بانک مقالات جغرافیا

حاکميت ملي از جمله مفاهيمي است که از قرار گرفتن در چهارچوب تعريفي واحد مي گريزد. اکثر محققان اين مفهوم را مفهوم مبهم و انتزاعي مي دانند. حقيقت اين است که حاکميت امروزه، به طور فزاينده اي از اهميت محوري براي مباحث ژئوپليتيکي برخوردار است. در اين رابطه مي توان گفت که سرزمين عصاره فضايي حکومت است که با گستره فضايي قلمرو حاکميت دولتي را مشخص مي نمايد. بنابراين، دولت به واسطه حاکميت قوانين و فرامين حکومتي را در قلمرو سرزمين خود به اجرا مي گذارد. گرچه، مشخصه حاکميت پيوسته و دايمي بودن آن است اما، به نظر مي رسد که اين مفهوم در دوره هاي مختلف تحول يافته است. با اين سووال که: عوامل تاثيرگذار بر تحولات ژئوپليتيکي حاکميت کدام اند؟ در مقاله حاضر، رابطه اساسي حاکميت با مرزهاي سياسي، دموکراسي و فرآيند جهاني شدن مورد تحليل قرار خواهد گرفت.

 نسخه قابل چاپ

اين تحقيق مروري دارد بر اهميت ديدگاه هاي زيست محيطي توسعه پايدار در خليج فارس و نيزراه کارهايي که براي کمک به توقف نتايج خطرناک موقعيت کنوني در محيط زيست منطقه موردنياز است.
در تمام طول تاريخ خليج فارس يکي از نقاط مهم استراتژيک و از مهمترين نقاط نواحي نفتي در جهان از نظر ژئواقتصادي و راهبردي به ويژه دردهه گذشته بوده است.
با وجود اهميت جهاني خليج فارس اين ناحيه از نظر زيست محيطي بسيار آسيب پذير است ازآنجايي که ديدگاه هاي زيست محيطي در بسياري از اصول توسعه پايدار مورد توجه مي باشد اقدامات سريع و عيني از طرف همه کشورهاي ناحيه براي ترويج ساز و کار زيست محيطي با کمک آماده سازي نواحي مربوط و توافق نامه هاي بين المللي لازم مي باشد.

 نسخه قابل چاپ

زمين لغزش يکي از خطرات طبيعي به شمار مي رود که هرساله خسارات جاني و مالي فراواني را به همراه دارد وقوع زمين لغزش در مناطق شمالي کشور و به دليل تبديل اراضي جنگلي به زمين هاي زراعي و جاده ها در حال افزايش است و يکي از راهکار هاي مهم براي کاهش خسارات ناشي از وقوع زمين لغزش ها دوري جستن از اين مناطق است.حوضه آبخيز سد برنجستانک با مساحتي معادل 37 کيلومتر مربع در 13 کيلومتري جنوب شرقي شهرستان قائم شهر واقع در استان مازندران قرار دارد. با بررسي هاي انجام شده در حوضه مورد مطالعه شاهد دو توده لغزشي از نوع چرخشي که در فاصله 100 متري از سد و بخش شمالي درياچه سد برنجستانک قرار دارند بوده ايم که مساحت توده اولي 6000 مترمربع و مساحت توده دومي در حدود 4000 متر مربع بوده است. هدف مطالعه شناخت مهم ترين عوامل تاثير گزار بر لغزش در حوضه سد برنجستانک بوده و روش کار به صورت توصيفي – تحليلي و با استفاده از مشاهدات ميداني انجام گرفته است. نتايج مطالعه نشان داد که از عوامل مهم در ايجاد اين توده هاي لغزشي مي توان به عوامل ليتولوژيکي يا سنگ شناسي، وجود بيرون زدگي هاي سنگي و تراکم آن ها و تکتونيک در حوضه مورد مطالعه اشاره نمود. حضور سازندهاي حساس به زمين لغزش با ترکيباتي چون رس، شيل و رسوبات مارني دوره هاي ميوسن و يکسري از رسوبات دوران کواترنرو وجود گسل هاي فعال در سطح حوضه مي تواند از عوامل موثر در وقوع اين پديده باشد.

