پاسخ به:بانک مقالات رشته کتابداری
با توجه به گسترش استفاده از وب سايت به عنوان يک محمل جديد اطلاعاتي در کتابخانه هاي دانشگاهي، لزوم سازماندهي محتواي اطلاعاتي آنها بيش از پيش آشکار شده است. تحقيق حاضر به منظور مطالعه و ارزيابي شيوه هاي سازماندهي اطلاعات در وب سايت کتابخانه هاي دانشگاهي انجام شده است. در مرحله دوم اين تحقيق، بر اساس نتايج مرحله اول، پرسشنامه اي براي بررسي نظرهاي کتابداران متخصص (کارشناسان ارشد کتابداري و اطلاع رساني) طراحي و ارسال گرديد. نتايج کلي پژوهش بيانگر آن است که در سازماندهي اطلاعات صفحه اول وب سايتها، شيوه دسته بندي بر اساس نوع خدمات بيش از ساير انواع رايج است، در حالي که براي سازماندهي ساير صفحات از شيوه هاي نسبتا متنوعي استفاده مي شود. همچنين، شيوه الفبايي عنوان و موضوع، بيشترين کاربرد و شيوه دايرکتوري (موضوعي سلسله مراتبي) کمترين کاربرد را براي سازماندهي انواع منابع اطلاعاتي در وب سايت کتابخانه هاي دانشگاهي دارند. اکثريت کتابداران اعتقاد دارند بايد هر يک از انواع منابع در يک صفحه مستقل ارايه و سازماندهي شود و در نمايش نوع آنها، از اصطلاحهاي متعارف استفاده گردد.
نسخه قابل چاپ
مهندسي ارزش، تلاشي است سازمان يافته که با هدف بررسي و تحليل تمام فرايندهاي يک فعاليت انجام مي شود و به عنوان يکي از کارآمدترين و مهم ترين روشهاي اقتصادي در عرصه فعاليتهاي بشر، شناخته شده است. مهندسي ارزش در چارچوب مديريت پروژه، ضمن اينکه به تمام اجزاي فعاليتها توجه مي کند، هيچ بخشي از کار را قطعي و مسلم نمي داند. هدف مهندسي ارزش، صرف زمان کمتر براي رسيدن به مرحله بهره برداري بدون افزايش هزينه ها يا کاهش کيفيت کار است. در حوزه کتابداري و اطلاع رساني، محور همه فعاليتها اطلاعات است که در حال حاضر با فراواني توليد و عرضه آن مواجه هستيم. از سوي ديگر، با محدوديتهاي منابع - اعم از مالي، انساني و زماني - مواجه ايم. لزوم بازنگري در فعاليتهاي کتابداري و اطلاع رساني با به کارگيري فنون مهندسي ارزش، علاوه بر اينکه کيفيت فرايندها و خدمات را در پي دارد، مديريت منابع و صرفه جويي در آنها را نيز مقدور مي سازد. با توجه به واقعيت انفجار اطلاعات، لازم است با بهره گيري از مهندسي ارزش، به مهار بحران اطلاعات سرريزي (اضافه و ناخواسته) پرداخته شود. در اين مقاله، ضمن معرفي و تشريح مهندسي ارزش، نقش و کارکردهاي آن در فعاليتهاي کتابداري و اطلاع رساني با تأکيد بر مديريت اطلاعات، تبيين خواهد شد.
در اين مقاله عملکرد و نقش انجمن کتابداري ايران از ديدگاه اعضاي آن، بر مبناي چهار شاخص «هويت، انسجام، مشروعيت و مقبوليت دروني بررسي شد و مشخص گرديد که انجمن در اين زمينه ها، موفقيت نسبي داشته است». همچنين، روشن گرديد که بين آراي اعضاي پيوسته، وابسته و دانشجويي درباره عملکرد انجمن تفاوت محسوسي وجود ندارد و با بهبود عملکرد انجمن در سه شاخص نخست، مقبوليت دروني انجمن افزايش مي يابد.
