بانک مقالات رشته کتابداری

عدم تقارن اطلاعاتي در هر بازار، کارايي اجتماعي بازار مي کاهد. در چنين شرايطي، يکي از دو طرف معامله، اطلاعات کافي نسبت به کالاي مورد مطالعه ندارد و از آنجا که کمبود اطلاعات اغلب از سوي خريدار است، وي هيچ گاه حاضر به پرداخت قيمت واقعي کالاي مورد معامله نمي شود، چون از کيفيت واقعي کالا اطمينان حاصل نکرده است. از طرف ديگر، عامل ديگري که مي تواند به ناکارايي اجتماعي بازار بينجامد، انحصار فروش است. در بازارهاي اطلاعاتي، جايي که کالاي مورد مطالعه، اطلاعات و بخصوص نشريه هاي ادواري است، اثرهاي متقابل عدم تقارن اطلاعاتي از يک سو و انحصار اعمال شده از طرف ناشران و کارگزاران فروش نشريات ادواري خارجي از سوي ديگر، ناکارايي مضاعفي را بر بازار خريد نشريه هاي ادواري تحميل مي کند که در اکثر موارد به زيان کتابخانه ها خواهد بود. اين مقاله با پرداختن به اثرهاي مضاعف اين دو مشکل، در نهايت به ارايه راهکارهايي براي بهبود شرايط فعلي مي پردازد.

همکاري در حوزه هاي مختلف علمي، سابقه اي طولاني دارد. با اين حال، اين پديده در ايران کمتر بررسي شده است. اين پژوهش با استفاده از روش پيمايشي و با هدف بررسي وضعيت همکاري عملي در ميان اعضاي هيات علمي دانشگاه فردوسي مشهد، به بررسي اين پديده و «تاليف مشترک» که بازتاب فعاليتها و رويکردهاي جامعه علمي امروز به شمار مي آيد، پرداخته است. نتايج به دست آمده عبارتند از:
      · ميان نسبت همکاري عملي در اعضاي هيات علمي 4 حوزه موضوعي دانشگاه فردوسي، تفاوتي معنادار وجود دارد.
      · در بين حوزه هاي مورد بررسي، سه حوزه موضوعي مهم در اين دانشگاه (کشاورزي، علوم پايه و مهندسي) فراواني قابل توجهي در توليدات عملي مشترک اعضاي هيات علمي خود دارند، اما در حوزه وسيع علوم انساني فراواني توليدات مشترک، پايين ترين ميزان را در کل دانشگاه به خود اختصاص داده است. بيشترين نسبت همکاري علمي در کل دانشگاه در حوزه کشاورزي، سپس در حوزه علوم پايه و پس از آن در حوزه مهندسي است. کمترين نسبت همکاري علمي نيز به حوزه علوم انساني تعلق دارد.

