بانک مقالات حقوق

اخوان الصفا در رسايل خود بعد از پيشينه تاريخي بحث نظام فيض، درباره چگونگي پيدايش كثير از واحد، دو نظريه بيان كرده اند. بر مبناي نظريه اول، مراتب طولي فيض عبارتند از: خدا ? عقل فعال ? عقل منفعل (نفس كلي ) ? هيولاي اولي ? جسم مطلق (هيولاي ثانيه). برمبناي نظريه دوم، بين مراتب طولي فيض و سلسله اعداد (از 1 تا 9) تناظر وجود دارد و اين سلسله طولي عبارتنداز: خدا ? عقل ? نفس ? هيولي ? طبيعت ? جسم فلك ? اركان چهارگانه و طبايع چهارگانه ? مولدات سه گانه. نظريه اول، مبين و امداري اخوان الصفا از افلوطين، و نظريه دوم و ترتيب منطقي بيان تاريخچه نظام فيض، مبين و امداري اخوان الصفا از فيثاغوريان است. اخوان الصفا با ايجاد تغييراتي در نظريه افلوطين و فيثاغوريان آن را پذيرفتند. بين نظريه اول و دوم آنان، از جهاتي مشابهت و از جهاتي تمايز وجود دارد. اخوان الصفا از باب تسامح و تقارب با فيلسوفان نظريه اول را مطرح كردند. نظريه دوم احتمالا به جهت برخورداري از زبان رمزالود و تناظر بين سلسله مراتب فيض و سلسله اعداد و شواهد ديگر از رسائل اخوان الصفا و مجمل الحكمه، نظريه نهايي اخوان الصفا است.

 نسخه قابل چاپ

طرح مباحث خداشناسي و الهيات بالمعني الاخص در فلسفه اسلامي اهميت خاصي دارد. در اين ميان، مساله اثبات وجود خدا از اهميت بيشتري برخوردار است و محوريت ديگر مسايل خداشناسي را به خود اختصاص مي دهد. جايگاه و نقش ابن سينا و تاثير او در حكيمان بعد از خودش از يك طرف و شهرت برهان سينوي در اثبات وجود خدا از طرف ديگر، تاملي دوباره دراين استدلال را مي طلبد تا با تحليل ادله آن، نقاط قوت و ضعف آشكار گردد، اشكالات دوازده گانه قابل طرح بر آن تبيين شود، صحت و سقم اشكالات مطرح شده و پاسخ هاي آن مورد تحليل و بررسي قرارگيرد تا در پرتو آن، بتوان درست و نادرست بودن ادعاي ابن سينا و صدر المتالهين را درباره ناميدن اين برهان به برهان (صديقين) مورد داوري قرارداد و اين نزاع تاريخي را حل نمود.

 نسخه قابل چاپ

نظريه ادراكات اعتباري از نوآوري هاي محمدحسين طباطبايي است كه به رغم ارتباطي كه با پيشينه مباحث فلسفي در جهان اسلام دارد، در نوع خود ابتكاري و ابداعي است. اين مقاله تلاش مي كند تا ديدگاه ارزش شناسي طباطبايي را در قالب برخي مسايل مربوط به اين حوزه بررسي نمايد. جايگاه وجودي ارزش، ارتباط ارزش و واقع، نحوه توليد ارزش ها و اطلاق و نسبيت ارزشها، از جمله مسايلي است كه مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

 نسخه قابل چاپ

علم شناسي امروزه به تبع تحول علوم، توسعه فراوان يافته و رهيافت هاي متنوعي چون علم شناسي منطقي - فلسفي، روان شناسي علم، جامعه شناسي علم و تاريخ علم را در برگرفته است. دانشمندان مسلمان با توسعه و رشد دانشهاي مختلف روزگار خود، به بسط و تكامل علم شناسي نيز پرداخته اند و چهار رهيافت عمده و متفاوت درشناخت علوم به دست آورده اند. علم شناسي منطقي كه ريشه ارسطويي دارد، در كتابهاي منطق به ميان آمده، و بر تحليلهاي پيشيني، ضابطه اي و ارائه اصول و قواعد حاكم بر علوم مبتني است. علم شناسي تطبيقي، با بررسي مقايسه اي دانشها به ارائه الگويي براي طبقه بندي آنها مي پردازد. اين رهيافت، مطالعه پسيني است و نزد دانشمندان مسلمان بسط فراوان يافته است. علم شناسي تاريخي نيز ريشه ارسطويي دارد و با رهيافت پسيني و تجربي، به مطالعه تاريخي رشد علوم و نظريه هاي علمي مي پردازد. دانشمندان مسلمان با گشودن مبحثي در سرآغاز هر علم با عنوان رووس ثمانيه، در واقع به علم شناسي مورد پژوهانه نيز پرداخته اند. دراين مقام، انطباق علم شناسي منطقي بر علم خاص، چالش انگيز بوده و مسائل راهبردي براي هر دو ساحت علوم و علم شناسي به ميان آورده است.

 نسخه قابل چاپ