کتابخانه ها به دلايل گوناگوني نمي توانند با اتکا به منابع خود به نياز کاربرانشان پاسخ گويند. به همين دليل، از سالها پيش به اشتراک منابع و همکاري متقابل روي آورده اند تا بتوانند از منابع يکديگر براي پاسخ به نياز مراجعان خود استفاده کنند. بدين ترتيب، نياز به فهرستگانها نيز به عنوان ابزاري براي آگاهي از محل منابع شکل گرفت، زيرا کاربران براي دسترسي موثر به اطلاعات در ابتدا بايد از محل نگهداري منابع آن آگاهي يابند. با وجود اين، با کاربردهاي وسيع فناوري اطلاعات در کتابخانه ها، نياز به ابزارهايي مانند فهرستگانها مورد ترديد قرار گرفت. به همين دليل، در اين مقاله، ضرورت وجود فهرستگانها در دنياي کنوني بررسي مي شود. بدين منظور، ابتدا به اجمال به تاثير فناوري اطلاعات بر کتابخانه ها اشاره و لزوم تداوم اشتراک منابع بررسي مي شود. در ادامه، تاريخچه فهرستگانها بيان و انواع فهرستگانها مورد بحث و بررسي قرار مي گيرند. در پايان نيز تاثير فناوري اطلاعات بر فهرستگانها و تحولات آنها تبيين و نمونه هايي از فهرستگانها در عصر اطلاعات معرفي مي شوند. روند توسعه فهرستگانها نشان مي دهد هنوز هم نياز مبرم طرحهاي اشتراک منابع محسوب مي شوند و در ميان مدت کارآيي خود را حفظ خواهند کرد.
اين پژوهش به منظور بررسي رابطه موجود بين تماشاي تلويزيون و استفاده از منابع اطلاعاتي غير درسي مانند کتاب، روزنامه و مجله انجام شده است. بدين منظور، از ميان کليه دانش آموزان مدارس راهنمايي پسرانه شهر کرمان (18760=N) تعداد 600 دانش آموز با استفاده از روش نمونه گيري خوشه اي انتخاب شدند. ابزار جمع آوري اطلاعات پرسشنامه اي، محقق ساخته بود که روايي آن با استفاده از نظر 7 تن از متخصصان موضوع تعيين گرديد. به منظور بررسي پايايي ابزار جمع آوري داده ها از آلفاي کرانباخ استفاده شد و پايا بودن آن مورد تاييد قرار گرفت (0.72=a). داده هاي به دست آمده با استفاده از روشهاي توصيفي آماري مانند ميانگين و درصد و نيز روش آماري استنباطي خي دو (مجذور کاي) تجزيه و تحليل شد. يافته هاي اين پژوهش نشان مي دهد بين ميزان تماشاي تلويزيون و ميزان مطالعه کتابهاي غيردرسي و مطالعه روزنامه رابطه اي معنادار وجود ندارد، ولي در مورد ميزان تماشاي تلويزيون و ميزان مطالعه مجله، رابطه معناداري مشاهده شد؛ بدين ترتيب که با افزايش ميزان تماشاي تلويزيون توسط دانش آموزان ميزان مطالعه مجله توسط آنان کاهش مي يابد.
نسخه قابل چا
کتابخانه ها براي حضور فعال در بازار پر رقابت اطلاعات، به بازنگري در شيوه هاي سنتي ارايه خدمات و معرفي محصولات خويش به جامعه کاربران حاضر و بالقوه، نياز دارند. بازاريابي خدمات و محصولات کتابخانه، اين آشنايي را ممکن مي سازد. آميخته بازاريابي که شامل محصول، مکان، قيمت و فعاليتهاي تشويقي و ترغيبي است، در محيط کتابخانه کاربردهاي زيادي دارد. مديران کتابخانه هاي ايران با شناخت اين کاربردها مي توانند گام مهمي در راستاي ارتقاي خدمات و جلب رضايتمندي کاربران بردارند.