 نسخه قابل چاپ

شهرستان کرمانشاه با مساحتي حدود 5615 کيلومتر مربع و تعداد 857 روستا در استان کرمانشاه در غرب ايران در زون زاگرس رورانده و چين خورده واقع گرديده که 22.9 در صد از مساحت کل استان را بخود اختصاص داده است. با توجه به اهميت شناسايي نقش عوامل طبيعي در تعيين موقعيت مکاني سکونتگاههاي روستايي و نقش اين عوامل در ايجاد شرايط بسيار مستعد محيطي و يا برعکس، در پژوهش حاضر جهت بررسي وضعيت استقرار اماکن روستايي از نظر اثر عوامل طبيعي اقدام به بررسي عوامل طبيعي موثر در استقرار اماکن روستايي وپهنه بندي شهرستان بر اساس ميزان نقش هريک از عوامل فوق گرديده است. به منظور دستيابي به اهداف پژوهش، 9 عامل طبيعي شامل سراب (چشمه هاي کارستي مهم)، رودخانه هاي اصلي، گسل، عناصر اقليمي از جمله (بارش، تبخير، دما)، ارتفاع، شيب، ليتولوژي، بعنوان عوامل موثر در مکان يابي سکونتگاهها انتخاب وبا استفاده ازروشهاي آماري در محيط G.I.S پهنه بندي انجام گرديد. نقشه نهايي بدست آمده موقعيت روستاها را در شرايط مناسب، متوسط و نامناسب نشان ميدهد. با توجه به نتايج بدست آمده مي توان، روستاهاي داراي موقعيت هاي مختلف (نامناسب، متوسط، مناسب) را به کمک نقشه حاصله شناسايي نمود و در جلوگيري يا کاهش خطرات احتمالي ناشي از حوادث غير مترقبه همچنين برنامه ريزي هاي مختلف از نقشه فوق بهره گرفت.

 نسخه قابل چاپ

کلمه اکولوژي از يک کلمه يوناني، که اکو از اويکوس به معني محل زيست – مسکن و خانه و لوژي از لوگوس به معني دانش آمده است. نظام اکولوژيک در جهت وابستگي کارکردي شامل جمعيت، محيط، تکنولوژي و سازمان انساني است که اين چهار عامل با تاثير در يکديگر نظام اکولوژي انساني را شکل مي دهند. (شکويي. 1365، 5). در دهه هاي اخير به رغم متوليان متعدد از توسعه روستايي غفلت هايي شده است، اين در حالي است كه مهاجرت به شهرها روز به روز گسترده تر و از جمعيت روستاها بعنوان كانون توليدات كشاورزي كاسته و به تعداد جمعيت شهرها افزوده مي شود.
چالش در بخش اكولوژيكي و منابع طبيعي روستاها باعث عدم ثبات در بهره برداري از منابع آب و افت شديد سفره هاي زيرزميني شده و اين امر نيز موجب محدوديت منابع آبي و بيابانزايي گرديده است.
همچنين ميزان کم سرمايه گذاري در روستاها موجب كاهش فرصت هاي شغلي و در نتيجه افزايش ميزان بيكاري شده كه اين امر نيز به مهاجرت بي رويه به شهرها دامن زده است.
بخش گاريزات به مانند اغلب مناطق کشورمان داراي پتانسيل هاي اکولوژيکي بوده و مي تواند در زمينه هاي گوناگون از جمله گردشگري مورد استفاده قرار گيرد. پژوهش حاضر قلعه ها، قنات ها، آسياب ها را در اين منطقه از ديدگاه اکولوژيک مورد بررسي قرار داده است.
روش انجام بررسي، کتابخانه اي و ميداني بوده است. بر اساس نتايج تحقيق عدم توجه کافي و عدم تخصيص اعتبارات مورد نياز موجب شده از پديده هاي مورد بحث استفاده لازم در امر توسعه به عمل نيامده است، مي توان يکي از دلايل اين وضعيت عدم توجه به ارتباط اکولوژيکي پديده ها بعد از ورود صنعت به اين جوامع دانست.

