بانک مقالات رشته کتابداری

در اين مقاله 30 مجله برتر در موسسه تحقيقات علمي هند مطالعه و تحليل شده است. نتايج نشان داد دو سوم مجلات برتر در اين موسسه توسط ناشران غيرانتفاعي و يک سوم آن توسط ناشران تجاري منتشر مي شود. مقايسه بين قيمتهاي عرضه شده از سوي ناشران نشان مي دهد مجله هاي ناشران تجاري به طور قابل ملاحظه اي از مجلات ناشران غيرانتفاعي گران تر بوده است، در حالي که اين تفاوت قيمت دليل بر کيفيت بالاي مجلات چاپ شده توسط ناشران تجاري، يا دليل بر بالا بودن Impact Factor مجلات و يا استفاده بيشتر از اين مجلات نبوده است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به بررسي روند انتشار و گرايشهاي موضوعي کتابهاي اطلاعاتي کودکان و نوجوانان، طي سالهاي 1380 تا 1384 مي پردازد. هدف از اين پژوهش، تعيين گرايشهاي موضوعي کتابهاي اطلاعاتي کودکان و نوجوانان طي سالهاي مذکور و تعيين خلاها و کمبودهاي موجود در موضوعات منتشر شده مي باشد. بدين منظور، کتابشناسي کتابهاي اطلاعاتي منتشر شده براي کودکان و نوجوانان، در پنج سال مورد مطالعه از طريق جستجو در پايگاه اطلاعاتي کتابشناسي ملي گردآوري و کليه کتابها در 17 رده موضوعي دسته بندي شده اند. نتايج پژوهش نشان مي دهد که انتشار کتابهاي اطلاعاتي کودکان و نوجوانان تنهـــا در فاصله سالهاي 1380 تا 1381 روند رو به رشدي داشته است و از آن پس دچار سير نزولي شده و در سال 1384 به پايين ترين ميزان خود رسيده است. بيشترين درصد موضوعات منتشر شده طي سالهاي 1380 تا 1384، به ترتيب مربوط به موضوعات علوم (2/38%)، سرگذشت نامه ها (26/16%)، و تاريخ و جغرافيا (9%) مي باشد. همچنين، موضوعات جامعه شناسي، کشاورزي، و ادبيات به ترتيب با 38/0%، 64/0% و 89/0% کمترين عناوين منتشر شده مي باشند.

 نسخه قابل چاپ

تهيه آمارهاي استفاده کاربران از منابع اطلاعاتي، هميشه مد نظر کتابداران و مديران کتابخانه ها بوده است. با وجود فناوريهاي نوين و تغيير در الگوي استفاده از منابع، آمارهاي استفاده به صورت ديگري نيز تهيه مي شود که با تجزيه و تحليل تعاملهاي کاربران، قابل انجام است. اين روش، که از رفتار کاربران در استفاده از منابع و نظامهاي اطلاعاتي به دست مي آيد، تحليل گزارش تعاملات (TLA) ناميده مي شود. در اين روش، کليه فعاليتهاي کاربران مورد پيگيري قرار گرفته تا الگوي استفاده از منابع اطلاعاتي کشف و ترسيم شود. به منظور سنجش رضايت کاربران منابع، از پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و براي بررسي ميزان و نحوه استفاده از منابع، از روش تحليل گزارش تراکنش استفاده مي شود. اين دو روش به عنوان مکملي براي شناخت جامعه استفاده کننده از منابع به کار گرفته مي شوند. ترکيبي از اين دو روش باعث مي شود از کاربران شناخت بيشتري حاصل شده و بررسي رويکرد آنان در محيط الکترونيکي، به بهبود خدمات اطلاعاتي منجر شود. در اين مقاله، سعي شده به جنبه هاي عملي و نظري تحليل گزارش پرداخته شود تا شناخت بيشتري از اين روش حاصل گردد و مورد مطالعه کاربران قرار گيرد.