هدف از اين تحقيق، بررسي و تحليل عناصر و ويژگيهاي مطرح در رابط کاربر نرم افزار سيمرغ و تعيين ميزان رضايت کاربران (دانشجويان دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه فردوسي مشهد) از تعامل با اين نرم افزار مي باشد. از هدفهاي ديگر اين پژوهش، سنجش تاثير متغيرهايي چون رشته تحصيلي، مقطع تحصيلي، سواد کتابخانه اي، سواد رايانه اي و سابقه و ميزان آشنايي با فهرست رايانه اي بر رضايت کاربران مي باشد. جامعه آماري پژوهش شامل كليه دانشجويان دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي هستند که عضو کتابخانه دانشکده مي باشند. از کل جامعه پژوهش که 1308 نفر بودند بر اساس فرمول کرجسي و مورگان نمونه گيري طبقه بندي انجام شد و حجم نمونه 298 نفر تعيين گرديد. يافته هاي پژوهش نشان داد وضعيت مواردي چون صفحه هاي نمايش اطلاعات نرم افزار، واژگان و پيامهاي نرم افزار، يادگيري چگونگي کار با نرم افزار، راهنماي نرم افزار و قابليتها و امکانات نرم افزار سيمرغ از ديدگاه کاربران شرکت کننده در اين پژوهش، در حد متوسط است. همچنين، دانشجويان شرکت کننده در اين پژوهش در حد متوسطي از تعامل با نرم افزار سيمرغ رضايت دارند. همچنين، بين ميزان رضايت دانشجويان رشته هاي روانشناسي، علوم تربيتي و علوم کتابداري و اطلاع رساني از تعامل با نرم افزار سيمرغ، تفاوتي معنادار وجود ندارد. در مقابل، بين ميزان رضايت دانشجويان مقطع کارشناسي و کارشناسي ارشد از تعامل با نرم افزار سيمرغ تفاوتي معنادار وجود دارد و ميزان رضايت دانشجويان کارشناسي بيشتر است. بين سابقه و ميزان آشنايي دانشجويان با نرم افزار سيمرغ و همچنين سواد کتابخانه اي با ميزان رضايت آنها از تعامل با اين نرم افزار، رابطه اي معنادار وجود ندارد. در مقابل، رابطه اي معنادار ميان سواد رايانه اي و ميزان رضايت آنها از تعامل با نرم افزار سيمرغ، وجود دارد.
کتابداران مسوول گردآوري، سازماندهي و اشاعه اطلاعات مي باشند. آنها وظيفه ارايه اطلاعات به افراد مختلف جامعه را بر عهده دارند، بنابراين بايد ويژگيهاي فرهنگي، اجتماعي، زبانشناسي، آموزشي و ... اجتماعات و طبقات مختلف اجتماعي را بشناسند. کتابداران بايد در آموزشهاي عمومي جامعه نيز شرکت کنند. براي مثال، تهيه اطلاعات مربوط به تندرستي، سلامتي و بهداشت افراد جامعه، از جمله وظايف مهم کتابداران است. کتابداران با توجه به اينکه با مراجعه کنندگان و کاربران متفاوت در ارتباطند، مي توانند پيامها و اطلاعات تندرستي و بهداشتي را به اقشار مختلف جامعه منتقل کنند. چون بيشتر مردم در مورد خدمات بهداشتي و تندرستي راسا تصميم گيري مي کنند، بهتر است کتابداران اطلاعات صحيح را با استفاده از روشهاي مختلف در اختيار آنها قرار دهند. مراجعه به محل زندگي مردم و محل تشکيل اجتماعات مذهبي، ورزشي، سياسي و... تاثير زيادي در انتقال پيامهاي تندرستي دارد. کمک گرفتن از رهبران مذهبي و مسوولان ورزشي، آموزشي و ... در انتقال اطلاعات و آگاهي مردم تاثير بسزايي دارد. پاسخ اين سوال که اطلاعات از چه نوع، کجا و در چه زمان بايد ارايه شود تا بيشترين تاثير را داشته باشد، در اين مقاله همراه با جزييات توضيح داده شده است.
