مقالات زبان های خارجی

هدف از این بررسی، دست یابی، توصیف و تبیین ساختار متنی بندهای گفتمان فارسی بر حسب شیوۀ نگارش و «ساخت بیان گونگی» و مقایسۀ آن با زبان انگلیسی است. در این بررسی مشخصات ساختاری بندهایی چند از نوشتار تشریحی انگلیسی و فارسی، مورد تجزیه، تحلیل و مقابله قرار گرفته است. نتایج حاصله از این بررسی شامل دو تفاوت عمده است: یکی متون تشریحی انگلیسی عمدتاً شامل بخش «مقدمه» و «نتیجه» مشخص و واضح اند. در صورتی که این طرح در متون فارسی به طور مشخص دیده نمی شود و بخش «بدنه» در این متون بارزتر است؛ دیگری بندهای متون انگلیسی شامل جملات درونمایه (Topic sentences) اند، در حالی که بندهای فارسی نوعاً دارای جملۀ درونمایه مشخص نیستند و شیوۀ پردازش و عرضه داشت مطلب در متن فارسی به گونه ای متفاوت از زبان انگلیسی است.

 نسخه قابل چاپ

بينامتني ارتباط ميان گفته هاي ادبي را نمايان مي سازد و با کمک آن، مي توان به مقايس? داستان کوتاه «سه قطره خون» اثر صادق هدايت و قطعه شعري به نام «سه قطره خون روي برف» در پرسوال يا داستان گراآل اثر کرتين دوتروا پرداخت. داستان هدايت در تيمارستان شروع مي شود، خون قناري يا گربه اي که قناري را گرفته است، به زمين مي ريزد و دختري که به راوي نظر دارد با مرد ديگري (عباس) مي رود. داستان در خان? سياوش به پايان مي رسد، خون گربه اي ديگر ريخته مي شود و دختري که نامزد راوي است با سياوش مي رود.

داستان پرسوال، از محلي کم درخت در جنگل آغاز مي شود، شاهيني خون غازي را بر زمين مي ريزد. غاز دوباره به پرواز در مي آيد، ولي پرسوال مدتي طولاني به سه قطره خون روي برف خيره مي شود و به ياد چهر? گلگون دلدار خود مي افتد. سپس با رسيدن گوون و بردن پرسوال نزد شاه آرتور، داستان پايان مي يابد.

 نسخه قابل چاپ

داستان کوتاه نوعي ادبي است که از ميان? قرن نوزدهم، همزمان با انقلاب صنعتي، به خاطر حجم کمتر آن به نسبت رمان و مجال خواندن آن در مدت زماني کوتاه، در اروپا رواج پيدا کرد. ساده انديشي است اگر بخواهيم به اين نوع ادبي، در مقايسه با انواع ديگر، اهميت کمتري بدهيم. زيرا داستان کوتاه چه واقعگرايانه باشد چه شگفت انگيز، ساختاري استوار دارد که از نظر ريخت شناسي، فضا، زمان، شخصيت و... داراي اهميت بسيار است که کوشيده ام تا در اين نوشتار، بدان ها بپردازم.

 نسخه قابل چاپ

گي دو موپاسان از نوول نويسان بزرگ فرانسه در قرن نوزدهم بود. نوول هاي او، نسبت به ساير نوول نويس ها، از نظر مضمون، رواني و طرز بيان، نوپردازي در نوول نويسي بود و در نتيجه تحول چشمگيري را در انواع ادبي به دنبال داشته است. استقبال خوانندگان، به ويژه در ايران، ترجمه هاي متعددي را از آثار او موجب شده است و ظاهراً اين ترجمه تحولات جالبي را نيز در ادبيات معاصر ما را به همراه داشته است. اين امر و نيز به خصوص سهم مترجمان ما در اين مقاله، که به تأثر و تأثير هم مي پردازد، بررسي خواهد شد.

