مي تواند در پهنه گسترده اي از مسايل از جمله در طراحي سيستمهاي بازيابي اطلاعات، کاربر داشته باشد.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق با توجه به تحولات مداوم رشته کتابداري و در نتيجه تغيير نيازهاي آموزشي کتابداران، به بررسي وضعيت نيروي انساني و نيازهاي مهارتي کتابداران شاغل در کتابخانه هاي دانشگاهي استان خوزستان پرداخته است. در اين پژوهش، تعداد 172 نفر از کتابداران شاغل در کتابخانه هاي دانشگاهي استان خوزستان، مورد بررسي قرار گرفته اند. نتايج نشان مي دهد در حال حاضر بيشترين دوره هاي مورد نياز اين کتابداران، فناوريهاي نوين است و آنها براي اينکه خود را با اين تغيير و تحولات حاصل از فناوريهاي مدرن هماهنگ سازند و بتوانند بهترين و مفيدترين خدمات را در کمترين زمان ممکن به شکلي مطلوب ارايه دهند، بايد در اين زمينه ها آموزشهاي لازم را ببينند؛ که لازمه آن برنامه ريزي و تدارک اين آموزشها توسط مسوولان ذي ربط مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله ابتدا به مرور بحران کنوني تهيه نشريه هاي علمي و پژوهشي در کتابخانه هاي دانشگاهي و تخصصي که با مشکل افزايش هزينه اشتراک نشريه هاي ادواري مواجه هستند، مي پردازد. سپس پيش زمينه ظهور نشريه هاي علمي رايگان موسوم به «مجله هاي دسترسي آزاد» را مورد بررسي قرار داده و به بحث در مورد الگوهاي رايج براي تامين مالي اين شيوه نشر مي پردازد. هدف نشريه هاي دسترسي آزاد که عموما به صورت الکترونيکي منتشر مي شوند اين است که مقاله هاي علمي را به صورت رايگان در دسترس همگان قرار دهند. در الگوي سنتي، هزينه نشر يک نشريه از طريق حق اشتراک تامين مي شود. در عوض، مجله هاي دسترسي آزاد تلاش مي کنند تا هزينه نشر خود را از مجرايي غير از گرفتن حق اشتراک، از خوانندگان تامين کنند. از شيوه هاي رايج مورد استفاده اين مجله ها براي تامين هزينه، مي توان به گرفتن پول از مولفان براي نشر مقاله هاي آنان، درج آگهي تبليغاتي، و يا جلب حمايت سازمانها و موسسات حامي پژوهش و نشر اشاره کرد. اگر چه ترديدهاي بسياري در مورد موفقيت اين الگوي نشر مجله هاي علمي در دراز مدت وجود دارد، اما تعداد اين مجله ها در حال حاضر رو به افزايش است و اين مي تواند دليلي بر امکان همزيستي مجله هاي دسترسي آزاد در کنار مجله هاي سنتي باشد.

 نسخه قابل چاپ

با رواج روزافزون تاثير رايانه در مسايل روزمره، جهان با سرعت فزاينده اي به دنياي الکترونيک و ديجيتال تبديل مي شود. کتاب و چاپ و نشر نيز از اين راه باز نمانده اند و ظهور نشر الکترونيک اين صنعت را دستخوش تحولي عظيم کرده است. کتاب الکترونيکي، پديده اي کاملا تازه در اين بين است و مي رود تا نظام آموزش و اطلاع رساني را با دگرگونيهايي اساسي مواجه سازد. در همين راستا، سوالهايي از قبيل «کتابهاي الکترونيک چه نوع کتابهايي هستند؟ چه محاسني دارند؟ انواع آنها از چه قرار است؟ آيا جاي کتابهاي کاغذي را خواهند گرفت؟ و سرانجام چگونه و با چه نرم افزارهايي مي توان اقدام به تهيه کتابهاي الکترونيکي نمود؟» مطرح مي باشند. هدف اين مقاله، پاسخ به سوالهاي فوق مي باشد. براي رسيدن به هدف مذکور، از روش مطالعات کتابخانه اي و جستجوهاي اينترنتي استفاده شده است. نتايج نشان مي دهد درباره مفهوم کتابهاي الکترونيکي توافق کلي وجود ندارد و سه ديدگاه در اين زمينه مطرح است. از جمله مزاياي کتابهاي الکترونيکي مي توان به دسترسي از راه دور، سهولت انتقال در عين يکپارچگي مطالب، انسجام مطالب و تنوع کاربرد، تبادل بنيادين مطالب با يکديگر، پشتيباني از امکانات مالتي مديا و سهولت کار و اجرا اشاره نمود. در زمينه روشهاي رايج براي ساخت کتاب الکترونيکي، عرضه مطالب در قالب PDF و کتابهاي الکترونيکي قالب EXE يا خود اجرا از روشهاي معمول و پر مخاطب به شمار مي رود.