 نسخه قابل چاپ

وب سايت دانشگاه ها دروازه اي براي ورود به محيط مجازي است. امروزه اطلاعات بسيار مفيدي درباره کارکنان، اعضاي هيات علمي، دوره هاي تخصصي، مجله هاي علمي و ساير انتشارات دانشگاه ها و ... بر روي اين وب سايتها قابل دسترسي است. پژوهش حاضر در نظر دارد با تحليل پيوندهاي مختلف وب سايتهاي دانشگاه هاي علوم پزشکي ايران، به بررسي ميزان رويت، ميزان تاثيرگذاري و همکاري آنها با استفاده از شيوه وب سنجي بپردازد. جامعه پژوهش حاضر، کليه وب سايتهاي دانشگاه علوم پزشکي ايران مي باشد. کليه وب سايتهاي دانشگاه هاي علوم پزشکي ايران که در مجموع 42 وب سايت را شامل مي شود، در يک دوره زماني يک ماهه (تيرماه 1386) با استفاده از راهنماي اينترنتي ياهو بازيابي و به منظور تحليل پيوندهاي آنها بر روي رايانه شخصي، بارگذاري گرديدند. نتايج پژوهش نشان داد وب سايتهاي دانشگاه هاي علوم پزشکي شيراز با 12700، تهران با 10400 و اصفهان با 5170 پيوند دريافتي، داراي بالاترين ميزان رويت بودند و وب سايتهاي دانشگاه هاي علوم پزشکي بقيه اله بوشهر و بابل به ترتيب داراي بالاترين ميزان 0.81 پايين ترين ميزان تاثيرگذاري را داشت. نتايج تحليل هم پيوندي اين وب سايتها نشان داد وب سايتهاي مورد مطالعه در 7 خوشه با هم همکاري مي کنند. از سوي ديگر، استفاده از مقياس چند بعدي نشان داد اين وب سايتها در 4 خوشه با هم همکاري دارند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مقاله، روشهاي نمايه سازي تصاوير که تاکنون مطرح بوده به اختصار بيان گرديده و نظري کلي از چالشهاي مربوط به نمايه سازي تصوير مبتني بر مفهوم، فراهم آورده است. از روشي نوين با عنوان «فولکسونومي» يا «رده بندي مردمي» که به ميزان قابل ملاحظه اي در دنياي کتابخانه ديجيتالي مورد توجه قرار گرفته است ياد مي شود که در آن، برچسب زني اجتماعي ابزاري براي افزايش توصيف اشياي ديجيتالي، فراهم کردن محملي براي درونداد کاربر و درگيري بيشتر کاربر، تلقي مي گردد. اين مقاله، به ارزيابي مزايا و معايب فراداده هاي ساخته شده توسط کاربر در محتواي مجموعه تصاوير رقومي مي پردازد و آن را با قالب فراداده اي ساخته شده به طور حرفه اي و ابزار کنترل واژگان، مقايسه مي کند. همچنين، ضمن تحليل ويژگيهاي رده بندي مردمي، در مي يابد که برچسب زني مردمي مي تواند به عنوان مکملي براي پيشينه هاي فراداده اي ساخته شده به طور حرفه اي به مرحله عمل درآيد تا فرصتي براي کاربر به منظور اظهارنظر درباره تصوير فراهم آيد.

 نسخه قابل چاپ

حوزه کتاب سنجي و شاخه هاي مرتبط آن به طور مستقيم با بررسي ميزان توليد اطلاعات علمي در حوزه هاي تخصصي مختلف در ارتباط است و شاخصهايي را براي ارزيابي و سنجش ميزان اطلاعات توليد شده در زمينه هاي گوناگون و در کشورهاي مختلف، در اختيار دانشمندان قرار مي دهد. در اين مقاله، با استفاده از شيوه هاي علم سنجي، ميزان انتشارات علمي توليد شده در حوزه هاي کتاب سنجي، علم سنجي، اطلاع سنجي و وب سنجي در پايگاه Web of Science طي سالهاي 1990-2005 مطالعه و تحليل تمامي پيشنيه ها در حيطه هاي موضوع، زبان، کشور، نويسنده، سال انتشار، نوع مدرک، مجله و موسسه و دانشگاه ها تجزيه و تحليل گرديد. آنگاه کليه پيشينه ها براي ترسيم ساختار علم به نرم افزار HistCite وارد شد و از طريق آزمون و خطا، 80 مقاله اول، حوزه مورد بررسي در WOS انتخاب و به  وسيله نرم افزار فوق، تجزيه و تحليل شدند. يافته هاي پژوهش نشان در مجموع 53 کشور در نگارش مدارک حوزه موضوعي مورد بررسي نقش داشته اند که از اين ميان کشورهاي ايالات متحده آمريکا، انگلستان، آلمان و هلند، به ترتيب در رتبه هاي اول تا چهارم قرار دارند. همچنين، مشخص شد 91.26% از مدارک به زبان انگليسي مي باشند. تعداد کمي از موسسه ها يعني 16.1% (74 موسسه از 446 مورد) توليد کننده بخش عمده اي از متون علمي هستند. بيش از 50% مدارک، در 6 عنوان مجله يعني 3.68% از کل مجله هاي حاضر در فهرست منتشر شده است. يافته ها مشخص نمود 73.14% عنوان از انتشارات در قالب مقاله بوده است و پس از آن به ترتيب، نقد مقاله ها (6.96%) و نقد کتاب (5.99%) قرار داشته اند. از ديگر نتايج پژوهش مي توان به 5 مقاله اول در اين بررسي اشاره کرد که 111-47 استناد را به خود اختصاص داده و به ترتيب در سالهاي 1989، 1992، 1997، 2001 و 2002 نوشته شده اند. در سالهاي 2004 و 2005 بيشترين تعداد مدارک منتشر شده است و اين امر استقبال بيشتر جامعه علمي از مقوله هاي مورد پژوهش را نويد مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