 نسخه قابل چاپ

صفت فعلی فاعلی و مفعولی در هر دو زبان، همانطوری که از نامشان پیدا است، ویژگی های موصوف خود را بیان می نمایند. این دو صفت، ضمن بیان ویژگی موصوف، بیان کنندۀ عمل فعلی اند که از آن مشتق شده اند. صفات فاعلی و مفعولی در زبان فارسی از تمام افعال می توانند مشتق شوند، ولی در زبان روسی صفت فعلی مفعولی فقط از افعال گذرا (متعدی) ساخته می شوند. در زبان فارسی فقط صفات مفعولی می توانند بیان کنندۀ زمان باشد، در صورتی که در زبان روسی هم صفات فعلی فاعلی و مفعولی چه از لحاظ شکل و چه از لحاظ معنی دارای مفهوم زمان اند.

 نسخه قابل چاپ

ميخاييل باختين از بزرگترين نظريه پردازان در حوز? نقد ادبي به ويژه در زمين? رمان به شمار مي آيد. وي با معرفي مفاهيمي همچون منطق مکالمه، چند صدايي و عنصر کارناوالي در نظري? ادبي خود، توانست از منظري کاملاً نو به رمان بنگرد. آراء و عقايد وي در باب رمان چندآوايي – که از مشخصه هاي اصلي آن تعدد صداها و آگاهي هاي شخصيت ها است – و ديدگاه ويژ? او در مورد کارناوال، و عنصر خنده و نيروي زايند? نهفته در اين پديده ها، ابزارهايي مناسب در اختيار خواننده قرار مي دهد، تا وي بتواند به خوانشي ژرف از اين ژانر ادبي دست يابد. با بکارگيري و تکيه بر اين مفاهيم است که مي توان از رمان اوليس اثر جيمز جويس، که به زعم بسياري، بزرگترين رمان قرن بيستم است، برداشتي نو را انتظار کشيد. کثرت صداها و آگاهي هايي که در اين رمان هر يک جهان بيني خاص خود را ارائه مي کنند و همچنين استفاد? جويس از تکنيک جريان سيال ذهن و تک گويي دروني، اين اثر را بي گمان در فهرست رمان هاي چند آوايي قرار مي دهد. بعلاوه، وجود تشابهات فراوان بين جويس و رابله – که از نظر باختين عناصر کارناوال و خنده را در ادبيات جاودان نمود – بررسي حضور اين عناصر را در رمان ذاتاً کميکِ جويس، هموارتر مي سازد. اين نوشته سعي بر آن دارد که پس از معرفي رمان جويس و نيز تعريف و تشريح آراء و نظريات باختين، به رديابي دو مفهوم محوري تفکر وي، يعني چندآوايي و عنصر کارناوالي در اوليس بپردازد.

 نسخه قابل چا

مطالعه حاضر درصدد بررسي ميزان و نحو? به کارگيري فراگفتمان متني در مقالات تحقيقي، در زمين? آموزش زبان انگليسي است که توسط نويسندگان ايراني و انگليسي به زبان انگليسي نوشته شده اند. بدين منظور مقدمه هاي 73 مقاله تحقيقي، که 37 مورد آن توسط محققان ايراني و 36 مورد آن توسط محققان انگليسي در زمين? آموزش زبان انگليسي نوشته شده بودند، مورد مطالعه قرار گرفتند. تجزيه و تحليل نقشي – متني نشان داد که تفاوت آماري معناداري ميان نويسندگان انگليسي و ايراني در زمين? آموزش زبان انگليسي در ميزان استفاده از نمادهاي اجرايي وجود دارد، اما اين تفاوت شامل نماد هاي ربطي و نمادهاي توضيحي نمي شود. افزون بر اين، هر دو گروه از نويسندگان، توالي مشابهي از اين نمادهاي متني را بکار مي گيرند. بدين معنا که آنها تمايل به استفاد? بيشتري از نمادهاي ربطي، نسبت به نمادهاي توضيحي و نسبت به نمادهاي اجرايي دارند. نتايج اين تحقيق مي تواند در تدريس مهارت هاي نوشتاري، نگارش و ترجمه مؤثر باشد.