 نسخه قابل چاپ

در اين نوشته کيفيت هواي مناسب داخل کتابخانه براي مراجعه کننده و منابع کتابخانه اي توضيح داده شده است. روشهاي پيشگيري از آتش سوزي، سر و صدا، گرد و غبار و هواي آلوده و سمي در محيط کتابخانه، همراه با ذکر جزئيات ارايه و ضرورت و نحوه تهيه روشنايي مناسب، گرماي استاندارد، ميزان رطوبت لازم و يکنواخت، تهويه و جابجايي هوا بر اساس استانداردهاي کتابخانه ها ذکر گرديده است. همچنين، وضعيت هواي داخل ساختمان کتابخانه هاي دانشگاهي ايران و نوع وسايل و تجهيزات تامين کننده شرايط هواي مناسب بررسي و در قالب جدولهايي ارايه شده است. با توجه به ارزان بودن قيمت انرژي در ايران، اکثر کتابخانه هاي مورد بررسي شرايط و امکانات لازم براي تامين هواي مناسب در کتابخانه ها را فراهم کرده اند. از طرفي، نظر به اينکه کتابداران نقش و مسووليت کمتري در طراحي و ساخت کتابخانه ها دارند، تهيه بعضي از امکانات مانند وسايل و تجهيزات کنترل کننده رطوبت و گرد و غبار در کتابخانه هاي دانشگاهي ايران کمتر مورد توجه بوده است.

 نسخه قابل چاپ

به منظور ارزيابي دقيق وضعيت مقاله هاي فصلنامه «کتابداري و اطلاع رساني» و تبيين الگوي رفتاري محققان اين حوزه، تحقيقي با استفاده از روش تحليل استنادي صورت گرفت. پس از تجزيه و تحليل داده ها مشخص شد که 219 مقاله (165 مقاله تاليفي و 54 مقاله ترجمه اي) با ميانگين 7.3 براي هر شماره در قالب 104 مقاله نظري و 61 مقاله پيمايشي منتشر شده اند که 165مورد آنها را يک نفر، 29 مورد را دو نفر و 2 مورد را 3 نفر نوشته بودند. 198 نفر محقق در نوشتن اين مقالات همکاري داشتند. مقطع تحصيلي نويسندگان 74 مقاله، کارشناسي ارشد و 63 مقاله، دکتري بود. 1748 استناد در اين مقاله ها به کار رفته بود که ميانگين 11.9 براي هر مقاله تعيين شد. در بين محمل هاي اطلاعاتي، مقاله ها قبل از کتابها و پايان نامه ها قرار گرفت و نشان داد که محققان اين حوزه بيشتر مقاله محور هستند. منابع زبان انگليسي در استنادها با اندکي اختلاف، بالاتر از زبان فارسي قرار گرفت. تعيين نيم عمر داده ها نشان داد که کتابهاي لاتين با 14 سال و 2 ماه و منابع اينترنتي با 4 سال و 5 ماه بيشترين و کمترين نيم عمر را به خود اختصاص داده بودند. به «دانشنامه کتابداري» در بين کتابها و «عباس حري» و «محمدحسين دياني» در بين پديدآورندگان کتابها، «دياني» و «فتاحي» در بخش مقاله ها و پايان نامه «عصاره» در بخش پايان نامه ها بيش از همه استناد شده بود. فصلنامه هاي کتابداري و اطلاع رساني  با «فصلنامه کتاب» در کنار 3 مجله ديگر به عنوان مجلات هسته اين رشته در فارسي انتخاب شدند.