با وجود تلفيق سواد اطلاعاتي با برنامه هاي درسي دانشگاه محدوديتهاي واضحي در استفاده دانشجويان از اطلاعات وجود دارد که با نبود تعادل بين مهارتهاي فناوري اطلاعات و رويکردهاي فرعي و با تفاوت در تجارب زباني و فرهنگي، همراه شده است. پيچيدگي استفاده از اطلاعات پيوسته براي يادگيري در شرايط متنوع فرهنگي، فناوريهاي اطلاعاتي و ارتباطي و آموزش عالي، مورد بررسي قرار مي گيرد. اين مقاله الگوي پاسخها و تاثيرهاي کاربرد «اطلاعات پيوسته» در يادگيري را ارايه مي کند که به افزايش آگاهي از پيچيدگي استفاده از اطلاعات پيوسته و پشتيباني توسعه سواد اطلاعاتي کمک مي کند. اين الگو، ترکيبي از الگوهاي رفتار اطلاعاتي و جستجوي اطلاعات، سواد اطلاعاتي، تطبيق بين فرهنگي و «استفاده پيوسته انعکاسي» را ارايه مي کند. رفتارهاي مشارکتي «واکنشهاي شناختي و انفعالي همراه با تاثيرهاي زباني و فرهنگي در يک ساختار پژوهشي که استفاده کامل، پويا و مداوم از اطلاعات پيوسته را نشان مي دهد، به عنوان تجربه استفاده از اطلاعات پيوسته براي يادگيري در نظر گرفته شده است. اين الگو با نشان دادن هم افزايي بين استفاده از اطلاعات بر يادگيري، رويکردهاي انعکاسي به سواد اطلاعاتي را که به چالشهاي يادگيري ناشي از عدم تعادل سواد اطلاعاتي و تنوع زباني و فرهنگي توجه مي کند، گسترش مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

منطق فازي که در سال 1965 توسط دانشمند ايراني، پروفسور لطفي زاده به جهان عرضه شد. در تقابل با منطق دوارزشي ارسطويي، ابهام را به عنوان بخشي از سيستم پذيرفته و بر مفاهيم مبهم و نامعين دلالت مي کند. در شرايطي که ماشين قادر به درک مفاهيم کيفي - که به راحتي براي انسان قابل فهم است - نيست، منطق فازي شيوه تفکر انسان را به فناوري منتقل مي کند. از منطق فازي در بسياري از شاخه هاي علوم از جمله «مديريت اطلاعات» استفاده مي شود. در سال 1975، با انتشار مقاله اي به زبان فرانسه در مورد جستجوي اطلاعات در شرايط فازي، اين واژه به طور رسمي وارد ادبيات کتابداري و اطلاع رساني شد. طبق اطلاعات ثبت شده در بانک اطلاعاتي LISA، بخش عمده اي از آنچه تاکنون در خصوص منطق فازي و مديريت اطلاعات منتشر شده، بر ذخيره و بازيابي اطلاعات تمرکز داشته است. پس از آن، بيشترين کاربرد اين مقوله به ترتيب در سازماندهي و فراهم آوري اطلاعات بوده است. اکنون براي تضمين امنيت شبکه هاي اطلاعاتي، از منطق فازي بهره برداري مي شود. در برخي زمينه ها مانند مستندسازي و مديريت رکوردها نيز تاکنون پژوهشي با موضوع فازي به انجام نرسيده است. در سالهاي اخير، رويکرد عمده اين بحث به سمت نظامهاي خبره و هوش مصنوعي سوق يافته است. به نظر مي رسد براي حل بسياري از گره هاي موجود در حوزه مديريت اطلاعات، مي توان از منطق فازي کمک گرفت.