قيمت مجله ها همواره يکي از مهم ترين جنبه هاي اقتصادي نشر مجله هاي علمي - پژوهشي بوده است. اين مقاله حاصل تحقيقي است که بر روي ناشران اين مجله ها انجام شده است. در اين مقاله ناشران مجله هاي علمي - پژوهشي به دو گروه عمده تقسيم شده اند: گروه ناشران انتفاعي يا تجاري و گروه ناشران غير انتفاعي يا دانشگاهي غير تجاري که ناشران دانشگاهي و انجمنهاي علمي - تخصصي را شامل مي شود. سپس، تفاوت موجود در قيمتهاي ارايه شده از سوي اين دو گروه مورد محاسبه و ارزيابي قرار مي گيرد. اين مطالعه بر روي 8 ناشر عمده (4 ناشر از هر گروه) و تعداد 3841 مجله علمي - پژوهشي الکترونيکي منتشر شده توسط آنها انجام شده است. «ميانگين قيمت مجله ها» و «ميانگين قيمت به ازاي هر شماره مجله» در سال 2003 براي ناشران مختلف محاسبه شده است. نتايج نشان داد Blackwell ارزان ترين ناشر تجاري با ميانگين قيمت 455 دلار و انتشارات دانشگاه آکسفورد با ميانگين 279 دلار، ارزان ترين ناشر غير انتفاعي در سال 2003 بوده اند. مقايسه بين دو گروه نشان داده که قيمتهاي ارايه شده از سوي ناشران تجاري به طور قابل ملاحظه اي بيشتر است. «ميانگين قيمت» مجله هاي متعلق به ناشران تجاري 2.8 برابر بيشتر از ميانگين قيمت مجله هاي متعلق به ناشران غير تجاري/ غير انتفاعي بود و «ميانگين قيمت مجله ها به ازاي هر شماره مجله» براي ناشران تجاري 1.8 برابر بيشتر از ناشران غير تجاري/ غير انتفاعي بود. اين نتيجه گيري، نتايج تحقيقات قبلي در اين زمينه را تاييد مي کند. به لحاظ موضوعي، فيزيک و شيمي گران ترين موضوعات از لحاظ قيمت مجله هاي علمي - پژوهشي بودند.
در اين پژوهش کاربردي که با استفاده از تحليل محتوا انجام شده است، کارايي دو رويکرد جستجوي موضوعي: زبان طبيعي و واژگان کنترل شده با استفاده از معيارهاي ربط، دقت، بازيافت و ريزش کاذب، در دو پايگاه کتابشناختي پيوسته (کتابخانه کنگره و اريک) مقايسه شده است. سي عنوان مربوط به موضوعات کتابخانه، کتابداري و اطلاع رساني به صورت تصادفي انتخاب شدند. براي هر عنوان راهبردهاي جستجوي زبان طبيعي و کنترل شده به دست آمد. پس از انجام جستجوها و ارزيابي ربط پيشينه هاي حاصل، دقت، بازيافت و ريزش کاذب در دو رويکرد مذکور با هم مقايسه گرديد.نتايج نشان مي دهد بازيافت رويکرد جستجوي زبان طبيعي در هر دو پايگاه بيش از رويکرد موضوعي کنترل شده مي باشد. دقت رويکرد زبان طبيعي در پايگاه اريک بيش از کنترل شده مي باشد اما، در فهرست پيوسته کتابخانه کنگره تفاوتي معنادار مشاهده نشد. رويکرد زبان طبيعي در پايگاه اريک ريزش کاذب کمتري به همراه داشته است، در حالي که در فهرست کتابخانه کنگره تفاوت معنادار نيست. پيشنهاد تحقيق حاضر اين است که براي کسب نتايج جامع در جستجوهاي موضوعي در پايگاههاي کتابشناختي پيوسته، ترکيبي از دو رويکرد زبان طبيعي و کنترل شده مورد استفاده قرار گيرد. براي انجام جستجوهايي که جامعيت نتايج حاصل از آنها اهميت چنداني ندارد و هدف، به دست آوردن تعدادي پيشينه مربوط است، رويکرد زبان طبيعي مزيت بيشتري دارد.