 نسخه قابل چاپ

هدف از پژوهش حاضر، بررسي و تعيين ميزان انطباق چکيده فارسي مقاله هاي مجله هاي علمي- پژوهشي حوزه علوم انساني با عناصر مندرج در استاندارد ايزو 214 است. روش پژوهش، پيمايشي است. به دليل تنوع چکيده ها در اين حوزه، چکيده ها به دو دسته کلي تقسيم شد: 1. چکيده هاي راهنما 2. چکيده هاي تمام نما. دو سياهه استخراج شده از عناصر مندرج در استاندارد ايزو 214 به عنوان ابزار پژوهش براي دو نوع چکيده موجود انتخاب گرديد. جامعه پژوهش حاضر، شامل 270 چکيده فارسي از آخرين دوره مجله هاي علمي ـ پژوهشي در دسترس در حوزه علوم انساني بود که تا قبل از سال 1383 موفق به کسب رتبه علمي ـ پژوهشي از وزارت علوم، تحقيقات و فناوري شده بودند. اين تعداد نمونه به روش تصادفي انتخاب شد. يافته ها نشان داد %60.37 چکيده هاي جامعه پژوهش از نوع چکيده راهنما و %39.63 از آنها از نوع چکيده تمام نماست، همچنين، يافته ها نشان داد ميانگين درصد همخواني چکيده هاي راهنما با عناصر استخراج شده از استاندارد ايزو %83.14، 214 و ميانگين درصد همخواني چکيده هاي تمام نما با عناصر مذکور %78.70 است. در ادامه اطلاعات الگوي ارايه شده براي نوشتن چکيده در بخش «راهنماي نويسندگان مقاله ها» در هر مجله بررسي شد. نتايج پژوهش نشان داد: 1. چکيده هاي حوزه علوم انساني بيشتر از نوع چکيده راهنماست 2. در حوزه علوم انساني، چکيده هاي راهنما بيشتر از چکيده هاي تمام نما با استاندارد ايزو 214 مطابقت دارند 3. اطلاعات ارايه شده در الگوي مجله براي نوشتن چکيده، عناصر محدودي از استاندارد ايزو 214 را منعکس مي کند.

 نسخه قابل چاپ

پيشينه هاي کتابشناختي، کارکردهاي گوناگوني در نظام هاي رايانه اي کتابخانه ها دارند. پژوهش حاضر با رويکردي تحليلي، ماهيت و کارکردهاي چندگانه هر يک از عناصر داده اي (فيلدهاي موجود) در استانداردهاي مرتبط با پيشينه هاي کتابشناختي (قواعد انگلو ـ امريکن، آي اس بي دي، مارک، و فراداده دوبلين کور) را با توجه به تاثير احتمالي محيط رايانه اي پيوسته بر آنها بررسي مي کند. نتايج تحليل نشان مي دهد، پيشينه کتابشناختي در قالب الکترونيکي کارکردهاي متنوعي در پاسخ به نيازهاي گوناگون در محيط رايانه اي (در حوزه کاري ناشران، کتابفروشان، کتابخانه ها، و کاربران) دارد. اين کارکردها در پنج مقوله «بازيابي اطلاعات»، «شناسايي مدارک اطلاعاتي»، «مکان يابي مدارک»، «برقراري پيوند ميان مدارک مرتبط به هم»، و «مديريت پايگاه» دسته بندي شده است. مقاله حاضر در پي توجيه نياز به سطح هماهنگ تر و کامل تري از توصيف، يعني افزودن داده هاي بيشتر و استانداردتر به پيشينه هاي کتابشناختي در محيط پيوسته است. اين رويکرد به منظور توسعه انواع قابليتهاي فهرست هاي رايانه اي و نيز بهسازي شيوه ميانکنش آنها در شبکه وب است.