 نسخه قابل چاپ

اين مقاله با تبيين مشکلات و علاقه هاي مشترکي که ميان کتابخانه هاي مختلف وجود دارد، ارزشهاي وجودي کتابخانه را شرح مي دهد و هشت ارزش را به عنوان استاندارد ارزيابي آنچه کتابخانه ها انجام مي دهند، ذکر مي کند که عبارتند از: نظارت، خدمات، آزادي فکري، رعايت حريم اطلاعات شخصي، خردگرايي، تعهد نسبت به سواد و يادگيري، برابري در دسترسي به دانش و اطلاعات مدون، دموکراسي، همچنين بيان مي دارد هر چند با ورود فناوري به کتابخانه ها بسياري از خدمات و برنامه هاي آنها متحول و دگرگون مي شود، ارزشهاي کتابخانه همچنان پايدار باقي خواهد ماند.

 نسخه قابل چاپ

نقش فناوري ارتباطات و اطلاعات به عنوان محور بسياري از تحولات جهاني و همچنين يکي از ابزارها و بسترهاي مهم توسعه همه جانبه، انکارناپذير است. از اين رو، متصديان امور مملکتي که خواهان افزايش قدرت و ثروت ملي و بهبود بخشيدن به شاخصهاي زندگي شهروندان خود هستند، در هزاره سوم به اين امر توجه و اهتمام ويژه اي دارند. اما مساله مهم اين است که يک فناوري زماني مي تواند به هدفهاي فوق نايل شود و سودمند واقع گردد که در مقطع زماني مورد نياز ايجاد و محقق شده و زير ساختها و بسترهاي جامعه نيز آماده باشد. حصول چنين مطلوبيتي، نيازمند آمادگي و برنامه ريزي از قبل است که در ادبيات امروز «آينده نگاري» ناميده مي شود. مقاله حاضر با هدف بررسي و تحليل آينده نگاري در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) تجربه کشور چين (در افق 2020) و ژاپن (در افق 2035) را مورد کنکاش قرار داده است. لذا پس از معرفي فرآيند آينده نگاري، به نتايج حاصل از اين فرآيند در حوزه فناوري اطلاعات و ارتباطات پرداخته شده است. نتايج نشان مي دهد در ژاپن فناوريهاي «امنيت اطلاعات» از نظر شاخص اثرهاي اجتماعي، شاخص اثرهاي اقتصادي و شاخص اهميت، فناوريهاي برتر آينده شناخته شده اند و سال تحقق آنها تقريبا در فاصله 2012 تا 2017 خواهد بود. همچنين، به طور متوسط فاصله زماني ميان تحقق فناوري و پذيرش و به کارگيري آن در جامعه، 5.3 سال خواهد بود. نتايج کشور چين نيز نشان مي دهد از نظر شاخص اثرهاي اقتصادي «فناوري شبکه»؛ از نظر شاخص اثرهاي اجتماعي «فناوري شبکه» و «آي سي هاي جديد» از نظر شاخص اهميت «امنيت اطلاعات« و «امنيت شبکه»؛ از نظر اثرگذاري بر صنايع مدرن «فناوري شبکه» و «آي سي هاي جديد»؛ و از نظر اثرگذاري بر صنايع دستي «فناوري يکپارچه سيستم SoC و آي سي» و «فناوريهاي شبکه هاي نسل آينده»؛ و از نظر تاثير در افزايش کيفيت زندگي مردم «فناوري چيني پردازش اطلاعات» و «فناوري دستيابي به باند پهن» مهم شناخته شده اند.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر، عوامل موثر بر پذيرش فناوري اطلاعات توسط کتابداران کتابخانه هاي دانشکده هاي فني دانشگاههاي دولتي شهر تهران را در چارچوب عوامل سازنده «مدل پذيرش فناوري» بررسي نموده است. عوامل اين مدل در پژوهش حاضر، شامل برداشت ذهني از مفيد بودن، برداشت ذهني از آساني استفاده، نگرش نسبت به استفاده و تصميم به استفاده از فناوري اطلاعات به عنوان متغيرهاي مستقلي هستند که بر متغير وابسته استفاده از فناوري اطلاعات تاثير مي گذارند. شش فرضيه اين پژوهش بر اساس بررسي روابط معناداري بين هر جفت متغيرهايي که در چارچوب «مدل پذيرش فناوري» آمده اند، شکل گرفته است. روش اين پژوهش پيمايشي و ابزار گردآوري اطلاعات آن پرسشنامه بوده است. در اين پژوهش از روش سرشماري استفاده شده و جامعه آماري آن را 160 نفر کتابدار تشکيل داده اند. يافته هاي حاصل از پژوهش حاضر نشان داد عوامل سازنده «مدل پذيرش فناوري» در اين پژوهش نيز در چارچوب مدل به عنوان عوامل تاثيرگذار بر پذيرش فناوري اطلاعات شناسايي شده اند.