 نسخه قابل چاپ

جملات و ساختارهاي غيرشخصي در زبان روسي، از مسائل مهم دستور به شمار مي آيند. زبانشناسان توجه زيادي به اين پديده نحوي داشته اند. جملات غير شخصي، جملاتي اند که در ساختار نحوي آنها، فاعل دستوري و کنند? کار که در حالت فاعلي قرار مي گيرد، وجود ندارد. اين ساختارها در ارتباط با پديده هاي دستوري و عوامل متعددي که گفتار انسان به آنها نياز دارد، ساخته شده و بکار مي روند. اين جملات در وحل? اول بيان کننده وضع جسماني شخص، اوضاع زيست محيطي و طبيعي اند، اما اين گونه ساختارها به لحاظ معناشناسي، به معاني ديگري (بايستن، ضرورت داشتن يا نداشتن عمل و غيره) اشاره مي کنند که به حالت و شکل کلمات (فعل، اسم و غيره) در جمله بستگي پيدا خواهند کرد. اين جملات به لحاظ کميت گسترش مي يابند. تحقيقات انجام شده بيان کنند? اين مسئله است که اين ساختارها به لحاظ انواع و معاني از تنوع زيادي برخوردارند.

 نسخه قابل چاپ

مقال? حاضر به بررسي مقايسه اي مقول? صفت در زبان هاي فارسي و آلماني مي پردازد. شناسايي صفت در زبان آلماني با ملاک هاي ساخت واژي و نحوي صورت مي گيرد. اما در زبان فارسي اغلب مرز دقيقي بين صفت و ساير مقولات دستوري وجود ندارد و شناسايي صفت به سادگي ممکن نيست. با اين حال فارسي زبانان، ابزارهاي مختلفي براي تشخيص اين مقوله به کار مي گيرند. در زبان آلماني صفت وصفي به اعتبار جنس دستوري، شمار و حالت صرف مي شود، در حالي که در زبان فارسي هيچ گونه مطابقت دستوري بين صفت و هست? اسمي مشاهده نمي شود. با وجود اين، صفت در هر دو زبان داراي شباهت هايي است، براي مثال، صفت در هر دو زبان، از نظر نحوي داراي نقش هاي وصفي، اسنادي و قيدي يکساني است. همچنين در هر دو زبان صفت هاي تفضيلي و عالي به صورت ساخت واژي ساخته مي شوند.

 نسخه قابل چاپ

یوهان گوتفرید هردر نه تنها در ایران، بلکه در آلمان نیز علیرغم تحقیقات فزاینده و زایدالوصفی که پیرامون آثار گستردۀ وی به عمل آمده است، متفکری ناشناخته است. این امر شاید از روح انزوا طلب وی نشأت گرفته باشد و یا اینکه گستردگی و تنوع آثار وی که حوزه هایی شامل: الهیات، تاریخ، ادیان، فلسفه، تبارشناسی، شعر، هنر، نقد ادبی، جامعه شناسی، علوم طبیعی، زبان شناسی و حتی سیاست را در بر می گیرد، می تواند دلیل دیگری بر این مدعا باشد. اما آنچه که راهیابی به تفکر این فیلسوف جامع العلوم را به غایت دشوار می سازد، عدم انسجام و یکپارچگی آثار وی است. این مقاله بر آنست که به بررسی پاره ای از آراء و ابواب هردر دربارۀ مبدأ منشاء زبان و نسبت آن با شعر بپردازد. در نگاه نخست زبان وسیله ای برای شناخت اشیاء پیرامونی، درک معانی و بیان مقاصد انسان است. حال این سؤال فرارویمان قرار می گیرد که چه نسبتی میان این وجه از زبان با شعر که اوج تجلی روحانی و آسمانی است، برقرار است؟ هردر از منظری کاملاً متفاوت با نظریه های رایج زبان شناسی قرن هجدهم، به این پرسش پاسخ می دهد. بی گمان آنچه را که نگارنده نیز در این باره بنگارد، بری از کاستی نخواهد بود، اما شاید دریچه ای باشد، هر چند کوچک، اما گشوده به افقی دوردست.