در اين نوشته به زير بناهاي نتيجه گيري از شمارش استنادها و قضاوت درباره کيفيت و يا نفوذ يک نوشته در نوشت هاي ديگر پرداخته شده است. توجه دوباره به اين زير بناها از آن جهت با اهميت است که پيامدهاي بررسي استنادها در حال راه يافتن به معيارهاي ارزش گذاري مقالات و به ويژه مجلات فارسي شده است و بحث عامل تاثير که در پايگاه گزارشهاي استنادي علوم ايران که توسط کتابخانه منطقه اي شيراز محاسبه مي شود، مي رود که براي مجلات فارسي نيز بکار برده شود. هدف از نگارش اين چند صفحه بازخواني زيربناهايي است که کرارا در نشريات متفاوت درباره گزارشهاي استنادي علوم مورد بحث بوده است و مناسبات که در تصميم گيريهاي مربوط به استنادها به آن نيز توجه شود.
هدف از انجام اين تحقيق، بررسي گونه هاي مهم ابهام واژگاني و ساختاري و نيز مشکلاتي است که اين گونه ابهامها را در امر ترجمه ماشيني ايجاد مي نمايند. براي انجام اين کار پنج نوع مهم ابهام واژگاني با عناوين ابهامهاي مقوله اي، واژه هاي هم آوا - هم نويسه، واژه هاي هم نويسه، چند معنايي و ابهام انتقالي، با ارايه مثالهايي از فارسي و انگليسي مورد بررسي قرار گرفت. سپس ابهام ساختاري بررسي شد و دو نوع مهم آن با عناوين ابهامهاي ساختاري واقعي و سيستمي تشريح گرديد. پس از آن نيز شش روش رايج براي رفع ابهام ساختاري و نيز مشکلاتي که مرجع يابي در امر ترجمه ايجاد مي نمايد، بررسي شد. بررسي ها نشان داد يکي از موارد ضروري براي عملکرد مثبت ماشينهاي ترجمه، پرداختن اصولي به ابهامهاي موجود در متن است و اينکه در بسياري از موارد اطلاعات مربوط به واژه ها و حتي جمله (که اغلب به عنوان واحد ترجمه محسوب مي گردد) براي ابهام زدايي کافي نيست و بايد از اطلاعات غير زباني مانند اطلاعات جهان پيرامون و ... در ترجمه استفاده شود که البته در حال حاضر ماشينهاي ترجمه عموما فاقد اين قابليت مهم هستند.