 نسخه قابل چاپ

تهران به عنوان مركز و شهر اصلي و كانون اتخاذ تمام تصميمات و سياستهاي كلان و خرد كشور در زمينه هاي مختلف اداري، سياسي - اقتصادي و اجتماعي بوده است.اين تمركز سياسي سبب تمركز فعاليتهاي اقتصادي، اجتماعي، آموزشي و... شد كه فرصتهاي شغلي متنوع و متعدد ايجاد گرديد و وجود فرصتهاي شغلي زياد جمعيت زيادي از سراسر كشور جذب نمود. حال اين مساله مطرح است كه بين تمركز فعاليتهاي اقتصادي و افزايش جمعيت شهر تهران چه ارتباطي وجود دارد. با توجه به مساله فوق سئوالات متعددي مطرح مي شود كه در اين مقاله به دو سوال محوري توجه مي شود
-1 تمركز فعاليتهاي مختلف اقتصادي در استان و شهرستانهاي استان تهران به چه ميزاني است؟
-2 تمركز فعاليتهاي اقتصادي چه تاثيري در افزايش جمعيت و توسعه كالبدي فيزيكي كلانشهر تهران داشته است؟
براي انجام پژوهش در اين مقاله از روش كتابخانه اي و مطالعه اسناد و مدارك از جمله، نتايج سرشماري هاي كشوري و غيره استفاده شده است. در ضمن از  spssو از معادله دو متغير (y= a+ bx) براي تحليل استفاده شده است.
نتايج حاصل از تحقيق نشان مي دهد كه بين ميزان تمركز فعاليتهاي اقتصادي (صنعت و خدمات) و افزايش جمعيت به سبب مهاجرت ها رابطه معني داري وجود دارد كه در اين رابطه سهم بخش خدمات نسبت به بخش صنعت بيشتر است.
افزايش جمعيت در كلانشهر تهران مشكلات متعددي مانند ترافيك - زيست محيطي و ... ايجاد كرده است.
بايد علل آن مورد بررسي قرار گرفته تا با ريشه يابي آن بتوان برنامه هاي مناسبي براي كاهش مهاجرت جمعيت پيش بيني نمود.

 نسخه قابل چاپ

فقرشهري يکي ازمهمترين چالشهاي اجتماعي – اقتصادي بسياري ازکشورهاي درحال توسعه است و مقامات شهري اين کشورها براي کاهش اثرات آن تلاش مي کنند. برطبق آمار، درهرروز صد هزارنفر به جمعيت زاغه نشينان اضافه مي شود. اين مقاله تلاش مي کند تا به بررسي فقر شهري ازمنظر ويژگيهاي فقر، وضعيت جهاني فقر شهري و موقعيت ايران بپردازد. رويکرداصلي تحقيق حاضر مبتني برديدگاه راديکاليسم بوده و روش انجام تحقيق ازنوع توصيفي - تحليلي مي باشد. دراين مطالعه، باکمک دوشاخص الف) نسبت خانوارهاي شهري ساکن در واحدهاي مسکوني کم دوام و بي دوام، ب) نسبت خانوارهاي شهري 4 نفره ساکن دريک اتاق، که هرکدام ازاين شاخصها به تنهايي مي توانند بيانگر فقر شهري باشند به بررسي نقاط شهري استانهاي کشور با استفاده ازروش امتياز استاندارد پرداخته شده است. برخي نتايج اين بررسي بيانگرآن است که فقر شهري بدليل رشد فزاينده شهرنشيني و بدنبال آن زاغه نشيني در کشورهاي فقيراز يک سو و عدم اهتمام کامل دولتها در عمل به تعهدات خود براي کاهش فقر از سوي ديگر روز به روز در حال افزايش است و افق مبارزه با فقر را درسالهاي آينده تيره و تار نشان مي دهد. درکشور ما نيز همزمان با توافق جهاني (1996) مبارزه با فقر آغاز شده، با اين حال هنوز 10.5 درصد از خانوارهاي شهري زير خط فقر مطلق قرار دارند و دربين استانهاي کشور، درشاخص اول، استانهاي حاشيه کويرهاي مرکزي نظير خراسان جنوبي، سيستان و بلوچستان، کرمان و يزد و در شاخص دوم استانهاي سيستان و بلوچستان، اردبيل، لرستان وکرمانشاه بيشترين خانوارهاي فقير شهري کشور را در خود جاي داده بودند. اين امر تلاش بيشتر و پيگيري مداوم مسوولين شهري در رفع فقر بويژه فقرمسکن شهري و گسترش عدالت منطقه اي را مي طلبد.