 نسخه قابل چاپ

کاربرد و تأثیر الفاظ و واژگان زبان های بیگانه – به ویژه زبان بین المللی انگلیسی – در زبان و ادبیات کشورهای مختلف رایج و متداول است و امروزه بیش از گذشته شاهد آن هستیم. این تأثیر در رسانه های ارتباط جمعی، به خصوص رادیو، تلویزیون و روزنامه، بیشتر و در زبان عامیانۀ مردم شهرها و روستاها کمتر به چشم می خورد. البته این کاربرد شاید به این دلیل باشد که مسئولان این رسانه ها می خواهند به نوشته های خود زرق و برق بیشتری بدهند، یا به زعم خود سطح آن را بالا ببرند، تا در نظر بیننده و شنونده جلوۀ بیشتری داشته باشد. اما تمام این ها باعث بروز مسائل و مشکلات مختلفی در زبان و ادبیات یک کشور خواهد شد. این اقدامات در بعضی موارد خاص – که در ادامه اشاره می شود – گر چه ممکن است باعث غنی تر شدن زبان گردد، ولی در اکثر موارد، باعث بروز مشکلاتی از جمله سخت تر شدن درک و فهم آن توسط افراد عامی می گردد.

با همین انگیزه، بر آن شدیم تا در این مقاله میزان، کاربرد و چگونگی تأثیرات ناشی از آنها را در رسانه های ارتباط جمعی، بخصوص روزنامه ها، به طور مفصل تر و در بقیۀ موارد به کوتاهی، بررسی کنیم.

 نسخه قابل چاپ

خاصیت ترکیب پذیری کلمات از جمله موضوعاتی است که در علم نحو روسی به هنگام بررسیِ نحوۀ ترکیب کلمات با یکدیگر مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. ویژگی ترکیب پذیری کلمات را می توان در دو سطح متفاوت زبانی، یعنی در دو سطح معنا و دستور مشاهده نمود. زبانشناسان روس خاصیت ترکیب پذیری کلمات را در درون «گروه واژه های وابستگی» مورد مطالعه و بررسی قرار داده و بر این اساس، در درون تمامی گروه واژه های وابستگی، کلمه ای را به عنوان «کلمۀ اصلی» و کلمۀ دیگر را تحت عنوان «گسترش دهنده» مشخص می نمایند. در گروه واژه های وابستگی، میان کلمات اصلی و گسترش دهنده ها نوعی رابطۀ معنایی وجود دارد که «نسبت نحوی» نامیده می شود. زبانشناسان روس نسبت نحویِ موجود میان کلمات در گروه واژه را به چند نوع تقسیم بندی می کنند. مقالۀ حاضر ماهیت و نحوۀ عملکرد خاصیت ترکیب پذیری کلمات در ساختار گروه واژه های روسی را مورد بررسی قرار می دهد.