 نسخه قابل چاپ

هدف تحقيق حاضر، کشف ارتباط ميان تحقيق و پيوند وبي و فرايند ارتباطهاي علمي در محيط سايتهاي دانشگاهي است. نتايج تحقيق نشان مي دهد که ميان تعداد پيوندهاي وبي ايجاد شده از سوي سايت دانشگاههاي آمريکا به سايت ?4 دانشگاه ايران و يکي از مهمترين شاخصهاي نشر علمي در دانشگاههاي ايران، همبستگي قوي وجود دارد. دانشگاههاي ايراني که بيشترين مقاله ها را در سال 2000 در مجلات ISI منتشر کردند، از سوي دانشگاههاي آمريکايي نيز پيوندهاي وبي بيشتري دريافت نمودند. با توجه به ضرورت اعتبار بخشيدن به داده هاي کمي، انگيزه ايجاد 440 پيوند وبي به سايت دانشگاههاي ايران مورد بررسي کيفي قرار گرفت. نتيجه طبقه بندي انگيزه هاي پيوندهاي وبي نشان داد هيچ يک از پيوندهاي ايجاد شده به سايت دانشگاههاي ايران، با هدف ارتباطهاي علمي رسمي (استناد رسمي) نبوده است. %27 از آنها، مرتبط با انگيزه ارتباطهاي علمي غير رسمي و %63 از آنها به منظور راهبري و راهنمايي کاربران براي يافتن سايت دانشگاههاي ايراني تشخيص داده شدند. %10 از پيوندهاي وبي، با انگيزه هاي غير دانشگاهي مرتبط بودند. با توجه به شواهد موجود، چنين مي توان استنباط کرد که انگيزه ايجاد پيوند به سايت دانشگاههاي ايران از سوي دانشگاههاي آمريکا بيشتر تحت تاثير عوامل جامعه شناختي بوده است تا علمي که در تحقيقات پيشين به آن پرداخته نشده است.

 نسخه قابل چاپ

امروزه، کتابداران در محيطهاي دانشگاهي با چالشهاي متعددي از جمله مجموعه گستري، مواجه هستند. اين مقاله به تجزيه و تحليل مجموعه گستري و چگونگي ارتباط آن با متخصصان جديد در حوزه کتابداري مي پردازد. مقاله حاضر برنامه هاي آموزشي مجموعه گستري در برنامه هاي درسي علوم کتابداري و اطلاع رساني، مهارتهاي مورد نظر و مورد نياز در واحدهاي مجموعه گستري و برنامه هاي آموزش کتابخانه اي براي کتابداران جديد را مرور مي کند. همچنين توصيه هاي کاربردي و تجارب دانش آموختگان جديد در حوزه مجموعه گستري را فراهم نموده و در اختيار خوانندگان قرار مي دهد. موضوعات مطرح شده شامل سازگاري با محيط جديد، خط مشي ها و رويه هاي مجموعه گستري، فعاليتهاي رابطه اي، انتخاب منابع و مديريت زمان مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