 نسخه قابل چاپ

امروزه کتابخانه هاي علمي به طور فزاينده به نقش و اهميت جنبه هاي مديريتي در خدمات دهي بهتر به مراجعان و بهبود سطح عملکرد کيفي خود پي برده اند. در اين ميان، کتابخانه هاي دانشگاهي به دليل داشتن نقش محوري در توسعه علم و دانش، تلاش دارند تا مهارتهاي خود را در ارائه خدمت بهتر به مراجعان بهبود بخشند. تحليل پوششي داده ها، يک نوع تکنيک از نوع برنامه ريزي خطي ناپارامتريک است که براي اندازه گيري ميزان کارايي نسبي واحدهاي سازماني به کار مي رود. در اين مقاله، کارآيي نسبي کتابخانه هاي دانشگاه يزد بر اساس بررسي روابط بين داده ها و ستاده هاي کتابخانه ها بررسي و ارزيابي شده است. بدين منظور، در مرحله اول براي محاسبه کارآيي از مدلهاي CCR ورودي محور، CCR خروجي محور و تحليل پوششي داده هاي جمعي استفاده گرديد و سپس در مرحله بعد با استفاده از تکنيک بردا، نتايج حاصل از مدلهاي قبلي ترکيب شده و رتبه بندي نهايي کتابخانه ها از لحاظ سطح عملکرد به دست آمد. در نهايت، بر اساس نتايج به دست آمده، راههاي افزايش سطح عملکرد هر کتابخانه مشخص و پيشنهادهاي لازم ارائه گرديده است.

 نسخه قابل چاپ

پژوهش حاضر به منظور بررسي ميزان همخواني سرعنوانهاي موضوعي فارسي با کليدواژه هاي به کار رفته در عنوان و فهرست مندرجات کتابهاي فارسي با استفاده از روش تحليل محتوا صورت پذيرفته است. از ميان 88459 کتاب، 472 اثر به عنوان نمونه انتخاب و کليدواژه هاي عنوان و فهرست مندرجات آنها استخراج گرديد. پس از مقايسه کليدواژه ها با فهرست سرعنوانهاي موضوعي فارسي، مشخص گرديد: 1- از نظر همخواني کامل سرعنوانهاي موضوعي فارسي با کليدواژه هاي عنوان و فهرست مندرجات کتابهاي فارسي، تفاوت معناداري ميان حوزه هاي موضوعي مورد بررسي به چشم مي خورد. 2- از نظر همخواني نسبي و نبود همخواني ميان سرعنوانهاي موضوعي فارسي با کليدواژه هاي عنوان و فهرست مندرجات کتابها، ميان حوزه هاي مورد بررسي تفاوت معناداري وجود ندارد. 3- از نظر همخواني کامل و همخواني نسبي کليدواژه هاي عنوان با کليدواژه هاي فهرست مندرجات کتابهاي فارسي، ميان حوزه هاي مورد بررسي تفاوتي معنادار وجود دارد. 4- از نظر همخوان نبودن کليدواژه هاي عنوان با کليدواژه هاي فهرست مندرجات تفاوت معناداري ميان حوزه هاي مورد بررسي وجود ندارد.