آنچه در رابطه با استاندارد کردن کتابخانه ها انجام مي شود، عمدتا به خدمات فني، فضاي فيزيکي و تجهيزات، و محتواي اطلاعاتي (مجموعه) مربوط مي شود. اما با توجه به اين که بسياري از حرفه مندان و صاحب نظران اين حرفه، رويکرد کاربردمداري را در ارايه خدمات کتابخانه اي به ماموريت مداري و مجموعه مداري ترجيح مي دهند، اين شيوه نگاه به استانداردسازي، با رويکرد کاربر مدارانه همخواني ندارد. به بيان ديگر، با وجود ادعاي پايبندي به کاربرمداري، عملا از اين شيوه در جهت ماموريت مداري و مجموعه مداري استفاده مي شود. اين مساله در کتابخانه هاي تخصصي اهميتي افزون تر مي يابد، زيرا قرار است نتيجه فعاليت اين دسته از کتابخانه ها در قالب محصول پژوهش، تجسم يابد و به توليد دانش جديد منجر شود. آموزش کاربران و سوق دادن آنان در جهت تحصيل سواد اطلاعاتي مطابق با حدود هر چه بالاتري از استانداردها، موجب مي شود کتابخانه ها در نيل به اهداف خود و تحقق واقعي رويکرد کاربر مدارانه موفق شوند؛ بويژه آنکه تعاريف جديد سواد اطلاعاتي در آموزشهاي کتابخانه اي ريشه داشته و کتابخانه هاي تخصصي بايد ـ با توجه به شرايط خاص اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي کشور ـ بيش و پيش از استاندارد کردن خدمات فني تجهيزات و فضاي کتابخانه؛ به آموزش سواد اطلاعاتي بر مبناي استانداردها به کاربران خود بپردازند تا بدين ترتيب ضمن استقلال بخشيدن به آنان در کسب اطلاعات و دانش افزايي، موجب کارآمدي بيشتر خدمات کتابخانه هاي تخصصي گردند. بر اين مبنا، کتابخانه ها بايد در درجه اول به ارزيابي کاربران خود بر مبناي استانداردهاي سواد اطلاعاتي و در وهله دوم به طراحي و اجراي برنامه هاي آموزشي بر مبناي اين ارزيابي با هدف ارتقاي سطح سواد اطلاعاتي، بپردازند.
در اين مقاله، نتايج بررسي عوامل موفقيت اشتراک منابع و همکاري بين کتابخانه ها در وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و ميزان وجود اين عوامل و توجه به آنها در وضع کنوني، ارايه شده است. در پژوهش حاضر، ابتدا يافته هاي پژوهشها و مطالعات پيشين در اين زمينه بررسي و عوامل موفقيت اشتراک منابع از آنها استخراج گرديد، سپس براي کاربرد روش «آگاهان کليدي» نمونه اي از افراد درگير در حوزه اشتراک منابع از کتابخانه هاي وزارت علوم، تحقيقات و فناوري انتخاب و با استفاده از پرسشنامه، ميزان اهميت عوامل و همچنين ميزان وجود و توجه آنها در جامعه پژوهش بررسي شد. در ادامه، با مقايسه ميزان اهميت عوامل و ميزان وجود و توجه به آنها، همسويي وضع مطلوب و موجود عوامل سنجيده شد. يافته هاي اين پژوهش نشان داد براي موفقيت برنامه هاي اشتراک منابع و همکاري بين کتابخانه ها تمامي عوامل موفقيتي که از مطالعات و پژوهشهاي پيشين استخراج شده بودند، اهميت دارند. با وجود اين، در حال حاضر تنها هشت عامل از مجموع اين عوامل در طرحهاي جاري اشتراک منابع وجود دارند يا به آنها توجه مي شود.
تحقيقات انجام شده در خصوص توسعه، که تجربه جوامع مختلف نيز آن را تاييد مي کند، نشان مي دهد توسعه متوازن و پايدار در زمينه هاي مختلف اقتصادي و اجتماعي، بر توسعه علم و فناوري مبتني است. تحقق اين امر نيازمند فرايند کلان و گسترده اي شامل سياستگذاري، تعيين راهبردها، برنامه ريزي منظم و دقيق و اجراي علمي، کامل و موثر اين فرايند است. در اين ميان، شناخت دقيق نقاط قوت و ضعف و چالشهاي پيش رو، داشتن تصويري روشن از وضعيت اقتصادي و اجتماعي و بخصوص وضعيت علم و فناوري، امري اجتناب ناپذير است. با توجه به شاخصهاي ارزيابي علم و فناوري مصوب شوراي عالي انقلاب فرهنگي (شاخصهاي نيروي انساني) و گزارشهاي ارزيابي کلان علم و فناوري، تصويري از روند تحولات علم و فناوري کشور طي يک دوره چهار ساله ترسيم شده است. آمار و ارقام نشان مي دهد که وضعيت بخش نيروي انساني تحقيقات تا سال 1379 داراي رشد نسبي مناسبي بوده است، ليکن با توجه به رشد 1.5 درصدي جمعيت، اين رشد متوقف شده است.