تاثيرهاي شگرف عصر اطلاعات بر ابعاد مختلف زندگي و روند پر سرعتي که بيش از پيش ادامه دارد؛ انسانها را نيازمند توشه اي از مهارتها و توانمنديهاي نوين نموده است چنانکه با استفاده از اين توانمنديها، امکان موفقيت در اين عصر متغير و متحول فراهم مي شود. اين توانمنديها که با عنوان سواد اطلاعاتي شناخته مي شوند، افراد را قادر مي سازند تا نياز به اطلاعات را تشخيص دهند، و به جايابي، ارزيابي منتقدانه، و استفاده موثر و مسوولانه اطلاعات بپردازند و در واقع با فراگيري نحوه يادگيري به «فراگيراني تمام عمر» تبديل شوند.
هدف از انتشار اين مقاله، ارايه نخستين طرح درس پيشنهادي سواد اطلاعاتي براي دوره هاي تحصيلات تکميلي کشور است که مبتني بر پژوهشي کيفي طراحي شده و بر روي گروهي از دانشجويان دوره هاي تحصيلات تکميلي کشور آزمون، اجرا و ارزيابي شده است؛ با اين قصد که امکان به چالش گذاشتن اين طرح درس و امکان دريافت نظرها و پيشنهادها توسط صاحب نظران مهيا و گامي در راستاي اجراي درس سواد اطلاعاتي در سطوح مختلف آموزشي برداشته شود.
براي تهيه طرح درس سواد اطلاعاتي، مباني نظري سواد اطلاعاتي مورد مطالعه قرار گرفت و روشها و مدلهاي آموزش سواد اطلاعاتي بررسي و طرح درس اوليه سواد اطلاعاتي طراحي شد. براي سنجش سطح توانمنديهاي سواد اطلاعاتي جامعه پژوهش با استفاده از روش تجربي «پيش آزمون ـ پس آزمون» تک گروهي ـ که به روش غيراحتمالي انتخاب شده بودند ـ اجرا شد. مقايسه ميانگين پاسخهاي دو آزمون، ميزان تاثير و سودمندي درس سواد اطلاعاتي را نمايان ساخت و بر اساس آن نخستين ويرايش طرح درس سواد اطلاعاتي براي دوره هاي تحصيلات تکميلي براي اجراي اين درس در سطوح آموزش عالي کشور طراحي گرديد.
يافته ها و نتايج اين پژوهش در قالب جدولها و نمودارهايي ارايه شده اند.

 نسخه قابل چاپ

وب به عنوان بستر فعاليت موتورهاي جستجو، ساختاري نموداري دارد. اين ساختار حرکت خزنده ها در موتورهاي جستجو را به روشهايي منطبق بر خود محدود مي سازد. مقاله حاضر، به بررسي تاثير ساختار وب بر چگونگي حرکت خزنده ها و فعاليت نمايه سازها در موتورهاي جستجو مي پردازد. پس از بحثي مقدماتي در باب نمودارهاي جهت دار و فرايند کار خزنده، عمده ترين روشهاي حرکت خزنده در سطح وب شامل حرکت «عمق ـ شروع»، «توزيع ـ شروع» و «بهترين ـ شروع» مطرح شده و سپس واحد سازه يابي و چگونگي تشکيل درختهاي سازه يابي از قالب HTML  مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش با هدف سنجش امکانات موجود در کتابخانه منطقه اي علوم و تکنولوژي، اعم از منابع اطلاعاتي، برنامه هاي نرم افزاري مناسب جهت ارايه خدمات، «اشاعه اطلاعات گزينشي» از طريق پست الکترونيکي به اعضاي هيات علمي دانشگاه شيراز، با روش «پيمايشي ـ توصيفي» انجام گرديد. براي گردآوري داده ها از روشهاي مشاهده و پرسشنامه استفاده شد.جامعه پژوهش عبارت بودند از کليه منابع چاپي و غيرچاپي کتابخانه منطقه اي علوم و تکنولوژي و اعضاي هيات علمي دانشگاه شيراز که در مرتبه هاي علمي استادي، دانشياري و استادياري مشغول به کار هستند. از اين تعداد 100 نفر از طريق نمونه گيري طبقه اي با تخصيص متناسب به صورت تصادفي انتخاب شدند و پرسشنامه در ميان آنان توزيع گرديد. يافته هاي تحقيق حاکي از آن است که کل منابع فارسي و لاتين موجود در کتابخانه منطقه اي علوم و هيات تکنولوژي شيراز از طريق صفحه خانگي قابل جستجو و بازيابي مي باشند.(www.srlst.com)
کل اعضاي هيات علمي دانشگاه شيراز براي بازيابي اطلاعات مورد نياز خود از اينترنت استفاده مي کنند و %99 جامعه پژوهش نيز آدرس پست الکترونيکي دارند. %42.4 از جامعه پژوهش، در گذشته از خدمات SDI استفاده کرده اند و %55.6 مايلند با ساخت پروفايل پژوهشي، از اين خدمات به صورت تمام خودکار استفاده کنند. در اين راستا، %77.8 از اعضاي هيات علمي ترجيح مي دادند که ابتدا چکيده مدارک بازيابي شده را دريافت و مطالعه کنند و سپس اصل مدارک مرتبط را درخواست نمايند.
با در نظر گرفتن يافته هاي پژوهش و تمايلات اعضاي هيات علمي و نيز با مطالعه چندين سيستم ارسال خودکار اطلاعات گزينشي، الگوي مفهومي نرم افزاري براي ارايه اين خدمات در کتابخانه منطقه اي علوم و تکنولوژي شيراز طراحي گرديد.