 نسخه قابل چاپ

سمينار مديريت اطلاعات، يکي از درس هاي دوره دکتراي کتابداري و اطلاع رساني است. به نظر مي رسد سرفصل رسمي فعلي اين درس و درسهاي پيش نياز آن ابهام هايي دارد. هدف اصلي از بررسي حاضر، روشن کردن حدود و ثغور عناوين مورد بحث در موضوع مديريت اطلاعات در بافت کتابداري و پيشنهاد يک سرفصل براي آن مي باشد. بدين منظور، تلاش خواهد شد تا با استفاده از بررسي بسامدي کليد واژه هاي اختصاص يافته به مقالات مربوط به اين موضوع در بانک اطلاعاتي ليزا و بررسي تحليلي محتواي چکيده ها، به تعيين مولفه هاي اصلي مورد بحث در مديريت اطلاعات پرداخته شود. اهداف فرعي اين بررسي، شناسايي نويسندگان و مجلات هسته، همکاري گروهي نويسندگان، زبان اصلي نشر و سالهاي پر تاليف اين موضوع است. براي دستيابي به اين يافته ها، سعي مي شود به سوال هايي از اين قبيل پاسخ داده شود: مديريت اطلاعات در حوزه کتابداري بيشتر به چه موضوعاتي توجه داشته است؟ چه مجلاتي، چه کساني و به چه زباني بيشتر در حوزه کتابداري به اين موضوع پرداخته اند؟ ميزان توجه به اين موضوع طي سال هاي مورد بررسي به چه صورت بوده است؟ همکاري گروهي بين نويسندگان اين موضوع چگونه است؟ با دريافت پاسخ هاي اين پرسش ها، مي توان مباحثي از مديريت اطلاعات را که بيشتر در حوزه کتابداري کاربرد دارند، شناسايي کرده و آنها را به صورتي منسجم و متناسب با نيازهاي اين رشته در سرفصل درس سمينار مديريت اطلاعات گنجاند. همچنين، مجلات و نويسندگان تاثيرگذار در اين موضوع را شناسايي و معرفي کرد.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش با هدف بررسي و مقايسه رابط کاربر دو ميزبان داخلي (کتابخانه منطقه اي علوم و تکنولوژي و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمي ايران) با چهار ميزبان خارج Ebsco),  (Proquest ,Elsevier ,Emerald ارايه دهنده پايگاههاي اطلاعاتي به روش پيمايش تطبيقي انجام گرفته است. با استفاده از سياهه وارسي جامع با پنج خصيصه (خصيصه هاي کلي، جستجو، بازيابي، نمايش و کاربر پسندي) تلاش شد تا ضمن شناخت ويژگيها و نقاط قوت و ضعف هر يک، رابط کاربر ميزبانهاي داخلي و خارجي با يکديگر مقايسه شود. يافته هاي اين پژوهش نشان داد در ميزبانهاي داخلي، به ترتيب کتابخانه منطقه اي علوم و تکنولوژي و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمي ايران و در ميزبانهاي خارجي به ترتيب  Ebsco،Proquest Emerald  و Elsevier در پنج خصيصه مورد بررسي داراي بيشترين ويژگيها هستند. البته، در هنگام ارزيابي و طراحي رابط کاربر پايگاههاي اطلاعاتي علاوه بر معيارهاي مطرح شده در اين سياهه وارسي، لازم است به عوامل ديگري نظير سطح تجربه کاربران، پوشش و دامنه موضوعي پايگاههاي اطلاعاتي هر ميزبان، خصيصه ها و کاربرد آنها توجه کافي مبذول شود. اين اطلاعات کتابداران را در تصميم گيري آگاهانه ياري مي رساند و به عنوان يک راهنما، در ارزيابي رابط کاربر پايگاههاي اطلاعاتي ارايه شده توسط ميزبانهاي ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد.

 نسخه قابل چاپ

در اين پژوهش با استفاده از روش تحليل محتوا، 33 ميز مرجع ديجيتالي کتابخانه هاي ملي جهان مورد بررسي قرار گرفته است که پس از حذف موارد مشابه و مترادفها، جمعا 35 ويژگي استخراج و از طريق يک سياهه وارسي درباره اهميت وجود آنها در ميز مرجع ديجيتالي کتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران، از صاحبنظران نظرخواهي شد. در نهايت، با اعمال حداقل ميانگين 3، 22 ويژگي براي طراحي ميز مرجع انتخاب و در الگوي پيشنهادي اعمال گرديد. پژوهش حاضر به روش تحليل محتوا انجام و براي اخذ نظرات صاحب نظران از روش پيمايشي استفاده شده است.

 نسخه قابل چاپ