 نسخه قابل چاپ

اين پژوهش به بررسي برخي ويژگي هاي ريختي و بوم شناختي موش خاردار (Acomys dimidiatus) در محدوده زيستگاه هاي منطقه حفاظت شده گنو و شهرستان ميناب واقع در استان هرمزگان پرداخته است. تعداد 58 نمونه از اين گونه با استفاده از تله هاي زنده گير، از گستره زيستگاه هاي ياد شده جمع آوري گرديد. يافته ها درصد بالاي شب فعال بودن اين گونه را نشان مي دهد. نمونه ها از ارتفاع کمتر از 100 متر تا بالاتر از 1500 متر از سطح دريا به دست آمدند. تعداد 5 صفت ظاهري و 15 صفت جمجمه اي و دنداني اندازه گيري و نسبت هاي تمامي اندازه ها به طول سر و بدن محاسبه گرديد. براي بررسي نرمال بودن داده ها از آزمون کولموگروف- اسميرنوف استفاده گرديد. نتايج محاسبه آمار توصيفي نشان داد که متوسط اندازه 14 صفت از 20 صفت در نمونه هاي ميناب بزرگتر از نمونه هاي گنو است. همچنين متوسط اندازه تمامي نسبت ها در نمونه هاي ميناب بزرگتر از گنو است. به منظور نشان دادن اختلاف هاي معني دار ميان اندازه ها و نسبت هاي به دست آمده جمعيت هاي دو منطقه، آزمون  Independent Sample T-Testبه کار رفت. تحليل ها نشان داد، از ميان 20 صفت مورد بررسي، تنها 5 صفت در ميان جمعيت هاي دو منطقه داراي اختلاف معني داري هستند .(P<0.05) همچنين، 9 نسبت از 20 نسبت مورد بررسي در ميان جمعيت هاي دو منطقه داراي اختلاف هاي معني دار هستند .(P<0.01, P<0.05) آزمون MANOVA نيز براي بررسي وجود اختلاف در ميان جمعيت ها استفاده گرديد، که در سطح (P<0.05) معني دار بود. يافته هاي حاصل از تحليل مولفه هاي اصلي (PCA)، جمعيت هاي دو منطقه را تقريبا به طور مشخص از نظر صفات و نسبت هاي مورد بررسي از هم تفکيک نمود. بر اين اساس، دو مولفه اصلي اول بيش از 60 درصد کل تغييرات و تفاوت ها را تشريح مي کنند.

 نسخه قابل چاپ

حوضه آبخيز رودخانه هاي اعلا و رودزرد به مساحت 229903.4 هکتار بين استان هاي خوزستان (شهرستان باغملک و ايذه) و کهگيلويه و بويراحمد واقع شده است. بيشترين مساحت حوضه هاي مذکور در شهرستان باغملک در استان خوزستان واقع هستند. بررسي انجام شده نشان داد که در منطقه مورد مطالعه 72 خانواده، 255 جنس و 382 گونه گياهي وجود دارد. از مهمترين خانواده هاي منطقه، مي توان به 56) Asteraceae گونه، 14.65 درصد)، Papilionaceae (50 گونه، 13.08 درصد)، Apiaceae (35 گونه، 9.16 درصد)، Poaceae (32 گونه، 8.37 درصد)، Lamiaceae (21 گونه، 5.49 درصد) اشاره کرد. از بزرگترين جنس هاي گياهي منطقه مورد مطالعه مي توان به ترتيب به جنس هاي Astragalus (12 گونه)، Trifolium (10 گونه)، Centaurea (9 گونه) اشاره کرد. از نظر شکل زيستي، 41.36 درصد گونه ها تروفيت، 35.07 درصد همي کريپتوفيت، 13.61 درصد فانروفيت، 8.63 درصد کريپتوفيت، 5.23 درصد کامفيت هستند. از نظر پراکنش جغرافيايي، 58.63 درصد عنصر ايراني- توراني، 9.68 درصد ايراني- توراني و مديترانه اي، 7.85 درصد ايراني- توراني و اروپا- سيبري، را به خود اختصاص مي دهد.

 نسخه قابل چاپ

منطقه حفاظت شده ارژن- پريشان که دو تالاب بسيار زيباي پريشان و ارژن را در خود جاي داده است، با وسعتي معادل 60000 هکتار در فاصله 60 کيلومتري غرب شهر شيراز واقع شده است. در اين پژوهش، فلور، شکل زيستي و پراکنش جغرافيايي گياهان موجود در اين منطقه حفاظت شده مطالعه شدند. از 393 گونه شناسايي شده در منطقه، سه گونه پتريدوفيت، دو گونه بازدانه، 337 گونه دو لپه اي و 56 گونه تک لپه اي هستند. اين گونه ها به 81 تيره و 268 جنس تعلق دارند. مهم ترين تيره هاي گياهي منطقه از نظر بيشترين تعداد گونه به ترتيب عبارتند از: Asteraceae، Papilonaceae، Poaceae، Brassicaceae، Apiaceae،Boraginaceae  و .Rosaceae بزرگترين جنس هاي گياهي موجود در منطقه به ترتيب عبارتند از: Astragalus، Juncus، Convolvulus،Anthemis  و 230 .Plantago گونه (58.52 درصد) متعلق به ناحيه ايراني- توراني هستند. در ميان گياهان جمع آوري شده تروفيت ها با 215 گونه (54.70 درصد) فراوان ترين شکل زيستي اين منطقه حفاظت شده محسوب مي گردند.