 نسخه قابل چاپ

اطلاع يابي با اهداف و مقاصدي برانگيخته مي شود و رفتارهاي اطلاع يابي از نظر جامعه شناسي همان کنشهاست. الگوهاي اطلاع يابي به روشي ساده روابط قضاياي نظري و فرايندهاي مربوط به شناسايي و پاسخگويي به نيازهاي اطلاعاتي را ارايه مي کنند. صاحب نظران مختلف بر اساس رويکردهاي شناختي، فرايندگرا و کاربرگرا، الگوهاي رفتاري متفاوتي را ارايه کرده اند. در اين مقاله، تلاش مي شود مشهورترين الگوهاي رفتاري اطلاع يابي مانند الگوي اليس، ويلسون، کولثاو، دروين، بلکين و برخي الگوهاي مبتني بر وب و نظام اطلاعاتي فرامتن، مورد بررسي و تحليل قرار گيرد. بررسيها نشان مي دهد در آينده بايد تلاش شود نظامهاي بازيابي اطلاعات هوشمند و شهودي طراحي گردد تا کاربر را وارد تعامل معنادار با اطلاعات کند. موفقيت و عدم موفقيت يک راه حل در فناوريهاي جديد نهفته نيست، بلکه در درک نيازها و رفتارهاي انسان نهفته است.

 نسخه قابل چاپ

توسعه، فرايندي است عجين با طيف وسيعي از مطالعات، برنامه ريزيها ، گزارشها، تصميم سازيها، ابتکارها و... اما به راستي چرا «اطلاعات»  بويژه در فرايند « توسعه پايدار» چنين پر اهميت ظاهر شده است؟ تغيير رويکرد از فناوري مولد به فناوري اطلاعات، آغازگر مرحله اي جديد از حيات اجتماعي بشر شده است، به نحوي که کاربرد فراگير فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي، موجبات تحقق شکل جديدي از جوامع، موسوم به «جامعه اطلاعاتي» را مهيا ساخته است. جامعه اي که در آن، دانايي ارزش پايه بوده و به همين دليل، اين سرمايه است که در خدمت نيروي انساني قرار مي گيرد و نه بالعکس. توسعه معرفتي ـ انساني و رشد توانمنديهاي فردي، موتور محرکه اين جوامع اطلاعاتي است. در چنين جوامعي، شهروندان از پارادايم زندگي براي بقا، به پارادايم زندگي براي رشد سوق داده مي شوند. از سويي، رشد قلمرو اطلاع رساني، ظرفيتهاي علمي کشور را براي افزودن بر ارزش منابع خود ارتقا مي بخشد و با افزايش آگاهي شهروندان، قدر مسلم توانمندي جامعه براي توسعه همه جانبه، روز افزون خواهد شد. با توجه به ارتباط مستقيم و تنگاتنگي که ميان مفاهيم توسعه و بهره وري وجود دارد، به روشني مي توان اهميت راهبردي اطلاعات و فناوريهاي اطلاعاتي را در مباحث حوزه بهره وري نيز جستجو کرد. با عنايت به محوريت نقش انسان در مفاهيم توسعه و بهره وري، در فضايي که زمينه رشد خرد اجتماعي و کيفيت آموزش به سبب تسهيل ارتباطات و تبادل اطلاعات علمي فراهم گردد، بستر لازم براي نهادينه شدن فرهنگ بهره وري و توسعه منابع انساني آسان تر مهيا شده، در نتيجه حرکت ملي براي ارتقاي بهره وري، سرعت، تداوم و تضمين بيشتري خواهد داشت. از اين رو، مي توان به حکم تجربه نيز انسان و جامعه پيشرفته تر را معادل با انسان و جامعه بهره ورتر دانست. مقاله حاضر که در قالب سه بخش تنظيم گرديده، به بازشناسي مفاهيم توسعه و بهره وري در جامعه اطلاعاتي پرداخته و ضمن تبيين نقش محوري اطلاعات در فرايند توسعه پايدار، مقوله بهره وري را در پرتو تحولات جامعه اطلاعاتي بررسي مي کند.