 نسخه قابل چاپ

سازماندهي و مديريت منابع اينترنتي، همواره يکي از دغدغه هاي دانشمندان علوم رايانه و اطلاع رساني است. امروزه همين متخصصان به اين نتيجه رسيده اند که علم کتابداري در زمينه رويارويي با وضعيت آشفته اطلاعات مي تواند نقش برجسته اي ايفا کند. از آنجا که رده بندي، فعاليتي وقت گير و پرهزينه بوده و رده بندي منابع اينترنتي براي فهرست نويسان دشوار مي باشد، تحقيقات زيادي براي انجام رده بندي به صورت خودکار صورت گرفته است. کاربرد شبکه هاي عصبي مصنوعي با توجه به ضعف روش هاي آماري و زبانشناسي رايانه اي در عملي کردن فعاليت رده بندي خودکار، رو به افزايش است.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش با هدف بررسي وضعيت کمي توليدات علمي پژوهشگران پژوهشکده مهندسي جهاد کشاورزي انجام شده است. بدين منظور، انواع توليدات علمي ارايه شده در سالهاي 1370-1384 مطالعه شده است. روش تحقيق، پيمايشي است و اطلاعات مورد نياز از طريق پرسشنامه و بانک اطلاعات مقالات موجود در کتابخانه پژوهشکده جمع‏ آوري شده است. نتايج نشان مي ‏دهد بيشتر توليدات علمي (%86.3) در کنفرانس هاي ملي و بين ‏المللي ارايه شده که از آن ميان، 70% مقالات به نشريات و کنفرانس هاي داخلي اختصاص دارد. %97.7 توليدات به ‏صورت تاليف و %58.1 مقالات با همکاري دو يا سه نويسنده نوشته شده است. بيشترين توليدات در سال 1382 و کمترين توليدات در سالهاي 1371 و 1372 منتشر شده‏اند. آزمون همبستگي «پيرسون» ارتباطي بين مدرک تحصيلي و تعداد توليدات پژوهشگران نشان نمي‏ دهد. مهمترين مشکلات پژوهشگران در انتشار آثار علمي، وجود موانع مختلف براي شرکت در گردهمايي ‏هاي داخلي و خارجي، طولاني بودن مراحل تصويب آثار و کمبود وقت، عنوان شده است.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله وب سايت هاي انجمنها و موسسات ملي و بين المللي کتابداري و اطلاع رساني با استفاده از روش وب سنجي مورد مطالعه قرار گرفته است. در اين بررسي، کل پيوندها، پيوندهاي دريافتي، هم پيونديها، تعداد صفحات هر وب سايت و ضريب تاثير گذاري اين وب سايتها به منظور ارزيابي ميزان رويت، ميزان تاثيرگذاري و همکاري گروهي، ملي و بين المللي ميان انجمنهاي کتابداري و اطلاع رساني، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. کل جامعه مورد بررسي، جمعا 127 وب سايت مربوط به انجمن هاي کتابداري است که از فهرست انجمن کتابداران آمريکا (ALA) استخراج شده است. اين مجموعه پس از اعمال دو بار برش در مقاطع شمارش پيوندهاي دريافتي و هم پيوندي ها (به منظور انتخاب وب سايتهاي پربسامد) به 28 وب سايت کاهش يافت. تجزيه و تحليل اين وب سايتها نشان داد سايتهاي انجمن کتابداران آمريکا، انجمن کتابخانه هاي تخصصي، فدراسيون بين المللي انجمنها و موسسات کتابداري و انجمن کتابداري پزشکي آمريکا از نظر تعداد کل پيوندها و پيوندهاي دريافتي در بالاترين سطح قرار داشتند و در بين وب سايتهاي مورد بررسي داراي بيشترين ميزان رويت در محيط وب بودند، به همين دليل ضريب تاثيرگذاري آنها از وب سايتهاي انجمنها و موسسات ديگر کتابداري و اطلاع رساني بيشتر بود. همچنين نتايج بررسي نشان داد تعداد سه خوشه ملي، بين المللي و اختصاصي پژوهشي، در بين وب سايتهاي انجمنهاي کتابداري و اطلاع رساني وجود دارد.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله سعي گرديده به صورت فشرده تحقيقات انجام شده در مورد فهرست هاي رايانه اي در ايران و جهان ارايه شود. پس از مقدمه اي کوتاه و بيان تاريخچه اي مجمل در باب اپک ها، تحقيقات انجام شده در اين حوزه، به تفکيک در سه بخش «بيان وضعيت، چالشها و ارايه راه حل و ارزيابي»، «رفتار استفاده کنندگان» و «نکات فني مربوط به طراحي اپک ها» بيان مي شوند. در پايان، ضمن جمع بندي نتايج پژوهش هاي انجام شده در ايران و جهان، به جاي خالي پژوهش گسترده در زمينه اپک ها در جهان و بويژه در ايران اشاره شده است.