 نسخه قابل چاپ

اين نوشته که با هدف بررسي وضعيت دوره هاي ESP در مقطع کارشناسي از طريق نظرخواهي از دانشجويان رشته هاي فني مهندسي، پزشکي، علوم اجتماعي و علوم انساني انجام پذيرفت، نشانگر آن است که دوره هاي ESP براي موفقيت دانشجويان در رشت? تحصيلي مربوطه شان، ضروري است. هر چند که به علت کوتاهي، ضعف محتوي درسي و تمرينات کتابي، اين دوره ها تقريباً کارائي بايسته را ندارند. در اين زمينه پيشنهادهايي نيز براي بهبود وضعيت موجود ارائه شده است. همچنين براي تعيين توانش زباني دانشجويان رشته هاي فني مهندسي و پزشکي، از اين دانشجويان آزمون تافل (TOEFL) به عمل آمد تا معلوم شود آيا اين فرض که چون مخاطبان حداقل در سطوح متوسطي از توانمندي زباني اند، تدوين کتاب و تدريس آن، براي دانشجويان ايراني با اين فرض متناسب است؟ نتايج حاصله نشان داد که دانشجويان حاضر از لحاظ توانش زباني در سطح متوسطي جاي دارند. همچنين براي مقايسه توانش زباني دانشجويان سال آخر زبان انگليسي با دانشجويان رشته هاي ديگر، از اين دانشجويان نيز آزمون تافل به عمل آمد. اگر چه توانش زباني دانشجويان رشته زبان انگليسي اختلافي معني دار با توانش زباني دانشجويان دو رشته ديگر داشت، ولي در زمين? مهارت شنيداري اختلاف معني داري مشاهده نشد. همچنين نمر? کل دانشجويان رشت? زبان انگليسي در آزمون تافل، از ضعيف بودن اين دانشجويان در زبان عمومي به هنگام پايان تحصيل حکايت دارد.

 نسخه قابل چاپ

قرآن صورتي دارد که در وراي آن، معني و مقصدي ديگر نهفته است، طبيعي است که اساس و اهم هر کلام، مفهوم و مقصد آن است. مضامين و معانيِ قرآن بسيار متعدد، متنوع و سرشار از مفاهيم عميق معنوي است، به گونه اي که مي توان مدعي شد در تاريخ بشريت، سابقه و همانندي ندارد، اطلاع از چگونگي ترجمه هاي آن و نقد و نظرها در مورد کيفيت آنها، يکي از اقدامات لازم در اين زمينه است.

امروزه توجه به ترجمه هاي قرآن به زبان روسي و کنجکاوي به چگونگي انجام آن، مورد توجه محافل فرهنگي و ادبي است. در بين ترجمه هاي معاصر قرآن، مي بايست به ترجمه هاي انجام شده توسط ايگناني کراچکوفسکي، نوري عثمانف و والريا پوراخووا توجه نمود.

تلاش ما در اين مقاله که بر گرفته از طرح پژوهشي دربار? ترجم? قرآن به زبان روسي بوده است. مقايس? ترجمه هاي معاصر قرآن مجيد در زبان روسي، با متن قرآن است، اميدواريم با انجام اين پژوهش و بيان آن تا حدي وضعيت موجود در ارتباط با ترجمه هاي قرآن براي علاقه مندان به پژوهش هاي قرآني در امور مربوط به ترجمه، مشخص گردد.

 نسخه قابل چاپ

معناشناسي تاريخي، يا به تعبير ديگر مطالعه در فرايند شکل گيري معنا، ابزاري کارآمد براي شناخت مفاهيم مربوط به فرهنگ هاي گذشته و پيوستگي هاي آن با فرهنگ هاي کنوني است. در مقال? حاضر، معناي واژ? روسي c??c??? با همين رويکرد مورد بررسي قرار گرفته است. نخست با بررسي ريشه شناختي بر روي واژه، نشان داده شده که چگونه اين واژه در مراحل تاريخي شکل گيري زبان، با ترکيب پيشوند «?» و واژ? «?????» به عنوان معناي اسمي پايه ساخته شده است. سپس در مقايسه ميان فرآيند ساخت معناي c??c???  در روسي و برخي واژه هاي هم ارز در چند زبان ديگر هندواروپايي، نشان داده شده است که چگونه مفهوم ????? (بخت، قسمت) در جهان بيني اسلاوي، زمينه ساز شکل گيري اين معناي مرکب گشته است. در ادامه، سير تغييرات رخ داده دربار? معناي ??????? بررسي شده و مسير آن تا ساخت مفاهيم نوين پي گرفته شده است.

 نسخه قابل چاپ