 نسخه قابل چاپ

در اين مطالعه سيتوتاکسونومي جنس Leucopoa Griseb. در ايران مطالعه شده است. اين جنس در ايران واجد دو گونه L. sclerophylla و L. psedosclerophylla است. تاکنون گزارش کروموزومي در مورد گونه هاي اين جنس ذکر نشده است. در اين مطالعه، تعداد 3 جمعيت متعلق به دو گونه فوق بررسي شده اند. مطالعات، عدد پايه x=7 و سطح پلوئيد 2n=6x=42 و همچنين، کاريوتيپ تقريبا نامتقارن را براي گونه هاي اين جنس نشان دادند.

 نسخه قابل چاپ

جنس اسپرس (Onobrychis Mill.) با حدود 130 گونه در 9 بخش از بقولات علوفه اي ارزشمندي است که اساسا در نواحي معتدل شمالي پراکنش دارد، اگر چه مرکز اصلي تنوع آن شرق مديترانه و جنوب غربي آسياست. بخش  Heliobrychisبزرگترين بخش اين جنس است که داراي حدود 21 گونه در ايران است. در اين پژوهش عدد کروموزومي و رفتار ميوزي در 6 جمعيت از گونه Onobrychis melanotricha Boiss. بررسي شده است. همه جمعيت هاي مورد مطالعه ديپلوئيد بوده، عدد پايه کروموزومي آنها برابر 8 است (2n=2x=16). گرچه در جمعيت هاي مورد مطالعه کروموزوم ها رفتار منظمي طي ميوز نشان دادند، ليکن برخي ناهنجاري ها مانند کروموزوم هاي سرگردان و جدا افتاده در آنافاز/ تلوفاز I و II و دياکينز/ متافاز I، سيتوميکسي در دياکينز و آنافاز/ تلوفاز I و II، ميکرونوکلئوس در تلوفاز II، چندقطبي در تلوفازII ، پل در آنافاز I و ناهمزماني هسته در متافاز II و تلوفاز I و II مشاهده گرديد.

 نسخه قابل چاپ

گونه Cynodon dactylon، گونه اي با اهميت اقتصادي و صنعتي در سطح جهان است و به طور وسيع در مناطق معتدله و گرمسيري به عنوان چمن و علوفه دام استفاده مي شود. در اين مطالعه تعداد 10 جمعيت متعلق به اين گونه با هدف مشخص نمودن عدد کروموزومي و کاريوتيپ گونه و بررسي تنوعات احتمالي آن ارزيابي شد. مطالعات عدد پايهx=9  و سطوح پلوئيدي 2n=4x=36 و 2n=3x=27 و همچنين، کاريوتيپ نسبتا متقارن را براي اين گونه نشان داد. وجود جمعيت تري پلوئيد اين گونه نشان دهنده حضور احتمالي افراد ديپلوئيد در منطقه مورد نظر و يا وقوع دورگ گيري ميان افراد ديپلوئيد و تتراپلوئيد اين گونه در گذشته و حفظ افراد تري پلوئيد از طريق توليدمثل غيرجنسي و ريزوم است.

 نسخه قابل چاپ

 نسخه قابل چاپ

جنگل فندق لو در شمال غرب شهر اردبيل، در محدوده ارتفاعي 1500 تا 1850 متر از سطح دريا قرار دارد. مطالعه فلوريستيک منطقه نشان داد که در منطقه مورد مطالعه حدود 191 آرايه از 145 جنس و 47 خانواده وجود دارد. خانواده هاي Lamiaceae، Rosaceae، Asteraceae،Poaceae  و Fabaceae به عنوان مهمترين خانواده هاي گياهي موجود در منطقه هستند که در مجموع 47.6 درصد از کل آرايه ها را شامل مي شوند. همي کريپتوفيت ها (45.6 درصد)، تروفيت ها (24 درصد) و فانروفيت ها (16.8 درصد) از مهمترين گروه هاي ساختاري طيف زيستي منطقه به روش رانکاير بودند. بررسي پراکنش جغرافيايي نشان داد که آرايه هاي متعلق به منطقه ايراني- توراني (29.8 درصد)، ايراني- توراني/ مديترانه اي (17.2 درصد)، ايراني- توراني/ اروپا- سيبري (16.2 درصد) و ايراني- توراني/ اروپا- سيبري/ مديترانه اي (15.1 درصد) در منطقه مورد مطالعه غلبه دارند.

 نسخه قابل چاپ