 نسخه قابل چاپ

بازيابي اطلاعات، فرايند يافتن اطلاعات (مدارک) مربوط به جستجوي کاربر در مجموعه مدارک است. با پياده سازي الگوريتم هاي متفاوت، استراتژي هاي مختلفي در بازيابي اطلاعات وجود دارد. وجه مشترک استراتژي هاي بازيابي، يافتن مدارک مشابه با موضوع جستجوي کاربر است. يکي از الگوريتم هاي مهمي که در بازيابي اطلاعات، کاربرد بسيار دارد، الگوريتم فضاي برداري است که مي کوشد تمام مدارک را در مجموعه و جستجوهاي کاربر به صورت بردارها نشان دهد و ضريب تشابه ميان بردارهاي مدرک و بردار جستجو را جهت بازيابي مدرک مربوط، محاسبه نمايد.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر با هدف تعيين ميزان اثربخشي عناصر ابرداده اي بر رتبه بندي صفحات وب توسط سه موتور کاوش عمومي «گوگل»، «ياهو»، و «ام اس ان» انجام پذيرفت. اثربخشي پنج عنصر ابرداده اي نشانه عنوان زبان «اچ. تي. ام. ال»، ابرنشانه هاي کليد واژه ها و توصيف زبان «اچ. تي. ام. ال»، ابرداده هاي عنوان و موضوع از قالب ابرداده اي «دابلين کور» که بر بازنمون موضوعي صفحات وب متمرکزند، با روش تجربي آزموده شد. 84 صفحه وب در گروه هاي گواه و آزمون به عنوان جامعه مورد مطالعه تحت دامنه فرعي http://metadata.irandoc.ac.ir منتشر شد. از ميان موتورهاي کاوش انتخابي، دو موتور کاوش ياهو و گوگل، صفحات را نمايه سازي کردند. کليد واژه هاي منحصر به فرد و تکرار شونده که در مرحله طراحي در قالب عناصر ابرداده اي به صفحات گروه آزمون افزوده شده بود، بررسي شد و ميزان معني داري تفاوت رتبه صفحات دو گروه با استفاده از آزمون غيرپارامتري «يو. من. وايتني» محاسبه گرديد. نتايج، نشانگر اثربخشي دو عنصر «عنوان» و «توصيف زبان اچ. تي. ام. ال» در هر دو موتور کاوش مورد مطالعه است. کليد واژه هاي منحصر به فرد در ابرنشانه کليد واژه هاي «اچ. تي. ام. ال» و ابرداده موضوع دابلين کور به بهبود رتبه صفحات در ياهو انجاميد. در حالي که تکرار کليد واژه ها در بخش سرآيند صفحه وب، باعث بهبود رتبه در موتور کاوش ياهو شد، گوگل عملکردي معکوس داشت.

 نسخه قابل چاپ

فناوري اطلاعات موجب تغييراتي شگرف در صنعت نشر شده است که از آن به نشر الکترونيکي ياد مي شود. توسعه اينترنت و آساني استفاده از آن، در دسترس بودن کتابخانه هاي الکترونيکي و پيشرفت هاي زياد در فناوري اطلاعات باعث تغيير دادن راه و روش خواندن افراد و شيوه انتشار مطالب ناشران شده است. در اين مقاله، به مباحثي چون چرخه نشر سنتي، چرخه نشر الکترونيکي، تفاوت فرآيندهاي دو نشر و مزيت هاي نشر الکترونيکي بر نشر سنتي مي پردازيم.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله ابتدا به اهميت مجلات در ارتباط هاي علمي و بحران پيش روي کتابخانه ها براي اشتراک اين مجلات مي پردازد. سپس رويکرد به مجلات دسترسي آزاد را به عنوان روشي جديد در ارتباط هاي علمي مورد توجه قرار مي دهد، پيش زمينه ظهور اين مجلات را بررسي مي کند، مسايل مرتبط به آنها را ارايه مي دهد و در نهايت نگراني هاي مربوط به آنها را بيان مي نمايد و مي پذيرد که جنبش دسترسي آزاد با وجود تاريخچه اندک خود، تاثيري بسزا در وضعيت ارتباط هاي علمي در سطوح علمي، دانشگاهي و جوامع انتشاراتي داشته است.

 نسخه قابل چاپ