 نسخه قابل چاپ

در رويکرد سايبرنتيکي، کتابخانه يک نظام باز است که براي ماندگاري، بايد قوانين سازگاري را به کار گيرد. استفاده کنندگان از کتابخانه، به عنوان عناصر اصلي تشکيل دهنده جامعه، مي توانند در پايداري نظام کتابخانه مشارکت جويند. انگيزه هاي اصلي براي ايجاد اين مشارکت، در نوع عملکرد کتابخانه براي برقرار ساختن ارتباط ميان استفاده کنندگان و پديدآورندگان دانش، نهفته است. شناخت فراگرد ارتباط و ميزان انطباق آن با خدمات کتابخانه از نظر اهداف و عملکرد مي تواند منجر به تزريق اطلاعات از نوع بازخوردي به بدنه نظام کتابخانه گردد، به گونه اي که کتابخانه با بهره گيري از اين اطلاعات بر بي نظمي حاکم بر نظام خود فايق آيد.

 نسخه قابل چاپ

اينترانت، به عنوان يکي از موثرترين ابزارهاي نوين مديريت دانش ظهور کرده است. مقاله حاضر، ميزان استفاده 3 کتابخانه دانشگاهي آفريقاي جنوبي از اينترانت را به عنوان ابزاري براي مديريت دانش گزارش مي دهد. اين کتابخانه ها با روش نمونه گيري هدفمند، انتخاب شده و بر اساس يافته هاي متون پژوهشي، به طور مختصر، مديريت دانش و اينترانت تعريف مي شوند. مزاياي اينترانت به عنوان ابزاري براي مديريت دانش و محتواي آن مورد بحث قرار مي گيرد. عقايد اين 3 کتابخانه درباره مديريت دانش و استفاده از اينترانت با يافته هاي متون، مقايسه مي شود. از شواهد چنين بر مي آيد که اهميت مديريت دانش و ارزش اينترانت به عنوان ابزاري براي مديريت دانش بر اين کتابخانه هاي دانشگاهي پوشيده نيست. در عين حال، از اينترانت به عنوان ابزاري براي مديريت دانش آنطور که بايد، استفاده نشده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين بررسي، وضعيت کتابخانه هاي دانشگاههاي وابسته به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري به لحاظ کميت کتابها، مجلات و منابع الکترونيکي توليدي يا خريداري شده و يا مواردي که در دسترس قرار دارند، تشريح شده. بررسي نشان داده است که آمارهاي ارايه شده براي کتابها، مجلات و منابع الکترونيکي چندان مطلوب نيست. در بسياري موارد، آمارها تورمي و در برخي موارد بسيار کلي بوده است. تاکيد شده است، کار گردآوري آمارهاي مربوط به منابع هنگامي سروسامان مي يابد که دانشگاهها با تامين بودجه تحقيقاتي، زمينه صورت برداري دقيق از همه منابع را مهيا سازند و اين امکان را فراهم آوردند که کليه منابع موجود در کتابخانه ها در قالب پايگاههايي اطلاعاتي که کتابخانه ها توليد مي کنند، سازمان يابند.

 نسخه قابل چاپ